MEME Kendini Muayene - Ankara Aile Hekimliği Kongresi

MEME KANSERİ
Prof. Dr. Meral ŞEN
Medical Park Ankara Hastanesi
Dr.Ercüment TEKİN
1
MEME KANSERİ
Gerçekten sorun mu ?
Kalp hastalığı
%
ölüm
Akciğer Ca
Meme Ca
Yaş
Meme kanseri
kadınlarda en sık
görülen kanser tipidir
Kansere bağlı
ölümlerde birinci
neden akciğer
kanseridir.
Tüm ölümlerde ise en
sık neden kalp
hastalığıdır.
2
MEME KANSERİ
MEME ANATOMİSİ
Meme
Yağ dokusu,
Süt salgılayan
doku
Süt kanalları ve
Destek
dokularından
oluşur.
3
MEME KANSERİ
MEME ANATOMİSİ
Süt bezleri
Süt kanalları
Tek bir süt salgı ünitesi
Süt bezinin küçük
süt kanalları
birleşerek tek
büyük kanalla
meme başına açılır.
Bu salgı
ünitesinden her
memede 15-20
adet vardır.
4
MEME KANSERİ
MEME ANATOMİSİ
Memenin zengin
lenf ağı mevcuttur.
Bu damarsal
yapılar ile meme
kanseri ilerledikçe
koltuk altı lenf
nodlarına
yayılabilir.
5
MEME KANSERİ
Sadece kadınlarda mı görülür ?
Meme kanseri temel olarak kadınların
hastalığıdır.
100 kadına karşılık 1 erkek meme
kanserine yakalanmaktadır
6
MEME KANSERİ
Kimlerde sık görülür ?
MAJÖR RİSK FAKTÖRLERİ
KADIN OLMAK
YAŞ
BİRİNCİ DERECE AKRABASINDA
MEME KANSERİ OLANLAR
BİR MEMESİNDE KANSER
OLANLAR
7
MEME KANSERİ
Başka risk faktörleri var mı ?
Diğer risk faktörleri
Erken yaşta ilk adet
Geç menopoz ( ileri
yaşta adetten kesilme)
Doğurmamış olmak veya
ilk doğumu ileri yaşta
yapmak
Alkol kullanımı
Şişmanlık
Sigara
Diyet
8
MEME KANSERİ
Kimlerde sık görülür ?
RİSK
...... da 1
Y
A
Ş
Yaşamı boyunca
her 8 kadından biri
meme kanserine
yakalanmaktadır.
9
MEME KANSERİ
Kalıtsalmıdır ?
Tüm meme kanserleri
Ailesel
yatkınlık
BRCA
Genel
Toplum
Meme kanseri olan
kadınların %80
inde aile hikayesi
yoktur.
Aile hikayesi olan
kişiler daha erken
yaşlarda ve daha
sık meme
kanserine
yakalanmaktadır.
10
MEME KANSERİ
Kanser nedir ?
Kanser, vücudun
herhangi bir
yerinde hücrelerin
kontrol edilemeyen
çoğalmasıdır.
11
MEME KANSERİ
Nereden gelişir ?
Meme kanserleri süt
salgı ünitesinden
gelişir.
Süt bezi
Süt kanalı
Süt salgı ünitesi
Çoğunluğu süt kanal
hücrelerinden (75%)
Daha azı süt bezleri
hücrelerinden (15%)
köken alır
12
MEME KANSERİ
Nasıl gelişir ?
Meme kanseri en
erken dönemi süt
bezleri veya
kanalları içinde
hücrelerin gereksiz
fazla çoğalmasıdır.
Bu dönemde
kanser hücreleri
çok sınırlı bir
bölgededir.
13
MEME KANSERİ
Nasıl gelişir ?
Bu erken dönem
kanserde küçük
kireçlenmeler
oluşabilir.
Bunlar meme
kanserinin en
erken bulgusudur.
Mammografi ile
saptanabilir.
14
MEME KANSERİ
Nasıl gelişir ?
