F İ Z İ K

FİZİK
GİRİŞ
Her üç tip liselerin on birinci sınıflarında Fizik dersi okutulmaktadır. Doğa bilimleri liselerinde
fizik dersinin haftalık ders saati 3, Sosyal bilimler ve matematik bilişim liselerinde ve genel
liselerinde ise fizik dersinin haftalık ders sayısı 2’dir. Söz konusu liseler için farklı müfredat
programları düzenlenmiştir. Her üç tip liseler için de on ve on birinci sınıflarda okutulan fizik
derslerinin her hangi bir alt kategorisi tekrarlanmaz. On ikinci sınıfta fizik dersi müfredat
programı yeni kategori ve alt kategorilerle devam eder. Söz konusu kategori ve alt kategorilerle
öğrenciler ilk kez karşılaşmaktadırlar. Bu nedenle on ikinci sınıfta fizik derslerinin çoğu özenle
ve öğrencilerin anlayabileceği düzeyde anlatılmalıdır. Fizik dersleri anlama ve uygulama
açısından daha az analiz, sentez ya da değer verilmelidir. Doğa bilimleri ve bilişim liseleri ile
genel liseler arasında fizik olayların incelenmesinde farklar vardır. Söz konusu liselerin müfredat
programları arasında en belirgin fark öğrencilerin matematik bilgi birikimidir.
UZAK HEDEFLER
On ikinci sınıf müfredat programının hedefi:
Öğrenciler:
 doğa olayları ile ilgili edindikleri yetenek ve becerileri anlamaları ve esas doğa
kanunlarını doğru ve kesin olarak geliştirmeleri;
 çağdaş fizik kanunlarının analitik şeklini, sonuçlarını ve problemlerin çözümünde
uygulama becerisini geliştirmeleri;
 mikro evren (küçüklükler evreni) ve klasik fizik kanunlarını kavramaları ve kıyaslamaları,
ayrıca çağdaş fiziğin yaşam düzeyinin yükseltilmesindeki önemini anlama becerisi
kazanmaları gerekir.
1
FİZİK
Fen Lisesi
(haftalık ders sayısı 3, yıllık toplam 33 hafta , 99 ders saati)
GENEL VE ÖZEL HEDEFLER
Bilgi açısından
Öğrenciler:






optik ve çağdaş fiziğin esas kanunlarının analitik şeklini ve sonuçlarını kavramaları;
geometrik optiğin esas kanunlarını, küresel aynalarda, ince kenarlı (yakınsak) merceklerde,
büyüteç ve mikroskopta cisimlerin görüntü ve büyütme kavramlarını kavramaları;
ışıkta girişim (interferens), kırınım (difraksiyon), polarizasyon ve ışığın dalgasal özelliğini
kavramaları;
rölativistik (görelilik) fiziğin esas kavramlarını (ışık hızına yakın hızlarla hareket eden
fiziksel büyüklüklerin görelilik özellikleri) tanımaları.
atom ve çekirdek fiziğinin esas kanunlarını tanımaları.
yarı iletkenlerde elektrik akımının iletimi ve yarı iletkenlerden yapılan araçları tanımaları
gerekir.
Anlama açısından
Öğrenciler
 geometrik ve dalga (fizik) optiğin esas kavramlarını; Fiziksel büyüklüklerin klasik ve göreli
(rölatif) özelliklerini, ayrıca atom çekirdeğini kavrayabilmeleri;
 küresel aynalarda, ince (yakınsak) merceklerde, büyüteç ve mikroskopta görüntünün iki farklı
şekilde (analitik ve çizim) belirlenmesini kavrayabilmeleri;
 ışığın ikili (dalga ve parçacık) özelliğini ve diğer elementer parçacıkları kavrayabilmeleri;
 uzunluğun, hacmin, zamanın, kütlenin, enerjinin ve kütle - enerjinin korunum kanunlarını
kavrayabilmeleri;
 doğal radyoaktiviteyi alfa, beta, gama bozunmayı fission (ikiye bölünme) ve füzyon
(kaynaşma) olaylarını, ayrıca çekirdek reaksiyonlarını kavrayabilmeleri gerekir.
2
Uygulama açısından
Öğrenciler:
 bağımsız olarak sayısal fizik problemlerini ve günlük hayata karşılaşılan pratik problemleri
çözebilmeleri;
 yakınsak merceklerin özelliklerini, odak uzaklıkların belirlenmesinde, girişim ve kırınım
olayların özelliklerini, ışığın dalga boylarının belirlenmesinde uygulayabilmeleri;
 atom ve çekirdeğinin enerji düzeylerinin belirlenmesinde mikro evren kanunlarını
uygulayabilmeleri;
 tıpta ve diğer bilim dallarında, günlük yaşamda radyo izotopların önemini kavrayabilmeleri
gerekir.
Değerlendirme açısından
Öğrenciler:
 insanoğlunun sürekli olarak yeni enerji kaynakların aranmasında ve yeni teknolojilerin
üretmesinde harcadığı çabayı değerlendirmeleri;
 çekirdek (nükleer) enerjinin yaralı ve zararlı yanlarını değerlendirmeleri;
 insan yaşam standardının yükselmesinde modern teknolojinin önemini değerlendirmesi
gerekir.
PROGRAM İÇERİĞİNİN DAĞILIMI
Kategoriler
Alt kategoriler
Öngörülen ders
saati
Ünitelerin
(%) dağılımı
VI. 1. Geometrik Optik
IV . OPTİK
V . :ÇAĞDAŞ
FİZİK
VI. 2. Dalga (Fizik) Optik
V. 1. Rölativite Fiziği
V. 2. Elektromanyetik ışınımın
kuantumlanması ve
Kuantum Optiği
V. 3. Atom ve Yapısı
V. 4. Atom Çekirdeği ve Elemen
ter Parçacıklar
14
14,7
14
14
14,7
14,7
12
12,7
14
14,7
14
13
14,7
13,8
V.5. Katı hal fiziği
Top: 95 ders
*Not:
4 ders laboratuar çalışmalar için öngörülmüştür.
3
% 100
PROGRAM İÇERİĞİ
Kategoriler
Alt kategoriler
IV. OPTİK
IV. 2.
GEOMETRİK OPTİK
IV
OPTİK
IV. 3.
DALGA – FİZİK
OPTİK
Program içeriği
Geometrik optiğin esas kanunları.
Düz ve küresel (içbükey – konkav
ve dışbükey – konveks) aynalarda,
ince ve kalın kenarlı (yakınsak ve
ıraksak) merceklerde, büyüteçte,
ve optik mikroskopta görüntüyü
çizmek ve hesaplamak. Aberasyon
(sapınç). ışık prizmasını (beyaz
ışığın renklere ayrılması) ve
paralel yüzlü lam.
Dalga hareketinin nitelikleri.Işık
şiddeti. Işıkta girişim (interferens)
olayı. Girişim çizgileri - saçakları.
