veritabanı mimarisi ve oracle veritabanı

V eritabanı Mimarisi ve Oracle Veritabanı
C. Kara, S .Aksoy
SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
5.Cilt, 2.Sayı (Eylül 2001)
VERİTABANI MİMARİSİ VE ORACLE VERİTABANI
Cuma Kara
,
Saadettin Aksoy
••
I.VERİTABANI VE SORGULAMA DİLİ
Ozet - Son yıllarda hızla gelişen bilişim teknolojileri
dünyasındaki gelişmelerde veritabanları önemli yer
tutmaktadır.
Bu
çalışmada
veritabaniarında
veri
ihtiyaç
tammlama,
bütünlüğünün kontrolü, veri
ve
kontrolü
veritabanı
sorgulanması
Veritabanı
( database)
rezervasyon
sistemlerinden,
sistemleri
bilgiyi
depolayabileceğimiz ortamlardır. Geniş ölçekli havayolu
gelen
t abaniarına erişimin
veritabaniarının
güncellenmesi
haline
oluşturmaya
ve
kadar
dağıtabilirler.
için gerekli komutlara sahip olan bir
veritabarn
kart
veritabanlan
Daha
önceki
sistemleri
koleksiyonu
bilgileri
yıllara
yalnızca
depolayıp
kadar
büyük
büyük
Bilişim
rnainframe
bilgisayarlarda çalışabilirlerdi. Bu sebeple pahalı dizayn
dünyasında ki yerini alan ORACLE
ve fiyatlara sahiptiler. Şimdi ise günümüz bilgisayarları
veritabanının üstün özellikleri araştırılmıştır. Oracle
daha güçlü olup programcılara program dizaynında ve
alt dil SQL (Yapılandırılmış V eritabanı Sorgulama
Dili)
ele
alınınıştır.
Teknolojileri
veritabanında,
kurtarma,
Bu
geliştirme,
uygulama
veritabanının
çalışmada
verileri
yedekleme,
güvenilirliliği,
daha
hızlı
ve
ucuz
bir
şekilde
dağıtınada
yardımcı olmaktadır.
sunduğu
çözümler, yenilikler, ihtiyaçlara cevap, performans,
yönetme,
Bir
veritabanına yönelik sunduğu ürünler ve
çok
databa s e
bulunmaktadır.
ağ bağlantıları incelenmiştir.
Bu
ebeveyn-çocuk
de
metodun
bir
çok
ilişkisı
avantaj
ve
dezavantajları vardır. Bu s ayede disk üzerindeki fıziksel
Anahtar Kelimeler
güvenliği,
-
veri yapısı önemini kaybetmektedir. Programcılar basit
Veritabanı, veritabanı dili, veri
olarak pointer'lan bir sonraki yerde saklayarak veriyi
dba ( database administrator) görevleri,
erişilebilir kılmaktadır. Bu yolla
sql*net
-
Databases has a valuable place in the new
Veritabanında ilişkisel cebirin matematiksel kavramlan
devolopment in the IT rapid improvement has been
ile veriyi küme ve ilişkisel alt küınelere bölerek alt
living. In the database that became base tool defining
database
c ontrolling
database
access
database
integrity,
and
SQL
gruplar şeklinde
auditing
olarak
veya alan (Column-Fields) olarak tanımlanır. Bir grup
is a leading db in the db world. It was dealt with
solutions
innovations,
that
answering
alan kümesi satır veya kayıt olarak isimlendirilir.
solutions, recovery,
has
been
needs,
yoluyla
toplanmıştır. Bu tablo yapısında veri elementleri kolon
with. It was searched about Oracle Db' properties it
security,
kümeler
Çünkü bilgi doğal
altında, veri k:ümelere bölünmüş ve tablo yapısında
and updating data is a sublanguage, has been dealt
devoling app., hackup
farklı
saklanmaktadır.
gruplanır. Veritabanı
sistemi bu kavram etrafında toplanmıştır. ilişkisel model
(Structured
Query Language) that has commands for querying
about
veri ilave
edilebilmekte veya silinebilınektedir.