Bir ileri aşama
kanser
hücrelerinin
bulunduğu bölgeyi
aşmasıdır.
Böylece tümör
hücreleri lenf ve
kan damarları ile
buluşur.
15
MEME KANSERİ
Nasıl yayılır ?
Kanser hücreleri
oluştuğu bölgeden
koltuk altına
yayılabilir.
Meme kanseri
cerrahi tedavisinde
çoğunlukla koltuk
altı lenf nodları da
çıkarılmaktadır.
16
MEME KANSERİ
Nasıl yayılır ?
Meme kanseri
damarlar yolu ile iki
şekilde yayılır; lenfatik
ve kan damarları
Lenfatik yolla en çok
koltuk altı lenf
nodlarına
Kan akımı yolu ile en
çok karaciğer,
akciğer, kemik, beyine
yayılır
17
MEME KANSERİ
Yayılması çok mu önemli ?
Tümör büyüdükçe
yayılma olasılığı da
artar.
Yayılım olmadan tüm
kanser hücreleri yok
edilebilir ise tamamen
başarı sağlanabilir.
18
MEME KANSERİ
Çok hızlı ilerler mi ?
Genelde hızlı ilerlediği söylenemez.
19
MEME KANSERİ
Hızlı ilerler mi ?
1 CM ÇAPINDA MEME KANSERİ
ORTALAMA 7 YIL ÖNCE BAŞLAMIŞTIR
FİZİK MUAYENE VEYA MAMMOGRAFİ İLE
SAPTANABİLİR BOYUTA GELENE KADAR
YILLARDIR MEVCUTTUR
20
KLİNİK ÖNCESİ
KLİNİK DÖNEM
MEME KANSERİ BÜYÜME EĞRİSİ
ABD’de
ORTALAMA TANI
1.5 cm
Saptanabilme
noktası
YIL
21
MEME KANSERİ
Belirtileri nelerdir ?
Kitle
Ağrı
Memede büyüme
Meme başında veya derisinde çekinti
Meme başından akıntı
Meme derisinde kızarıklık
Meme başında kaşıntı veya ekzema
Meme derisinde ülserler
22
MEME KANSERİ
Nasıl bir kitle oluşturur ?
Meme kanseri
genellikle kenarları
düzensiz, sert
kitleler olarak
saptanır
23
MEME KANSERİ
Nasıl bir kitle oluşturur?
• Bazı meme
kanserleri düzgün
sınırlı, yumuşak
tümörler şeklinde
olabilmektedir.
24
MEME KANSERİ
Nasıl bir kitle oluşturur ?
• Bazı meme
kanserleri
– Büyük, düzgün ve
keskin sınırlıdır.
– Yavaş büyür ve geç
yayılır
25
MEME KANSERİ
Kitlesiz olurmu ?
• Meme başının Paget
hastalığı ekzema
benzeri bir lezyondur.
• Meme başında
iyileşmeyen yara
olarak görülür.
• Bir tür meme
kanseridir
• Genellikle beraberinde
kitle yoktur
26
MEME KANSERİ
Korunmak mümkün mü?
Meme ve toraksa gereksiz radyasyondan kaçınmak
Emzirmeyi teşvik etmek
Menapozda östrojenin tek başına kullanılması
Fizik aktivite
Diyet
Yağ
Alkol
Sigara
27
MEME KANSERİ
Çare var mı?
28
MEME KANSERİ
Benim hiçbir yakınmam yok.
Ne yapmalıyım ?
Yakınması olsun olmasın
40 yaşına gelen bir hanım
mutlaka meme ve
jinekolojik muayene için
hekimine başvurmalıdır.
Her yıl mutlaka
mammografi ve
gerektiğinde meme
ultrasonografisi
yapılmalıdır.
29
MEME KANSERİ
Erken tanı için ne yapabilirim?
30
MEME KANSERİ
Kendi kendini muayene
Meme kitlelerinin %65
den fazlası hastalarca
tespit edilmektedir.
