mali piyasalarda gelişmeler

T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
MÜSTEŞARLIĞI
MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EYLÜL 2008
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
İÇİNDEKİLER
ÖZET......................................................................................................... 3
I.
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................. 5
a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler ...5
b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................8
c. Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları....................................................9
II.
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER................................ 10
III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ........................................... 15
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları .......................................15
İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................17
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı ................................21
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı..................................21
Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası...........21
Altın Borsası .........................................................................................22
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası..........................................................23
IV. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER....................................... 25
a.
b.
c.
d.
V.
Mevduatlar ...........................................................................................25
Krediler ................................................................................................26
Menkul Kıymetler.................................................................................29
Yabancı Para Pozisyonu.......................................................................29
KATILIM BANKALARI ..................................................................... 31
VI. PORTFÖY TERCİHLERİ ................................................................... 32
VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER ................................ 34
EKLER
1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/tcmb.xls
2. İç Borçlanma Faiz Oranları
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/icborc.xls
3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul
Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/maliarac.xls
4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/mevduat.xls
5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/kredi.xls
6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09/menkulde.xls
Rapor hakkındaki görüş, öneri ve değerlendirmelerinizi [email protected], [email protected],
[email protected] e-posta adreslerine bildirebilirsiniz.
DPT-YPKDGM
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
TABLOLAR
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 5
2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 6
3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler
............................ 7
4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 7
5. TCMB Döviz Alımları-Satımları ..................................................................................... 9
6. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri .............................................................................. 10
7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı.................................................................................... 11
8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................. 12
9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı..................................................................... 13
10. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku .............................................................................. 14
11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler................................................................... 15
12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi ................................................................................... 16
13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 17
14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler.................................................................... 18
5. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı .......... 19
16. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı .......................... 20
17. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası .................................... 22
18. Vadeli İşlemler Piyasası........................................................................................... 24
19. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 25
20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 26
21. Tüketici Kredisi Faiz Oranları ................................................................................... 27
22. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 30
23. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri...................................................... 31
24. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ..................................................... 32
25. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku .............................................................. 33
26. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler ......................................................................... 34
GRAFİKLER
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 5
2. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (2005 Aralık=100 Bazlı Endeks) ........................ 8
3. Para Çarpanı ............................................................................................................. 8
4. Borçlanma / İtfa Oranı ............................................................................................. 10
5. Faiz Oranlarında Gelişmeler ...................................................................................... 11
6. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı............................................................................ 12
7. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2, Nakit İç Borç Stoku/M2)........................................... 13
8. İMKB 100 Bileşik Endeksi ......................................................................................... 19
9. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı................................................... 23
10. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................ 25
11. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar ....................................................... 27
12. TGA/Krediler ......................................................................................................... 28
13. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi.................................. 28
14. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 29
15. VIX Endeksinin Gelişimi .......................................................................................... 35
16. Gelişmekte Olan Ülkelerin Borsa Endekslerinin Gelişimi (02.05.2006=100) .................. 35
17. Euro/Dolar Paritesi................................................................................................. 36
DPT-YPKDGM
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Mali Piyasalarda Gelişmeler
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZET
•
Ağustos ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 0,6 milyar dolar artarak 31,9
milyar dolara yükselmiştir.
•
Net İç Varlıklar 0,9 milyar YTL artarak 12,1 milyar YTL’ye çıkmıştır.
•
Merkez Bankası Parası büyüklüğü 1,2 milyar YTL artarak 49,8 milyar YTL’ye
çıkmıştır.
•
Eylül ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında, Merkez Bankası politika
faiz oranlarında değişiklik yapılmamasına karar verilmiştir.
•
Reel gelişmelere bakıldığında; M1, M2 ve M3 para arzlarında azalış gerçekleşmiştir.
•
Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Ağustos ayında 1,2
puan gerileyerek yüzde 19,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku 3 milyar YTL artarak 264,2 milyar YTL’ye
yükselmiştir.
•
İç borç stoku/M2Y oranı Ağustos ayında bir önceki aya göre 1,1 puan azalarak
yüzde 69,1’e yükselmiştir.
•
Temmuz ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri 5,5 milyar YTL
seviyesinde gerçekleşmiştir. Ortalama vade 442,9 gün olmuştur.
•
310 adet yatırım fonu toplam 24,4 milyar YTL değerinde bir net aktif değerine
sahip bulunmaktadır. Yatırım fonlarında ortalama vade 59,7 gündür.
•
Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 5,6,
yıllık bazda yüzde 20,6 oranında azalmıştır. Dolar bazında yıllık kayıp yüzde 12,7
oranında gerçekleşmiştir.
•
Ağustos ayında İMKB Hisse Senedi Piyasası günlük ortalama işlem hacmi Temmuz
ayına göre yüzde 17,3 oranında gerilemiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart
sapma değerlerinden aylık standart sapma değeri 7,09, yıllık standart sapma
değeri 31,87 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay
sonuna göre yüzde 3 oranında azalarak 90,1 milyar YTL’ye inmiştir. İMKB
kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 69 seviyesinde
gerçekleşmiştir.
•
Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 318’e gerilemişken, borsa yatırım fonu
sayısı 9’a yükselmiştir.
•
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 13,3
oranında artarak 1.261 milyon YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında
DPT-YPKDGM
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 250 baz puan azalarak yüzde 19,20
oranına gerilemiştir.
•
Repo-Ters Repo Pazarında günlük işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre
yüzde 24,2 oranında azalarak 9,4 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda
gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 28 baz puan
artarak yüzde 16,81 olmuştur.
•
Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde 6 oranında azalarak 2,7
milyar YTL seviyesine inmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı 52
baz puan artarak yüzde 16,29 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 23,9 oranında
azalarak 108 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.058 olurken,
işlem gören pay senedi sayısı 108 olmuştur.
•
Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 126,9 oranında yükselerek 57,5 ton seviyesine
çıkmıştır. Uluslararası altın fiyatları yüzde 10,8 oranında azalarak 841,7 dolar/ons
olmuştur.
•
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya
göre yüzde 2,4 oranında azalarak 16,9 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının
yüzde 45,5 oranında azalarak 217.608 adet seviyesinde gerçekleştiği
görülmektedir.
•
Ağustos ayında YP mevduatlar gerilerken, YTL mevduatlarda artış görülmüştür.
•
Ağustos ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde 2,7
oranında artarak 273,6 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Bu ay içinde en çok artış
gösteren kredi türü tüketici kredileri olmuştur.
•
Ağustos ayında mevduat bankaları kredilerinin mevduatlara oranı yüzde 74,5’e
yükselmiştir.
•
Ağustos ayında bir önceki aya göre mevduat bankaları toplam kredilerinin TGA
oranı değişmezken, tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartı
alacaklarına oranı azalmıştır.
•
Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü Ağustos ayında yüzde 0,3 oranında
azalmasına karşın, menkul kıymet portföyünün mevduatlara oranı yüzde 43,7’ye
yükselmiştir.
•
Ağustos ayında bankacılık sektörünün net genel pozisyonu 909 milyon dolara
yükselmiştir.
•
Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar ve kullandırılan fonlar
azalmıştır.
•
Ağustos ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım portföyleri içinde YTL mevduat, YTL
DİBS ve hisse senedi portföylerinde artış gerçekleşmiştir.
•
Ağustos ayında yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’ye yönelik portföyleri 3 milyar dolar
artarak 90 milyar dolara yükselmiştir.
•
FED, Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası Ağustos ayındaki
toplantılarında kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmemişlerdir.
•
Ağustos ayında gelişmekte olan ülkelerin borsa endekslerinde genel olarak
gerileme görülmüştür.
•
Euro/dolar paritesi Ağustos ayında dolar lehine gelişim göstermiştir.
•
DPT-YPKDGM
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
I.
a.
Eylül 2008
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler
Ağustos ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 0,6 milyar dolar artarak 31,9
milyar dolara yükselmiştir.
Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi
Net Rezervler (Sol Eksen)
8
6
7
4
5
2
3
12
2008
-1
11
10
8
9
40
36
32
28
24
20
16
12
8
4
0
7
5
6
4
2
3
12
2007
-1
11
9
10
8
6
7
5
4
2
3
2006
-1
80 70 60 50 40 30 20 10 0
(Milyar Dolar)
Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen)
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
2008 yılı Ağustos ayında, Net Dış Varlıklar 2 milyar dolar, İç Döviz Yükümlülükleri
1,4 milyar dolar artmıştır. Varlık ve yükümlülük kalemlerinde görülen bu gelişme
neticesinde Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 0,6 milyar dolar artarak 31,9 milyar
dolara yükselmiştir. Bu dönemde piyasadan düzenli ihaleler yoluyla 0,7 milyar dolarlık
döviz alımı gerçekleştirilirken, Merkez Bankası Net Rezervleri 0,8 milyar dolar artarak 75,3
milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu
(Milyon Dolar)
2005
Aralık
15.499,1
36.843,1
49.371,8
15.576,4
3.047,6
21.344,0
10.331,0
8.735,2
11.013,0
2006
Aralık
20.541,9
47.510,0
59.717,6
15.837,9
3.630,3
26.968,0
13.226,8
12.516,3
13.741,3
2007
Aralık
32.905,1
58.602,0
70.527,3
15.814,2
3.888,9
25.696,9
10.429,7
8.838,3
15.267,2
Haziran
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
28.297,0
- Net Dış Varlıklar
62.670,8
Net Rezervler
74.414,9
KMDTH ve SDMH(-)
16.363,7
Diğer
4.619,6
- İç Döv. Yük.
34.373,8
Döv. Olarak T.Mev.
17.243,6
Hazine Mevduatı
14.810,6
Bankaların Döviz Mev.
17.130,2
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
* Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
2008
Temmuz
31.314,4
63.209,8
74.523,5
16.156,7
4.843,0
31.895,3
14.263,1
12.238,3
17.632,2
Ağustos
31.942,5
65.229,3
75.325,7
14.888,5
4.792,2
33.286,8
15.901,2
13.696,8
17.385,7
Net İç Varlıklar 0,9 milyar YTL artarak 12,1 milyar YTL’ye çıkmıştır.
Ağustos ayında Merkez Bankası Net İç Varlıkları 0,9 milyar YTL artış göstermiştir.
Bu dönemde, Net İç Varlıkları oluşturan kalemlerden Toplam İç Krediler 1,1 milyar YTL
artarken, Diğer İç Varlıklar 0,2 milyar YTL azalmıştır. Toplam İç Krediler kaleminin alt
DPT-YPKDGM
5
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
detayına bakıldığında ise, Değerleme Hesabı 1,2 milyar YTL artarken Hazinenin Borçları
0,1 milyar YTL azalarak 14,6 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
(Milyon YTL)
2008
Temmuz
Ağustos
45.481,1
48.668,4
49.840,6
38.525,3
68.611,2
30.085,9
16.166,0
34.225,3
75.800,3
41.575,1
11.255,8
37.511,6
75.719,0
38.207,4
11.156,8
37.749,7
77.088,0
39.338,4
12.091,0
21.829,1
16.759,1
16.789,1
0,0
-29,9
5.069,6
0,0
0,4
0,0
-5.663,1
15.947,9
15.306,1
15.333,8
0,0
-27,7
641,4
0,0
0,3
0,0
-4.692,1
15.736,7
14.702,3
14.737,7
0,0
-35,3
1.034,0
0,0
0,4
0,0
-4.579,8
16.869,2
14.587,1
14.636,7
0,0
-49,7
2.281,6
0,0
0,5
0,0
-4.778,2
REZERV PARA
32.696,4
41.398,5
44.850,3
48.871,1
Emisyon
19.612,0
26.815,2
27.943,8
29.613,6
Bankalar Zor. Karş.
