B : 53 26. 2 .1949 O : 2

B : 53
26. 2 .1949
O :2
matuf devlet müdahaleleri ise bu menhus rüz­
Fakat ticaret mevzunlarına geçmeden evvel
gârların hırslarını kamçılamaktan, hızlarım ar­
ekonomik bünye üzerinde müessir ve nâzım rol
tırmaktan gayri bir netice vermemiştir. K y a t
oymyan, bunun taazzuv ve inkişafında müspet
makanizması mevzuu böylece her çeşit suiisti­
veya menfi tesirler icra eden bir cihandan, fiyat
malin karaborsacılığın taarruzunum, kahrın­
mekanizmasından, bir nebze dahi olsa, bahset­
dan da yakasını kurtaramamıştır.
mek lâzımdır.
Arkadaşlar, Ticaret Bakanlığının iç ve dış
Bilirsiniz kî, halkın istihsal ve istihlâk kapa­
ticaret gibi başlıca iki ana daman, servisi var­
siteleri, vasıtalı veya vasıtasız vergilerin mik­
dır.
tarları, mükelleflere tevzi ve sirayet nispetleri,
paranın iç ve dış kıymetleri, istihsal maliyetle­
iç Ticaret servisi : İtiraf etmek lâzımdır ki,
rinin teşekkül tarzları, bütçe telâkkisi ve mu­
bu Genel Müdürlük memleketin ticaret haya­
vazenesi arzu talep kaideleri, münakale imkân­
tındaki seyri, piyasanın artma eksilme, iler­
ları ve ücretleri, sermaye ve kredi mevzuları,
leme, gerileme temayülleri gösteren hareketleri­
dispozisyonları, takip ve tatbik olunan iktisadi
ni, bunlar üzerinde müessir olan âmilleri, fak­
rejimin ekonomik porteleri ve tesirleri gibi bir­
törleri ticari bir anlayış kabiliyet ve seyyalitakım âmil ve faktörler fiyat mekanizmasının
yetle yakından takip edememekte, brokrasinin
teessüsünde, işlemesinde başlıca rolü olanlar­
mihaniki takırdayışmdan
ayrılamamaktadır.
dır. Bunların tanzimi, kontrolü,
birbirleriyle
Dış Ticaret şubesi de; dış kollarda vazife almış
olan irtibatlarının, alâkalarının muhafaza ve
olanların bulundukları memleketlerin ticari, sınai,
idameleri iktisadi vo malî bünyelerin kudret­
zirai hareketlerini, diğer memleketlerle olan
lerine imkânlarına göre ayarlanmaları da ilmî
münasebetlerinin alâkasını, seyir ve inkişaf
esaslara, metodik çalışmalara, itinalı ve devam­
derecesini, dış ticaret, hesap ve tediye muvaze­
lı gayretlere lüzum ve ihtiyaç gösterir. Bu mev­
nelerinin durumlarını, hayat standartlarını esas­
zu, millî ekonominin taazzuv ve inkişafında
lı ve devamlı çalışmalarla tesbit etmekte, faydalı
âmil olan ve Ön safta yer alan dâvalardan biri­
malûmat toplamakta ve bunları merkeze mun­
dir.
tazaman bildirmekte ya kabiliyetsizlik veya ih­
mal ve tekâsül göstermekte olmaları yüzünden
Fiyat raakanizüiasmm bu memlekette muay­
aynı vaziyettedir. Her iki servisin bu kifa­
yen metotlara ve prensiplere uyularak bir tür­
yetsiz durumları neticesi olarak, merkez doğ­
lü tesis edilememiş, ihtiyaçlar, zaruretler çer­
ru dürüst malûmattan mahrum
kalmakta ve
çevesinin dışında bırakılmış âdeta kırık dökük
çok
defa
yanlış,
isabetsiz
kararlar
ittihazından
hurda bir makine gibi bir kenara atılmış oldu­
, içtinap edememektedir. Bu Bakanlığın 1947
ğu inkâr edilemez bir hakikattir.
yılı Bütçesi Mecliste konuşulurken ileri sürdü­
Ham veya mamul zirai ve sınai şu ve bu gi­
ğüm bu kabîl mütalâaların, o günden bu güne
bi maddelerin ,memleketin muhtelif bölgelerin­
ortada değişen, Ticaret Bakanlığı bünyesinde
de hattâ'birbirleriyle irtibat imkânları kolay
şifa
ve ıslah bulduğunu gösteren, kötü ve sakat
ve bol olan büyük şehirler arasında bile, ayrı
işliyen Bakanlık çarkının tamir, veya ıslah edil­
ayrı çok yüksek veya ço£ düşük fiyat seviye­
diğini tesbit eden fiilî bir delil ve emare mev­
leri arzetnıekte olmaları karşısında, ve bu anor­
cut olmadığına göre, bugün de aynı kuvvetle
mal temevvüçler üzerinde ehemmiyetle durul­
ileri sürülmesinde isabet bulunduğunu ticaret
mamış ve bu ıttıratsızlığın, fiyat anarşisinin ik­
hayatında
çalışanların şahadetine de dayanarak
tisadi muamelelerde, mübadelelerde, hayat
kayıt edebiliriz.
standardında, istihsal maliyetlerinde ika ettiği
zararların geniş ve yıkıcı tesirlerin ehemmiyeti
Sayın Ticaret Bakanının biraz sonra kürsü­
portesi her hangi ciddî bir tetkik ve tahlile tâ­
ye gelerek bu realiteleri, kürsü edebiyatının,
bi tutulmamıştır.
politik atakların mûtat, usul ve formüllerini
Bu itibarladır ki, bu memlekette, eşya ve
kullanarak, örtmeye gayret edeceğini tahmin
hidemat fiyatları muhtelif istikametlerden esen
ediyorum. ((•"{ürültüler)
menfaat rüzgârlarının peşi sıra sürüklenip git­
Fakat bütün gayretlerin, içteki fiyat hermişler ve zaman zaman vukubulan metodsuz,
cümercini, ticari zorlukları, sıkıntıları, hayat
maksatsız, isabetsiz veya muayyen maksatlara
pahalılığı kâbusunu, dış ticaret muvazenemi-