Kendini düzenli
muayene eden
hanımlar muayene ile
saptanabilecek
kitlelerin %85ini
saptayabilmektedir.
31
MEME KANSERİ
Kendini muayene
20 yaş başlangıç
Ayda bir
Adet bitiminden 4-5
gün sonra
32
MEME KANSERİ
Kendini Muayene
Doktor muayenesi
Yıllık kontroller
Kendi kendini
muayenede patoloji
saptanırsa
Mammografi de
saptanamayan %15
kitle fizik
muayenede
saptanabilir
33
MEME KANSERİ
Kendini Muayene
Gözle muayene
Ayna önünde
Tepeden düzgün
aydınlatma
Boyut ve şekil
değişiklikleri
Cilt ve meme başı
değişiklikleri
34
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Gözle muayene
Eller bele konularak
bastırılır
Öne doğru uzatılır
Baş üstüne düz
olarak kaldırılır
Bu manevralar ile
anomalilerin daha
net görülmesi
sağlanabilir
35
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Gözle muayene
Boyut farkı,asimetri
Cilt çekintisi
Dışa doğru büyüme
Meme başı
değişikliği,
çekilmeleri
Meme bası akıntısı
Ülserasyon, yara
Kızarıklık
Koltuk altında kitle
36
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Meme cildinde
portakal kabuğu
görüntüsü
Meme cildinde
kızarıklık
Meme başında
iyileşmeyen yara
37
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Memenin elle
muayenesinde 4
parmak ucu düz
kısımları kullanılır.
Göğüs ön duvarı
kası ile parmak
uçları arasında
meme dokusu
sıkıştırılarak
incelenir.
38
MEME KANSERİ
Kendini muayene
39
MEME KANSERİ
Kendini muayene
40
MEME KANSERİ
Kendini muayene
– Belli bir sıra ile tüm
meme dokusu
incelenir.
– Meme başından
başlayarak halkalar
çizerek veya
– Meme başından
dışa doğru ışınsal
tarzda
41
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Meme muayenesi yatarak
da yapılmalıdır.
Muayene edilecek taraf sırt
altına yastık konularak sırt
yükseltilir ve meme
dokusunun göğüs ön
duvarında kalması
sağlanır.
Duşta olduğu gibi parmak
uç kısmı ile düzenli şekilde
meme dokusu incelenir.
42
MEME KANSERİ
Kendini muayene
Koltuk altı muayenesi
Düz oturur iken kol
hafifçe yukarı doğru
kaldırılarak vücuttan
uzaklaştırılır.
Diğer el koltuk altına
sokularak büyümüş lenf
nodları aranır.
43
MEME KANSERİ
Nasıl tanı konur?
Fizik muayene
Mammografi
Ultrasonografi
Duktoskopi
Duktal lavaj
Biyopsi
Tru-cut
İnce iğne aspirasyon
Açık biyopsi
44
MEME KANSERİ
Tedavi edilebilir hastalık mı?
ERKEN TANI KONUR İSE
45
MEME KANSERİ
Nasıl tedavi edilir ?
46
MEME KANSERİ
Tedavi sonuçları nasıl?
ERKEN MEME KANSERİ
UYGUN TEDAVİ SONRASI
10 YILLIK SAĞKALIM
47
MEME KANSERİ
KENDİ KENDİNİ MUAYENE
DÜZENLİ DOKTOR MUAYENESİ
40 YAŞINDAN SONRA HER YIL
MAMMOGRAFİ
GEREKTİĞİNDE USG
48
MEME KANSERİ
Meme Görüntüleme
Amaç;
– Mümkün olduğunca erken tanı
• Lenf bezine yayılım yok
• Mümkünse 1 cm.nin altında invaziv kanser
veya hücresel düzeyde (in situ) kanser
MEME KANSERİ
Meme Görüntüleme Yöntemleri
• Mamografi (Dijital/Tomosentez)
• Ultrasonografi
• Manyetik Rezonans Görüntüleme
* Diğer yöntemlerin rutin uygulamada YERİ
YOK!