Abstract
data,
kolayca
rendered,
V eritabanında
performans,
saklanan
verilere
ulaşmak
veya
veritabanına veri girişi yapmak için bir çok veritabanın
management, productions about db management and
ortak kullandığı
network connections in the Oracle.
V eritabanı
bir dil olan
Sorgulama
Dili)
SQL (Yapılandrrılıruş
in
ilk
çalışması
Californiya'daki IBM laboratuarlannda çalışan San Jose
Keywords - Database, Oracle, dba, SQL
tarafından başlatılmış ve 197 O'li yıllann sonunda IBM'in
DB2 ürünü (RDBMS- Relational Database Management
System- i lişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi) için
geliştirilmiştir. IBM DB2 hala çok yapılı şirketler için
satın alınabilecek RDBMS' lerden biri olmaya devam
etmektedir.
Gerçekte
ilişkisel
veritabarn
yönetim
C.Kara, İstanbul Büyükşehir Belediyesi
sistemini SQL o lanaklı hale getirmiştir. SQL dilinde
S.Aksoy, SAÜ, MOh.Fak. Elekt.-Elektronik Bl.
veritabanı operasy o nunun nasıl yapılacağından çok n e
38
SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
5.Cilt, 2.Sayı (Eylül 2001)
Veritabanı Mimarisi ve Oracle Veritabanı
C .Kara, S .Aksoy
olduğu önemlidir (hangi kayıtlara ulaşılacak, silinecek
vb )
yetkisi , CPU gibi sistem kaynaklarını kullanma oram,
[1].
çalışma zamanının sistemde tamtılınasıyla kontrol altına
alınabilir.
SQL'in
standardı
iki farklı
tanımlanmıştır.
Bunlardan
endüstri
tarafından
organizasyon
biri
ANSI
Oracle
veritabanında
sistemdeki
aktif işlemler,
bu
(American National Standards Institute) diğeri ise ISO
işlemlerin hangi prograın tarafından
Organization)
dur.
Standards
(International
Veritabaniarındaki gelişim ve veritabarn teorisi, SQL'in
kullamcılan, kayıtları işleyip işlemediği, çalışma zamarn
nasıl
çalıştığı
anlayabilmemize
konusunu
çalıştınldığı, aktif
ve kullandığı CPU'yu, giriş/çıkış yaptığı veri sözlüğü
yardımcı
olabilecek bir arka plan sunar.
görüntüleri
(data
izlenebilir.
Sistem
dictionary
views)
yöneticisi
sürekli
yardımıyla
dinamik
veri
sözlüğü görüntülerini kullanarak izleme yaptığı problemi
Son yıllarda hızla gelişen teknolojik gelişim sürecinde ki
hemen yakalar ve
yerini alan ORACLE, veritabanının güvenilirlik özelliği
Böylece olası bir sistem kilitlenmesini önlemiş olur.
gerekirse işlemi (kill) sonlandırır.
ile sürekli ön planda olan ilişkisel veritabarn sistemi
olma özelliğini taşımaktadır. Teknolojisi ile liderliği
Oracle
elinde bulunduran Oracle veritabam, sunduğu çözümler,
işlemler
bir
yenilikler,
Sistemin
dinamik olarak
üzerinde
iyileştirmeler
güvenilirlik,
perfonnans
sahiptir.
ve
ihtiyaçlara
veritabanına
Böylece
cevap
yönelik
yeni
uygulamalara
bu
verebilme,
ürünlere
yapılabilecek
veritabanında
(trace)
izleme
dosyasında
kullamcılann
yaptığı
yazdırılabilir.
dosyasına
perfoınıansını ölçmek
yapmak
''init.ora"
parametreleri
yatırımların arttınlmasım sürdürmektedir.
istenirse,
adı
tutulmaktadır.
mümkündür.
verilen
bir
Sistem
parametre
parametre
Bu
ve
üzerinde
yapılan değişiklikler sistemin perfoıınansını etkiler.
