İSLAMI iLiMLERDE MES`ELESI II

T ARTlŞMALI İ.LMİ İHTİSAS TO PLANTILARI -II
İSLAMI iLiMLERDE
METODOLOJİ/USÜL
•
MES'ELESI
II
Tartışmalı ilmi ihtisas Toplantıları, 1,2,3
15-16 Mart i 19-20 Nisan i 17-18 Mayıs 2008
Çamlıca
Sabahattin Zaiın Kültür Merkezi
İstanbul 2009
TEBLİGDE Hz. PEYGAMBERiN BAŞARILI OLMASININ
SIRLARI ve ASRIMIZDA NELERİN YAPILMASI
GEREKTİGİ
Prof Dr. Remzi KAYA*
Prof. Dr. Said Şimşek Hocama bir soru sormak suretiyle başlamak istiyorum. Hocam dünkü konuşmalarında Allah'a en çok fakirler dua eder fakat
fakirlikleri devam eder demişlerdi. Allah'a en çok Allah'tan korkanlar dua
etmez mi? Desek daha isabetli olmaz mı? diye soruyorum. Bu sorumu şu şe­
kilde açmak istiyorum. Benim tespitierime göre Kur'an-ı Kerim'de dua ile ilgili 116 ayet var. Bu ayetleri incelediğimizde Allah'tan en çok korkarın dua
ettiklerini görmekteyiz.
Mesela, Yüce Allah Bakara suresinde; "Kullarını sana, beni sorduğımda
(söyle onlara): Ben çok yakıııım. Bana dua ettiği vakit dua edenin dileğine karşılık
veririm. O halde (kullarını da) benim davetime ııysımlar ve bana inaıısııılar ki doğru
yolu. bulalar. " 1 Buyurarak dua edenlerin isteklerini yerine getirceğini ifade
ederken, Furkan suresi~nde de "(Resi'iliim!) De ki: (Kulluk ve) yalvarınanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin? (Ey iııkarcılar! Size Resi'il' ün bildirdiklerini)
kesinkes yalan saydmız; onun için azap yakaıızzı bırakmayacaktır!"2buyurıır.
Örnek olarak aldığımız iki ayette de görüldüğü gibi Allah'a en fazla dua
edenler peygamberler, Allah dostları ve alimierin olduğu anlaşılır. Burada
Uludağ Ü. ilahiyat Fakültesi, [email protected]
Ak ara, 2/186.
2
Furkan, 25/77.
.
'
.
İSLAMI iLiMLERDE METODOLOJİ/USÜL PROBLEMİ-II
640
şunu
da ifade ehnek gerekir. Dua edilmeden önce duanın gereğinin yapıl­
ması gerekmektedir. Gereği yerine getirildikten sonra Yüce Allah kullarının
duasına cevap verir. Zenginlik izafidir. Bugün zengin olan yarın fakir olabilir. İlim ise sahibi hayatta olduğu sürece onunla beraberdir. Duaya bu ifadeler çerçevesinde bakmanın daha uygun olacağını düşünmekteyim. Hocaının
affına sığıruyorum.
Hz. PEYGAMBER'İN BAŞARILI OLMASININ SIRLARI
Hz. Peygamber yirmi üç sene gibi bir zaman diliminde İslfun'ı tebliğ
ehniş ve çok başarılı olarak geniş kitlelerin Müslüman olması sağlanmışhr.
Bunun sırrı nedir? Asrımızda aynı başarı sağlanamaz mı? gibi soruların aydınlanması gerekmektedir. Bu sorulara iki şekilde yaklaşılması gerekir. Peygamber'imizin başarılı olmasının incelikleri nelerdir? Asrımızda neler yapmamız gerekir.
A. Hz. Peygamber'in Başarılı Olmasının İncelikleri
1- Hz. Peygamber'in başarılı olmasının birinci sebebi bütün güzel hasletleri üzerinde taşımasıdır. O insan ve peygamberdir. İnsan ve peygamber olmanın bütün özelliklerini taşır. Ken~isi için; "Ben de insamm, diğer insanlar gibi ben de bazen sevinç duyar hoşnut olurımı, ·bazen de öfkeleııirim" 3 buyurur. İnsan
olmanın özelliği, ihtiyaç sahibi olması, düşünmesi, konuşması ve karşılıklı
ilişki içine girmesi ve fani olmasıdır
İslam akidesine göre, peygamberlerin bir takım sıfatları bulunur. Bunlar,
Kur'an-ı
Kerim'de açık olarak zikredilmese de,
mümkündür. Söz konusu sıfatlar:
bazılannın
delillerini bulmak
a) İSMET; (Peygamberlerin hata yapmaktan korunması) Kur'an-ı Kerim'de Hz. Peygamber için "Allah'ın Resulünde sizin için güzel bir örnek
3
Müslim, Birr 95.