Işıkta kırınım (difraksiyon) olayı.
Bir yarıkta kırınım olayı ve ışık
ağı (optik şebeke). Işığın
polarması. ve kanunları. Çift
kırıcılık. Polarma çeşitleri.
Holografi.
4
Kazanımlar
Öğrenciler:
- geometrik optiğin esas
kanunlarını analitik olarak
tanımını ayrıca çizimlerin
sözlü olarak anlatımını
yapabilmeleri;
- düzlemsel, küresel
aynalarda, ince kenarlı
merceklerde, büyüteçte ve
ışık mikroskopta
büyütmeyi analitik ve
çizimle uygulamalı olarak
belirlemeleri;
- paralel yüzlü lamda ve ışık
prizmasında ışık demetinin
paralel kaymasının
hesabını yapabilmeleri;
- aberasyon çeşitlerini ve
ortadan kaldırma
olanaklarını betimlemeleri
gerekir.
Öğrenciler:
- farklı yolar kat eden,
fazları farklı iki ışık
demetinin bir noktada
meydana getirdiği ışık
şiddetini
hesaplayabilmeleri;
- ışık dalgalarıyla yapılan
girişim deneyini farklı
örneklerde
gösterebilmeleri;
Dersler arası
ilişki
Matematik
lineer
denklemler,
kesirlerle
yapılan
işlemler ve
üçgenlerin
özellikleri.
Matematik:
Trigonometrik
fonksiyonlar
ve üçgenlerin
çözümü
en basit şekilde ışıkta
kırınım (difraksiyon)
olayını gösterebilmeleri;
- enine dalgaların
polarmasının tanımını ve
mekanik örnekle
göstermeleri ayrıca
polarma olayının esas
kanunlarını
gösterebilmeleri;
- hologramın çalışmasını
( üç boyutlu şekil ) ve
yapımını bilmeleri gerekir.
Öğrenciler:
- XIX . y.y.’ın sonunda
fiziğin konumunu ayrıca
rölativite teorisinin
doğmasına neden olan
buluşları betimlemeleri;
- analitik olarak Galileo ve
Lorentz dönüşümlerini
yazabilmeleri;
- klasik ve rölativistik fizikte
hızların toplanmasını
örneklerle görebilmeleri ve
ayırt edebilmeleri;
- rölativistik fizikte kütle,
impuls, toplam enerji,
kinetik enerji kavramlarını
yazabilmeleri ve
anlatabilmeleri;
- örneklerle kütle – enerji
korunum kavramını
anlatabilmeleri gerekir.
Öğrenciler :
- kara cisme ait tüm ışıma
-
XIX. y.y. sonlarında fizik. Fizo ve
Maykelson deneyi.Yıldız
aberasyonu. Galileo Galilei ve
Einstein görelilik ilkesi. Zamanın
göreliliği. Lorentz dönüşüm
formüleri ve sonuçları. Hızların
göreli toplanması. En büyük ve
sınır hız: ışık hızı. Kütle ve enerji,
toplam enerji, durgun enerji ve
kinetik enerjinin göreliliği.
IV
OPTİK
V.1.
RÖLATİVİTE FİZİĞİ
V.
Termik ışıma (kara cisim
V.2.
ELEKTROMANYETİK problemi). Kirşhof ışıma kanunu.
ÇAĞDAŞ
5
Matematik :
Lineer
denklemler.
Kare kök.
Lineer
FİZİK
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
IŞIMANIN
KUANTUMLANMASI
VE KUANTUM
OPTİĞİ
Mutlak kara cisim modeli. Mutlak
kara cismin ışıması. Işık
kuantumları. Işığın (parçacık –
dalgasal) ikili yapısı. Işığın
enerjisi, impulsu, kütlesi ve
basıncı. Fotonların elektronlarla
etkileşmesinin deneysel ve teorik
ispatı.
V.3. ATOMUN YAPISI
Atom modelleri. Enerji düzeyleri
ve hidrojen atomunun spektrumu.
Spektrum serileri. Deneysel olarak
Nils Bohr’un ikinci postulatının
ispatı. Maddesel dalgalar ve
atomda kararlı yörüngeler. Klasik
ve de Broglie (madde dalgaları)
dalgaları için belirsizlik ilkesi.
Kuantık sayılar. Baş, yörüngesel
ve manyetik kauantık sayısı (L ve
μ arasındak ilişki). Elektronun
spini (deneysel ispat). Pauli ilkesi.
Atomda elektronların dizilişi.
Röndgen – x ışınları ve
özellikleri. Lüminisans.
Zincirleme ve uyarılmış emisyon.
6
kanunların analitik şeklini
yazabilmeleri ayrıca
mutlak kara cismin ışıma
şiddetini sıcaklığın bir
fonksiyonu olarak
grafiğini çizebilmeleri;
- kütle, impuls (itme),
enerjiyi ve ışık basınç
bağıntılarını analitik olarak
yazabilmeleri ayrıca söz
konusu fiziksel
büyüklüklerin niteliklerini
betimlemeleri;
- fotoelektrik olay ve
Compton olayının analitik
ifadesini yazabilmeleri
ayrıca bu olayların klasik
fizik kanunları ile
açıklanamayacağını
söylemeleri gerekir.
Öğrenciler :
- Bohr postulatlarını
kullanarak analitik bir
şekilde hidrojen atomunda
elektrona ait hızı, toplam
enerjiyi, enerji düzeylerini
ve spektrum çizgilerini
hesaplayabilmeleri;
- madde dalgaların (Lui de
Broglie dalgaları) dalga
boyunu veren matematik
bağıntıyı ve hareket
miktarının kuvantlaşma
halini de Broglie
hipotezine dayanarak
hesaplayabilmeleri;
denklemler
kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
Matematik:
Kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
L.a.s.e.r. ve çalışma ilkesi
-
-
-
-
V. ÇAĞDAŞ
FİZİK
V. 4. ATOM
ÇEKİRDEĞİ VE
ELEMENTER
PARÇACIKLAR
Atom çekirdeğinin yapısı ve
özelikleri. Çekirdek (nükleer)
kuvvetleri. Radyo izotoplar ve
uygulaması. Radyoaktif ışınlar
(alfa, beta ve gama ışınları)
Radyoaktif bozunma kanunu.
Çekirdek reaksiyonları .Uran
ötresi elementler. Fissyon ve
Füzyon olayı. Reaktörler.
Radyasyondan korunma. Elemen
ter parçacıklar. Anti (karşıt)
parçacıklar. Kuavrklar.
Nükleonların yapısı.