0,0
0,0
0,0
0,0
Bankalar Serbest Mevduat
12.898,9
14.419,9
16.747,8
19.100,3
Diğer
185,5
163,4
158,7
157,2
PARASAL TABAN
37.679,4
40.300,1
49.219,0
43.621,6
APİ’den Borçlar
4.983,0
-1.098,4
4.368,7
-5.249,5
MERKEZ BANKASI PARASI
38.547,7
41.915,6
54.691,3
45.481,1
Kamu Mevduatı
868,3
1.615,5
5.472,3
1.859,4
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
* Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir
49.904,0
30.149,5
0,0
19.655,3
99,1
48.190,0
-1.714,0
48.668,4
478,4
43.707,1
29.658,1
0,0
13.910,1
138,9
39.579,8
-4.127,3
49.840,6
10.260,8
Net Döviz Pozisyonu+Net İç
Varlıklar = MBP
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
ITop.
İç
Kred.
(1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
2005
Aralık
2006
Aralık
2007
Aralık
Haziran
38.547,7
41.915,6
54.691,3
20.815,3
49.480,2
28.664,9
17.732,4
29.027,8
67.136,3
38.108,5
12.887,8
19.421,2
18.774,8
18.811,9
0,0
-37,0
645,6
0,0
0,8
0,0
-6.533,4
21.440,2
19.429,1
19.470,0
0,0
-40,9
2.009,6
0,0
1,4
0,0
-3.707,8
Merkez Bankası Parası büyüklüğü 1,2 milyar YTL artarak 49,8 milyar YTL’ye
çıkmıştır.
Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Ağustos ayında Merkez Bankası Parasının
1,2 milyar YTL artarak 49,8 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Emisyonun 0,5 milyar
YTL ve Bankalar Serbest Mevduatının 5,7 milyar YTL azalmasıyla, Rezerv Para bu
dönemde 6,2 milyar YTL azalarak 43,7 milyar YTL olmuştur. Ağustos ayında, APİ’den
Borçlar 2,4 milyar YTL azalarak -4,1 milyar YTL’ye inerken, Kamu Mevduatı 9,8 milyar YTL
artarak 10,3 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Eylül ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında, Merkez Bankası politika faiz
oranlarında değişiklik yapılmamasına karar verilmiştir.
Para Politikası Kurulu, Eylül ayı toplantısında, yeni verilerin iktisadi faaliyetteki
yavaşlamanın belirginleştiğini işaret ettiğini ve ayrıca, uluslararası kredi koşullarındaki ve
küresel
ekonomideki
sorunların
iç
ve
dış
talebi
sınırlamaya
devam
edeceğini
belirtmektedir. Ayrıca, Kurul, petrol ve gıda fiyatlarındaki gelişimin enflasyonu olumlu
DPT-YPKDGM
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
etkileyeceğini ifade etmektedir. Bu çerçevede, Kurul, emtia fiyatlarındaki ve enflasyondaki
olumlu görünümün devam etmesi durumunda ölçülü faiz indirimine gidebileceğini
belirtmektedir.
Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Yüzde)
PPK Toplantı Tarihleri
Faiz Kararı
Faiz Oranı(1)
16 Ocak 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
15 Şubat 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
15 Mart 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
18 Nisan 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
14 Mayıs 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
14 Haziran 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
12 Temmuz 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
14 Ağustos 2007
Değişiklik yapılmadı
17,50
13 Eylül 2007
-0,25
17,25
16 Ekim 2007
-0,50
16,75
14 Kasım 2007
-0,50
16,25
13 Aralık 2007
-0,50
15,75
17 Ocak 2008
-0,25
15,50
14 Şubat 2008
-0,25
15,25
19 Mart 2008
Değişiklik yapılmadı
15,25
17 Nisan 2008
Değişiklik yapılmadı
15,25
15 Mayıs 2008
+0,50
15,75
16 Haziran 2008
+0,50
16,25
17 Temmuz 2008
+0,50
16,75
14 Ağustos 2008
Değişiklik yapılmadı
16,75
18 Eylül 2008
Değişiklik yapılmadı
16,75
(1) Merkez Bankası gecelik borçlanma faiz oranı
Kaynak: TCMB
Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
(Milyon YTL)
DOLAŞIMDAKİ PARA
TL VADESİZ MEVDUAT
YP VADESİZ MEVDUAT
M1
TL VADELİ MEVDUAT
YP VADELİ MEVDUAT
M2
REPO
PARA PİYASASI FON.
M3
TÜFE
Kaynak: Merkez Bankası, TÜİK
DPT-YPKDGM
2006
Aralık
2007
Aralık
2008
% Değişme
Haziran Temmuz Ağustos Ağu./ Tem.
24.590
26.073
27.790
28.236
27.776
-1,6
23.967
23.605
72.163
141.745
83.574
297.481
3.539
18.816
319.836
138,2
29.428
22.175
77.675
178.863
88.490
345.028
4.293
20.756
370.078
145,8
30.565
23.218
81.573
198.883
98.879
379.335
4.145
21.219
404.699
154,5
29.103
24.142
81.481
201.954
100.181
383.617
6.138
21.233
410.987
155,4
28.850
22.383
79.009
204.955
98.227
382.191
4.258
20.404
406.854
155,0
-0,9
-7,3
-3,0
1,5
-2,0
-0,4
-30,6
-3,9
-1,0
-0,2
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
b.
Eylül 2008
Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
Reel gelişmelere bakıldığında; M1, M2 ve M3 para arzlarında azalış gerçekleşmiştir.
Ağustos ayında M1 para arzı bir önceki aya göre yüzde 3 oranında gerileyerek 79
milyar YTL’ye, M2 para arzı yüzde 0,4 oranında gerileyerek 382,2 milyar YTL’ye ve M3
para arzı yüzde 1 oranında gerileyerek 406,9 milyar YTL’ye inmiştir. Bu dönemde TÜFE’nin
yüzde 0,2 oranında azaldığı göz önüne alınarak reel olarak değerlendirme yapıldığında,
M1, M2 ve M3 para arzlarında azalış gerçekleşmiştir.
Grafik 2. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (2005 Aralık=100 Bazlı
Endeks)
130
125
120
115
110
105
100
95
20
05
20 -12
06
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
20 12
07
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
20 12
08
-1
2
3
4
5
6
7
8
90
M1
M2
M3
Kaynak: TCMB, TÜİK
Para çarpanının Ağustos ayındaki seyri incelendiğinde; rezerv paranın bir önceki aya
göre yüzde 12,4 oranında azalmasına karşın, M2 para arzı azalışının yüzde 0,4 seviyesinde
gerçekleşmesi sonucunda M2/RP para çarpanının 8,7 puan seviyesine yükseldiği
görülmektedir.
Grafik 3. Para Çarpanı
M2/RP
10
9
8
7
2005
-1 2
2006
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2007
-1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2008
-1
2
3
4
5
6
7
8
6
Kaynak: TCMB günlük vaziyet, TCMB Haftalık Bülten
DPT-YPKDGM
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
c.
Eylül 2008
Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları
Merkez Bankası 10 Mart 2008 tarihli duyurusuyla günlük döviz alım ihalelerinde
alımı yapılacak tutarı 15 milyon ABD doları ihale ve 30 milyon ABD doları opsiyon olmak
üzere en fazla 45 milyon ABD doları olarak belirlemiştir. Bu çerçevede Ağustos ayında
yapılan 21 adet ihalede, 315 milyon doları ihale, 383 milyon doları opsiyon olmak üzere
toplam 698 milyon dolar tutarında döviz alımı yapılmıştır.
Tablo 5. TCMB Döviz Alımları-Satımları
(Milyon Dolar)
Döviz Alım-Satım İhaleleri
Günlük
Ortalama
Teklif
64,9
65,7
55,3
52,5
50,4
53,0
78,7
77,9
52,9
79,7
100,5
91,6
92,7
92,0
64,5
57,9
49,0
48,7
47,3
56,5
Teklifin Karşılanma Döviz AlımOranı (%)
Satım
Miktarı
46,4
582
46,8
585
53,1
645
59,9
628
64,0
710
68,3
760
59,6
986
66,8
1.145
61,1
614
72,3
1.095
61,2
1.229
59,6
928
63,3
1.233
70,2
1.174
65,3
884
53,5
650
67,8
664
64,2
656
69,6
724
58,9
698
2007 – Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2008-Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Kaynak: TCMB
Not: Pozitif değerler alımları, negatif değerler satımları göstermektedir.
DPT-YPKDGM
9
Doğrudan
Döviz Müda.
TOPLAM
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
582
585
645
628
710
760
986
1.145
614
1.095
1.229
928
1.233
1.174
884
650
664
656
724
698
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
II.
Eylül 2008
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Ağustos ayında 1,2
puan gerileyerek yüzde 19,2 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 6. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri
Net
12 Aylık
Borç.(1)
İtfa(2)
Bileşik
TÜFE
Vade
(Mil.
(Mil.
Borç/İtfa
Faiz
Beklentisi
Reel Faiz
(Gün)
YTL)
YTL)
Oranı
(Yüzde)
(3)
(Yüzde)
2005-Aralık
890
12.428
13.516
91,9
14,1
5,8
7,8
2006-Aralık
550
4.514
5.607
80,5
22,5
7,1
14,4
2007-Aralık
719
5.616
7.551
74,4
16,6
6,1
9,8
2008-Ocak
546
5.721
6.-054
94,5
16,4
6,0
9,8
Şubat
606
5.146
4.609
111,7
16,6
6,0
10,0
Mart
587
4.365
5.415
80,6
17,5
6,3
10,5
Nisan
791
11.614
12.694
91,5
18,2
7,0
10,5
Mayıs
616
1.591
2.426
65,6
19,6
7,9
10,8
3.834
Haziran
1.269
5.449
70,4
19,9
8,7
10,3
Temmuz
735
21.568
78,0
20,4
8,6
10,9
16.825
Ağustos
603
16.578
82,3
19,2
8,5
9,9
13.807
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT
(1) Net borçlanma piyasadan yapılan YTL cinsi borçlanmayı göstermekte olup, döviz cinsinden ihale tutarları
dahil edilmemiştir.
(2) İtfa rakamları, ÇTTH dahil edilerek piyasaya yapılan YTL cinsi ödemeleri göstermektedir.
(3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik
tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın
üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır.
Ağustos ayında Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir
önceki aya göre 1,2 puan gerileyerek yüzde 19,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı
dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade 603 gün olmuştur. Ağustos ayında piyasaya YTL
bazında 16,6 milyar YTL itfası bulunan Hazinenin, piyasadan net olarak 13,8 milyar YTL
borçlanmasıyla, borçlanma/itfa oranı yüzde 82,3 olarak gerçekleşmiştir.
