ÖZEL EGE LİSESİ KENTSEL VAKUM

ÖZEL EGE LİSESİ
KENTSEL VAKUM
HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: Gülce GENÇ
Sanem KURTULUŞ
DANIŞMAN ÖĞRETMEN: Melike GÜZEL
İZMİR
2017
İÇİNDEKİLER
1.Proje özeti.........................................................................................................................2
2.Projenin amacı..............................................................................................................3
3. Giriş.....................................................................................................................3-6
3.1 Çevre sorunları……………………………………………………………………………...3-4
3.2 Çevre kirliliği……………………………………………………………………………………4
3.3 Atık ve çöp nedir?................................................................................................4-5
3.4 Katı atıkların uzaklaştırılması………………………………………………………………...5
3.5 Geri dönüşüm ve yararları…………………………………………………………………5-6
4.Yöntem...........................................................................................................................6-7
4.1.Maketin hazırlanışı..……………….........................................………………………….6
4.2 Düzeneğin çalıştırılması ve çöplerin toplanışının gözlemlenmesi………………………7
5. Bulgular………………………………………………...........................................................7
6. Sonuçlar ve tartışma…………………………………………………………………………7-8
7.Öneriler….................................................................................................................8
8.Kaynaklar………………………………………………………………………………………8-9
1
Proje Adı: KENTSEL VAKUM
1. Proje Özeti
Sürekli olarak tüketimlerimiz sonucunda ortaya çıkan çöpün çeşitli kaynakları ve
pek çok çeşidi vardır. Bazen okul alanı içerisinde, yol kenarlarında ve kaldırımlarda
çöplerle karşılaşırız, oldukça yanlış olan bu davranış biçimi çevre sağlığı ve insan da dahil
olmak üzere o alanda yaşayan canlılar için büyük tehlike oluşturmaktadır. Hızlı artan
nüfus, kentleşme ve endüstrileşme kaynakların tükenmesine, üretilen atık miktarını da
artırmaktadır.
Çevreye atılmış çöp ve atıklar; kentlerin çevresinin görünümünü bozarken kokuya
yol açar, Bulaşıcı hastalık taşıyan sinek ve fare gibi hayvanların artmasına neden olur,
mikrop ve zararlı bakterilere yuva oluşturarak sağlık açısından tehdit oluşturur. Bu projede
amacımız, yaşadığımız yerleşim yerlerindeki çöp kutularına değil de sokak ve
caddelerdeki kaldırım önlerine atılıp biriken çöplerin toplanmasına yardımcı olabilmektir.
Sokak ve caddelerdeki kaldırım kenarlarında biriken çöpleri toplayacak bir vakum
sistemi tasarladık ve bir maket yaptık. Ahşaba benzeyen sert bir madde ile kaldırım
yaptık. Sonra vakum için (içine çekebilsin diye) şarjlı süpürge kullandık. Şarjlı süpürgenin
hareketi için uzaktan kumandalı arabadan faydalandık. Arabanın üst kısmına şarjlı
süpürgeyi yerleştirdik. Böylelikle vakum sistemiyle çöplerin çekilmesini sağladık.
Şarjlı elektrik süpürgesini arabanın üzerine monte ettikten sonra ona ait bir yol
yaptık. Elektrik süpürgesinin ucunu kaldırım ile yol arasına yerleştirdik. Birimiz uzaktan
kumanda ile arabayı ileri geri hareket ettirirken diğerimiz süpürgeyi çalıştırdı. Süpürge
maketimizdeki yol üzerindeki çöp olarak gösterdiğimiz kağıt ve toz parçalarını içindeki
hazneye çekti.
Bu projeyle belediye görevlilerinin olmadığı saatlerde biriken çöplerin toplanarak
onlara bu konuda destek sağlanacak ve işleri kolaylaşacaktır. Proje kentsel dönüşümün
olduğu yerlerde kullanılabilir. Çünkü kaldırımlar mekanizmanın büyüklüğüne göre
yapılmalıdır.
2
2. Projenin Amacı
Bu projede amacımız, öncelikle yaşadığımız yerleşim yerlerindeki çöp kutularına
değil de sokak ve caddelerdeki kaldırım önlerine atılıp biriken çöplerin toplanmasına
yardımcı olabilmektir.
Belediyelerin çöp toplama araçları gün içinde bir sabah bir de akşam belli
saatlerde sokakları dolaşıp çöpleri toplayabilmektedir. Dolayısıyla gün boyu dışarıya
bilinçsizce atılan çöpler hem çevreyi kirletmekte hem de yaşam alanlarımızın görüntüsünü
ciddi anlamda bozmaktadır. Bu nedenle belediyenin çalışmadığı saatlerde belli aralıklarla
çalışan ve kaldırım önlerinde biriken çöpleri toplayan bir sistem tasarladık. Böylece çevre
kirliliğini ve buna bağlı hastalıkları en aza indirmeye yardımcı olabiliriz. Aynı zamanda
belediye çalışanlarının da işleri kolaylaşacaktır. Sadece zamanı geldiğinde hazneyi
boşaltmaları yeterli olacaktır.