7
klasik fizik ve küçüklükler
(mikro) evreninde
Hayzenberg denkleminin
önemini vurgulamaları;
Pauli ilkesinde yer alan
kuvantum sayılarının
anlamlarını
anlatabilmeleri, ayrıca
atomda elektron
dizilişlerini yazabilmeleri;
röndgen - x ışınlarının
elde edilişini, röndgen
ışıma çeşitlerini, ayrıca
röndgen ışıma ile optik
ışıma arasındaki farkı
betimlemeleri;
Limünisans çeşitlerini,
zincirleme ve uyarılmış
ışımayı, ayrıca l.a.s.e.r. ve
çalışma ilkesini bilmeleri
gerekir.
Öğrenciler:
- atom çekirdeğinin
yapısının, kütlesini,
nükleonların elektrik
yükünü, spinini, manyetik
momentini, defekt kütleyi
ve bağlanma enerjiyi
bilmeleri;
- günlük yaşamda radyo
izotopların uygulamasını
anlatabilmeleri;
- radyoaktif bozunma
kanununu çıkartabilmeleri
ve “yarı ömür”
Matematik:
Lineer
denklemler.
Kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.5.
KATI HAL FİZİĞİ
Katı cisimler. Katı cisimlerin
kristal yapısı. Kristal yapı ve
sıcaklık. Sıcaklık ve direnç. Süper
iletkenlik.İletkenliğin enerji
bölgeleriyle anlatımı. Katkılı yarı
iletkenler. Donor ve akseptör
atomları. p – n bağlantısı. Kristal
diyotun karakteristiği (teorik ve
deneysel ispatı). Kristal alternatif
akım doğrultucular (redresörler).
Solar selül (Güneş ışığı pili).
Fotodiod. Kristal triyodlar
(transistörler). Transistör çeşitleri
Transistörlerin karakteristikleri.
8
(yarılanma süresi) kavramının
açıklayabilmeleri;
- alfa, beta ve gama
bozunmaların esas
özelliklerini; çekirdek
reaksiyonların
mekanizmasını; leptonik,
ve baronik sayıların
korunmasını; fissyon ve
zincirleme reaksiyonları;
füzyon olayının
geometrisini ve reaktörleri
betimleyebilmeleri;
- Elemeter parçacıkların
özelliklerine göre
sınıflandırabilmeleri,
ayrıca anti parçacıklar,
kuarklar ve nükleonların
yapısı hakkında
bilgilendirmeleri gerekir.
Öğrenciler:
- katı cisimleri kristal ve
amorf yapısını – yapı ve
bağ çeşitlerini
anlatabilmeleri;
- iletken,yalıtkan ve
yarıiletkenleri katı
cisimlerin zon teorisi ile
anlatabilmeleri;
- has ve katkılı yarı
iletkenlerin elektrik iletme
mekanizmasının elektron
ve “deşikler”
(“boşluklar”) yardımıyla
anlatabilmeleri;
- yarı iletkenlerin donor ve
-
-
-
Laboratuar çalışmaları
1. Merceklerin odak uzaklığı tayini.
2. Besel metodu ile merceklerin odak uzaklığı tayini
3. mikroskopla cam levhanın kırma indisinin tayini.
4. L.A.S.E.R. ışık demetinin genişleme açısı .
9
akseptör atomların enerji
düzeylerine göre yarı
iletkenlerin özelliklerini
anlatabilmeleri;
göreli (ρr) direnci ve etkin
direnç (R) arasındaki farkı,
etkin direncin klasik
anlatımını kvantum fiziği
anlatımından iki
çarpışmanın ortalama
zamanına dayanarak ve
direncin iletken ve yarı
iletkenlerde sıcaklıkla
değişimini ayırt
edebilmeleri;
kristal diyot ve triyodun
çalışma ilkesini diyot ve
triyot lamba ile
kıyaslayarak
açıklayabilmeleri;
yarı iletkenlerin çağdaş
teknoloji ve satelitlerin
yapımında önemini
betimlemeleri gerekir.
FİZİK
Matematik - Bilişim lisesi
(haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 66 ders saati)
GENEL VE ÖZEL HEDEFLER
Öğrenciler:
Bilgi açısından





optik ve çağdaş fiziğin esas kanunlarının analitik şeklini kavramaları;
küresel aynalarda, ince kenarlı (yakınsak) merceklerde, büyüteç mikroskobun özelliklerini, ışıkta
girişim (interferens), kırınım (difraksiyon), polarizasyon kavramları tanımaları;
rölativistik (görelilik) fiziğin esas kavramlarını (ışık hızına yakın hızlarla hareket eden fiziksel
büyüklüklerin görelilik özellikleri) tanımaları;
atom ve çekirdek fiziğinin esas kanunlarını tanımaları.
yarı iletkenlerde elektrik akımının iletimi ve yarı iletkenlerden yapılan araçları tanımaları gerekir.
Anlama açısından

geometrik ve dalga (fizik) optiğin esas kavramlarını; Fiziksel büyüklüklerin klasik ve göreli (rölatif)
özelliklerini, ayrıca atom çekirdeğini kavrayabilmeleri;
 küresel aynalarda, ince (yakınsak) merceklerde, büyüteç ve mikroskopta görüntünün iki farklı şekilde
(analitik ve çizim) belirlenmesini kavrayabilmeleri;
 ışığın ikili (dalga ve parçacık) özelliğini ve diğer elementer parçacıkları kavrayabilmeleri;
 uzunluğun, hacmin, zamanın, kütlenin, enerjinin ve kütle - enerjinin korunum kanunlarını
kavrayabilmeleri;
 doğal radyoaktiviteyi alfa, beta, gama bozunmayı fission (ikiye bölünme) ve füzyon
(kaynaşma) olaylarını, ayrıca çekirdek reaksiyonlarını kavrayabilmeleri gerekir.
Uygulama açısından




bağımsız olarak sayısal fizik problemlerini ve günlük hayatta karşılaşılan pratik problemleri
çözebilmeleri;
yakınsak merceklerin özelliklerini, odak uzaklıkların belirlenmesinde, girişim ve kırınım olayların
özelliklerini, ışığın dalga boylarının belirlenmesinde uygulayabilmeleri;
atom ve çekirdeğinin enerji düzeylerinin belirlenmesinde mikro evren kanunlarını uygulayabilmeleri;
tıpta ve diğer bilim dallarında, günlük yaşamda radyo izotopların önemini kavrayabilmeleri gerekir.
Değerlendirme açısından



insanoğlunun sürekli olarak yeni enerji kaynakların aranmasında ve yeni teknolojilerin üretmesinde
harcadığı çabayı değerlendirmeleri;
çekirdek (nükleer) enerjinin yaralı ve zararlı yanlarını değerlendirmeleri;
insan yaşam standardının yükselmesinde modern teknolojinin önemini değerlendirmesi gerekir.