MÜZAKERELER
641
vardır." 4
ayetiyle birlikte daha önceki peygamberler için, "Onlar Allah'ın hi-:
dayet verdiği kirnselerdir. Sen de onların yolundan yürü/' 5 buyurrnaktadır.
Dolayısıyla, Peygamber olarak gönderilenlerin her konuda örnek olabilecek
nitelikte insanlar olmaları gerekmektedir. Kendileri yapmadıklarını başkala­
rına söylerneleri mümkün olmaz.
b) SIDK; (Doğru olmak) Kur'an'da Hz. Muhammed için, "Eğer Muhammed bize karşı O'na bazı sözler katmış olsaydı biz O'nu kuvvetle yaka. lardık. Sonra O'nun şah darnarını koparırdık. Hiç birinizde O'nu savunarnazdıruz. Doğrusu Kur'an Allah'a karşı gelrnekten sakınanlara bir öğüt­
tür."6 buyurrnaktadır.7.
c) EMANET; Peygamberler emin kişilerdir. Allah'tan aldıklarını aynen
tebliğ etmişlerdir. Yüce Allah kulu için, "O kendi nefsinden bir şey konuş­
maz. Ancak kendisine vahyedileni söyler"s "Size Rabbirnin vahyettiklerini
duyumyorum ve ben sizin için güvenilir bir öğütçüyürn." 9 "Bilin ki ben, size
gönderilmiş güvenilir bir elçiyirn." 10 "O orada sayılan, güvenilen (bir elçi)
dir."ll.ifadeleriyle Peygamber'inin ve bütün peygamberlerin vahiyle hareket
ettiklerini belirtmiş olmaktadır. 12
d) TEBLİG, (Bildirmek, açıklamak) Her peygamber Yüce Allah'tan almış olduğu emirleri ürnmetine aktarmakla yükümlüdür. Hiçbir Peygamber'in bunların aksini yapması düşünülrnez. Zira Yüce Allah; "Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ. Eğer bunu yapmazsan O'nun elçiliğini
4
Ahzab 33/21; Krş. Sad 38/48-49.
5
En' am 6/90.
6
Hakka 69/44-48.
7
En'am6/33.
B
Necm 53/3-4.
9
A' raf, 7/68.
ı
o
Şuara,
26/107.
ll
Tekvir, 81/21.
12
Tekvir 81/24; Ahzab 33/39.
.
.
'
İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİ/USÜL PROBLEMİ-II
642
yapmamış
olursun ... "13 "Peygamber' e düşen O'nu tebliğ etmesidir" 14 ifadeleriyle, Hz. Peygamber'in tebliğ etmedeki görevini açıklamışhr.
e) FETANET; (Zeki, akıllı) Peygamberlerde bulunması gereken sıfatlardan biri de fetanettir. Kur'an-ı Kerim'de birçok Peygamber'in kıssalarından
örnekler verilerek, onların mücadeleleri anlahlır.1 5 Bu mücadeleler anlahlır­
ken Peygamberlerin zeki, çalışkan, ferasetli, kabiliyetli olmaları gibi güzel
hasletleri belirtilmiş, onlarda noksanlık meydana getiren vasıfların olmadığı
vurgulanmışhr. Öte yandan, tarihi seyr içinde dini inkar edenlerin dışında
peygamberlere deli diyen kimse çıkmamışhr. İslam akaidinde yer alan yukarıdaki sıfatlar bütün peygamberler için geçerlidir. Hz. Peyga~ber de bu hasletler en güzel bir şekilde bulunmaktadır.
-
2.
Sabırlı
ve Mutedil Olması
. Hz. Peygamber her iş ve olay karşısında sabırlı ve mutedil olmuş, alacağı karar ve yapacağı işlerde ashabı ve ailesiyle İstişare ederek karar vermiş­
tir. Yüce Allah Hz. Peygamber'in sahsında konuya işaret ederken, "Ey iman
edenler! Sabredin; (düşman karşısında) sebat gösterin; (cihad için) hazırlıklı ve uyanık bulımım ve Allah' tan korkım ki başanya erişebilesiniz. "16 buyurmuştur. Olaylar karşısında sabır, sabırda süreklilik, Allah' a güvenip dayanma ve Allah' tan gereği gibi korkma.
3.
S~vgiyi
Esas Alması
Hz. Peygamber tebliğ metodunu sevgi ekseni üzerine kurduğu anlaşılır.