3. Giriş
3.1 Çevre Sorunları
İçinde olduğumuz yüzyıl birçok teknolojik imkanları insanlığın hizmetine sunarken,
bir yandan da insanlığın ortak malı olan çevreden geri getirilmesi zor, hatta imkansız olan
varlıkları da alıp götürmektedir. Bugün çevre sorunları diye adlandırdığımız sorunlar hava,
toprak, su, bitki, hayvan gibi yaşam temellerimizin yok olması demektir. Doğanın temel
fiziksel unsurları olan hava, toprak ve su üzerinde zararlı etkilerin oluşması ile ortaya
çıkan ve canlıların hayati faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyen çevre sorunlarının tümü
çevre kirliliğini meydana getirmektedir. İçinde yaşadığımız ortamı koruyucu tedbirler
alınmadığı takdirde, dünyamız yaşam alanı olmaktan çıkacaktır (1).
Bilim ve teknolojinin olanaklarını kullanarak doğaya egemen olan insanoğlu
yürüttüğü faaliyetlerle doğada var olan dengeyi bozmuştur. Bu faaliyetler sonucunda
çevreye verilen zararlar doğanın kendini yenileyebilme yeteneği sayesinde başlangıçta
fark edilememiş ve hatta çevrenin zamanla bu kirliliği yok edebileceği görüşü
yaygınlaşmıştır. Ancak zaman içerisinde beklenenin tersine sanayileşme, hızlı nüfus artışı
ve düzensiz kentleşme gibi olguların doğal kaynaklar üzerinde giderek artan baskısı,
çevreye bırakılan kirliliğin nicel ve nitel olarak artmasına sebep olmuş, özellikle ülkelerin
II.Dünya Savaşı sonrası dönemde hız kazanan ekonomik kalkınma çabalarıyla daha da
ileri boyutlara ulaşmış ve çevre sorunları adını verdiğimiz bir dizi olumsuz gelişme
ekonomik ve toplumsal refahı tehdit eder bir nitelik kazanmıştır (1).
3
Görüldüğü gibi çevre sorunları birdenbire ortaya çıkmamış zaman içerisinde
birikerek varlığını hissettirmiştir.
3.2 Çevre Kirliliği
Çevrenin canlı öğelerinin hayat aktivitelerini olumsuz yönde etkileyen, cansız
öğelerin üzerinde ise yapısal zararlar meydana getiren ve niteliklerini bozan yabancı
maddelerin hava, su ve toprağa yoğun bir şekilde karışması olayına "çevre kirliliği" denir.
Hızla artan insan nüfusu ihtiyaçları arttırmakta, insan eliyle yaratılan kirliliğin tabiata ve
çevreye verdiği zararın boyutu her geçen gün artmaktadır. Yaşamı daha mükemmel hale
önlemler, daha sağlıklı ve uzun bir ömür sağlayabilmek amacına dönük bazı gelişmelerin,
kırsal ve kentsel alanlarda doğal kaynakları bozduğu, su, hava, toprak kirlenmesine yol
açtığı, bitki ve hayvan varlığına ve sağlığına zarar verdiği açıkça görülebilen bir gerçek
haline gelmiştir (2).
Daha çok tüketim ünitesi olan ailelerin bilinçsiz tüketim davranışları sonucunda
kullan-at yöntemini tercih etmeleri, çevre kirliliğini artırmaktadır. Ailelerin günlük
ihtiyaçlarını karşılamada büyük rol oynayan, toprak üzerinde atık yığınları oluşturan
plastikler günden güne miktar olarak artan ve çevreye rastgele bırakılan çöpler toprak
kirlenmesine yol açarken, ısınma amacıyla kullanılan kalitesiz yakıtlar hava kirliliğine
sebep olmakta, evsel atıklar ve biyolojik parçalanmaya dayanıklı deterjanlar ise
yaşamımızın vazgeçilmez bir öğesi olan sularımızın kirlenmesine neden olmaktadır (3).
3.3 Atık ve Çöp Nedir?
Genel olarak literatüre bakıldığında üretim ve tüketim faaliyetleri sonrasında oluşan
ve doğaya bırakılması insan ve çevre sağlığına zarar verecek türdeki maddelere “atık”
denir. Bu atıklar içerisinden bazıları yeniden kullanılabilir, tekrar hammadde olarak
sisteme kazandırılabilir ancak bazıları hiçbir şekilde kullanılamaz. İşte bu yeniden sisteme
kazandırılamayacak ve hiçbir şekilde kullanılamayacak olanlar “çöp” olarak nitelendirilir.