Grafik 4. Borçlanma / İtfa Oranı
120
20.000
16.000
80
12.000
8.000
40
4.000
8
7
6
5
4
3
2
-1
12
08
20
BORÇLANMA
11
9
8
7
6
5
3
2
4
İTFA
10
07
20
06
20
-1
0
-12
0
BORÇLANMA/İTFA
Merkez Bankası beklenti anketinde yer alan 12 aylık TÜFE beklentisi kullanılarak
hesaplanan gelecek döneme yönelik reel faiz oranı, Ağustos ayında bir önceki aya göre 0,2
puan azalarak yüzde 9,9’a gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
10
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Yüzde
Milyon YTL
24.000
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Grafik 5. Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Bileşik, Yüzde)
25
20
15
10
5
08
07
06
05
04
03
1
00 2
81
01
11
'2
10
09
08
07
06
04
03
11
20 1
07 2
-0
1
02
10
09
08
07
06
05
04
03
20
05
'2 -12
00
61
02
0
ihale DIBS
interbank
TÜFE Beklentisi
Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku 3 milyar YTL artarak 264,2 milyar YTL’ye
yükselmiştir.
Ağustos ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre yüzde 1,2 oranında
artarak 261,1 milyar YTL’den 264,2 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Tablo 7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı
2007 Aralık
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2008 Temmuz
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2008 Ağustos
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Miktar
(Milyon YTL)
Yüzde
Dağılım
Ort. Vadeye Kalan
Süre (Ay)
255.310
220.582
214.448
6.134
34.728
100,0
86,4
84,0
2,4
13,6
25,7
25,7
26,4
1,3
25,7
261.149
227.493
222.230
5.262
33.656
100,0
87,1
85,1
2,0
12,9
24,2
24,7
25,2
4,1
21,0
264.176
231.040
221.788
9.252
33.136
100,0
87,5
84,0
3,5
12,5
24,4
25,1
25,9
5,9
19,5
Ağustos ayında YTL cinsi sabit faizli tahvil ve bonoların Hazine iç borç stokuna oranı,
2007 yılı Aralık ayındaki yüzde 45,8’lik seviyesinden yüzde 47’ye, YTL cinsi değişken faizli
kağıtların oranı yüzde 43,9’dan yüzde 45,8’e yükselmiş; döviz cinsi ve endeksli kağıtların
oranı ise yüzde 10,2’den yüzde 7,2’ye gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı
(Milyon YTL, Yüzde)
Aralık 2007
Yüzde
Temmuz 2008
Yüzde
Ağustos 2008
Yüzde
22.0582
86,4
227.493
87,1
231.040
25,1
Sabit getirili
116.793
45,7
124.608
47,7
123.600
15,8
Değişken faizli
78.858
30,9
84.537
32,4
89.554
39,2
Döviz cinsinden
24.931
9,8
18.347
7,0
17.886
18,9
34.728
13,6
33.656
12,9
33.136
19,50
200
0,1
1.047
0,4
594
54,0
33.317
13,0
31.317
12,0
31.317
19,4
-
-
-
-
-
1.211
0,5
1.292
0,5
1.225
6,2
255.310
100,0
261.149
100,0
264.176
24,40
Nakit
Nakit Dışı
Sabit getirili
Değişken faizli
Döviz cinsinden
Dövize endeksli
Toplam Stok
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Grafik 6. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı
Döviz
2008 Ağustos
Cinsi Dövize
Endeksli
%7,2
Döviz
2007 Aralık
Cinsi Dövize
Endeksli
%10,2
Sabit
Faizli
%45,8
Sabit
Faizli
%47,0
Değişken
Faizli
%45,8
Değişken
Faizli
%43,9
Ağustos ayında iç borç stokunun ilk satışta alıcılara göre dağılım bir önceki ayla
karşılaştırıldığında, kamunun payının 0,1 puan azalarak yüzde 26,1’e gerilerken, piyasanın
payının yüzde 73,9’a yükseldiği gözlenmektedir.
DPT-YPKDGM
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı
YTL Miktarı
USD Miktarı
(Milyon YTL)
(Milyon Dolar)
2007
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2008 Temmuz
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2008 Ağustos
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Yüzde Pay
(Yüzde)
255.310
66.876
16.028
15.765
3.757
31.326
188.434
219,2
57,4
13,8
13,5
3,2
26,9
161,8
100,0
26,2
6,3
6,2
1,5
12,3
73,8
261.149
68.287
14.028
15.765
3.838
34.657
192.861
220,3
57,6
11,8
13,3
3,2
29,2
162,7
100,0
26,1
5,4
6,0
1,5
13,3
73,9
264.176
69.629
14.028
15.765
3.771
36.065
194.547
224,9
59,3
11,9
13,4
3,2
30,7
165,6
100,0
26,4
5,3
6,0
1,4
13,7
73,6
İç borç stoku/M2Y oranı Ağustos ayında bir önceki aya göre 1,1 puan azalarak
yüzde 69,1’e yükselmiştir.
Grafik 7. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2, Nakit İç Borç Stoku/M2)
110
100
90
80
70
60
50
20
2
1
-1 605 200
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12 -01
07
20
2
3
4
İç Borç/M2
5
6
7
8
9
10
11
12 8-1
0
20
2
3
4
5
6
7
8
Nakit İç Borç/M2
Ağustos ayında M2 para arzı bir önceki aya göre yüzde 0,4 oranında azalırken, iç
borç stokunun yüzde 1,2 oranında artmasıyla mali baskınlık oranı artmıştır. Kamunun mali
piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2’ye oranı bu dönemde 1,1
puan artarak yüzde 69,1’e yükselmiştir. 2001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları,
Merkez Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen nakit dışı borç stokunun
hesaplamaya katılmadığı nakit iç borç stokunun M2’ye oranı ise Ağustos ayında 0,6 puan
artarak yüzde 69,5’e yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
13
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 10. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku
(Milyon Dolar)
2007
Toplam
2008
Aralık
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haz.
Temmuz
Ağustos
67.078
67.698
67.716
67.193
70.568
71.243
71.412
69.585
0
0
0
0
0
0
Vade Yapısı
Kısa Vade
0
0
Orta Vade
1.618
1.378
1.331
1.251
1.237
1.138
1.138
899
Uzun Vade
65.460
66.320
66.384
65.942
69.331
70.104
70.273
68.685
Kredi
28.334
28.245
28.980
28.628
32.058
32.040
32.331
31.173
Uluslararası Kuruluşlar
17.207
17.254
17.424
17.031
20.497
20.490
20.833
20.041
(IMF Sağlanan Krediler)
7.144
6.992
6.940
6.796
10.211
10.046
9.988
9.483
Hükümet Kuruluşları
4.634
5.098
5.377
5.269
5.184
5.102
5.042
4.963
Alacaklıya Göre
Ticari Bankalar
Tahvil
6.493
5.893
6.180
6.328
6.378
6.448
6.457
6.170
38.794
39.453
38.735
38.565
38.510
39.203
39.081
38.412
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
2007 yılı sonunda 66,4 milyar dolar düzeyinde bulunan merkezi yönetim dış borç
stoku, 2008 yılı Ağustos ayında 69,6 milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu ayda, merkezi
yönetim dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde
98,7, orta vadeli borçların oranı ise yüzde 1,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. Alacaklılara göre
sınıflandırılan merkezi yönetim borç stokunda ise kredilerin payı yüzde 45,3, tahvil yoluyla
sağlanan borçların payı ise yüzde 54,7 olmuştur.
DPT-YPKDGM
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER
Tablo 11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler
2007
Aralık
593
332
319
13
Mayıs
590
333
320
13
2008
Haziran
590
333
320
13
Temmuz
586
332
319
13
Piyasa Değeri (Halka Açık Kısım)
Yabancı Payı (Halka Açık Kısım)
112.468
72,37
89.097
70,20
76.190
69,84
92.902
71,34
Piyasa Kapitalizasyonu
Piyasa Kapitalizasyonu/GSYH
335.948
39,2
269.707
-
235.863
-
284.160
-
145
104
41
145
104
41
145
104
41
145
104
41
297
26.381
303
25.480
299
24.440
310
24.442
104
10
1.571.116
1.453.896
4.554
110
10
1.726.431
1.590.428
5.101
110
10
1.761.378
1.620.896
5.167
110
10
1.792.316
1.647.466
5.513
60
90
82
39
81
77
81
78
33
689
34
605
34
578
34
577
13
4.118
14
4.059
14
4.021
14
4.021
2
174
2
183
2
190
2
190
19
31.190
19
30.897
19
30.379
21
30.374
Bağımsız Denetim Şirketleri
96
99
98
98
Gayrimenkul Değerleme Şirketleri
26
39
41
46
Kurul Kaydındaki Şirketler
İMKB Şirketleri
İMKB'de İşlem Gören Şirketler
İMKB Dışında İşlem Gören Şirketler
Aracı Kuruluşlar
Aracı Kurumlar
Bankalar
Yatırım Fonları
Net Aktif Değer
Bireysel Emeklilik Fonları
Şirket Sayısı
Sözleşme Sayısı
Fon Katılımcı Sayısı
Net Aktif Değer
Yabancı Yatırım Fonları
Net Aktif Değer
Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları
Net Aktif Değer
Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
Net Aktif Değer
Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
Net Aktif Değer
Portföy Yönetim Şirketleri
Net Aktif Değer
Derecelendirme Kuruluşları
8
8
8
8
Kaynak: SPK, Merkezi Kayıt Kuruluşu, Emeklilik Gözetim Merkezi, TÜİK
(1) Piyasa değeri, piyasa kapitalizasyonu ve net aktif değerler Milyon YTL olarak verilmektedir. Şirketlere ait
bilgiler şirket sayılarını göstermektedir. Yabancı payı ve Piyasa Kapitalizasyonu/GSYH yüzde olarak verilmiştir.
a.
Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları
Temmuz ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri 5,5 milyar YTL seviyesinde
gerçekleşmiştir. Ortalama vade 442,9 gün olmuştur.
Bireysel emeklilik fonlarında ortalama vade Temmuz ayı sonu itibarıyla 442,9 gün
olarak hesaplanmaktadır. Emeklilik fonlarının net aktif değeri Temmuz ayı itibarıyla bir
DPT-YPKDGM
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
önceki ay sonuna göre yüzde 6,7 oranında artarak 5.513 milyon YTL düzeyine çıkmıştır.
Temmuz ayı sonu itibarıyla portföy dağılımına bakıldığında temel olarak yüzde 66,8
oranında kamu borçlanma senetleri, yüzde 17,8 oranında ters repo ve yüzde 8,3 oranında
hisse senetlerine yatırım yapıldığı görülmektedir.
310 adet yatırım fonu toplam 24,4 milyar YTL değerinde bir net aktif değerine sahip
bulunmaktadır. Yatırım fonlarında ortalama vade 59,7 gündür.