10
PROGRAM İÇERİĞİNİN DAĞILIMI
Kategoriler
Alt kategoriler
Öngörülen ders
saati
Ünitelerin
(%) dağılımı
VI. 2. Geometrik Optik
IV . OPTİK
V . ÇAĞDAŞ
FİZİK
VI. 3. Dalga (Fizik) Optik
V. 1. Rölativite Fiziği
V. 2. Elektromanyetik ışınımın
kuantumlanması ve
Kuantum Optiği
V. 3. Atom ve Yapısı
V. 4. Atom Çekirdeği ve
Elementer Parçacıklar
9
14,3
9
9
14,3
14,3
9
14,3
9
14,3
9
9
14,3
14,3
V.5. Katı hal fiziği
Topl: 63 ders
*Not:
3 ders laboratuar çalışmalar için öngörülmüştür.
11
% 100
Kategoriler
Alt kategoriler
IV. OPTİK
IV. 2.
GEOMETRİK OPTİK
IV
OPTİK
IV.3.
DALGA – FİZİK
OPTİK
Program içeriği
Geometrik optiğin esas kanunları.
Düz ve küresel (içbükey – konkav
ve dışbükey – konveks) aynalarda,
ince ve kalın kenarlı (yakınsak ve
ıraksak) merceklerde, büyüteçte,
ve optik mikroskopta görüntüyü
çizmek ve hesaplamak. Aberasyon
(sapınç). ışık prizmasını (beyaz
ışığın renklere ayrılması) ve
paralel yüzlü lam.
Kazanımlar
Öğrenciler:
- geometrik optiğin esas
kanunlarını analitik olarak
tanımını ayrıca çizimlerin
sözlü olarak anlatımını
yapabilmeleri;
- düzlemsel, küresel
aynalarda, ince kenarlı
merceklerde, büyüteçte ve
ışık mikroskopta
büyütmeyi analitik ve
çizimle uygulamalı olarak
belirlemeleri;
- paralel yüzlü lamda ve ışık
prizmasında ışık demetinin
paralel kaymasının
hesabını yapabilmeleri;
Dalga hareketinin nitelikleri. Işık
şiddeti. Işıkta girişim (interferens)
olayı. Girişim çizgileri - saçakları.
Işıkta kırınım (difraksiyon) olayı.
Bir yarıkta kırınım olayı ve ışık
ağı (optik şebeke). Işığın
polarması. ve kanunları. Çift
kırıcılık. Polarma çeşitleri.
Öğrenciler:
- farklı yollar kat eden,
fazları farklı iki ışık
demetinin bir noktada
meydana getirdiği ışık
şiddetini
hesaplayabilmeleri;
- en basit örneklerle ışık
dalgalarıyla yapılan girişim
deneyini gösterebilmeleri;
- enine dalgaların
polarmasının tanımını ve
12
Dersler arası
ilişki
Matematik:
lineer
denklemler,
kesirlerle
yapılan
işlemler ve
üçgenlerin
özellikleri.
Matematik:
Trigonometri
k
fonksiyonlar
ve üçgenlerin
çözümü
IV
OPTİK
V.1.
RÖLATİVİTE FİZİĞİ
XIX. y.y. sonlarında fizik. Fizo ve
Maykelson deneyi.Yıldız
aberasyonu. Galileo Galiei ve
Einstein görelilik ilkesi. Zamanın
göreliliği. Lorentz dönüşüm
formüleri ve sonuçları. Hızların
göreli toplanması. En büyük ve
sınır hız: ışık hızı. Kütle ve enerji,
toplam enerji, durgun enerji ve
kinetik enerjinin göreliliği.
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.2.
ELEKTROMANYETİK
IŞIMANIN
KUANTUMLANMASI
VE KUANTUM
OPTİĞİ
Termik ışıma (kara cisim
problemi). Kirşhof ışıma kanunu.
Mutlak kara cisim modeli. Mutlak
kara cismin ışıması. Işık
kuantumları. Işığın (parçacık –
dalgasal) ikili yapısı. Işığın
enerjisi, impulsu, kütlesi ve
basıncı. Fotonların elektronlarla
etkileşmesinin deneysel ve teorik
ispatı.
13
mekanik örnekle
göstermeleri ayrıca
polarma olayının esas
kanunlarını
gösterebilmeleri gerekir.
Öğrenciler:
- XIX. y.y.’ın sonunda
fiziğin konumunu ayrıca
rölativite teorisinin
doğmasına neden olan
buluşları betimlemeleri;
- analitik olarak Galileo ve
Lorentz dönüşümlerini
yazabilmeleri;
- klasik ve rölativistik fizikte
hızların toplanmasını
örneklerle görebilmeleri ve
ayırt edebilmeleri;
- rölativistik fizikte kütle,
impuls, toplam enerji,
kinetik enerji kavramlarını
yazabilmeleri ve
anlatabilmeleri gerekir.
Öğrenciler:
- kara cisme ait tüm ışıma
kanunların analitik şeklini
yazabilmeleri ayrıca
mutlak kara cismin ışıma
şiddetini sıcaklığın bir
fonksiyonu olarak
grafiğini çizebilmeleri;
- kütle, impuls (itme), ve
ışık kuantlarının enerjisini
hesaplayabilmeleri ayrıca
söz konusu fiziksel
büyüklüklerin niteliklerini
Matematik:
Lineer
denklemler.
Kare kök.
Lineer
denklemler
kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.3.
ATOMUN YAPISI
Atom modelleri.Enerji düzeyleri
ve hidrojen atomunun spektrumu.
Spektrum serileri. Deneysel olarak
Nils Bohr’un ikinci postulatının
ispatı. Maddesel dalgalar ve
atomda kararlı yörüngeler. Klasik
ve De Broglie (madde dalgaları)
dalgaları için belirsizlik ilkesi.
Kuantık sayılar. Baş, yörüngesel
ve manyetik kauantık sayısı.
Elektronun spini (deneysel ispat).
Pauli ilkesi. Atomda elektronların
dizilişi. Röndgen ışınları ve
özellikleri. L.a.s.e.r. ve çalışma
ilkesi
14
betimlemeleri;
- fotoelektrik olay ve
Kompton olayının analitik
ifadesini yazabilmeleri
ayrıca bu olayların klasik
fizik kanunları ile
açıklanamayacağını
söylemeleri gerekir.
Öğrenciler:
- Bohr postulatlarını
kullanarak analitik bir
şekilde hidrojen atomunda
elektrona ait hızı, toplam
enerjiyi – enerji
düzeylerini ve spektrum
çizgilerini
hesaplayabilmeleri;
- madde dalgaların (Lui de
Broglie dalgaları) dalga
boyunu veren matematik
bağıntıyı ve hareket
miktarının kuvantlaşma
halini de Broglie
hipotezine dayanarak
hesaplayabilmeleri;
- klasik fizik ve küçüklükler
(mikro) evrende
Hayzenberg denkleminin
önemini vurgulamaları;
- Pauli ilkesinde yer alan
kuvantum sayılarının
anlamlarını
anlatabilmeleri, ayrıca
atomda elektron
dizilişlerini yazabilmeleri;
- Röndgen – x ışınlarının
Matematik:
Kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
elde edilişini, röndgen
ışıma çeşitlerini, ayrıca
röndgen ışımanın optik
ışıma arasındaki farkı
betimlemeleri gerekir.
