TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar

TMS-19
ÇALIŞANLARA
SAĞLANAN
FAYDALAR
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
2
STANDARDIN AMACI
Çalışanlara sağlanan faydalar standardının
amacı, işletmelerde çalışanlara sağlanan her türlü hak
ve menfaatlerin muhasebeleştirilmesini ve açıklanmasını
sağlamaktır. Bu standart;
•
Çalışanların
sundukları
hizmetler
karşılığında
gelecekte, işletmenin çalışanlarına sağlayacağı fayda
ve
menfaatleri
borç
(yükümlülük)
olarak
muhasebeleştirilmesini;
•
işletmenin
çalışanlarına
sundukları
hizmetler
karşılığında
gelecekte
sağlayacağı
fayda
ve
menfaatleri
borç
(yükümlülük)
olarak
muhasebeleştirilmesini;
• işletmenin çalışanlarına sağladığı faydalar karşılığında,
çalışanların sunduğu hizmetler sonucunda ortaya çıkan
ekonomik faydayı kullanması durumunda gider olarak
muhasebeleştirilmesini gerekli kılmaktadır.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
3
STANDARDIN KAPSAMI
Çalışanlara sağlanan faydalar aşağıdakileri kapsar:
• Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar; çalışanların hizmet
sundukları dönemin sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı ödenecek
olan faydalardır (işten çıkarma tazminatı dışındaki).
o ücret,
o maaş ve sosyal güvenlik yardımları,
o ücretli yıllık izin ve ücretli hastalık izni,
o kâr paylaşımı ve ikramiyeler (dönem sonundan itibaren on iki ay
içinde ödenebilir olanlar),
o sağlık yardımı,
o lojman,
o araç,
o ücretsiz veya indirimli olarak verilen gıda yardımı ve diğer
hizmetler
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
4
• Çalışma dönemi sonrasında sağlanan
faydalar;
çalışmanın
(iş
akdinin)
tamamlanmasından sonra ödenebilir hale
gelen faydalardır (işten çıkarma tazminatı
dışındaki).
o emekli maaşı,
o diğer emeklilik faydaları,
o emeklilik sonrası hayat sigortası,
o emeklilik sonrası sağlık yardımı.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
5
• Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli
faydalar; çalışanların hizmet sundukları dönemin
sonundan itibaren on iki ay içinde tamamı
ödenmeyen
faydalardır
(çalışma
dönemi
sonrasına ilişkin faydalar ile işten çıkarma
tazminatları dışındaki).
o uzun süreli işten ayrılmalar veya seyahat, jübile
veya diğer uzun süreli hizmet verme faydaları,
o iş göremezlik ödeneği ve dönemin bitiminden
itibaren on iki ay içinde tamamı ödenmeyen kâr
paylaşımı, ikramiye ve ertelenmiş ödemeler.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
6
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
7
• İşten çıkarma (kıdem ve ihbar) tazminatları; normal
emeklilik tarihinden önce işverenin kararı ile çalışanın
işine son verilmesi ve çalışanın gönüllü olarak, belli
faydalar karşılığında (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı
vb.) işten ayrılmaya karar vermesi. Çalışanlara sağlanan
faydalar kapsamına, çalışanlar ve çalışanların bakmakla
yükümlü
oldukları
kimselere
sağlanan
faydalar
girmektedir. Bu faydalar; doğrudan çalışana, eşine,
çocuklarına, kendisine ekonomik olarak bağlı olan
kişilere veya sigorta şirketleri gibi diğer taraflara yapılan
ödemeler (eşya veya hizmet sağlanması) şeklinde
olabilir. Bir çalışan işletmeye tam zamanlı, yarı zamanlı,
sürekli, iş bazında veya geçici hizmet sağlayabilir. Bu
Standart açısından, ‘çalışanlar’ ifadesi kapsamına
yönetim kurulu üyeleri ve diğer yönetici personel de
girer.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
8
STANDARDIN GETİRDİKLERİ
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
9
ÇALIŞANLARA SAĞLANAN
KISA VADELi FAYDALAR
TMS 19’a göre, çalışanlara sağlanan kısa süreli
faydalar gider olarak nitelendirilir ve dönemin gelir
tablosunda raporlanır. Bilindiği gibi ülkemizde gerek
Gelir Vergisi Kanunu gerekse Kurumlar Vergisi Kanunu,
işletmelerin ve(veya) işverenlerin personellerine ödediği
ücret ve benzeri nitelikteki menfaatleri gider olarak
muhasebeleştirmesi
gerektiğini
belirtmektedir.
Bu
nedenle TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları
arasında çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalarda bir
farklılık bulunmamaktadır.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
10
İŞTEN ÇIKARMA (KIDEM
iHBAR) TAZMiNATLARI
VE
TMS 19 ile Vergi Mevzuatı uygulamaları arasında göze
çarpan en önemli farklılıklardan biri çalışanların işten çıkarılması
sonrasında hak kazandıkları tazminatların muhasebeleştirilmesi
ile ilgilidir. Vergi uygulamaları, çalışanlara ödenen kıdem
tazminatlarını ödendiğinde gider yazılmasını kabul etmektedir.