Temmuz ayında yatırım fonları net aktif değeri bir önceki ay sonu seviyesini
koruyarak 24,4 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Yatırım fonlarında ortalama vade
59,7 gün olmuştur. Temmuz ayı sonu itibarıyla portföy dağılımına bakıldığında yüzde 59
oranında ters repo, yüzde 35,3 oranında kamu borçlanma senetleri, yüzde 1,6 oranında
hisse senetleri ve yüzde 3,3 oranında Takasbank Borsa Para Piyasasında yatırım yapıldığı
görülmektedir.
Tablo 12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi
(Yüzde)
Aylık Bazda
2005 Aralık
2006 Aralık
2007 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Nominal
Getiri
4,4
2,5
5,3
0,6
5,4
3,0
4,7
0,0
12,2
-5,0
7,7
6,6
Reel Getiri
ÜFE
TÜFE
4,5
4,0
2,6
2,2
5,3
4,2
-0,3
0,2
4,4
4,4
2,2
1,8
4,3
4,1
0,1
0,3
12,1
13,0
-5,8
-5,0
6,6
6,6
6,8
4,7
Yıllık Bazda
Nominal
Getiri
59,3
-1,7
-7,6
-11,9
1,7
2,5
23,5
32,8
46,5
34,6
46,4
42,0
Dolar Bazında
Reel Getiri
ÜFE
TÜFE
55,2
47,9
-11,9
-10,3
-15,6
-16,0
-20,0
-20,0
-8,3
-8,2
-6,5
-7,4
15,2
13,0
29,1
22,3
43,5
37,0
29,8
25,4
39,4
36,6
36,0
31,8
Kasım
-5,9
-6,7
-7,7
42,0
34,4
31,0
Aralık
2,4
2,3
2,2
42,0
34,0
31,0
2008 Ocak
-23,1
-23,4
-23,7
3,7
-2,6
-4,2
Şubat
4,9
2,2
3,5
8,1
-0,1
-0,9
Mart
-12,9
-15,5
-13,7
-10,6
-19,1
-18,1
Nisan
11,4
6,6
9,6
-3,4
-15,7
-11,9
Mayıs
-8,0
-10,0
-9,4
-15,1
-27,1
-23,3
Haziran
-12,2
-12,5
-11,9
-25,5
-36,3
-32,6
Temmuz
20,3
18,8
19,6
-20,1
-32,5
-28,7
Ağustos
-5,6
-3,3
-5,4
-20,6
-30,8
-29,0
Kaynak: TÜİK, İMKB
(*) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır.
DPT-YPKDGM
16
Nominal Getiri
Aylık
Yıllık
5,1
60,6
5,4
-6,1
4,7
-13,8
2,1
-17,3
6,3
-1,1
4,5
-0,9
8,2
46,3
0,9
59,8
14,8
70,2
-6,2
50,9
15,4
81,9
9,6
76,2
-5,9
3,5
-23,7
2,9
-20,6
13,3
-2,1
-13,1
26,7
-7,0
75,3
72,1
25,5
26,4
-5,6
2,3
-7,4
-20,2
-11,9
-12,7
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
b.
Eylül 2008
İMKB Hisse Senedi Piyasası
Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 5,6,
yıllık bazda yüzde 20,6 oranında azalmıştır. Dolar bazında yıllık kayıp yüzde 12,7 oranında
gerçekleşmiştir.
Ağustos ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 5,6, yıllık bazda
yüzde 20,6 oranında değer kaybetmiştir. Reel bazda getiri incelendiğinde, TÜFE’ye göre
yıllık yüzde 29 seviyesinde reel kayıp gerçekleştiği görülmektedir. İMKB Ulusal 100-Bileşik
Endeksi dolar bazında aylık kayıp yüzde 7, yıllık kayıp ise yüzde 12,7 oranında
gerçekleşmiştir.
Tablo 13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler
İMKB 100
İMKB 100
İMKB
İş günü
Günlük Ort.
sayısı
İşlem Hacmi
Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi (1)
39.778
37.991
28.671
22
1.303
39.117
38.704
21.195
21
1.009
41.183
39.510
27.837
20
1.392
41.431
42.343
30.812
20
1.541
43.661
42.209
28.882
22
1.313
44.984
44.998
31.382
20
1.569
47.081
45.889
31.435
23
1.367
47.094
45.924
22.014
21
1.048
52.825
50.131
45.103
22
2.050
50.199
49.928
36.130
22
1.642
54.044
49.998
33.763
20
1.688
57.616
55.415
42.802
21
2.038
54.214
54.726
36.072
22
1.640
55.538
54.456
21.544
19
1.134
42.698
50.379
34.738
22
1.579
44.777
44.558
32.454
21
1.545
39.015
42.730
29.461
21
1.403
43.468
41.632
30.243
21
1.440
39.970
41.977
26.469
21
1.260
35.090
38.854
22.819
21
1.087
42.201
36.807
31.350
23
1.363
39.844
40.558
23.668
21
1.127
01 Ağustos
42.985
36.976
8.741
5
1.748
08 Ağustos
40.950
37.820
7.464
5
1.493
15 Ağustos
42.194
39.096
5.479
5
1.096
22 Ağustos
40.894
39.983
5.120
5
1.024
29 Ağustos
39.844
40.558
3.943
5
789
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu
değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır.
(*) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Milyon YTL
(**) HO: Hareketli Ortalama
Dönemler
2005 Aralık
2006 Aralık
2007 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2008 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
DPT-YPKDGM
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Ağustos ayında İMKB Hisse Senedi Piyasası günlük ortalama işlem hacmi Temmuz
ayına göre yüzde 17,3 oranında gerilemiştir.
Ağustos ayında İMKB Hisse Senedi Piyasası günlük ortalama işlem hacmi bir önceki
ay ortalamasına göre yüzde 17,3 oranında azalarak 1.127 milyon YTL seviyesine
gerilemiştir. Bu gelişmeye paralel olarak, işgünü sayısındaki -2 günlük farkla beraber, aylık
toplam işlem hacmi 7,7 milyar YTL azalarak 23,7 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart
sapma değerlerinden aylık standart sapma değeri 7,09, yıllık standart sapma değeri 31,87
seviyesinde gerçekleşmiştir.
Ağustos ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık (20 günlük) yüzde
7,3, yıllık (250 günlük) yüzde 19,4 oranında gerilemiştir. Bu dönemde, aylık standart
sapma değeri 7,09, yıllık standart sapma değeri 31,87 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler
Nominal Getiri
Standart Sapma (2)
Korelasyon Katsayıları (3)
Dönemler
Aylık (1) Yıllık (1)
Aylık
Yıllık FTSE 100
Nikkei 225 Dow Jones
2005 Aralık
3,12
61,95
5,13
24,30
0,27
0,22
-0,09
2006 Aralık
2,41
-1,66
6,47
29,13
0,43
0,42
-0,13
2007 Ocak
5,28
-6,89
6,79
28,76
0,56
0,46
0,09
Şubat
0,60
-10,64
7,78
29,04
0,78
0,52
0,66
Mart
7,67
-0,93
5,93
28,41
0,78
0,65
0,20
Nisan
3,03
1,29
7,61
28,70
0,48
-0,05
0,47
Mayıs
4,45
24,02
3,62
25,74
0,25
0,52
0,02
Haziran
1,30
29,09
6,21
23,65
0,59
0,66
0,25
Temmuz
8,51
49,80
10,35
23,99
0,82
0,29
0,65
Ağustos
-2,33
31,48
13,23
26,87
0,77
0,12
0,49
Eylül
7,66
46,74
8,13
27,50
0,66
0,70
0,38
Ekim
6,31
45,22
8,12
27,90
0,65
0,35
0,36
Kasım
-4,65
41,98
7,44
28,16
0,74
0,43
0,50
Aralık
4,43
44,50
6,42
28,12
0,88
0,74
0,68
2008 Ocak
-20,25
0,46
11,70
30,05
0,73
0,50
-0,08
Şubat
0,73
10,82
10,85
30,89
0,73
0,42
0,27
Mart
-9,99
-14,65
12,35
32,79
0,84
0,48
0,36
Nisan
6,87
-2,71
6,07
32,68
0,44
0,12
0,17
Mayıs
-6,32
-13,95
6,54
33,13
0,52
0,59
0,16
Haziran
-12,54
-29,08
5,37
32,97
0,51
-0,12
0,49
Temmuz
24,41
-16,32
10,05
33,60
0,61
0,40
0,17
Ağustos
-7,31
-19,38
7,09
31,87
0,40
0,22
0,17
Kaynak: İMKB Aylık Bülten, Reuters
(1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 20 ve 250 işgünü öncesine göre nominal getiridir.
(2) Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 20 işgününe ait günlük getirinin 20 işgünü üzerinden
aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 250 işgünü üzerinden yapılmıştır.
(3) Endeksler yerel para cinsindendir. Ay içinde herhangi bir işgününde her iki endeks için de veri bulunması
durumunda hesaplamalara dahil edilmektedir.
....
DPT-YPKDGM
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
İMKB-100 Endeks (YTL)
30 Günlük Har. Ort. (YTL)
Dolar
8
7
6
5
1.000
4
1.200
20.000
3
1.400
25.000
2
1.600
30.000
20 12
08
-1
1.800
35.000
9
10
11
2.000
40.000
8
45.000
7
2.200
6
2.400
50.000
5
2.600
55.000
4
2.800
60.000
3
3.000
65.000
2
70.000
20
06
20 -12
07
-1
YTL
Grafik 8. İMKB 100 Bileşik Endeksi
İMKB-100 Endeks (Dolar)
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
Tablo 15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı
Portföy Oranı
İMKB Kotasyonundaki
İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa
Hisseler
Kapitalizasyonu
Şirket
Piyasa
Yabancı
Toplam/GSYH
Sayısı
değeri
Payı
Oranı
Dönemler
(Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon Dolar)
(Yüzde)
2005 Aralık
304
68.389
66,3
218.318
162.814
33,6
2006 Aralık
316
75.569
65,3
230.038
163.775
30,3
2007 Ocak
316
78.713
68,6
243.118
172.119
Şubat
315
80.125
68,7
247.103
175.002
Mart
316
85.001
69,4
257.193
186.493
32,7
Nisan
316
85.382
70,8
262.843
193.310
Mayıs
320
93.343
70,9
287.066
218.185
Haziran
322
92.699
70,5
289.017
221.689
35,5
Temmuz
322
106.219
71,4
311.548
239.431
Ağustos
321
100.171
71,1
303.136
234.898
Eylül
320
109.083
71,7
323.721
268.871
38,8
Ekim
319
115.160
72,1
342.972
292.938
Kasım
319
109.791
71,7
328.716
280.786
Aralık
319
112.468
72,4
335.948
289.986
39,4
2008 Ocak
319
90.466
71,9
265.256
227.258
Şubat
319
94.194
71,8
276.259
232.190
Mart
319
82.486
71,1
245.394
187.969
27,6
Nisan
319
91.637
71,0
269.423
209.831
Mayıs
320
89.097
70,2
269.707
223.656
Haziran
320
76.190
69,8
235.863
193.695
25,7
Temmuz
319
92.902
71,3
284.160
245.899
Ağustos
318
90.140
69,0
272.013
231.737
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Merkezi Kayıt Kuruluşu, DPT
DPT-YPKDGM
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay
sonuna göre yüzde 3 oranında azalarak 90,1 milyar YTL’ye inmiştir. İMKB kotasyonundaki
hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 69 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Ağustos ayı sonunda bir önceki ay
sonuna göre yüzde 3 oranında azalarak 90,1 milyar YTL’ye inmiştir. Böylece, hisseleri
borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri (piyasa kapitalizasyonu) bir önceki ay
sonuna göre 12,2 milyar YTL azalarak 272 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos
ayı itibarıyla İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 69 olmuştur.
Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 318’e gerilemişken, borsa yatırım fonu
sayısı 9’a yükselmiştir.
7 Ağustos tarihinde Ulusal Pazarda işlem gören Uzel Makina’nın borsa kotundan
çıkarılmasıyla borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 318’e gerilemiştir. Borsa yatırım
fonu sayısı ise 9’a yükselmiştir.
Tablo 16. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı
Kamu Men. Kıy. Kesin Alım-Satım Pazarı
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
Faiz Oranı
Dönemler
(Milyon YTL)
2005 Aralık
40.966
2006 Aralık
29.369
2007 Ocak
39.835
Şubat
31.620
Mart
36.787
Nisan
27.580
Mayıs
33.094
Haziran
32.579
Temmuz
33.243
Ağustos
27.358
Eylül
27.258
Ekim
30.152
Kasım
28.403
Aralık
16.012
2008 Ocak
35.875
Şubat
32.707
Mart
30.648
Nisan
26.187
Mayıs
20.865
Haziran
20.462
Temmuz
25.593
Ağustos
26.471
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni
(Milyon YTL)
1.862
1.399
1.992
1.581
1.672
1.379
1.439
1.551
1.511
1.244
1.363
1.436
1.291
843
1.631
1.557
1.459
1.247
994
974
1.113
1.261
(Yüzde)
14,24
21,89
21,37
20,50
20,62
19,74
19,43
18,88
18,38
18,79
17,85
16,71
16,99
16,81
16,93
17,25
18,35
18,89
20,01
21,20
21,70
19,20
DPT-YPKDGM
20
Repo-Ters Repo Pazarı
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
(Milyon YTL) (Milyon YTL)
172.957
7.862
187.117
8.910
191.277
9.564
180.768
9.038
220.896
10.041
192.974
9.649
228.927
9.953
209.162
9.960
230.346
10.470
225.998
10.273
207.070
10.354
226.295
10.776
261.225
11.874
196.232
10.328
226.634
10.435
219.144
10.302
223.805
10.657
256.120
12.196
255.832
12.182
212.100
10.100
284.282
12.360
230.624
9.364
Faiz Oranı
(Yüzde)
13,79
17,88
17,53
17,59
17,76
17,62
17,57
17,74
17,51
17,53
17,40
17,00
16,49
16,26
15,70
15,56
15,39
15,35
15,70
16,30
16,53
16,81
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
c.
Eylül 2008
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 13,3
oranında artarak 1.261 milyon YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Ağustos ayında piyasada
gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 250 baz puan azalarak yüzde 19,20 oranına
gerilemiştir.
Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Ağustos
ayında bir önceki aya göre yüzde 13,3 oranında azalarak 1.261 milyon YTL seviyesinde
gerçekleşmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak, aylık işlem hacmi 0,9 milyar YTL artarak 26,5
milyar YTL seviyesine çıkmıştır. Ağustos ayında basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına
göre 250 baz puan azalarak yüzde 19,20 oranında gerçekleşmiştir.
d.
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı
Repo-Ters Repo Pazarında günlük işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya
göre yüzde 24,2 oranında azalarak 9,4 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda
gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 28 baz puan artarak
yüzde 16,81 olmuştur.
Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı günlük ortalama işlem hacmi bir
önceki aya göre yüzde 24,2 oranında azalarak 9,4 milyar YTL seviyesine inmiştir. Bu
gelişmeye paralel olarak aylık toplam işlem hacmi 53,7 milyar YTL azalarak 230,6 milyar
YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Repo-Ters Repo Pazarı basit faiz oranı ise bir önceki aya
göre 28 baz puan artarak yüzde 16,81 seviyesine yükselmiştir.
e.
Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası
Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde 6 oranında azalarak 2,7
milyar YTL seviyesine inmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı 52 baz puan
artarak yüzde 16,29 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Takasbank Borsa Para Piyasasında gecelik işlemlerin tüm işlemlere oranı yüzde 73,3
düzeyinde gerçekleşmiştir. Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi bir önceki
ay ortalamasına göre yüzde 6 oranında azalarak 2,7 milyar YTL seviyesine inmiştir.
Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı 52 baz puan artarak yüzde 16,29
seviyesinde gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 17. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası
Takasbank Borsa Para Piyasası
O/N
İşlem
Hacmi
Günlük
O/N
Ort. O/N Toplam İşl.
İşl. Hac. Hac. Oranı
(Yüzde)
Faiz
Oranı
Ödünç Pay Senedi Piyasası
İşlem Günlük Sözl. Günlük
İşlem
Hacmi İşlem Sayısı Sözl. Gören Pay
Hacmi
Say.
Senedi
Dönemler
(Milyon YTL)
(Yüzde) (Milyon YTL)
(Adet) (Adet)
(Adet)
2005
60.354
238
63,62
14,42
27
1,1
128
5
49
2006
36.609
146
81,38
15,26
769
3,1
8.949
36
220
2007
256
35.145
139
87,43
16,82
1.401
5,6 10.723
43
2007 Ocak
2.874
144
88,78
17,05
158
7,9
869
43
96
Şubat
2.931
147
88,97
17,34
132
6,6
880
44
104
Mart
2.994
136
84,03
17,44
59
2,7
684
31
108
Nisan
2.741
137
85,33
17,06
83
4,1
705
35
99
Mayıs
3.278
143
87,35
16,99
99
4,3
884
38
116
Haziran
2.975
142
88,83
17,15
113
5,4
1.069
51
113
Temmuz
3.227
147
89,60
16,95
174
7,9
1.273
58
123
Ağustos
3.290
150
84,77
17,05
100
4,6
1.087
49
121
Eylül
2.865
143
86,89
16,79
101
5,1
714
36
92
Ekim
2.751
131
89,58
16,13
132
6,3
910
43
113
Kasım
3.060
139
92,61
15,87
137
6,2
858
39
97
Aralık
2.159
114
82,01
15,67
112
5,9
790
42
109
2008 Ocak
2.707
123
87,73
15,57
95
4,3
894
41
112
Şubat
2.246
107
87,19
14,91
110
5,3
999
48
112
Mart
2.245
107
78,66
14,91
109
5,2
1.021
49
118
Nisan
2.398
114
90,22
14,63
129
6,1
1.090
52
123
Mayıs
2.531
121
75,36
15,46
112
5,3
997
47
120
Haziran
2.323
111
76,08
15,93
100
4,8
1.012
48
111
Temmuz
2.827
123
77,60
15,77
142
6,2
1.225
53
122
Ağustos
2.657
Kaynak: Takasbank, İMKB
127
73,29
16,29
108
5,1
1.058
50
108
Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 23,9 oranında
azalarak 108 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.058 olurken, işlem
gören pay senedi sayısı 108 olmuştur.
Ödünç Pay Senedi Piyasası Ağustos ayı işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 23,9
oranında azalarak 108 milyon YTL’ye inmiştir. Piyasada gerçekleşen sözleşme sayısı 1.058
olurken, işlem gören pay senedi sayısı 108 olmuştur.
f.
Altın Borsası
Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 126,9 oranında yükselerek 57,5 ton seviyesine
çıkmıştır. Uluslararası altın fiyatları yüzde 10,8 oranında azalarak 841,7 dolar/ons
olmuştur.
Altın Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 126,9
oranında artarak 57,5 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmede, ABD doları işlem
DPT-YPKDGM
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
hacmindeki önemli artış etkili olmuştur. Uluslararası altın fiyatı göstergesi olarak Londra
Borsasında oluşan altının ons fiyatı yüzde 10,8 oranında azalarak 841,7 dolar olmuştur.
Grafik 9. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı
2000
1500
1000
500
İşlem Hacmi
(Milyon YTL)
İşlem Hacmi
(Milyon ABD Doları )
8
7
6
5
4
3
2
20 12
08
-0
1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
06
20 -12
07
-0
1
0
Londra Borsası
(ABD Doları/Ons)
Kaynak: İstanbul Altın Borsası, TCMB
g.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Ağustos ayında bir önceki aya göre
yüzde 2,4 oranında azalarak 16,9 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) işlem hacmi, Ağustos ayında bir önceki aya
göre yüzde 2,4 oranında azalarak 16,9 milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu
dönemde, günlük işlem hacmi 805,9 milyon YTL olmuştur.
Endeks ve döviz enstrümanları içinde işlem gören sözleşmeler açısından bir
yoğunlaşma görülmektedir. Nitekim, endeks sözleşmelerinde görülen 16.254 milyon
YTL’lik işlem hacminin 14.572 milyon YTL’si Ağustos ayı İMKB-30 sözleşmesinde
gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, 664 milyon YTL’lik döviz işlem hacminin 536 milyon YTL’si
Ağustos ayı dolar sözleşmesinde gerçekleşmiştir.
Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının
yüzde 45,5 oranında azalarak 217.608 adet seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir.
Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarı
Ağustos ayında yüzde 45,5 oranında azalarak 217.608 adet seviyesinde gerçekleştiği
görülmektedir. Ağustos ayı sonu itibarıyla endeks sözleşmelerinde 141.010 adet ve döviz
sözleşmelerinde 76.170 adet açık pozisyon bulunmaktadır. G-DİBS sözleşmelerinde 200 ve
altın sözleşmelerinde 228 adet açık pozisyon bulunurken, diğer sözleşmelerde açık
pozisyon bulunmamaktadır.
DPT-YPKDGM
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 18. Vadeli İşlemler Piyasası
2005
2006
2007
2007 Ocak
Dönem Sonu
Mevcut Açık
Poz. (Adet)
Hacim-Miktar
(Adet)
Hacim
(Milyon YTL)
İş Günü
(Gün)
1.771.308
6.628.503
2.919
17.386
12,6
69,5
140.159
198.074
24.456.900
116.869
232
250
252
463,8
234.713
Günlük Hacim
(Milyon YTL)
892.129
3.018
20
150,9
257.383
Şubat
Mart
Nisan
1.328.336
1.746.907
1.522.467
4.622
6.749
6.449
20
22
20
231,1
306,8
322,4
182.514
329.359
215.498
Mayıs
Haziran
1.401.193
1.874.496
5.809
7.283
23
21
252,5
346,8
320.200
229.454
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2008 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
2.493.447
3.241.325
1.902.967
2.687.430
2.993.122
2.373.081
3.714.795
4.039.077
4.933.277
5.461.947
3.442.124
3.828.878
12.866
14.331
9.801
15.222
16.697
14.023
20.155
19.178
19.456
21.812
14.227
14.177
22
22
20
21
22
19
22
21
21
21
21
21
584,8
651,4
490,0
724,9
758,9
738,1
916,1
913,2
926,5
1.038,7
677,5
675,1
315.732
216.558
338.916
244.107
315.865
234.713
293.152
289.589
377.980
304.533
448.259
323.537
23
Temmuz
4.316.500
17.346
754,2
398.981
Endeks
3.617.274
16.471
716,1
181.089
Faiz
G-DİBS
Döviz
0
0
698.734
0
0
873
0,0
0,0
37,9
0
0
217.864
Emtia
7
0
0,0
0
Altın
485
2
0,1
28
Ağustos
3.728.999
16.924
805,9
217.608
Endeks
3.172.354
16.254
774,0
141.010
Faiz
G-DİBS
Döviz
0
200
555.314
0
2
664
0,0
0,1
31,6
0
200
76.170
Emtia
0
0
0,0
0
Altın
Kaynak: VOB
1131
4
0,2
228
DPT-YPKDGM
21
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IV.