İnsanlara karşı son derece şefkatli ve merhametlidir. Yüce Allah hiçbir Peygamber' e vermediği iki önemli ismini Hz. Peygamber' e verdiği görülür.
"Andolsun size kendinizden öyle bir Pet;gamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya uğra:..
manız ona çok ağır _gelir. O, size çok düşkün, müminlere karşı çok şefkatlidir, mer-
13
Maide, 5/67.
14
Nur, 24/54.
15
Bk. Enbiya, 21/51-58, 67, 83-84.
16
Al-i İmran, 3/200.
MÜZAKERELER
643
Jıametlidir. "17 Ümmetinin ~ıkınhsına üzülmüş, olara karşı anne ve babaların­
dan daha sevecen yaklaşmışhr.
4- Diğer Din Mensupianna Yaklaşımı
Hz. Peygamber insanlara Allah'ınrahmeti gereği yaklaşmaktadır. Karşı­
lıklı ilişkilerde adaleti esas alarak maddi ve manevi tedbirlerin hepsini yerine
getirmiştir. İslam'ın gelişi sırasında Hicaz'da Yahudi, Hıristiyan, Müşrik,
· Sa bii ve İran' da Mecusi olduğu bilinir. Kur'an bu din sahiplerine işaret etmektedir. Bunların öncelikle Müslümanlara yaklaşımı menfi olmuş, inananları yok etmek için her türlü olumsuzlukları yapmışlardır. Hz. Peygamber
ise bunlara şefkatle yaklaşmış, alınması gereken tedbirleri almaktan da geri
durmamışhr. Allah'ın Resulü muhataplarına yaklaşırken son derece yumuşak bir tavırla yaklaşmış, onlara güzel sözler söylemiştir. Öncelikle Ehl-i Kitap'ın kabul ettiği prensiplerden hareketle tevhid inancı eksenini toplamaya
çalışmışhr. 18 Hz. Peygamber Ehl-i Kitap'a Allah'ın emrettiği şekilde İslfun'ı
tebliğ etmiş, 19 mücadele etmesi gerektiği yerlerde de yapılması gerekenin dı­
şına çıkmamışhr. 2o Öte yandan askeri alanda düşmanlar neye sahip iseler
Peygamber de onları elde etmiştir.
Diğer
insanlara yaklaşımı bir örnek ile açıklamak istiyorum. 1996 yılında
Türkmenistan'da İlahiyat Fakültesi açıldı. İlk eğitimi Kıpçak köyünde yaphk.
İlk Cuma günü köyün rriollası hutbede şunları-söyledi. "Camaat! Yetmiş sene Ruslada nasıl uruşmuşsak Türk muallimlerle öyle uruşacağız ve onları
buradan tart edeceğiz. Onlar bizim mezhebimizi bozmak için buraya geldiler." Bu sözlerden soma camide olanların bizlere bakışlarını ifade etmek
mümkün değil. Molla bizim Türkmence bilmediğimizi zannediyor. Ben Oraz
isimle bir öğrencimiz ile Molladan randevu aldım. Mollanın evine vardığı­
mızda avanelerini etrafına toplamış bizleri bekler bulduk. Selamlaşmadan
soma dedim ki. Molla düğünler, nikahlar, hayırlar, cenazelerin hepsi senin.
17
Tevbe, 9/128.
18
Bk. AI-i İmran, 3/64.
19
Bk. Nahl, 16/125.
20
Ankebut, 29/46.
İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİ/USÜL PROBLEMİ-II
644
Sen bizim de mollamızsın. Bizlere istediğin zaman Kur' an, hadis, tefsir dersleri verebilirsin. Molla bizleri bir imtihandan geçirdi.
Ertesi günkü öğle namazından sonra bana şunları söyledi Muallim senden bir isteğim var. Ben de buyurun dedim. Ben senden Kur'an öğrenmek
istiyorum Ancak ben akşamları senin evine geleceğim. Beraber okuyacağız
ancak bu halk benim seni okuttuğunu bilecek. Çünkü halk beni veli olarak
biliyor dedi. Bende olur dedim ve belirli bir vakit ders yaphk. Hayli zaman
sonra Türkmen başının hacası evime gelip şöyle bir soru sordu. "Muallim bir
soru soracağım ama düz ayıtacaksın. Sen mi bizim mallayı okutuyorsun?