V. ÇAĞDAŞ
FİZİK
V. 4. ATOM
ÇEKİRDEĞİ VE
ELEMENTER
PARÇACIKLAR
Atom çekirdeğinin yapısı ve
özellikleri. Çekirdek (nükleer)
kuvvetleri.Radyo izotoplar ve
uygulaması. Radyoaktif ışınlar
(alfa, beta ve gama ışınları)
Radyoaktif bozunma kanunu.
Çekirdek reaksiyonları .Uran
ötresi elementler. Fissyon ve
Füzyon olayı. Reaktörler.
Radyasyondan korunma. Elemen
ter parçacıklar. Anti parçacıklar.
Kuarklar. Nükleonların yapısı.
V.
V.5.
KATI HAL FİZİĞİ
Katı cisimler. Katı cisimlerin
kristal yapısı. Kovalans ve metalik
bağ. Kristal yapı ve sıcaklık.
Sıcaklık ve direnç. Direnç
çeşitleri. Süper iletkenlik.
İletkenliğin enerji bölgeleriyle
anlatımı. Katkılı yarı iletkenler.
Donor ve akseptör atomları. p – n
bağlantısı. Kristal diyotun
karakteristiği (teorik ve deneysel
ÇAĞDAŞ
FİZİK
15
Öğrenciler:
- atom çekirdeğinin esas
niteliklerini ve yapısını
bilmeleri;
- çekirdek raksiyonların
mekanizmasını ve
korunum kanunlarını
anlatabilmeleri;
- radyoaktif bozunmanın
bozunmaların analitik
şeklini, yarılanma süresi
kavramını
açıklayabilmeleri,
fissyon ve füzyon
olaylarını birbirinden ayırt
edebilmeleri;
- Elemeter parçacıkların
özelliklerine göre
sınıflandırabilmeleri
gerekir.
Öğrenciler:
- katı cisimlerde kovalans ve
metalik bağları
anlatabilmeleri;
- iletken, yalıtkan ve
yarıiletkenleri katı
cisimlerin zon teorisi ile
anlatabilmeleri;
- has ve katkılı yarı
iletkenlerin elektrik iletme
Matematik:
Lineer
denklemler.
Kesirler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler
ispatı). Kristal alternatif akım
doğrultucular (redresörler). Kristal
triyotlar (transistörler) ve
karakteristikleri. Doğada etkileşme
çeşitler.
-
-
Laboratuar çalışmaları
1. Besel metodu ile merceklerin odak uzaklığı tayini
2. L.A.S.E.R. ışık demetinin genişleme açısı .
3. Mikroskopla cam levhanın kırma indisinin tayini.
16
mekanizmasının elektron
ve “deşikler”(“boşluklar”)
yardımıyla anlatabilmeleri;
klasik tüplerde kristal diyot
ve triyodun çalışma
ilkesini anlatabilmeleri;
transistorün çalışma
ilkesini anlatabilmeleri
gerekir.
FİZİK
Genel Lise
(haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 37 hafta , 74 ders saati)
GENEL VE ÖZEL HEDEFLER
Bilgi açısından
Öğrenciler:




fizik – dalga optiğin, çağdaş fiziğin ve astronomik olayların esas kavramlarını tanımaları;
geometrik optiğin ve ışıkta girişim (interferans), kırınım (difraksiyon), polarizasyon özelliğini
tanımaları;
rölativistik (görelilik) fiziğin esas kavramlarını (ışık hızına yakın hızlarla hareket eden
fiziksel büyüklüklerin görelilik özellikleri) tanımaları.
atom ve çekirdek fiziğinin esas kanunlarını,.yarı iletkenlerde elektrik akımının iletimini, gök
küresini, noktaların doğruların ve yayların tanımlarını tanımaları gerekir.
Anlama açısından
Öğrenciler
 dalga - fizik optiğin esas kavramlarını; fiziksel büyüklüklerin klasik ve göreli (rölatif)
özelliklerini ve atom çekirdeğinin esas kavramlarını anlamaları;
 ışıkta girişim, kırınım ve polarma olaylarını grafik olarak gösterebilmeleri ve anlamaları;
 ışığın ikili (dalga - parçacık) özelliğini ve diğer elementer parçacıkları anlayabilmeleri;
 uzunluğun, hacmin, zamanın, kütlenin ve enerjinin göreli kavramlarını, doğal radyoaktiviteyi,
alfa, beta, gama bozunmayı ayrıca çekirdek reaksiyonlarını anlamaları;
 Dünyanın gerçek hareketini Güneşin yıllık görünen hareketi olarak anlamaları gerekir.
Uygulama açısından
Öğrenciler:
 bağımsız olarak sayısal fizik problemlerini ve günlük hayatta karşılaşılan pratik problemlerin
çözümleri uygulayabilmeleri;
 girişim ve kırınım olayların özelliklerini, ışığın dalga boylarının belirlenmesinde
uygulayabilmeleri;
 atom ve çekirdeğinin enerji düzeylerinin belirlenmesinde mikro (küçüklükler) evrenin
kanunlarını uygulayabilmeleri;
 Dünyada zaman ve uzay içinde hareket gök küresinde hareket kavramını uygulayabilmeleri
gerekir.
17
Değerlendirme açısından
Öğrenciler:
 insanoğlunun sürekli olarak yeni enerji kaynakların aranmasında ve yeni teknolojilerin
üretmesinde harcadığı çabayı değerlendirmeleri;
 çekirdek (nükleer) enerjinin yaralı ve zararlı yanlarını değerlendirmeleri;
 insan yaşam standardının yükselmesinde çağdaş teknolojinin ve satelitlerin önemini
değerlendirmeleri;
 farklı şekillerde yaşam ortamının kirlenmesi, sera olayı ve sürekli olarak atmosfer dengesinin
bozulmasını değelendirmeleri gerekir.
PROGRAM İÇERİĞİNİN DAĞILIMI
Kategoriler
Alt kategoriler
IV. 3. Dalga – Fizik Optik
IV.
Öngörülen
ders saati
7
Ünitelerin
( % ) dağılımı
9,86
8
7
11,26
9,86
7
7
9,86
9,86
7
9
9
10
toplam 71*
9,86
12,67
12,67
14,00
100
OPTİK
V.1. Röativistik fizik
V. 2. Elektromanyetik ışınımın
ÇAĞDAŞ
kuantumlanması ve
FİZİK
Kuantum Optiği
V. 3. Atom ve Yapısı
V. 4. Atom Çekirdeği ve
Elementer Parçacıklar
V.5. Katı hal Fiziği
VI.1. Küresel Astronomi
VI.