Eylül 2008
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER
a.
Mevduatlar
Ağustos ayında YP mevduatlar gerilerken, YTL mevduatlarda artış görülmüştür.
Bankalar arası hariç toplam mevduat hacmi, Ağustos ayında bir önceki aya göre
yüzde 1,3 oranında azalarak 353,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Bu dönemde yurtiçi
yerleşiklerin YTL mevduatları yüzde 0,6 oranında artmıştır. 2008 yılı Nisan ayından itibaren
yükseliş eğilimde olan YP mevduatlar ise, Ağustos ayında dolar cinsi DTH’ların azalması ve
euro cinsi DTH’ların dolar değerinin parite etkisiyle gerilemesi sonucunda, Temmuz ayı
sonuna göre yüzde 3,4 oranında gerilemiştir. Böylece, Temmuz ayında yüzde 34,5 olan YP
mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı, Ağustos ayında yüzde 33,2’ye gerilemiştir.
Tablo 19. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi
Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç)
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($)
Ağustos 08 /
Temmuz 08
-1,3
0,6
-3,4
Ağustos 08/
Aralık 07
10,6
11,5
7,8
(Yüzde Değişim)
Ağustos 08 /
Ağustos 07
13,3
18,9
16,4
2,7
2,8
3,2
-1,3
0,9
22,2
22,4
23,1
16,4
15,8
32,2
32,7
35,3
13,3
23,0
Toplam Krediler
Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri
Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri
Kaynak: TCMB
65
360.000
330.000
300.000
270.000
240.000
210.000
180.000
150.000
120.000
90.000
60.000
30.000
0
55
35
25
Yüzde
45
15
5
YP Mevduat
Toplam Mevduat
8
6
7
4
5
3
2
12
200
8-1
11
9
10
8
7
6
5
3
4
2
200
7-1
200
6-1
2
200
5-1
2
200
4-1
2
200
3-1
2
-5
200
2-1
2
Milyon YTL
Grafik 10. YP Mevduat/Toplam Mevduat
YP Mevduat/Toplam Mevduat
Kaynak: TCMB
DPT-YPKDGM
25
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
b.
Eylül 2008
Krediler
Ağustos ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde 2,7
oranında artarak 273,6 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Bu ay içinde en çok artış gösteren
kredi türü tüketici kredileri olmuştur.
Temmuz ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan kredi hacmi bir önceki aya
göre yüzde 2,7 oranında artarak 273,6 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Mevduat bankalarının
yurtiçi kredileri ise yüzde 2,8 oranında artarak 262,9 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Tablo 20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı
Aralık 2007
Milyon
YTL
MEVD. B. YURTİÇİ KR.
Ticari Krediler
Tüketici Kre. ve Kre. K.
-Tüketici Kredileri
-Konut Kredileri
-Taşıt Kredileri
-Diğer Tüketici Kredileri
-Kredi Kartları
İhtisas Kredileri
-Tarımsal Kredi
-Küçük Esn. Sanat. Kredi.
-Diğer
Kaynak: TCMB
214.830
109.287
91.353
65.586
30.823
5.862
28.900
25.767
14.189
6.171
5.858
2.160
Önceki yıla
göre değ.
25,9
19,6
35,6
42,1
39,1
-7,9
64,0
21,5
23,6
10,7
29,5
239,1
Yüzde
Pay
100,0
50,9
42,5
30,5
14,3
2,7
13,5
12,0
6,6
2,9
2,7
1,0
Ağustos 2008
Aralık
Milyon
Yüzde
2007’ye
YTL
Pay
göre değ.
262.903
22,4
100,0
134.313
22,9
51,1
112.079
22,7
42,6
80.651
23,0
30,7
37.384
21,3
14,2
5.855
-0,1
2,2
37.412
29,5
14,2
31.428
22,0
12,0
16.511
16,4
6,3
7.286
18,1
2,8
6.652
13,5
2,5
2.573
19,1
1,0
Ağustos ayında bir önceki aya göre, mevduat bankaları yurtiçi kredileri içinde ticari
krediler yüzde 2,6, tüketici kredileri yüzde 3,1, kredi kartları yüzde 3,7 ve ihtisas kredileri
yüzde 0,8 oranında artmıştır. Bu dönemde tüketici kredileri içinde ihtiyaç kredileri yüzde
4,7 ile yüksek bir artış kaydetmiştir. Tüketici kredilerinin artış hızında 2008 yılı Nisan
ayından itibaren görülen gerileme eğilimi Ağustos ayında da devam etmiştir. Buna karşın
bu krediler Ağustos ayında bir önceki aya göre reel olarak artış göstermiştir.
2007 yılı Aralık ayına göre bakıldığında, mevduat bankalarının ticari kredilerinin
yüzde 22,9, tüketici kredilerinin yüzde 22,7, kredi kartlarının yüzde 22 ve ihtisas
kredilerinin yüzde 16,4 oranında yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde mevduat
bankaları kredileri içinde ticari kredilerin ve tüketici kredilerinin payı artarken, kredi
kartlarının payı değişmemiş, ihtisas kredilerinin payı ise gerilemiştir. 2007 yılı sonuna göre
tüketici kredilerinin alt türleri olan taşıt kredileri reel olarak gerilerken, konut kredileri ve
diğer tüketici kredileri reel olarak artış göstermiştir.
DPT-YPKDGM
26
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Haziran ve Temmuz aylarında bankaların ortalama tüketici kredisi faiz oranlarında
artış görülmüştür. Ağustos ayında ise bankaların ortalama taşıt kredisi ve konut kredisi faiz
oranlarında gerileme olmuştur.
Tablo 21. Tüketici Kredisi Faiz Oranları
(Yüzde)
Taşıt
Konut
İhtiyaç
Min.
Max.
Ort.
Min.
Max.
Ort.
Min.
Max.
Ort.
2004 Aralık
2,35
2,40
2,35
1,95
2,15
2,04
1,80
2,10
1,93
2005 Aralık
1,70
1,89
1,77
1,25
1,30
1,28
1,06
1,10
1,08
2006 Aralık
1,94
2,19
2,12
1,74
1,90
1,84
1,58
1,80
1,75
2007 Ocak
1,94
2,19
2,01
1,74
1,90
1,77
1,53
1,64
1,57
Şubat
1,95
2,19
1,99
1,69
1,79
1,75
1,49
1,64
1,57
Mart
1,95
2,09
2,00
1,69
1,75
1,73
1,49
1,60
1,54
Nisan
1,95
1,99
1,98
1,69
1,75
1,73
1,49
1,55
1,52
Mayıs
1,95
1,99
1,98
1,64
1,74
1,69
1,29
1,49
1,40
Haziran
1,95
1,99
1,98
1,60
1,74
1,67
0,99
1,40
1,26
Temmuz
1,85
1,99
1,96
1,60
1,75
1,65
0,99
1,40
1,29
Ağustos
1,88
1,79
1,81
1,50
1,65
1,57
1,06
1,35
1,29
Eylül
1,79
1,88
1,81
1,50
1,64
1,54
0,99
1,35
1,27
Ekim
1,79
1,88
1,81
1,50
1,64
1,54
0,99
1,35
1,27
Kasım
1,59
1,88
1,73
1,38
1,64
1,47
1,26
1,34
1,30
Aralık
1,59
1,88
1,73
1,38
1,54
1,45
0,99
1,32
1,24
2008 Ocak
1,59
1,79
1,71
1,38
1,45
1,43
0,99
1,32
1,24
Şubat
1,59
1,79
1,71
1,38
1,45
1,42
0,89
1,34
1,25
Mart
1,59
1,89
1,80
1,45
1,64
1,55
1,30
1,54
1,49
Nisan
1,60
1,88
1,77
1,45
1,64
1,58
1,30
1,87
1,53
Mayıs
1,60
1,88
1,77
1,45
1,64
1,54
1,39
1,77
1,53
Haziran
1,84
1,88
1,86
1,57
1,69
1,64
1,48
1,77
1,60
Temmuz
1,94
1,85
1,89
1,65
1,80
1,71
1,60
1,79
1,70
Ağustos
1,94
1,85
1,89
1,60
1,75
1,69
1,57
1,79
1,62
Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri
(*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken, aktif büyüklüğü itibariyle en
büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır.
Ağustos ayında mevduat bankaları kredilerinin mevduatlara oranı yüzde 74,5’e
yükselmiştir.
Temmuz ayında yüzde 71,5 olan kredilerin mevduatlara oranı, Ağustos ayında
kredilerdeki
artış
ve
mevduatlardaki
gerileme
sonucunda
artarak
yüzde
74,5’e
yükselmiştir.
4 0 0 .0 0 0
80
3 5 0 .0 0 0
70
3 0 0 .0 0 0
60
2 5 0 .0 0 0
50
2 0 0 .0 0 0
40
1 5 0 .0 0 0
30
1 0 0 .0 0 0
20
5 0 .0 0 0
10
M e v d u a tla r
8
6
7
5
3
4
2
12
20
08
-1
11
10
8
Yurtiçi Şubelerin Kredileri
9
7
5
6
3
4
2
0
20
02
-12
20
03
-12
20
04
-12
20
05
-12
20
06
-12
20
07
-1
0
Yüzde
Milyon YTL
Grafik 11. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar
K r e d ile r /M e v d u a tla r
Kaynak: TCMB
DPT-YPKDGM
27
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Ağustos ayında bir önceki aya göre mevduat bankaları toplam kredilerinin TGA oranı
değişmezken, tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartı alacaklarına oranı
azalmıştır.
Grafik 12. TGA/Krediler
40
Yüzde
30
20
10
M e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
Ö z e l m e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i ( T M S F d a h il)
8
7
6
5
4
3
2
20 12
08
-1
11
9
10
8
7
6
5
3
4
20
02
-1
20 2
03
-1
20 2
04
-1
20 2
05
-1
20 2
06
-1
2
20
07
-1
2
0
K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
Yabancı bank.TGA/kredi
Kaynak: TCMB
Ağustos ayında mevduat bankalarının TGA/ toplam krediler oranı, bir önceki aya
göre değişmeyerek yüzde 3,9 olarak gerçekleşmiştir. Ağustos ayı itibarıyla söz konusu
oran kamu bankalarında yüzde 4,2, özel bankalarda yüzde 4,1, yabancı bankalarda yüzde
3,1’dir.