Yoksa molla mı seni okutuyor?" Ben kendisine sizin molla beni akutuyar
dedim. Kasım amca "düz ayıtmadın. Çünkü bizim mollanın eskiden okudukları aniaşılınıyor du. Şimdi ise okudukları anlaşılıyor deyince beraber
gülümsemiş olduk." Allah' a şükürler olsun şimdi bizim öğrencilerimizin her
biri müftü, öğretmen, imam ve diğer hizmetlerde görev yapmaktadırlar.
ilahiyat hocalığından kısa b_ir süre önce Bursa'nın Gürsu ilçesinde
imamlık yaphm. İlk vardığımda ilahiyat mezunu olduğum için kimse ilgilenmedi. Kısa zaman sonra farklı guruba bağlı cemaatle kaynaşmak suretiyle
İman Hatip ve ilahiyat Fakültesi'ne çocuklarını vermelerini sağlamış olduk.
Samimi yaklaşma ve Hz. Peygamber'in siyasetini uyguladığımız zaman
düşmanlıkların kısa zaman içinde dostluğa dönüştüğü görülmektedir. 21
5.
Şefkat,
Merhamet ve Affı Esas Alması
Hz. Peygamber'in tebliğinde şefkat, merhamet ve afv öncelikleri arasın­
da bulunur. Bunun en güzel örneğini Uhud Savaşında Müşrik ve Müslümanlara yaklaşımında görmekteyiz. Savaşın dehşetinden dolayı Hz. Peygamber'i yalnız bırakarak uzaklaşan Müslümanlara yaklaşıırıı konusunda
Yüce Allah şöyle buyurmaktadır.
21
Konuyla İlgili üç kitap yazmış bulunuyorum. " Kur'an'a Göre Ehl-i Kitap ve İslam",
"Kur'an'da Dostluk İlişkileri" ve "Kur' an' da İstikamet." Son eser bizleri ilgilendirirken diğerleri diğer insanlarla kurulması gereken ilişkileri içermektedir.
MÜZAKERELER
"O vakit
Allalı'tan
bir rahmet ile onlara
645
yumuşak davrandın! Şayet
sen kaba,
katı yürekli olsaydm, hiç şüphesiz, etrafından dağılıp giderlerdi. Şu halde onları affet; bağışlanmaları için dua et; iş hakkında onlara damş. Kararını verdiğin zaman da
artık Allalı 'a dayanıp güven. Çünkü Allah, kendisine dayaıııp güvenenleri sever. "22
Bu ayet bizlere tebliğde kaba haşin davranmarun yerinin olmadığı çok
açık bir şekilde göstermektedir. Nitekim Yüce Allah Hz. Musa ve Harın As.
Firavn' a tebliğ için "On'a yumuşak söz söyleyin. Belki O akl mı başma alır veya
korkar. "23 ifadeleriyle peygamberlerin ümmetierine nasıl yaklaşhklarını göstermesi açından önemlidir. Diğer taraftan Uhud Muharebesinde kendisini
öldürmeye gelen Müşriklere hidayet dilesi önemlidir.
6- Hayahnda Ümitsizliğe yer Verıneyişi
Peygamberler Allah'tan aldıkları görevleri eksiksiz yerine getirmişler,
neticesini Yaralıcı'ya bırakmışlardır. İnsanlık gereği zaman zaman üzülen
Hz. peygamber' e Yüce Allah görevini hahrlatarak;
"(Resı?liim) İnkiirda yarışanlar sana kaygı vermesin. Çünkü onlar, Allah'a hiç-
bir zarar veremezler. Allalı onlara, alıiretten yana bir nasip vermemek istiyor. Onlar
için çok biiyük bir azap vardır. Şıırası muhakkak ki, imanı verip inkiirı alanlar, Allah' a hiçbir zarar veremezler. Onlar için elfnı bir azap vardır. İnkar edenler sanmasmlar ki, kendilerine mülılet vermemiz onlar için daha lıayırlıdır. Onlara ancak güııalılarıııı arttırmaları için fırsat -veriyoruz. Onlar için alçaltıcı bir azap vardır" 24
buy!Jrarak görevinin tebliğ ederek hahrlahnadan ibaret olduğunu belirhniş­
tir. "Sen tebliğ et. Sen tebliğ etmekle görevlisin. İnsanlar üzerinde zorlayıcı değil- "25
sm.
22
AI-i İmran, 3/159.
23
Taha, 20/44.
24
AI-i İmran, 3/176-178.
23
Gaşiye, 88/21-22.
.
'
,
.
İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİIUSÜL PROBLEMİ-II
646
7- Kötülüğe iyilikle Karşılık Verme
Hz. Peygamber'in hayahnda kötülük ve haksızlık yer almaz. inanan ve
inanmayan hiçbir insan Hz. Peygamber' den şikayet ettiği nakl edilmemiştir.