VII.2.Astrofizik
ASTRONOMİ
VII.3. Güneş Sistemi ve
Kosmoloji
*
2 ders labotauar çalışması için öngörülmüştür
1 ders gök küresindeki gözlemler için öngörülmüştür.
V.
18
PROGRAM İÇERİĞİ
Kategoriler
Alt kategoriler
IV. OPTİK
IV. 3.
GEOMETRİK
OPTİK
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.1.
RÖLATİVİTE
FİZİĞİ
V.
OPTİK
V.2.
ELEKTROM
ANYETİK
IŞIMANIN
KUANTUML
ANMASI VE
KUANTUM
OPTİĞİ
Program içeriği
Işıkta girişim olayının şiddeti.
Doğrudan girişim olayı.
Girişimi saçakları – çizgileri
Işıkta kırınım olayı. Bir yarıkta
girişim olayı. Optik ağ şebeke (paralel yarıklar). Işığın
polarması. Polarma çeşitleri
ve kanunları.
Kazanımlar
Öğrenciler:
- farklı yolar kat eden, fazları
farklı iki ışık demetinin bir
noktada meydana getirdiği ışık
şiddetini hesaplayabilmeleri;
- ışık dalgalarıyla yapılan
girişim deneyini farklı
örneklerde gösterebilmeleri;
- enine dalgaların polarmasının
tanımını mekanik örnekle
betimlemeleri gerekir.
Öğrenciler:
- Lorentz dönüşümlerinin
analitik ifadelerinin
yazabilmeleri.
- Hızların basit ve göreli
toplamlarını basit örneklerle
ayırt edebilmeleri.
- Kütle, toplam enerji, göreli
kinetik enerjinin göreli
ifadelerinin yazabilmeleri
gerekir.
“Esir” (eter) kavramı. Özel
Görelelik kuramının
postulatları. Zamanın
göreliliği. Lorentz dönüşüm
formüleri. Lorentz dönüşüm
formülerin sonuçları. Hızların
göreli toplamı. Doğada en
büyük ve sınır hız ışık hızı.
Kütle, impuls, toplam enerji,
durgun enerji, kinetik enerjinin
göreli kavramı ve aralarındaki
ilişkiler.
Termik ışıma. Kara cisim için
Öğrenciler:
kirşov kanunu. Mutlak kara
- Mutlak kara cismin ışımasına
cisim modeli. Mutlak kara
ait kanunların analitik şeklini,
cismin ışıması. Planck ışıma
sıcaklığa bağlı olarak ışık
kanunu. “Dalga porsiyonları” –
şiddetinin değişimini – Planck
Kuantumları. Işığın ikili
eğrilerini çizebilmeleri;
özelliği (Dalga ve parçacık
- Işık fotonlarının kütlesini,
özelliği). Işık kuantumların
impulsunu ve enerjisini
enerjisi, impulsu, kütlesi ve
hesaplamaları.
19
Dersler arası
ilişki
Matematik:
Trigonometrik
fonksiyonlar.
trigonometrik
fonksiyonlarla
yapılan
işlemler.
Üçgenin
özellikleri.
Matematik:
Lineer
denklemler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler.
Matematik :
Lineer
denklemler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler.
örneklerle basıncı. Fotonların
elektronlarla etkileşmesi.
V.
ÇAĞDAŞ
FİZİK
V. ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.3.
ATOM VE
YAPISI
Atom modelleri. Hidrojen
atomunun enerji düzeyleri ve
spektrum serileri. Işığın dalga
ve parçacık özellikleri. Lui de
Broglie madde dalgaları.
Atomda duraklı dalgalar.
Belirsizlik ilkesi. Kvantik
sayılar: Baş kuantum sayısı,
yörünge ve manyetik kuantum
sayısı. Elektronun spini –
deneysel ispat. Pauli ilkesi.
Atomda elektronların dizilişi.
Röntgen ışıması ve özelliği.
Laser’in çalışma ilkesi.
V.4. ATOM
ÇEKİRDEĞİ
VE
ELEMENTER
PARÇACİKL
AR
Atom çekirdeğin kütlesi,
elektrik yükü, spini, manyetik
momenti, yapısı, defekt kütlesi
ve bağlanma enerjisi. Nükleer
kuvvetler. Radyoaktif bozulma
kanunu. Alfa, beta ve gama
bozulması. Çekirdek
reaksiyonları.
Fissyon ve füzyon olayı.
Raktörler. Radyasyondan nasıl
korunulmalıdır. Elementer
parçacıkların etkileşmelerine
göre sınıflandırılması. Anti
parçacıklar. Kuarklar.
Nükleonların yapısı.
Işık fotonları ile elektronun
etkileşmesini ve klasik fiziğin
eksik yanlarını anlatabilmeleri
gerekir.
Öğrenciler :
- Bor atom modelinde bir
elektrona ait yarıçap, hız,
enerji düzeyleri ve spektrum
serilerini Bohr postulatlarını
kullanarak analitik olarak
hesaplamaları.
- Lui de Brogli madde
dalgalarını hesaplamaları.
- Kvantik sayıların anlamlarını,
pauli ilkesinin tanımını ve
elektron dizilişini
betimlemeleri.
- Röntgen ışınlarının elde
edilişlerini ve laserin çalışma
ilkesini betimlemeleri gerekir.
Öğrenciler:
- Durgun haldeki atom
çekirdeğinin esas özelliklerini
ve yapısını betimlemeleri.
- Radyoaktif bozulma
kanununu, yarı ömür
kavramını, yazabilmeleri ve
betimleyebilmeleri; Fissyon
ve fizyon olaylarını, alfa, beta
ve gama parçacıkların
bozunmalarını ayırt
edebilmeleri;
- Etkileşmelerine göre
elementer parçacıkları ayırt
edebilmeleri gerekir.
-
20
Matematik :
Lineer
denklemler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler.
Matematik:
Lineer
denklemler.
Üslü ve
logaritmik
denklemler.
V. ÇAĞDAŞ
FİZİK
V.5. KATI
HAL FİZİĞİ
VI:
ASTRONOMİ
VI.1.
KÜRESEL
ASTRONOMİ
VI.
ASTRONOMİ
VI.2.
ASTROFİZİK
Katı cisimlerin yapısı.
Kovalent ve Metalik bağlar.
Yarı iletkenlerde serbest
elektronların ve pozitif
boşlukların (deşiklerin) termik
hareketleri – elektrik akımı.
Yarı iletkenlerin ve iletkenlerin
sıcaklığa bağlı olarak
elektriksel dirençleri. Süper
iletkenler. Kristallerde enerji
zonları. Has ve katkılı yarı
iletkenler. p – n bağlantısı.
Kristal diyotun özelliği (teori
ve deney). Alternatif akım
doğrultucu olarak kristal diyot.
Kristal triyot – transistör.