Atıklar kendi içerisinde;
• Evsel,
• Tıbbi,
• Endüstriyel,
• Tarımsal ve
• Bahçe atıkları olarak sınıflandırılabilir. Bu atıklar içerisinde sanayi ve diğer üretim
tesislerinden çıkan insan ve çevre sağlığına zarar verecek olanlara “tehlikeli atıklar” denir
(örn; çeşitli kimyasallar).
4
Günlük hayatımızda sürekli olarak duyduğumuz, tüketimlerimiz sonucunda ortaya
çıkan çöpün çeşitli kaynakları ve pek çok çeşidi vardır. Bazen okul alanı içerisinde, yol
kenarlarında ve kaldırımlarda çöplerle karşılaşırız, oldukça yanlış olan bu davranış biçimi
hem çevre sağlığı hem de insan da dahil olmak üzere o alanda yaşayan canlılar için
büyük tehlike oluşturmaktadır. Hızlı artan nüfus, kentleşme ve endüstrileşme kaynakların
hızla tükenmesine zemin hazırlarken üretilen atık miktarını da artırmaktadır.
Çevreye atılmış çöp ve atıklar; kentlerin ve çevresinin görünümünü bozarken
kokuya yol açar, Bulaşıcı hastalık taşıyan sinek ve fare gibi hayvanların artmasına neden
olur, mikrop ve zararlı bakterilere yuva oluşturarak sağlık açısından tehdit oluşturur (4).
3.4 Katı Atıkların Uzaklaştırılması
Katı Atıkların bertarafı dört farklı şekilde yapılmaktadır. Bu bertaraf çeşitleri düzenli
depolama, yakma, kompostlaştırma ve geri dönüşümdür.
Düzenli depolama; katı atıkların çeşitli özelliklere göre seçilmiş bir alana sistemli
olarak yayılması ve özellikle kil tabaka kullanımını gerektiren toprak ile örtülmesidir.
Yakma; özellikle büyük şehirlerde çöp depolama alanı bulma sıkıntısından
kaynaklı olarak atıkların imhası için kullanılan bir yöntemdir. Yakma işleminde yakma
tesislerinde bulunan büyük fırınlar içerisinde atıklar yakılmaktadır.
Kompostlaştırma; organik atıkların çeşitli bakteriler yardımı ile bozulması
işlemidir.
Geri Kazanım; yeniden kullanılabilecek ve değerlendirilebilir atıkların ayrı
toplanması, sınıflandırılması ve çeşitli yöntemler ile başka ürünlere veya enerjiye
dönüştürülmesidir. Geri dönüşüm temelinde atık bertarafı vardır ve yeniden kullanım
hedeflenmektedir. Böylece doğal kaynakların kullanılması ve tüketilmesinin önüne
geçmek ve enerjiden tasarruf etmek amaçlanmaktadır. Geri dönüşüm işaretinin üç okunda
temel alınan atık üretiminin azaltılması, yeniden kullanım ve geri kazanımdır. Öncelikle
atık üretmemeye çalışılmalıdır, gereksiz yere atık üretimini engellemek elimizdedir.
Ardından kullanılmış olan bir ürünü yeniden kullanım imkanı varsa bu imkan dahilinde
aynı amaç veya farklı amaçlar için yeniden kullanım sağlanmalıdır. Yeniden kullanılmış ve
artık kullanılamaz durumda olan atıklar ise ayrı toplanarak geri dönüşümü sağlanmalıdır
(4).
3.5 Geri dönüşüm ve Yararları
İnsanoğlu tarafından tüketilen atıklardan, değerlendirilebilen atıklar çeşitli fiziksel
veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dâhil
edilmesine geri dönüşüm denir. İkinci geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak
5
tekrar imalat süreçlerine kazandırılması bir tanım olarak ta geri dönüşüm terimini, kullanım
dışı
kalan
geri
dönüştürülebilir
atık
malzemelerin
çeşitli
olarak
açıklayabiliriz.
Geri dönüşebilen maddeler; cam, kağıt, alüminyum, plastik, piller, motor yağı,
akümülatörler, beton, organik atıklar ve elektronik atıklardır (5).
Geri dönüşüm sayesinde doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır,
atık miktarı azalır, ekonomiye katkıda bulunulur (5).
4.Kullanılan Yöntem
Sokak ve caddelerdeki kaldırım kenarlarında biriken çöpleri toplayacak bir vakum
sistemi tasarladık ve bir maket yaptık.