Hz. Hamza'yı şehid eden vahşi affedilrniş, kendisini öldürmek üzere gelenlere şefkatle yaklaşılmış, öz vatanından çıkarmak ve öldürmek için plan kuranlar affedilmiştir. 26 Yüce Allah'ın "İyilikle kötülük bir olmaz. Sen (kötülüğü) en
güzel bir şekilde önle. O zammı seninle arasında düşmanlık bulıman kimse, sanki
candan bir dost olur. Buna (bu güzel davranışa) ancak sabredenler kavuşturulur;
buna ancak (hayırdaıı) biiyük nasibi olan kimse kavuşturıılur. "27 ifadelerinde belirtilen vasıflar son nebide eksiksiz görülmüştür.
8. Söz ve Fiilin Bir Oluşu
Hz. Peygamber'in tebliğin başanya ulaşmasııun en önemli özelliklerinden bir diğeri yaphğııu söylemiş, söylediğini yapmışhr. Hz. Peygamber'e
göre sözden ziyade yaşanh önemlidir. Amelsiz sözün etkisi olmaz. Yüce Allah peygamber'in şahsında Müslümanlara, "Ey iman edenler! Yapmayacağıııız
şeı;leri
niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz, Allalı katında biiyük bir nefretle karşılanır. "2Bbuyurmuş, Hz. Peygamber de bu emirlerin gereği
eksiksiz yerine getirmiştir. Kendisi her konuda ümmetine örnek olmuş, namazlarııu mescidlerde kılmış, zekat ve sadakasım gereği gibi verİniş, mazlumun yaıunda yer almışümmetinede gerekli uyanlarda buluıunuştur.
9. Özendirme ve İmrendirme
Hz. Peygamber her konuda imrenilecek bir
insandır.
Her peygamberli-
ğinden
önce arkadaşları ve çevresi arasında sevilen, güvenilen ve imrenilen
bir insan olmuştur. Konuşması, yaşanhsı, yemesi, içmesi hep mutedil olmuş,
aşırılıktan kaçınmışhr. İnsana değer vermiş, zengin fakir, amir memur yaşlı
genç
ayrımı
yapmadan herkese
26
Bk. Enfal 8/30.
27
Fussilet, 41/34-35.
28
Saf, 61/2-3.
yaklaşmış,
mazlumun
yanında
yer
almış,
MÜZAKERELER
haksızlık karşısında
suskun kalanı
kınamışhr.
647
Yüce Allah ile insanlar arasın­
da en güzel bağı oluşhırmuşhır. İnsanlar araşında ayrım yapmamış, hanım­
lar istedikleri zaman mescidlere gelebilmişlerdir. Buna ilave olarak hanımla­
ra özel zaman ayırarak vaaz ettiği bilinmektedir. Bu toplanhlarda Hz. Peygamber'e istedikleri gibi soru sormuşlardır. İslam'dan önce hiç değer verilmeyen hanımlar Hz. Peygamberle gerçek değerini bulmuş, Allah yanında
kadın erkek olmak değil, takva sahibi olmanın önemine vurgu yapılmışhr.
O çocuklara da ilgi göstermiş, selam vermiş, başlarmı okşamış, kucağına
almış, hediyeler vermiş, gerektiğinde oyunlarına iştirak etmiştir. Yaşanhsını
üçe bölerek, Allah'a, ailesine ve insanlara ayırmışhr. Kendileri uyumlu, birleştirici, kaynaşhrıcı ve hataları ineitmeden düzeltmeyi başarrnışhr. Kendileri sade ve düzgün giyinir, dağınıklıktan hoşlanmaz, gayr-i Müslimlere benzemekten kaçınmışhr. O dünya ve ahiret işlerinde gerektiği gibi örnek olmuş, bir insan, bir dost, bir eş, bir baba, bir arkadaş, bir öğretmen, bir komutan, bir tüccar, bir devlet başkanı vs her konuda kendisine imrenilmiş, özenilmiştir. Hiçbir konuda şöyle olsaydı dememiş, tam aksine itiraz edenler
daha sonra yanıldıklarının farkına varmışlardır.