Tasfiye Olunacak Kredi Kartları / Kredi Kartları
8
7
6
5
4
3
2
12
20
08
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
07
-1
20
06
-12
20
05
-12
20
04
-12
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
20
03
-12
Yüzde
Grafik 13. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi
Tasfiye Olunacak Tüketici Kredileri / Tüketici Kredileri
Kaynak: TCMB
Temmuz ayında yüzde 6,6 olan tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi
kartları alacaklarına oranı, Ağustos ayında yüzde 6,3’e gerilemiştir. Aynı dönemde tasfiye
olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı ise yüzde 1,7’den yüzde
1,8’e yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
28
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
c.
Eylül 2008
Menkul Kıymetler
Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü Ağustos ayında yüzde 0,3 oranında
azalmasına karşın, menkul kıymet portföyünün mevduatlara oranı yüzde 43,7’ye
yükselmiştir.
Ağustos ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü bir önceki aya göre
yüzde 0,3 oranında azalarak 154,4 milyar YTL’ye gerilemiştir. Bu dönemde, mevduat
bankalarının vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler portföyü yüzde 0,6, ticari
portföyü ise yüzde 0,2 oranında gerilemiştir. Ağustos ayı itibarıyla vadeye kadar elde
tutulacak menkul kıymetler portföyünün toplam menkul kıymet portföyüne oranı yüzde
27,7 seviyesindedir.
Grafik 14. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar
400000
70
350000
65
60
250000
55
Yüzde
Milyon YTL
300000
200000
50
150000
45
100000
Menkul Değerler
M e v d u a t la r
8
6
7
5
4
3
2
12
20
08
-1
11
10
8
9
7
6
5
3
4
35
2
40
0
20
02
-12
20
03
-12
20
04
-12
20
05
-12
20
06
-12
20
07
-1
50000
Menkul Değerler/Mevduatlar
Kaynak: TCMB
Ağustos ayında mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü gerilemiş olmasına
karşın mevduatların daha yüksek oranda azalması sonucunda, mevduat bankalarının
menkul kıymetlerinin mevduatlarına oranı Temmuz ayındaki yüzde 43,3 seviyesinden
yüzde 43,7’ye yükselmiştir.
d.
Yabancı Para Pozisyonu
Ağustos ayında bankacılık sektörünün net genel pozisyonu 909 milyon dolara
yükselmiştir.
Ağustos ayında bankacılık sektörünün bilanço içi açık pozisyonu 2007 yılı sonuna
göre artmış, bir önceki aya göre ise 0,4 milyar dolar azalarak 13,8 milyar dolara
gerilemiştir.
Bilanço dışı döviz pozisyonların da dahil edildiği, bankacılık sektörünün net genel
döviz pozisyonu ise Ağustos ayında 2007 yılı sonuna ve bir önceki aya göre artarak 909
milyon dolara yükselmiştir. Bu artışta, özel bankaların pozisyon açmaları etkili olmuştur.
DPT-YPKDGM
29
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Tablo 22. Yabancı Para Pozisyonları
(Milyon Dolar)
2005-
2006-
2007-
2008-
2008
2008
2008
2008-
2008-
2008-
2008-
12
12
12
1
-2
-3
-4
5
6
7
8
56
-443
-913
-1.064
-955
-80
-692
-1.160
-2.778
-1.605
-1.441
-2.049
-3.377
-2.953
-1.764
119
903
-6
-2.935
-4.582
-4.210
-4.188
Yabancı B.
176
-1.748
-6.458
-6.977
-7.104
-6.756
-7.591
-7.844
-6.965
-8.366
-8.253
KYB
-64
102
-187
-110
108
201
112
-7
94
33
116
Toplam
-1.880
-5.467
-10.511
-9.914
-7.923
-5.732
-8.177
-11.946
-14.231
-14.148
-13.767
Kamu B.
55
144
156
266
86
26
-84
83
-95
-119
113
-243
-189
-219
-100
82
918
685
228
362
122
-757
Yabancı B.
34
142
-235
-372
-447
-233
-446
-283
-168
-254
-275
KYB
57
88
1
9
12
-6
1
33
28
29
9
-97
184
-296
-198
-267
705
155
61
126
-223
-909
Bilanço İçi Döviz Pozisyonu
Kamu B.
Özel B.
Net Genel Döviz Pozisyonu
Özel B.
Toplam
Kaynak: BDDK
DPT-YPKDGM
30
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
V.
Eylül 2008
KATILIM BANKALARI
Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar ve kullandırılan fonlar
azalmıştır.
Ağustos ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 1,8 oranında
azalarak 17 milyar YTL’ye gerilemiştir. Aynı dönemde katılım bankalarının kullanımları
arasında yer alan kullandırılan fonlar ve finansal kiralama alacakları sırasıyla yüzde 5,3 ve
yüzde 8,8 oranında azalırken, likit değerler yüzde 17,3 oranında artış göstermiştir. Bu
dönemde, katılım bankalarının kullandırdıkları fonların topladıkları fonlara oranı Temmuz
ayındaki yüzde 102,9 seviyesinden yüzde 99,3’e gerilemiştir. Kullandırılan fonlardaki
gerilemeye karşın, katılım bankalarının TGA’larının artması sonucunda, Temmuz ayında
yüzde 1,8 seviyesinde olan katılım bankalarının TGA’larının kulandırılan fonlara oranı
Ağustos ayında yüzde 2,2’ye yükselmiştir. Ağustos ayı itibarıyla katılım bankaları döviz
pozisyon fazlası vermeye devam etmektedir.
Tablo 23. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri
(Milyon YTL)
2005
2006-
2007-
2008
2008-
2008
2008
2008
2008
2008
2008
-12
12
12
-1
2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
1.891
2.747
2.411
2.358
2.615
2.517
2.578
2.970
3.007
2.876
3.373
6.062
9.240
16.633 17.581
17.829
16.882
718
794
807
803
778
799
784
709
683
640
584
216
228
365
357
365
421
428
439
444
464
477
105
126
228
242
250
276
269
277
306
335
376
Cari Hesaplar
1.630
2.426
2.700
2.441
2.475
2.631
2.645
2.658
2.963
2.835
2.911
Katıl. Hesapları
6.348
8.787
12.128 12.461
12.870 13.669 14.339
14.216 14.536
14.490
14.098
7.978
11.212
14.828 14.902
15.345 16.301 16.983
16.874 17.498
17.326
17.009
Açık Pozisyon
(Milyon $)
Bilanço İçi Poz.
45
-68
493
530
546
628
415
515
349
332
113
Net Genel Poz.
33
-43
79
104
51
39
29
38
32
42
25
Kullanımlar
Likit Değerler
Kullandırılan
Fon
Fin. Kir. Alac.
Sab. Kıym.
(Net)
TGA (Net)
14.769 14.993
15.246 16.016 16.643
Kaynaklar
Toplanan
Fonlar
Kaynak: BDDK
DPT-YPKDGM
31
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
VI.
Eylül 2008
PORTFÖY TERCİHLERİ
Ağustos ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım portföyleri içinde YTL mevduat, YTL DİBS
ve hisse senedi portföylerinde artış gerçekleşmiştir.
Ağustos ayında yurtiçi yerleşiklerin YP cinsi yatırım araçlarında gerileme
görülmüştür. Mart ayından itibaren artış eğiliminde olan yurtiçi yerleşiklerin YP mevduatları
da Ağustos ayında dolar cinsi mevduatlardaki gerilemeyle birlikte azalmıştır. Ağustos
ayında yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduat, YTL DİBS ve hisse senedi portföyü ise artış
göstermiştir.
Tablo 24. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı
(Milyon YTL)
Tarih
2004 Ara.
2005 Ara.
2006 Ara.
2007 Mart
2007 Haz.
2007 Eylül
2007 Ara.
2008 Ocak
2008 Şub.
2008 Mart
2008 Nisan
2008 Mayıs
2008 Haz.
2008 Tem.
2008 Ağus.
Yurtiçi
Yer.
DTH
76.074
76.440
101.399
105.324
107.972
104.810
104.196
105.088
105.258
111.346
116.936
116.058
118.008
119.045
113.408
Yurtiçi
Yer.
YTL
Mevd.
103.240
145.191
170.774
177.930
190.164
197.507
209.846
212.149
216.100
224.238
227.913
224.475
233.806
232.705
234.070
Repo
1.651
1.486
2.202
1.932
3.273
2.909
2.733
2.946
2.236
2.346
2.476
2.309
2.484
4.179
2.423
YTL
DİBS
(1)
56.624
53.504
53.988
53.427
50.230
53.686
55.593
56.218
58.035
58.894
59.288
60.632
60.222
58.669
59.709
YP
DİBS
(1)
2.578
1.767
1.761
1.867
1.315
1.217
1.258
1.334
1.250
1.434
1.529
1.264
1.267
1.078
1.023
Euro
bond
(1)
5.503
5.344
5.412
5.243
4.845
4.479
4.281
3.959
4.040
4.117
4.285
4.044
3.932
4.035
3.955
Yat.
Fonu
24.573
29.342
23.020
22.426
24.654
26.043
26.498
26.752
26.043
26.920
27.526
25.424
25.230
25.124
24.926
Kat.
Bank.
Katılma
ve Cari
Hesabı
6.034
8.518
11.212
11.588
12.832
13.364
14.828
14.902
15.345
16.301
16.983
16.874
17.498
17.326
17.009
Hisse
sen.
(2)
16.962
22.862
26.256
25.988
27.363
31.602
31.246
28.830
26.588
24.545
27.005
26.553
23.146
24.676
27.949
Emeklilik
Yatırım
Fonu
296
1.219
2.821
3.201
3.746
4.117
4.559
4.607
4.748
4.788
5.012
5.107
5.167
5.656
..
Toplam
295.539
345.673
398.845
408.926
426.394
439.734
455.038
456.785
459.643
474.929
488.953
483.078
490.760
492.493
..
(Toplam İçindeki Pay – Yüzde)
Kat.
Bank.
Katılma
ve Cari
Hesabı
2,0
2,5
2,8
2,8
3,0
3,0
3,3
3,3
3,3
3,4
3,5
3,5
3,6
3,5
Yurtiçi
Hisse
Emeklilik
Yer.
YTL
YP
Euro
Yurtiçi
sen.
Yatırım
YTL
DİBS
DİBS bond
Yat.
Yer.
(2)
Fonu
Toplam
Mevd.
Repo
(1)
(1)
(1)
Fonu
Tarih
DTH
2004 Ara.
25,7
34,9
0,6
19,2
0,9
1,9
8,3
5,7
0,1
100,0
2005 Ara.
22,1
42,0
0,4
15,5
0,5
1,5
8,5
6,6
0,4
100,0
2006 Ara.
25,4
42,8
0,6
13,5
0,4
1,4
5,8
6,6
0,7
100,0
2007 Mart
25,8
43,5
0,5
13,1
0,5
1,3
5,5
6,4
0,8
100,0
2007 Haz.
25,3
44,6
0,8
11,8
0,3
1,1
5,8
6,4
0,9
100,0
2007 Eylül
23,8
44,9
0,7
12,2
0,3
1,0
5,9
7,2
0,9
100,0
2007 Ara.
22,9
46,1
0,6
12,2
0,3
0,9
5,8
6,9
1,0
100,0
2008 Ocak
23,0
46,4
0,6
12,3
0,3
0,9
5,9
6,3
1,0
100,0
2008 Şub.