4.1 Maketin Hazırlanışı
Ahşaba benzeyen sert bir madde ile kaldırım yaptık. Sonra vakum için (içine
çekebilsin diye) şarjlı süpürge kullandık. Şarjlı süpürgenin hareketi için uzaktan kumandalı
arabadan faydalandık. Arabanın üst kısmına şarjlı süpürgeyi yerleştirdik. Böylelikle vakum
sistem ile çöpleri çekilmesini sağladık ( Şekil 1).
6
4.2 Düzeneğin Çalıştırılması ve Çöplerin Toplanışının Gözlemlenmesi
Şarjlı elektrik süpürgesini arabanın üzerine monte ettikten sonra ona ait bir yol
yaptık. Şarjlı elektrik süpürgesinin ucunu kaldırım ile yol arasına yerleştirdik. Birimiz
uzaktan kumanda ile arabayı ileri geri hareket ettirirken diğerimiz ise süpürgeyi çalıştırdı.
Süpürge maketimizdeki yol üzerindeki çöp olarak gösterdiğimiz kağıt ve toz parçalarını
içindeki hazneye çekti (Şekil 2).
5. Bulgular
Kaldırım önlerinde biriken çöplerin toplanması için tasarladığımız vakumlu sistem
maketi çalışmış ve çöp olarak maketimizdeki yol kenarına bıraktığımız kağıt ve toz
parçalarını istediğimiz şekilde çekebildiği gözlemlenmiştir.
6. Sonuçlar ve Tartışma
Son yıllarda katı atıklardan kaynaklanan problemler ülkemizin en önemli çevre
sorunlarındandır. Nüfus artışına paralel olarak katı atık miktarları da artmakta, özellikle
büyük kentlerimizde tüketim alışkanlıklarının değişimine paralel olarak atık kompozisyonu
da hızla değişmektedir. Yine son yıllarda hızlı sanayileşme ve sanayi bölgelerinin de belirli
merkezlerde yoğunlaşması nedeniyle sanayiden kaynaklanan atık miktarının artmasına
7
yol açmıştır. Önümüzdeki dönemlerde nüfus artışımızın devam edeceği ve sanayi
tesislerinin sayısının artmaya devam edeceği kabulünden hareketle atık miktarının
artacağı ve buna paralel olarak atık problemlerinin de artacağını söyleyebiliriz. Bu nedenle
mevcut sıkıntıların en aza indirilmesi için yapılması gerekenler ve özellikle gelecekte olası
problemler ve çözüm yöntemlerinin şimdiden ortaya çıkarılması ve buna uygun bir
planlama yapılması gerekmektedir (6).
Ülkemizde, belediyelerin üzerlerine düşen görevleri yerine getirmemeleri
nedeni ile düzenli çöp depo alanlarının oluşturulmamış olması ve arıtma tesislerinin
zamanında kurulmamış olması çevre sorunlarının artmasına neden olmuştur (1).
Mevcut bertaraf ve geri kazanım tesislerine sayıları ve kapasitelerine baktığımız
zaman oldukça yetersiz oldukları görülmektedir. Ayrıca kurulu tesislerde işletim
problemleri de yaşanmaktadır. Bunun en önemli nedeni belediyelerde yeterli personel ve
araç- gereç bulunmamasıdır (6).
Bu proje ile belediye görevlilerinin olmadığı saatlerde biriken çöplerin toplanarak
onlara bu konuda destek sağlanacaktır ve işleri kolaylaşacaktır.
7. Öneriler
Proje kentsel dönüşümün olduğu yerlerde kullanılabilir. Çünkü kaldırımlar
mekanizmanın büyüklüğüne göre yapılmalıdır.
8. Kaynaklar
(1) Hayta, A. (2006). Çevre Kirliliğinin Önlenmesinde Ailenin Yeri ve Önemi, Ahi
Evran
Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt 7, Sayı 2, (22006), 359-376.
(2) Çevre Kirliliği. Erişim Tarihi:18.01.2017,
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87evre_kirlili%C4%9Fi
(3) Çevre Sorunları. Erişim Tarihi: 18.01.2017,
http://www.tukcev.org.tr/
(4) Çöp-Atık El kitabı. Erişim Tarihi: 21.01.2017,
http://www.ekookullar.org.tr/ckfinder/userfiles/files/cop_atik_kitabi_net.pdf
(4) Keleş, R.veHamamcı, C. (2002): Çevrebilim, Ankara, İmgeKitabevi,
105.
8
4.Baskı.Sayfa
(5)Geridönüşüm. Erişim Tarihi: 05.02.2017,
http://gelisenbeyin.net/geri-donusum.html
(6) Türkiye’de Evsel Nitelikli Katı Atıklar. Erişim Tarihi: 10.02.2017,
https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon2023/csk/EK-4.pdf
9