MEME KANSERİ
Meme Görüntüleme
• Tarama : meme şikayeti olmayan hastaya
• Taramada altın standard-Mamografi
• Mümkünse her zaman meme muayenesinin
ardından yapılmalı
40 yaşından sonra muayene ve mamografi (yıllık)
<40 yaş kadın oranı
Gelişmiş Batı ülkelerinde
Türkiye’de
%45
%68
<40 yaş meme kanseri
Gelişmiş Batı ülkelerinde
Türkiye’de
%5-7
%20
Menopoz öncesi kanser
Gelişmiş Batı ülkelerinde
Türkiye’de
%25
%45
Ozmen Türkiye Meme Hastalıkları Dernekleri Meme Kanseri Kayıt Programı
V. The Journal of Breast Health 2008
MEME KANSERİ
Tarama-Mamografi
• 40 yaşta başlayalım
• 75 yaşa kadar tarama yapalım
• Mamografileri meme görüntülemede
uzmanlaşan radyologların değerlendirmesi
kanser saptama oranını arttırır
Sickles EA, Radiology 2002
Leung JW, AJR 2007
MEME KANSERİ
Tarama-Mamografi
Kanser, bu boyuta gelene kadar farkedilmeyebilir
Mamografi, kanseri bu boyutta yakalar
MEME KANSERİ
Mamografi
Mamografi
• Bir çeşit yumuşak doku röntgeni
MEME KANSERİ
Sıkıştırma sayesinde;
•Memenin aldığı radyasyon dozu azalır
•Görüntü keskinliği artar
•İnceleme sırasında hareket artefaktı olmaz
56
MEME KANSERİ
Mamografi
kanser
MEME KANSERİ
Mamografi
Dijital olmayan? Dijital ?
Dijitalde radyasyon dozu %20-30 daha az
Daha az sıkıştırma
Daha yüksek görüntü kalitesi
DİJİTAL
MEME KANSERİ
Meme Ultrasonu
Ultrases dalgaları kullanılır
•
•
•
•
Mamografide anormal bulgu olduğunda
40 yaş altında
Gebelerde
Erkeklerde
ilk tercih
MEME KANSERİ
Meme Ultrasonu, mamografinin yerini
tutar mı?
• Meme ultrasonografisi ile tarama,
mamografi ile taramanın yerini
TUTMAZ!
• Yoğun memesi olan kişilere
mamografiye ek olarak yapılabilir.
MEME KANSERİ
Meme MRG
Güçlü bir manyetik alan (mıknatıs)
içerisine
alınan
dokuları,
gönderilen
radyofrekans dalgalarıyla titreştirerek elde
edilen sinyallerin görüntüye dönüştürülmesi
MEME KANSERİ
Meme MRG
Tümör tanısında yüksek duyarlılıkta ama
mamografi ve ultrasona ek olarak yapılmalı
Çünkü;
• Tümör olmayan yapıları da tümör gibi
gösterebilir
• Pahalı
• Yapılması ve değerlendirmesi zor
• Damardan ilaç kullanımı gerektirir
• Bazı hastalarda kapalı alan fobisi
MEME KANSERİ
Meme MRG
• Türkiye’de MRG’nin yanlış kullanımı
sık
• Her hastaya yapmayalım!
• Muayenesi, mamografisi ve ultrasonu
düzgün yapılmamış hastaya yapmayalım!
kanser
kanser
kanser
MEME KANSERİ
Tanıyı nasıl koyalım?
Görüntüleme Eşliğinde Biyopsiler
• Ekip
• İmkan
• Zaman varsa ilk tercih
• Hasta ve doktor açısından en konforlu
yöntem!
MEME KANSERİ
Tedaviyi nasıl yapalım?
• Kötü huylu ise cerrahi
• İyi huylu ise takip
* Bazı iyi huylu kitlelerin yine de çıkarılması
gerekebilir.
Kendiniz ve sevdikleriniz için,
sağlığınıza dikkat edin…
Kontrollerinize özen gösterin…
TEŞEKKÜRLER
69