10. Kolay Olanı Tercih Etmesi
İslam'ın esası kolaylıkhr. Yüce Allah kolayı emretmiş ve kolay olanın
yapilmasından merrınun olmuştur. İndirdiği Kur'an'ın kolay olduğunu ve
düşünülmesi gerektiğini
hahrlahr.29 Diğer peygamberlere gönderilen kitapların aksine Kur'an'ın binlerce insan tarafından ezberlenmiş olması kolay olduğunun en güzel delilini teşkil etmektedir. Kur'an'ın içeriğine bakıldığında
..
yasakların bir iki madde ile sınırlı olduğu,3° helal olanların ise sınırsız olduğu görülür. 31 İbadetler konusunda ileri giden sahabeleri ikaz eden Hz. Peygamber'in Allah'tan en çok kendisin korktuğu, buna karşılık yediğini, içtiği­
ni, gerektiğinde oruç hıthığunu, namaz kıldığını, uyuduğunu, evlenip çocuk
sahibi olduğunu hahrlatmışhr. Yüce Allah da Peygamber'~ önce gönderilen
29
Kamer, 54/17.
30
Bk. Maide, 5/3.
31
Bk. Bakara, 2/29.
.
.
'
İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİIUSÜL PROBLEMİ-II
648
ilahi kitaplardaki vasıflarına işaret ederken görevinin insanlar üzerindeki ağır yilideri kaldırmak olduğunu belirtrniş, 32 insanların yapamayacaldarını
ernretrnediğini hahrlatrnışhr.33 Kur'an ayetleri ve Hz. Peygamber'in hadisleri
incelendiğinde zorluğu emreden bir ernre rastlanrnadığı, ernredilenlerin tamamen kulların yararına olduğu anlaşılır.
ll. Allah Sevgisi V e Cihat
Bekli de en önce ilave edilmesi gereken madde sona alınrnışhr. Bunun
sebebi hahrda daha iyi kalması için yapılrnışhr. Hz. Peygamber'in başarıya
ulaşmasının sırrı Allah'ı her şeyden daha çok sevmesi, O'na güvenip dayanrnasıdır. Yüce Allah kendisini seveni sever. Seveni karanliktan aydınlığa
çıkarır. Bu durumu son nebisi aracılığı ile şöyle ifade eder.
"De ki:
k~zandığmız
Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım akrabaııız
mallar, kesada
uğramasmdaıı korktıığımuz
ticaret,
Jıoşlandığıııız
mes-
kenler size Allalı 'tan, Resı?lünden ve Allalı yalıında cihad etmekten daha sevgili ise,
artık
Allah em rini getirinceye kadar
erdirmez. "34
bekleı;iıı. Allalı fasıklar topluluğunu Jıidayete,
Anlamını aldığımız
ayet Allah'ın rızasıriı kazanmada engel teşkil eden
sevgilere işaret etmektedir. Allah sevgisi veya dünya sevgisi. Dünya sevgisi
birinci plana çıkarılması durumunda başanya ulaşmak mümkün görulrnez.
Hz. Peygamber Allah' ı her şeyden daha çok sevmiş peşinden İslam'ın ilerlemesi için nefis ve diğer şekillerle yapılan cihada ahfta bulunulmuştur.
B. Zamanımızda Tebliğin Konumu
İslam'ın oku emriyle başlayarak, kalem ve rnürekkebe işaret etrnesi,35
ilme ve yeniliklere açık olduğunu gösterir. Dikkat edilirse "oku" emri genel
bir ifadedir. Sadece diru emirleri içerrnez. hrnin tamarnını kapsar: Bu durum
32
33
Bk. Araf, 7/157.
Bk. Bakara, 2/286.
34
Tevbe, 9/24.
35
Kalem, 68/2; 87/1-2.
MÜZAKERELER
649
her asrın ihtiyaçlarına göre bir takım yeniliklerin olacağı akla gelmektedir.
Mesela, yazılı ve görsel basın bunun bariz örneğidir. Hz. Peygamber İslam' ı
tebliğ ederken asrının imkanlarını en güzel bir şekilde kullaruruşhr. Binek
olarak binilecek hayvanları kullanırken, yayın olarak mektup, hitabet ve elçileri kullanmışhr. Asrımızda bunlara ilaveten diğer teknik imkanların
kulanılması gerekir. Mesela, deve ve at yerine uçak ve araba, kılıç yerine ateşli silahlar, mektup yerine basın yayın organlan vs. İslam bunları teşvik
ehnektedir.
Kur'an ve Sünnet'in Örnek Alınması
Kur'an ve sünnetin örnek alınması başarının temelini oluşturur. Yukarı­
da belirhneye çalışhğımız maddeler temel teşkil ederek işe başlamak durumundayız. Hz. Peygamber'in sahip olduğu güzel ahlak, güvenirlik, hoşgörü­
lük, afv, adalet, haberlerin irdelenmesi, aşırılıktan uzak olunması, Allah ve
peygamber sevgisinin bütün sevgilerin üzerinde tutulması, can ve malla in~
sanların faydası için çalışılması, Müslümanlar arasında kardeşliği pekiştire­
rek, diğer din sahipleri için Mümtehıne suresi 8,9, Al-i İmran Surtesi, 118,
Enfal suresi 60, 73, Nahl suresi 125 ve Ankebut suresi 46. ayetler çerçevesinde ilişkilerin geliştirilmesi gerekmektedir.