•
••
••
ll. ORACLE VERITABANI VE USTUN
Oracle herkesin ortak kullanabildiği ve ardışık olarak
ÖZELLİKLERİ
sayı listesi üretebilen bir veritabanı nesnesine sahiptir.
Bu nesneye sıra (sequence) adı verilmektedir.
Oracle Veritabanı ile terabyte'lar mertebesinde geniş
verilerin yönetimi, sınırsız sayıda tablo oluşturmak fazla
Oracle veritabam; Tüm Unix versiyonlan, Su..rı Solaris,
verilerle çalışma kapasitesine sahiptir. V eritabanı iyi bir
Linux, OS2, AS/400, Windows NT veya Windows gibi
analiz ile tasarlanırsa, sistemin performansı çok yüksek
olur. Paralel okuma ve yazma yapılarak
birden fazla
raporun
çalıştırılması,
değişik işletim sistemleri üzerinde çalışabilmektedir.
aynı anda
bölge verilerinin
işlenmesi ve kullanıcıların veri girişi yapması
Oracle veritabanında
sistemi
"Optimizer",
yavaşlatmaz.
hem
hem
özelliği sayesinde
araya
sadece
toplanıp
ilgili
de
özelliği
"partitioning"
''Partitioning"
yapılırken
diğer veritabanianndan
tablolarda
indekslerinde
veriler bir
farklı
kullanacağına
tabloların
kullamlabilir.
ve
okunarak
bir
işlem
performans
planın1
karar veııne mekanizmasıdrr. Bu
Oracle'ın
kendisi
Dağınık
yapıdaki
farklı
şirketler
için
Oracle,
sunmaktadır.
karar
verir
ve
en
veritabaniarına
sahip
çözümünü
replikasyon
Replikasyon,
farklı
olan
bölgelerde
kurulan
veritabanlan arasındaki veri alışverişini sağlamanın e n
teknolojik yoludur. Replikasyon ile, şubelerde bulunan
Oracle veritabanında ters indeksierne yapılabilmektedir.
veritabanlannda
Böylece veritabanına çok yoğun bir giriş yapılırken veri
aralıklarla
bloğu üzerinde oluşan beklemeler Oracle 8.0.4 ile gelen
fotoğraflar
ters indeksler ile sıralama mantığını değiştirerek, veri
bloklanna
bilgilerin
homojen
olarak
durumda
dağıtılınasını
Oracle
ve büyümesini yönlenditmek mümkündür.
V eritabanındaki
Genişlernelerin
( snapshots)
merkezdeki
halinde
herhangi bir veri
her
nesne
sayısı
ve
genişlemesine
büyüklüğü
büyür.
veritabamna
yansıtılmaktadır.Bu
aktarımı işlemine gerek
güncelleme
yetkisi,
ve
veritabanı
ve
"Reports"
yönelik
Developer
veritabanıyla
ürünlerinden
ürünleri en
çok
2000'nin içerdiği "Forms"
çalışan
en
uyumlu
bir
arayüzdür. Forms ürününün e n önemli özelliklerinden
kullamcıların
okuyabilecekleri
PL/SQL
database'e
kullamlanlardır. Developer
biri tetikleyici (fonu triggers) lerdir. Bu özellik ile tüm
Oracle veritabanına erişim kontrol altındadır. Roller ve
verilerek
fırmasının
SQL *Plus,
yöneticisi tarafından belirlenir.
uygulamaları,
anında
istenilen
kopyalanması sağlanır.