22,9
47,0
0,5
12,6
0,3
0,9
5,7
5,8
1,0
100,0
2008 Mart
23,4
47,2
0,5
12,4
0,3
0,9
5,7
5,2
1,0
100,0
2008 Nisan
23,9
46,6
0,5
12,1
0,3
0,9
5,6
5,5
1,0
100,0
2008 Mayıs
24,0
46,6
0,5
12,6
0,3
0,8
5,3
5,4
1,1
100,0
2008 Haz.
24,0
47,6
0,5
12,3
0,3
0,8
5,1
4,7
1,1
100,0
2008 Tem.
24,2
47,3
0,8
11,9
0,2
0,8
5,1
5,0
1,1
100,0
Kaynak: TCMB, BDDK, Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), SPK
(1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri.
(2) Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali kuruluşların portföyünde
bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir.
(*) Rakamlar ayın son Cuma günü itibarıyladır.
DPT-YPKDGM
32
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
2008 yılı Temmuz ayı itibarıyla 2007 yılı sonuna göre, yurtiçi yerleşiklerin
portföyleri içinde YTL mevduat, YP mevduat, katılım bankaları hesapları, repo ve emeklilik
fonlarının payı artarken; DİBS, eurobond, hisse senedi ve yatırım fonunun payı azalmıştır.
Ağustos ayında yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’ye yönelik portföyleri 3 milyar dolar
artarak 90 milyar dolara yükselmiştir.
2008 yılının ilk yarısında gerileme eğilimi gösteren yurtdışı yerleşiklerin ülkemize
yönelik portföyleri, siyasi belirsizlikteki azalmanın da etkisiyle, Temmuz ve Ağustos
aylarında artış göstermiştir. Ağustos ayında bir önceki aya göre yurtdışı yerleşiklerin
portföyleri, temel olarak hisse senedi portföyündeki artışla birlikte, 3 milyar dolar artarak
90 milyar dolara yükselmiştir.
Tablo 25. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku
(Milyon Dolar)
Tarih
Hisse Senedi
DİBS
Eurobond
Mevduat
TOPLAM
2004 Aralık
2005 Aralık
2006 Aralık
2007 Aralık
2008 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
15.408
33.812
34.774
69.943
57.168
57.454
48.092
50.817
51.456
44.497
50.415
52.627
12.570
20.370
26.019
31.586
31.852
31.246
28.657
26.231
27.878
27.600
30.300
30.542
1.135
634
555
373
462
414
412
435
644
600
721
685
3.696
3.434
4.073
4.947
5.477
5.308
5.613
5.451
5.565
5.466
5.488
6.097
32.809
58.250
66.421
106.849
94.959
94.422
82.774
82.934
85.543
78.163
86.924
89.951
2004 Aralık
2005 Aralık
2006 Aralık
2007 Aralık
2008 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
47,0
58,0
52,4
65,5
60,2
60,8
58,1
61,3
60,2
56,9
58,0
58,5
38,3
35,0
39,2
29,6
33,5
33,1
34,6
31,6
32,6
35,3
34,9
34,0
3,5
1,1
0,8
0,3
0,5
0,4
0,5
0,5
0,8
0,8
0,8
0,8
(Toplam İçindeki Pay – Yüzde)
11,3
5,9
7,6
4,6
5,8
5,6
6,8
6,6
6,5
7,0
6,3
6,8
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Kaynak: MKK, TCMB, BDDK
(*) Rakamlar ayın son Cuma günü itibarıyladır.
2007 yılı sonuna göre bakıldığında ise; yurtdışı yerleşiklerin ülkemize yönelik
portföyünün 16,9 milyar dolar azaldığı görülmektedir. Bu dönemde yurtdışı yerleşiklerin
hisse senedi portföyü 17,3 milyar dolar, DİBS portföyü 1 milyar dolar gerilerken;
mevduatlar 1,2 milyar dolar, eurobond portföyü ise 0,3 milyar dolar artmıştır.
DPT-YPKDGM
33
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IV.
Eylül 2008
ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER
Tablo 26. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler
2007
Aralık
2008
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Seçilmiş Ülkelerdeki Politika Faizleri
ABD
4,25
3,00
3,00
2,25
2,25
2,00
2,00
2,00
2,00
Euro
4,00
4,00
4,00
4,00
4,00
4,00
4,00
4,25
4,25
İngiltere
5,50
5,50
5,25
5,25
5,00
5,00
5,00
5,00
5,00
Japonya
0,50
0,50
0,50
0,50
0,50
0,50
0,50
0,50
0,50
Brezilya
11,25
11,25
11,25
11,25
11,75
11,75
12,25
13,00
13,00
Macaristan
7,50
7,50
7,50
7,50
8,25
8,50
8,50
8,50
8,50
Rusya
10,00
LIBOR Faiz Oranları
3 Ay Vadeli Dolar
Libor Faiz Oranı
4,68
3 Ay Vadeli Euro
Libor Faiz Oranı
4,70
10,00
10,5
10,25
10,50
10,50
10,75
11,00
11,00
3,11
3,06
2,69
2,85
2,68
2,78
2,80
2,81
4,38
4,39
4,73
4,86
4,86
4,95
4,96
4,96
331
Eurobond Spreadleri (1)
Türkiye
255
313
360
388
341
311
419
335
Brezilya
218
264
291
299
210
164
235
225
231
Arjantin
3.814
3.889
3.932
3.950
3.914
3.901
3.923
3.946
3.975
Kaynak: Ülkelerin merkez bankaları, Reuters
(1) Ülkelerin 2015 vadeli tahvillerinin ABD’nin 10 yıl vadeli Hazine kağıtlarına göre spreadleri
FED, Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Merkez Bankası Ağustos ayındaki
toplantılarında kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmemişlerdir.
5 Ağustos tarihindeki toplantısında, FED, kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmeyerek
yüzde 2 seviyesinde tutmuştur. ABD’de enflasyonda artış görülmekle birlikte, finansal
piyasalara ilişkin sorunların devam etmesi, faizlerin düşük seviyede tutulmasına neden
olmaktadır. Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise enflasyon kaygılarıyla faiz oranlarını yüksek
seviyede tutmaya devam etmektedir. Nitekim, ECB, 7 Ağustos tarihindeki toplantısında
faiz oranlarını değiştirmeyerek son yılların en yüksek seviyesinde olan yüzde 4,25’te
tutmuştur. Ağustos ayında, Japonya Merkez Bankası da faiz oranlarını değiştirmeyerek
yüzde 0,5 seviyesinde bırakmıştır.
Ağustos ayında, küresel risk algılamasının bir göstergesi olarak kabul edilen VIX
endeksi, bir önceki aya göre gerilemesine karşın, 2007 yılının başlarına göre oldukça
yüksek seviyelerde bulunmaktadır.
DPT-YPKDGM
34
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Eylül 2008
Grafik 15. VIX Endeksinin Gelişimi
/2 00
8
/2 00
8
03 /0
8
/2 00
8
03 /0
7
/2 00
8
03 /0
6
/2 00
8
03 /0
5
03 /0
4
/2 00
8
/2 00
8
03 /0
3
/2 00
8
03 /0
2
/2 00
7
03 /0
1
/2 00
7
03 /1
2
/2 00
7
03 /1
1
/2 00
7
03 /1
0
/2 00
7
03 /0
9
/2 00
7
03 /0
8
/2 00
7
03 /0
7
/2 00
7
03 /0
6
/2 00
7
03 /0
5
03 /0
4
/2 00
7
/2 00
7
03 /0
3
03 /0
2
03 /0
1
/2 00
7
35.00
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
Kaynak: Reuters
Ağustos ayında gelişmekte olan ülkelerin borsa endekslerinde genel olarak gerileme
görülmüştür.
Ağustos ayında genel olarak gelişmekte olan ülkelerin borsa endekslerinde gerileme
görülürken, risk primlerinde artış görülmüştür. Bu ay içinde gelişmekte olan ülkelerin
eurobond spreadleri genel olarak yükselirken, Türkiye’nin eurobond spreadinde sınırlı da
olsa bir gerileme olmuştur.
Grafik 16. Gelişmekte
(02.05.2006=100)
Olan
Ülkelerin
Borsa
Endekslerinin
Gelişimi
2 0 0 ,0
1 8 0 ,0
1 6 0 ,0
1 4 0 ,0
1 2 0 ,0
1 0 0 ,0
8 0 ,0
T ü rk iy e İM K B -1 0 0
B re z ily a B o v e s p a
R usya
27.08.2008
01.08.2008
08.07.2008
12.06.2008
19.05.2008
23/04/2008
28.03.2008
04.03.2008
07.02.2008
14.01.2008
18.12.2007
22.11.2007
29.10.2007
03.10.2007
07.09.2007
14.08.2007
19.07.2007
25.06.2007
30.05.2007
03.05.2007
05.04.2007
09.03.2007
13.02.2007
18.01.2007
20.12.2006
24.11.2006
31.10.2006
02.10.2006
06.09.2006
10.08.2006
14.07.2006
21.06.2006
26.05.2006
02.05.2006
6 0 ,0
G. KORE
Kaynak: Reuters
Euro/dolar paritesi Ağustos ayında dolar lehine gelişim göstermiştir.
Euro bölgesinin 2008 yılı ikinci çeyreğinde düşük büyüme performansı gösterdiğine
ilişkin veriler ve yılın geri kalanında bu seyrin devam edeceği beklentilerinin etkisiyle,
Ağustos ayında euro ABD doları karşısında değer kaybetmiştir. Nitekim, Temmuz ayı
sonunda 1,56 seviyesinde olan euro/dolar paritesi, Ağustos ayı sonunda 1,47’ye
gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
35
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf
30
.1 2
06 .200
.0 2
5
14 .200
.0 3
6
19 .200
.0 4
6
25 .200
.0 5
6
22 .200
.0 6
6
19 .200
.0 7
6
14 .200
.0 8
6
09 .200
.0 9
6
05 .200
.1 0
6
03 .200
.1 1
6
29 .200
.1 1
6
25 .200
.1 2
6
20 .200
.0 1
6
15 .200
.0 2
7
13 .200
.0 3
7
10 .200
.0 4
7
09 .200
.0 5
7
08 .200
.0 6
7
09 .200
.0 7
7
08 .200
.0 9
7
14 .200
.0 9
7
22 .200
.1 0
7
27 .200
/1 1
7
02 /200
.0 1
7
07 .200
.0 2
8
14 .200
.0 3
8
21 .200
/0 4
8
27 /200
.0 5
8
02 .200
.0 7
8
07 .200
.08
8
.2 0
08
Mali Piyasalarda Gelişmeler
DPT-YPKDGM
Eylül 2008
Grafik 17. Euro/Dolar Paritesi
1,70
1,60
1,50
1,40
1,30
1,20
1,10
Euro/Dolar Paritesi
Kaynak: Reuters
36
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2008/09.pdf