YUMUŞAK DEMİR GÖBEKLİ ÖLÇÜ ALETİ

YUMUŞAK DEMİR GÖBEKLİ ÖLÇÜ ALETİ
Elektromanyetik ölçü aletleri ampermetre ve voltmetre olarak kullanılabilirler. Bu aletler
genel olarak karışık düzenli aletler değildirler, basit aletlerdir. Hem doğru hem de alternatif akımda
kullanılabilirler. Çalışmaları sırasında, hareketli kısımlarından akım geçmez. Skala taksimatları
düzenlidir. Aşırı yüklere dayanıklıdır. Sarfiyatları oldukça fazladır. Ancak kullanılma alanları çok
fazladır. Dış manyetik alanlardan da etkilenirler.
Bu tip ölçü aletlerinde havalı tip amortisman düzeneği vardır. İçinde bulunan bobinin
manyetik alanı geçen akımın şekline bağlı değildir. Bu sebeple bu aletler hem doğru hem de
alternatif akımlarda kullanılabilirler.
Bu tip ölçü aletlerinde kontrol kuvveti karşı ağırlıklar ve yaylar vasıtasıyla sağlanır.
Saptırma kuvvetini ise içinde bulunan bobinin meydana getirdiği manyetik alan sağlar.
Bir bobinin mıknatıslanmasını artırmak için o bobinin sarım sayısı veya içinden geçen akım
artırılır. Manyetik alanın değeri, bobinin amper sarımı ile doğru orantılıdır. Bobinin içine eğer
manyetik olmayan bir malzeme konursa bobinin mıknatıslanmasında hiçbir değişiklik olmaz.
Ancak demir manyetik alan sayısını artıran bir manyetik malzemedir. Demir cinsine göre manyetik
alan 10 ila 10000 kat artar. Bu sebeple demir muhafazalar içine alınırlar. Bir başka deyişle bu
aletlerde demir göbekler kullanılır.
Akım işareti :
K
:
Yay
D
:
Yumuşak demir
Yukarıdaki şekilde yumuşak demirli ölçü aletinin çalışma şekli görülmektedir. Bobine
gelen akım ile nüve hareket eder . nüvenin üstünde bulunan yay ve göstergeye gelen hareket ile
kadran taksimatı üzerinde ölçme değeri görülür.
Manyetik alan şiddeti: bir manyetik alanının büyüklüğü veya küçüklüğünü belirler. Manyetik alan
şiddetine kısaca alan şiddeti de denir. Bir manyetik alan içerisindeki herhangi bir noktanın alan
şiddeti o noktaya konan birim N kutbuna etki eden kuvvettir. H harfiyle gösterilir.
Bir mıklatısın kuvvet çizgileri sayısına manyetik akı denir.
Birim yüzeyden geçen manyetik kuvvet çizgisi sayısına manyetik akı yoğunluğu denir. B harfiyle
gösterilir.
Manyetik geçirgenliğin başka başka ortamlar için farklı değerler aldığı tespit edilmiştir.
Bobin içerisinde demir yoksa böyle bir bobinin meydana getirdiği manyetik alan şiddeti :
H = 1,25 N I μo / L
( μo=1) alınmıştır.
Manyetik alan şiddeti H ile manyetik akı yoğunluğu B arasında geçirgenliği μ olan bir ortam için
B= μ.H
Bobin demirli olduğunda manyetik alan şiddeti :
H = N I μ / L olur.
Bir elektromıknatısın çekme kuvveti ,
F = B2 s / 8 π 981000
formülü ile hesaplanır.
H
:
manyetik alan şiddeti ( gaus )
B
:
manyetik akı yoğunluğu ( gaus )
N
:
bobinin sipir sayısı
I
:
bobinden geçen akım şiddeti ( amper )
L
:
elektromıknatıs bobinin boyu ( cm )
F
:
elektromıknatısın çekme kuvveti ( Newton )
S
:
demir göbek kesiti ( cm.cm )
μ
:
demir göbeğin manyetik geçirgenlik katsayısı ( hava için bir, yumuşak demir için
1000 ila 30000 alınır. )
.