Oracle ile disklerde veritabanımn kapladığ ı alanı kontrol
altına almak
veya
işlemler
tüm
yapılan
duyulmadan tüm işlemlerin otomatik olarak merkeze
sağlamaktadır.
kolonlannı,
çalışnlô
kullanışlı hangisi ise onu seçer.
tablolardaki belli
gruplanır
grup
bu
SQL'in
mekanizma ile SQL in tüm tabioyu mu yada indeksi nu
sağlanır.
ayrıcalıklar
Oracle'ın
çıkarırken kullandığı
Oracle veritabanında
olarak,
"Optimizer'' mekaniznıas1 vardır.
kullanacağı
tabloları,
giriş
ekran kontrolleri yapılmaktadır [2].
yetkisi,
tablo
silme
39
V eritabanı Mimarisi ve Oracle Veritabanı
SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
5.Cilt, 2.Sayı (Eylül 2001)
Oracle
Veritabanına
yapılmaktadır.
Bilinen
C.Kara, S.Aksoy
bağlantı
SQL *Net
standart
SQL
üzerinden
ile
komutları
çalışabildiği gibi, proğram parçalannın PL/SQL bloklan
biçiminde
ile
yazılması
çalıştınlabilmektedirler.
sırasında
Bu
cümlelerinde
SQL
de
proğramlama
sayede
göz
SQL'den
ardı
edilebilecek
durumlannda karşılanabilmesi olasıdrr [3].
Dağınık veritabanı özelliklerinin kullamlabilmesi için
Oracle7 Distributed
Option seçeneğinin kullamlıyor
olması gerekmektedir. Bu seçenek sayesinde birbirini ağ
üzerinden görebilen
veya SQL *Net ile bağlanabilen
bütün veritabanlan arasında iletişim sağlanabilmektedir.
Uzak iki veritabanı arasındaki veritabarn bağı TCPIIP
"tııslistener"
kullanan
servisi
yine
kullamlarak
SQL*Net üzerinden yapılmaktadır [4].
m. ORACLE VERİTABANlNIN
DEZAV ANTAJLARI
Oracle'ın
üstün
özelliklerinin
veritabanı
yanında,
yönetimi zor olduğu için bir dezavantaj oluşturmaktadır.
Yanlış tasarlanan bir yedekleme veya kurtarma stratejisi
ile veritabanındaki tüm bilgiler kaybedilir. Veritabanı
üzerinde
tüm
uzmanlaşmış
veritabanını
zamanını
gözlemleyip, çalışmalar yaparak geçiren bir veritabarn
yöneticisinin bulunması gerekir. Veritabarn
uygulama
geliştiınıez..
çalışmalar
yapar.
sadece
yöneticisi
veritabanı ile
Veritabanının
tüm
ilgili
sorumluluğu
veritabarn yöneticisine aittir.
Veritabanına ait kontrol ve redolog dosyalan çok büyük
önem taşımaktadır. Kontrol dosyası silindiğinde veya
kaybedildiğinde veritabanı açılmaz. Açılahilmesi için
yeni kontrol dosyasının oluşturulması gerekir. Online
redolog dosyası silinir ve veritabamnda yapılan işlemler
veri dosyaianna
yazılmamış
ise
yapılacak
kurtarma
işleminde veri kaybı olur. Bu nedenle redolog dosyalan
fıziksel olarak iki kopya halinde ve farklı disklerde
tutulmalıdır.
KAYNAKLAR
[1] R.
Elmasri
ve
S.B. Navathe
Fundamentals
of
Database Systeıns, The Benjamin Cwning Pub., 1994
[2]
Chu,
Ken
and
Lim,
Gina
,
1994.
Oracle
Developer/2000 Forms 4.5 References Manual,Oracle
Corporation, Ireland.
[ 3]
Lurnbly,
Joe,
1998.Inforınix
DBA
Survival
Guide,Prentice Hall,USA.
[4] Unisys Corporation, 1993 A Series Line II Release
Notes, Unisys corporation, New Zealand
40