Astronominin konusu.
Astronominin dalları. Gök
küresinde noktalar, doğrular ve
esas yaylar. Yıldızlar ve yıldız
kümeleri. Esas yıldız kümeleri
ve gökte yönlenme. Gök
küresinin görünür hareketi.
Ufuk ve coğrafi enlem. Gök
küresinin değişik coğrafi
enlemlerde günlük hareketi.
Yıl içinde güneşin görünür
hareketi ve sonuçları.
Baltamiyus (Ptolomey) ve
Kopernik “Güneş sistemi”. Yer
yüzünde Güneş ve yıldızlara
göre yönlendirme.
Teleskoplar: Radyo teleskoplar
ve Radyo interferometreler.
Spektrum çeşitleri. Işıma
kanunlarına göre yıldızların
Öğrenciler:
- katı cisimlerde kovalent ve
metalik bağları betimlemeleri;
- iletken ve yarı iletkenleri
enerji zonlarına göre tanımını
yapabilmeleri.
- Has yarı iletkenler ve katkılı
yarı iletkenlerin
iletkenliklerini serbest
elektron ve boşluklar
yardımıyla anlatabilmeleri.
- elektronik aygıtların kristal
diyot ve triyodun çalışma
ilkesini anlatabilmeleri
gerekir.
Öğrenciler:
- gök küresinde nokta ve esas
yaylar çizebilmeli;
- değişik coğrafi enlemlerde
görünen esas yıldız
kümelerini gösterebilmeleri ve
çizebilmeleri;
- kutup yıldızının ufuk ile
oluşturduğu hp yüksekliği ile
coğrafi enlem (φ) arasındaki
ilişkiyi gözlem yapılan konum
için ispatı yapılmalı:
- Kopernik sisteminin
Baltamiyus (Ptolomey)
sistemine göre üstünlüğü
anlatılması gerekir.
Öğrenciler:
- Refraktrometreli teleskoplarda
ve teleskoplarda ışık
ışınlarının hareketi
21
Matematik:
Lineer
denklemler ve
kesirlerle
yapılan
işlemler.
Matematik:
küre ve küre
merkezinden
geçen bir
düzlemle
kesilmesi.
Geometrik
optik:
Işık ışınlarının
aynalarda
çapının belirlenmesi.
Yıldızların hareketi.
Spektrumlarına göre yıldızların
sınıflandırılması ve yıldızların
kimyasal yapısı.Yıldızların
fiziksel yapısı. Değişen
yıldızlar. Patlayan ve yeni
yıldızlar. Süpernovalar.
VI.
ASTRONOMİ
VI.3. GÜNEŞ
SİSTEMİ VE
KOSMOLOJİ
açıklanmalı.
Sözlü olarak yıldızların
spektral çeşitlerini ve
yüzeylerindeki sıcaklığı, rengi
ve kimyasal yapıları
anlatılmalı
Yıldızların rengi, sıcaklığı,
parlaklığı, kütlesi, yoğunluğu
ve maddesel yapısı gibi
verilere dayanarak fiziksel
yapısını belirlemeleri gerekir.
Güneşin dönmesi, kütlesi,
Öğrenciler:
etkin sıcaklığın belirlenmesi ve - Güneş, ay ve Güneş
kimyasal yapısı gibi esas
sisteminde Dünya tipinde olan
bilgiler. Güneş atmosferinin
gezegenlerin esas verilerini
yapısı. Güneş enerjisinin
söylemeleri;
kaynağı. Dünya grubunu
- Güneş sisteminde çok büyük
oluşturan gezegenler. Dünya
gezegenler ile küçük
ve iç yapısı. Ay, Dünya'nın
cisimlerin esas özelliklerini
doğal uydusu. Ay’ın evreleri.
betimlemeleri;
Ay’ın doğası. Ay’ın yüzeyi.
- farklı galaksileri, açık ve
Çok büyük gezegenler.Güneş
küresel yıldız kümelerini ayırt
sitemini oluşturan küçük
edebilmeleri gerekir.
üyelerin özeklikleri.
Galaksimiz. Yıldız kümeleri.
Yıldızlar arasını oluşturan
madde. Diğer galaksiler.
Doğada etkileşim çeşitleri.
Laboratuar çalışmaları
1. Besel metodu ile merceklerin odak uzaklığı tayini
4. L.A.S.E.R. ışık demetinin genişleme açısı .
5. Gök küsersinde esas yıldız kümelerin gözlemi.Yıldızlara göre yeryüzünde hareket
22
yansıması ve
merceklerde
kırılması
Optik:
Aydınlanma
fiziksel
büyüklük
olarak.
PRATİK ÇALIŞMALAR
Fizik bir teorik ve deneysel bilimidir. Fizikte tüm analitik yöntemlerin doğruluğu deneysel
yöntemlerle ispat edilmesi gerekir. Deneysel olarak ispat edilemeyen bir fizik olayından söz
edilemez. Genel olarak deneyler okul laboratuarlarında yapılır. Eğer okulda laboratuar yoksa,
öğretmen pratik çalışmalar için öngörülen tüm materyali başka okullardan ödünç alarak derse
getirmesi gerekir. Bazı pratik çalışmalar için öğretmen deneyde ölçülecek olan fiziksel büyükler ya
da fiziksel büyüklükler arasındaki ilişkileri için gerekli olan aygıtları kurması gerekir.
Doğa bilimleri lisesi için yılda 4 pratik dersi öngörülmüştür. Pratik derslerin süresi 1 ders
saatidir. Fen ve matematik bilişim (enformatik) lisesi için yılda 3 pratik ders, genel lisesi için ise 2
pratik çalışması, ayrıca olanaklar hava koşullarına bağlı olarak yıldız ve yıldız kümeleri gözlemleri
için öğretmenin şahsi görüşüne bırakılmıştır.
KAYNAKLAR VE DERS KİTAPLARI
On ikinci sınıf müfredat programının içeriği gerçekleşmesi için her üç lise için de geleneksel
ders kitapları yanında internetten alınan bilgilere de yer verilmesi önerilir.Yardımcı kitap olarak da
halen kullanılmakta olan kitapların kullanılması, interneten ulaşılan yeni eğitim yöntemlerin yanında
deneysel öğretim yöntemlerinden de yararlanılması önerilir.
METODOLOJİK YÖNERGE
Deneyimler, farklı yöntemlere gerçekleştirilen eğitimin çok daha başarılı olduğunu göstermektedir.
Bu nedenle fizik bilimi eğitimi bir çok eğitim metoduyla gerçekleşmesi gerekir. Burada birkaç eğitim
yönteminden söz edilecektir.