C. Başarısız
Oluşumuzun Sırları
İslam'ı tebliğde istenilen başanya ulaşılamıyorsa öncelikle kendimizi
sorgulamamız
gerekmektedir. Cami cemaati, din görevlileri ve öğrenciler
üzerinde yaphğımız anket ve araşhrmalarda bazı çarpıcı noktaların tespit
edildiği görülmektedir.
~
1) Genel anlamda ilahiyat, diyanet ve İmam-Hatip hocaları olarak bizlerin ilk tenkit edildiğimiz nokta söylediğimiz ile yaşanhmızın farklı oluşu­
dur. Hoca olarak bizler namaz kılınmasını tavsiye ederiz. Çok azımız müstesna ezan okunduğunda yerimizden kalkıp camiye gihneyiz. Özellikle sabah ve yatsı namazlarında camiye gidenimize az rastlanır. Oysa Hz. Peygamber'in yaşanhsı böyle değildir.
650
İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİ/USÜL PROBLEMİ-II
2) Anketlerde çıkan ikinci sonuç, kindar, haset ve bir birini çekiştirme­
dir. Bu konuda da Hz. Peygamber'den ayrılınz. Allah'ın Resulü hiç kimseye
kin beslememiş, affetmiş, kalbini kazanarak Müslümanların kuvvetlenınesini
sağlamışhr. Yüce Allah da, duyulan bir haberin araşhrılmadan karar verilmemesini istemiştir.36
3) Kendimizi Yenilememe
Yüce Allah Kur'an'ın okunınası ve düşünilimesini emrederken,37 istenilen çalışma ve düşünmeyi yapmayız. Müslümanlar arasında Kur'an ve hadisleri her gün belirli ölçüde okuyanın sınırlı olduğu anlaşılır. İslami alanda
böyle olduğu gibi diğer ilimlerde de istenilen çalışmaları yaptiğımızı söylememiz mümkün değildir.
Netice Olarak tebliğde ve diğer konularda başarıya ulaşmamız ve İs­
lam'ın yayılması ve Müslümanların çoğalıp dünya barışının sağlanabilmesi
için öncelikle kendimizi sorgulamamız gerekir. Suçu başkasına atmak kolaydır. Ben ne yapıyorum? Hz. Peygamber'i istenilen ölçüde örnek alabiliyor
muyum? Dini iyi öğrenip örnek olabiliyor muyum? Başkalarını tenkit ettiğim eksiklikler bende de var mı? Kur'an'ın anlamını, tefsirlerini ve hadisleri
ne derece okuyup gereğini yapıyorum? Gibi soruları kendimize sorarak, Allah'la, Peygamberle, kendimizle ve bütün insanlıkla barışık durumuna gelmemiz gerektiğini düşünüyorum. Bu soruların cevabını kendimiz değil zaman, zaman bulunduğumuz ortamlarda anketler yaparak kendimizi sorguluya biliriz. Bu yapılmadan kendimizi öğrenmemiz mümkün· olmaz. Nefis
muhasebesi yapılması için dört farklı ayetin anlamlarını sunarak bitirmek istiyorum. ayetlerin yorumlarını okuyucuya bırakmak istiyorum.
a) Allah'la barışık olmak
"Allah sözün en güzelini, birbiriyle uyumlu ve bıkılmadan tekrar te_krar okunan
bir kitap olarak indirdi. Rablerinden
36
Bk. Hucurat, 49/6.
37
Bk. Kamer, 54/17.