TMS 19 ise çalışanlar için ileriki tarihlerde meydana gelebilecek
olası işten çıkarmalar nedeniyle her raporlama döneminde
kıdem tazminatı karşılığı ayrılması gerektiğini ve bu kıdem
tazminatı karşılığının da reel iskonto oranı ile iskonto edilip
finansal tablolarda gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bir
başka ifadeyle, TMS 19 kıdem tazminatından doğan
yükümlülüğün gelecek dönemlere ait olduğunu dikkate alarak,
kıdem tazminatı yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesini uygun
görmektedir
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
11
TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar
standardına göre kıdem tazminatı karşılığı
hesaplanırken, netinin reel iskonto oranını
vereceği, tahmini bir enflasyon ve faiz oranı
beklentisi ile uygun bir iskonto oranı belirlenmelidir.
Bulunacak olan reel iskonto oranı gelecekte
ödenecek kıdem tazminatı yükümlülüklerinin
bilanço tarihi itibariyle bugünkü değerlerinin
hesaplanmasında kullanılmalıdır. isteğe bağlı işten
ayrılmalar neticesinde ödenmeyip, işletmede
kalacak olan kıdem tazminatı tutarlarının tahmini
oranı da, karşılık hesaplamalarında dikkate
alınmalıdır.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
12
Kıdem Tazminatı karşılık tutarı
şu şekilde hesaplanır;
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
13
Örnek 1: (Kıdem Tazminatı
Karşılığı Ayırmayan işletme)
TBS ticaret işletmesinin 2 personeli
bulunmaktadır. işletme bu personeller için
herhangi bir kıdem tazminatı karşılığı
hesaplamamaktadır. Bu durumda işletme
Vergi Mevzuatı gereği, ileriki tarihlerde
meydana
gelebilecek
olası
işten
çıkarmalarda ödeyeceği kıdem tazminatı
tutarını gider olarak o yılın finansal
tablolarına alacak ve vergi matrahından
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
düşecektir.
14
İşletme
31.12.2006
tarihli
bilançosunu TFRS’ye göre hazırlarken,
dönem
başı
bilançosunu
da
(31.12.2005 bilançosunu karşılaştırmak
amacıyla) düzeltmelidir.
• İşletme 31.12.2005 tarihinde bu iki
personeli için birikmiş toplam 55.000 TL
kıdem
tazminatı
yükümlülüğü
olduğunu belirtmiştir.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
15
Enflasyon Oranı
Faiz Oranı
0,06125
0,12
Reel İskonto Oranı
0,0525
TAM
YÜKÜMLÜLÜK
EMEKLİLİĞE
KALAN GÜN
İSKONTOLANMIŞ
KIDEM
TAZMİNATI
1. Çalışan
20.000
3.650
11.669
2. Çalışan
35.000
2.400
24.559
TOPLAM
55.000
36.227
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
16
2006 yılında çalışanlar işlerine devam etmektedir. 31.12.2006
tarihinde enflasyon ve faiz oranı beklentilerinde bir değişiklik
olmamıştır.
Enflasyon Oranı
Faiz Oranı
0,06125
0,12
Reel İskonto Oranı
0,0525
TAM
YÜKÜMLÜLÜK
EMEKLİLİĞE
KALAN GÜN
İSKONTOLANMIŞ
KIDEM
TAZMİNATI
1. Çalışan
20.000
3.650
11.669
2. Çalışan
35.000
2.400
24.559
TOPLAM
55.000
Yrd. Doç. Dr. Osman
AKIN
36.227
17
Yapılan hesaplamada çalışanlara ait
toplam
60.500
TL
kıdem
tazminatı
yükümlülüğünün (tam yükümlülük) iskonto
edilmiş değeri 41.931 TL’dir. 31.12.2006 tarihli
finansal tablolar TFRS’ye göre hazırlanırken,
bu zamana kadar hiç kıdem tazminatı
yükümlülüğü ayırmamış olan işletmenin,
31.12.2006 tarihindeki iskonto edilmiş 41.931
TL kıdem tazminatı yükümlülüğü bilançoya
alınır. Bu yükümlüğün 36.227 TL’si geçmiş
yıllara aittir ve 5.704 TL’si de cari döneme
aittir.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
18
Örnek 2: (Her Yıl Kıdem Tazminatı
Karşılığı Ayıran İşletme )
ABC A.Ş., her raporlama döneminde kıdem
tazminatı karşılığını tam yükümlülükleri esas alarak
ayırmakta ve her yıl gider olarak kaydettiği bu tutarları
da Kurumlar Vergisi'nin hesaplanmasında, ticari kardan
mali kara geçişte Kanunen Kabul Edilmeyen Gider
olarak matraha ilave etmektedir. Şirketin 31.12.2005 ve
31.12.2006 tarihli bilançolarındaki Kıdem Tazminatı Karşılık
tutarları ve diğer varsayımlar aşağıdaki gibidir.
Kıdem Tazminat
Karşılıklar
30/06/2006
31/12/2005
67.350
61.000
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN
19
Örneğimizde;
• Şirketin 6 aylık faaliyet döneminde
17.000 TL genel yönetim gideri olduğu,
• geçmiş yıllar zararının 100.000 TL
olduğu,
• 31.12.2005 ve 30.06.2006 tarihlerinde
şirket
çalışanlarının
değişmediği
varsayılmıştır.
Yrd. Doç. Dr. Osman AKIN