bazı pestisidlerin fare karaciğer glutatiyon, glutatiyon-s

XIII. Ulusal Kimya Kongresi, Samsun, 1999
P-0313
BAZI PESTİSİDLERİN FARE KARACİĞER GLUTATİYON,
GLUTATİYON-S-TRANSFERAZ, GLUTATİYON REDÜKTAZ VE
ASETİLKOLİN ESTERAZ DÜZEYLERİNE in vivo ETKİSİ
Suna TİMUR, Seçil ÖNAL. Ülkü KARABAY*, Figen ZİHNİOĞLU,
Azmi TELEFONCU
Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyokimya Bölümü 35100 Bomova/LZMÎR
* Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü 35100 Bomova/ÎZMİR
Pestisidler; tarım sektöründe yaygın olarak kullanılan toksik ve çevre kirliliği
problemlerine neden olan kimyasal ajanlardır. Özellikle organoklorlu ve organofosfatlı
pestisidlerin akut ve kronik zehirlenmelere yol açtığı bilinmektedir. Pestisidlerin zararlı
etkilerinin biyolojik açıdan değerlendirilmesi ve alınabilecek önlemler son yıllarda en
çok tartışılan konular arasındadır.
Glutatiyon-S-transferazlar (GSTs; EC 2.5.1.18) birçok karsinojenik, mutajemk, toksik
ve farmakolojik aktif bileşiğin endojen bir tripeptid olan glutatiyon(GSH) ile
detoksifıkasyon reaksiyonlarım katalizlerler. Pestisidlerin toksik etkilerinin incelenmesi
açısından önemli bir enzim grubu teşkil etmektedirler. Glutatiyon redüktaz; (GR ;
EC l.6.4.2) hücre içerisinde GSH seviyesinin düzenlenmesinde bir diğer önemli
enzimdir
ve
oksitlenmiş
glutatiyonun(GSSG)
indirgenmiş
forma(GSH)
transformasyonunu katalizler. Asetilkolin esteraz (AChE; EC 3.1.1.7) asetil kolinin,
kolin ve asetikaside hidrolizini gerçekleştiren ve sinir sistemi fonksiyonları açısından
önemli bir enzimdir. Organofosfat pestisidleriyle inhibe olduğu bilinmektedir.
Bu çalışmada, bazı insektisidlerin; Taifun (methamidophos + imidochloropid) ve
Malathion’un karaciğer glutatiyon, glutatiyon-S-transferaz, glutatiyon redüktaz ve
asetilkolin esteraz düzeylerine in vivo etkisi incelendi.
Bu amaçla, wistar albino dişi sıçanlar bir ay boyunca insektisidleri içeren (LD50 nin
%10’u baz alınacak şekilde) pellet yemlerle beslendi. Kontrol ve uygulama grubundan
elde edilen yavruların (kontrol yavru n = 4, Taifun yavru n = 6, Malathion yavru n = 6)
dört hafta boyunca anne sütü ile beslenmesi sağlandı. Bu süre sonunda denekler
dekapitasyon ile öldürüldü ve karaciğerler -85 °C de depolandı. Tüm örneklerde gram
karaciğer başına protein, glutatiyon ve enzim aktivitelerine bakıldı. Her iki insektisid ile
beslenen deneme gruplarında , kontrol grubuna kıyasla protein, glutatiyon ve
glutatiyon-S-transferaz düzeylerinde belirgin bir artışın olduğu, buna karşın asetilkolin
esteraz düzeylerinde ise düşüş olduğu görüldü. İnsektisidler arası kıyaslama
yapıldığında ise organofosfatlı bir pestisid olan Malathiondaki artış ve düşüşlerin
fosfatlı ve organoklorlu iki insektisidi bir arada içeren Taifun’a kıyasla daha belirgin
olduğu gözlendi. Ancak beklenenin aksine glutatiyon redüktaz düzeylerinde hiçbir
farklarıma belirlenemedi.