rehberlik rehberlik rehberlik rehberlik rehberlik rehberlik
advertisement
REHBERLİK REHBERLİK ANATOMİ VE FİZYOLOJİ REHBERLİK 1. Korelasyon Yöntemi ● Yapısalcılık (Strüktüralizm) ● Biyolojik psikoloji ● İşlevselcilik (Fonksiyonalizm) ● Deneysel psikoloji ● Kontrolümüz altında olmayan bir değişkenin, ilgilendiğimiz başka bir değişkenle bağlantılı ya da ilişkili olup olmadığını tespit etmek için kullanırız. Aralarında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunmayan durumlar içinde sahte korelasyon tanımlaması kullanılır. ● Davranışçılık (Bihevyorizm) ● Gelişim psikoloji ● Korelasyon yöntemine ilişkin temel kavramlar şunlardır: ● Bütünlük Psikolojisi (Gestalt) ● Sosyal psikoloji ve kişilik psikolojisi Korelasyon katsayısı: İki veya daha fazla olay arasındaki ilişkinin gücünü gösteren sayıdır. ● Klinik ve danışmanlık psikolojisi Pozitif korelasyon: Bir olaydaki artışın diğer olayda da bir artış meydana getirdiğini ifade eder. PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR ● Bilinçaltı Psikolojisi (Psikoanaliz) ● Biyolojik Yaklaşım ● Hümanistik Yaklaşım ● Bilişsel Yaklaşım ● Psikoanalitik Yaklaşım ● Öznelci Yaklaşım PSİKOLOJİNİN ALT ALANLARI ● Eğitim psikolojisi ● Endüstriyel psikolojisi ● Bilişsel nörobilim (nöropsikoloji) ● Evrimsel psikoloji ● Kültürel psikoloji ● Pozitif psikoloji PSİKOLOJİ BİLİMİNDE ARAŞTIRMA ● Deneysel Araştırma Hipotez: Nedene ve etkiye ilişkin, test edilebilir bir önermedir. Deney: Nedene ve etkiye ilişkin bir hipotezin, iyi bir biçimde kontrol edilerek test edilmesidir. Değişken: Farklı değerlere sahip, ölçülebilir bir şeydir. REHBERLİK Negatif korelasyon: Bir olay artma eğilimi gösterirken diğer olayın azalma eğilimi gösterdiği anlamına gelir. Sıfır korelasyon: Bir olayın meydana gelmesi ile başka bir olayın meydana gelmesi arasında bir ilişki olmadığı anlamına gelir. Temel Beyin Yapıları ve İşlevleri Serebral Korteks Korpus Kallosum Bağımlı Değişken: Değerleri eninde sonunda bağımsız değişkenin değerlerine dayanan, hipoteze dökülmüş “etkiyi” temsil eden değişkendir. Deneysel Grup: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunduğu gruptur. Dopamin Gulutamat: Öğrenme ve bellekle ilgilidir. ● Duyusal nöronlar Şekillerine göre nöronlar Şekil Değişmezliği Renk ve Parlaklık Değişmezliği: Ebat Değişmezliği Üçlü Zekâ Teorisi ● Deneyim (Yaşantı): “Çevreyle etkileşim sonucunda bireyde kalan iz.” ● Öğrenme Talamus ● Temel Atıf Hatası: Temel atıf hatası, durum ya da koşulların rolünü önemsizleştirip bireylerin kişilik ya da karakterlerinin etkilerini abartma eğilimidir. Hipotalamus Yeme, içme ve cinsel davranışlara aracılık eder; endokrin faaliyetini dengeler ve homeostazı korur; duygularda ve strese tepkide payı vardır. Hormonal ve sinir sistemlerinin uyumlu çalışmasını sağlayan ana merkezdir, birçok hormon buradan salgılanır. ● Sosyal Kolaylaştırma: Sosyal kolaylaştırma, birlikte hareket etme ve seyirci etkisinin performans üzerindeki olumlu etkisini açıklamak üzere kullanılan bir terimdir. ● Klinefelter Sendromu Beyincik Medulla Hareket koordinasyonu ve motor öğrenme ile ilgilidir. Dengenin sağlanması ve vücut pozisyonunun korunmasında etkilidir. Uyarılmayı kontrol etmede ve özel uyaranlara dikkati odaklama yeteneğinde rol oynar. Kardiyovasküler sistem üzerinde etkilidir. Nefes almayı ve organizmanın dik duruşunu koruyan bazı refleksleri kontrol eder. ● Pratik zekâ ● Kritik Dönem ● Yaratıcı zekâ ● Gelişim Alanı Bedensel Gelişim SOSYAL PSİKOLOJİ Sosyal Gelişim Dil Gelişimi Cinsel Gelişim Hareket (Motor) Gelişim Ahlak Gelişimi GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ● Turner Sendromu ● Down Sendromu ● Fragile X Sendromu ● XYY Sendromu ● Kimliksizleşme: Bireyler kişisel kimliklerinin önemini en aza indirgeyerek bireysel ve toplumsal sorumluluklarını bir kenara bırakıp saldırgan eğilimler içine girebilir. ● Böbrek Üstü Bezleri ● Seyirci Etkisi Sinir Sistemi ● Beyin Broca afazisi: Beynin Broca bölgesinde oluşan hasar biçimidir. ● İtaat Arka Beyin: Beynin bu bölgesinde medulla, köprü-pons, retikular oluşum ve beyincik bulunur. Wernicke afazisi: Hastalar okuduklarını anlayamazlar, akıcı bir şekilde yazı yazabilirler fakat yazdıkları anlamsızdır. İtaatin