Ders açıklama (monolog)metodu
Konuşma (diyalog) metodu
Gösteri (demostrasyon) metodu
Laboratuar çalışma metodu
Yukarıda söz konusu olan yöntemler yanında gereksinmeye göre öğretmen çağdaş öğretim metodu
olan “ öğrenci merkezli eğitim” yöntemini de kullanabilir. Ders içeriğine göre, bir kaç yöntem
kullanılmasıyla öğrencilerde dersin akıcılığını ve derse karşı duyulan ilgiyi artırır. Örneğin bir
doğa olayının analitik anlatımını deneyle, pratik uygulamayla ve konuyla ilgili problemler
çözerek yapılırsa öğrenciler, beceriler yaşayarak öğrenirler. Bu tür çalışma, öğrencilerin belleğini
pozitif olarak etkiler.
23
Dersler:


İndüktif (Tümevarım) ve
Deduktif (tümden gelen)
Olmak üzere çalışma yöntemleriyle gerçekleşmelidir.
İndüktif (Tümevarım) metodunda olaylar basitten bileşiğe, bilinenden bilinmeyene, yakından
uzağa, somuttan soyuta doğru anlatılır. ”Bir öğretmen derse kendinin ne bildiğiyle değil,
öğrencinin ne bildiğiyle başlamalıdır”. Örneğin polarılmış ışığın varlığını anlatmak için öğretmen
mekanik bir örnekten hareket edilebilir. Belli bir doğrultuda titreşen mekanik dalgalar dar bir
aralığın düzlemi ile çakışık ise geçebilirler. Bu özellik ışık dalgaları için de geçerlidir. İkinci bir
örnekte bir yarıkta, iki yarıkta ya da çok yarıkta ışığın kırınım olayını verebiliriz. Deduktif
(tümden gelen) metodunda olayların analizi genelden sonuca doğru yapılır. Örneğin bir yarıkta
Fraunhofer kırınımı, optik ağda yapılan kırınımın özel bir sonucudur.
BİLGİ DEĞERLENDİRMESİ
Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi için aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmalıdır:
I. Yazılı sınav
Birinci yarıyıl ve yıl sonunda birer yazılı sınav yapılması öngörülmüştür. Yazılı sınavda
öğrenciler soru ve problemleri çözmeye uğraşacaktır. Öğretmen yazılı sınavda öğrencilere derste
bir kaç çözülmüş ya da çözülmemiş birkaç sorular sorar.
II. Projeler tekniği: Öğrencilerin yaratıcılık, bilimsel çalışma ya da pratik çalışma alışkanlığı
Proje tekniği, öğrencilere yaratıcılık, bilimsel çalışma alışkanlığı ve problem çözme gücü
kazandırmak amacıyla uygulanan bireysel ya da küçük grup öğretim tekniğidir.
Projeler öğretmen ya da öğrenciler tarafından sunulur. Öğrenciye proje verilirken öğretmen
öğrencilere rehberlik yapmalıdır. Öğrenciler öğretmenden konkre problemler örneğin,
çözülmemiş bir problem, herhangi bir fizik olayın anlatımı, ilginç bir çizim ya da verilerle
herhangi bir tablo şeklinde alabilir.
III. Sözlü değerlendirme
Bazı öğrenciler dersleri çalışmalarına karşın derslerde etkin değildirler; derste ikili konuşmalara
katılmazlar, çekingendirler. Bu nedenle öğretmen söz konusu öğrencilerin bilgi değerlendirmesini
klasik yöntemlerle yapması gerekir. Klasik değerlendirme metodu ikili (diyalog) konuşma
şeklinde olmalıdır ve tüm sınıfın katılmamasına dikkat edilmelidir.
IV. Test sınavı
Birinci ve ikinci yarı yılın son haftasında kitaplar kapalı olmak şartıyla test yapılır. Testin içeriğini
yarı yılda ve yılın sonunda okutulan tüm dersler oluşturur. Öğrenci test sınavında kopya
yapamaz. Test soruların sayısını öğretmen belirler.
24
V. Ev ödevi
Öğretmen öğrencilere sürekli ev ödevi verir. Ev ödevi çalışması öğrencileri derse karşı sürekli etkin
olmasını sağlar. Ev ödevlerin içeriği sayısal problemlerin çözümü, bir çizelgeye değerlerin
yerleştirmesi, herhangi bir çizim ya da pratik çalışma şeklinde olabilir.
VI. Etkinlik değerlendirmesi
Öğretmen, öğrenciyi başta bir yandaş olarak görmesi gerekir. Daha sonra öğretmen ve öğrenci
arasında bir ikili konuşma süreci gerçekleşmeli. Öğretmen bu şekilde öğrencinin ders anlatımı
kazanma becerisine ne oranda ulaştığını değerlendirir. Bu şekilde öğrenci öğretmenle birlikte ders
etkinliğini sürdürmekte ve fizik kanunlarını ispatlama becerisini kazanır. Öğrencilerin bazıları
aynı bir fizik problem için farklı sonuçlar elde edebilir. Bazı öğrenciler sayısal problemlerin
çözümünde sürekli olarak etkindir ve sınıftaki problem çözme eylemine sürekli olarak katılırlar.
Öğretmen öğrencilerin bu çeşit etkinliklerinden yararlanarak başarıları hakkında öğrenciyle
birlikte ya da bağımsız olarak karar verir.
VII. Okullardaki laboratuar etkinlikleri
Fizik laboratuarı var olan okullarda öğretmen müfredat programına göre deneyleri gerçekleştirir.
Laboratuarda öğretmen herhangi bir fiziksel büyüklüğün ya da olayla ilgili ölçmeler
gerçekleştirir. Laboratuardaki çalışmalar sırasında bazı öğrenciler çalışmalarda daha etkindir.Bu
öğrenciler deneyleri bağımsız yapabilir, öğretmelerine de yardımcı olurlar.Öğrencilerin bu tür
davranışları öğretmen tarafından değerlendirmesi gerekir.
Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi yukarıda belirtilen etkinliklere dayanmalıdır.
VIII. Gözlemler
Astronomi dersi diğer iki lisede özel bir ders olarak okutulmadığından genel lise öğretim plan ve
programına göre bir kısmı okutulması öngörülmüştür.Genel lise astronomi öğretmenleri, gök
yüzündeki gözlemlerin hava koşuları elverişli olduğu vakit yapılmasını organize ederler.Gökte neyin
gözleneceğini ders öğretmeni tarafından belirlenir. Öğrenciler gök cisimlerini büyük bir ilgiyle
yürütürler. Öğretmen öğrencilerin gözlem etkinliklerine göre bilgilerini değerlendirir. Gözlemler kış
mevsiminin sonunda ve ilk baharın ilk aylarında yapılması önerilir.Bu aylarda gök cisimlerin gözlemi
çok daha ilgi çekicidir.
Öğrencilerin bilgi değerlendirmesi yukarıda belirtilen sekiz noktaya göre yapılır.
Kaynakça
Fizik lise - 2 MEB Yayınları İstanbul 2002
Fizik lise – 3 MEB yayınları İstanbul 2002.
25