korkanların,
bu Ki tab' ın etkisinden tüyleri
ür~
651
MÜZAKERELER
perir, derke-iz hem bedenleri ve hem de gönülleri Allah' m zikrine ısmıp yumuşar. İşte
bu Kitap, Allah'm, dilediğini kendisiyle doğru yola ilettiği hidayet rehberidir. Allah
kimi de saptırırsa artık ona yol gösteren olmaz. "38
"Müminler ancak, Allah anıldığı zaman yürekleri titreyen, kendilerine Allah' m
fiyetleri okımduğımda imanlarını artıran ve yalnız Rablerine dayanıp güvenen kimselerdir. Onlar namazlarını dosdoğru kılan ve kendilerine rızık olarak verdiğimizden
(Allah yolunda) harcayan kimselerdir. "39
b) Peygamberle barışık olmak
"(Resulüm!) De ki: Eğer Allalı'ı seviyorsanız bana uyımuz ki Allalı da sizi sevsin ve günalılarmızı bağışlasın. Allalı son cferece bağışlayıcı ve esirgeyicidir. De ki:
Allalı 'a ve Resıllü 'ne itaat edin. Eğer yüz çevirirlerse bilsinler ki Allalı kfijirleri sevmez. "40
"De ki:
Eğer babalarmız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, hısım
akrabamz
kazandığınız mallar, kesada uğramasından korktıığımıız ticaret, lıoşlandığmız meskenler size Allalı'tan, Resıllündeıı ve Allalı yolunda cilıad etmekten daha sevgili ise,
artık Allalı enzrini getirinceye kadar bekleyin. Allalı Jfısıklar topluluğunu lıidayete
erdirmez.'' 41
c) Kur'an'la Barışık Olmak
"Kim de beni anmaktan yüz çevirirse şüphesiz onun sıkıntılı bir hayatı olacak
ve biz onu, kıyamet günü kör olarak Jıaşredeceğiz. 0: Rabbim! Beni niçin kör olarak
lıaşrettin? Oysa ben, lıakikaten görür idim!, der. (Alla/ı) buyurur ki: İşte böyle.
Çünkü sana ayetlerimiz geldi; ama sen onları unuttun. Bugün de aynı şekilde sen
unu tuluyorsuıı! "42
~
38
Zümer, 39/23.
39
Enfal, 8/2-3.
40
Al-i İmran, 3/31-32.
~ı
Tevbe, 9/24.
~2
Taha, 20/124-126.
İSLAMI İLİMLERDE METODOLO]İIUSÜL PROBLEMİ-II
652
"Kim Rahman'ı zikretmekten gafil olursa, yanından
musallat ederiz."
"Şüphesiz
doğru
bu
ayrılmayan
şeytanlar onları doğru yoldmı alıkoyarlar
bir şeıjtam ona
da onlar, kendilerinin
yolda olduklarını sanırlar."
"O
şeıjtaıı d~stu
nin aranda doğu
bize gelince arkadaşına: Keşke benimle seile batı arası kadar uzaklık olsaydı, ne kötü arkadaşmışsııı! der."
"Zulmettiğiniz
siz, azap ta
kimse,
eıı sanımda
için bugün (nediimet) size hiçbir fayda
vermeıJecektir.
Çünkü
ortaksınız. "43
d) Yarahlanlarla Barışık Olmak
"Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle
tamşmamz için sizi kavim/ere ve kabileZere ayırdık. Muhakkak ki Allalı yamnda en
değ.erli olanımz, O'ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allalı bilendir, her şeıjden
Jıaberdardır. "44
"Miinıinler ancak kardeştir/er. Öyleyse kardeşlerinizin arasım düzeltin ve Al-
lah' tan korkım ki esirgenesiniz. "45
Sonsöz olarak üç noktaya temas ehnek istiyorum birincisi, Mustafa Köylü bey kardeşimizin yapacağı çalışmalara katkıda bulunmaya hazır olduğu
ifade ehnek isterim.
İkincisi; İlahiyat, Diyanet, İmam-Hatip ve Ehl-i Sünnet mensubu cema-
cemaatler aleyhinde bulunmasını bir art niyet ve nifak hareketi
düşünüyorum. Bize bir haber gelmiş ise haberin kaynağına inerek
doğru ve yanlış olduğunu öğrenip helallaşmamız gerekmektedir. Aksi durumda başkalarının ekmeğine ya$ sürmüş oluruz.
atlerin
olarak
diğer
43
Zuhruf, 43/36-39.
44
Hucurat, 49/13.
45
H ucu rat, 49/10.
MÜZAKERELER
653
Üçüncüsü; Maddi ve manevi çalışmayı beraber yürütmemiz gerekir.
Enfal suresi 60. ayet maddi çalışmanın boyutlarını belirlerken, manevi yönüyle ibadet, dua ve Hz. Peygamber'in münafık ve Ehl-i Kitab'a karşı uyguladığı siyaset bizim için örnek alınması gerekmektedir. Münafık olanlara
karşı Ubey b. Selül' e uyguladığı yalnız bırakma metodu çok önemlidir. Kötülüklere iyilikle karşılık vermek, böylelikle kötü olanın etrafındakileri kazanmak önemlidir. Gayr-i Müslimlere karşıda adalet, dinlerinde esnek yaklaşma ve düşünme imkanı verme İslam'ın yayılmasına kolaylık sağlamakhr .
. Teşekkür ederim.