Nedenleri Orta Beyin: Ön ve arka beyni birbirlerine birleştirmekle görevlidir. ● Otonom Sinir Sistemi Ön Beyin: Talamus, hipotalamus, limbik sistem, hipofiz bezi ve serebral korteks bulunur. Sempatetik ve parasempatetik olmak üzere, genellikle birbirine zıt çalışan iki bölümden oluşmaktadır. Duygusal Gelişim Bilişsel Gelişim ● Sosyal Engelleme: Sosyal engelleme ise birlikte hareket etmek ve seyirci etkisinin performans üzerindeki olumsuz etkisini açıklamak üzere kullanılan bir terimdir. Rastgele Atama: Her katılımcının, herhangi bir gruba atanmak için eşit şansının olacağı şekilde, katılımcıların deney ve kontrol gruplarına atanması sistemidir. İstatistik: Bir veri örneklemi kullanılarak genelleştirmelere ve çıkarsamalara varılabilmesi için kullanılan matematiksel tekniklerdir. ● Hazırbulunuşluk: Organizma davranışa ilişkin ilgi, istek, tutum ve ön bilgilere de sahip olması. ● Analitik zekâ Kontrol Grubu: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunmadığı gruptur. Ölçüm: Değişkenlerin farklı değerlerine sayıların atanması sistemidir. Boy artışı +Kilo artışı: Büyüme + Organların yeterli konuma gelmesi: OLGUNLAŞMA Sosyal psikoloji, kişilerin davranışlarının ve zihinsel süreçlerinin başkalarının gerçek ya da hayalî varlığı tarafından şekillenme yollarını araştıran bilimsel çalışmadır. oluşum ● Motor nöronlar ● Olgunlaşma: Organların kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilecek düzeye ulaşmasını Retikular ● İnternöronlar ● Algı Değişmezliği GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Bütün duyularımız ilk durağı burasıdır. Duyu reseptörlerinden beyne gelen bilgileri yönetir; uyku ve uyanıklığı kontrol etmeye yardım eder. Seratonin Görevlerine göre nöronlar şunlardır: ● Büyüme: Bireyin boyunun ve ağırlığın artması, organ ve organların bağlı olduğu sistemlerin hacimlerinin artmasından doğan değişiklikleri içermektedir. Duygulara, özellikle korkuya, aracılık eder. Hipokampüs ile anımsama noktasında bağlantısal bir ilişkisi vardır. Asetilkolin Norepinefrin Algı, beynimizin binlerce ayrı ve anlamsız duyuyu birleştirip anlamlı bir desen veya görüntüye dönüştürmesinden sonra elde ettiğimiz deneyimler bütünüdür. Amigdala ● Nörotransmiter Bağımsız Değişken: Tamamen deneyi yürüten kişinin kontrolü altında olup katılımcıların ne yaptıklarından bağımsız olan, hipoteze dökülmüş “nedenselliği” temsil eden değişkendir. ● Algı Hipokampus Biyolojik psikoloji ● Nöronlar Beynin iki yarı küresini birleştirir. Yaklaşık 200 milyon sinir hücresi bu bağlantıyı sağlar. Bu bağlantılar arasındaki bir kopukluk “yabancı el” sendromunun ortaya çıkmasına yol açar. REHBERLİK Bellekte, özellikle epizotlarda (olaylar zinciri) özel bir rol oynar. Beyinde uyanıklık durumunda belirleyici bölgedir. Bu bölgedeki hasarlar kısa süreli hafızayı etkiler. ● Tarama Yöntemi ● Gözlem Ağırlık bakımından beynin 3’te 2’sini oluşturmaktadır. Düşünce, dil ve algı gibi işlevlerden sorumludur. İşlevsellik bakımından prefrontal korteks, birincil motor korteks, birincil somatoform (bedensel) korteks, görsel korteks, wernicke kısmı ve işitsel korteks gibi kısımlara ayrılmaktadır. Yapısal olarak da frontal lob, oksipital lob, parietal lob, temporal lob ve İnsular lob olmak üzere kısımlara ayrılmaktadır REHBERLİK ● Hipofiz Bezi ● Tiroit Bezi GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ ● Gelişim Bir Bütündür ● Uyma ● Gelişim Süreklidir ve Belli Aşamalarla Gerçekleşir ● Gelişim, Kalıtım ve Çevrenin Etkileşimiyle Gerçekleşir ● Gelişim Yordanabilir Bir Sıra İzler Yanlış Norma Uymak ● Gelişimde Bireysel Farklılıklar Vardır Kendini Mazur Görmek Kişisel Sorumluluğun Yitirilmesi ● Gelişimde Kritik Dönemler Vardır ● Gelişimin Hızı Her Yaşta Farklıdır ● Gelişim Nöbetleşe Devam Eder -1- -2- -3- -4- -5- REHBERLİK Gelişim Psikolojisinde Kuramlar ●● Yaklaşma - Yaklaşma Çatışması: Aynı anda iki farklı şeyi yapmak istememize karşın bunlardan yalnızca birini seçmemiz. ●● Kaçınma - Kaçınma Çatışması: Yani istemediğimiz iki şeyden birini tercih etmemiz gerekir. ●● Yaklaşma - Kaçınma Çatışması: Bireyin istendik ve istenmedik bir durumu tercih edip etmeme. Savunma Mekanizmaları ●● Özdeşim Kurma ●● Yadsıma (İnkâr) ●● Mantığa Bürünme ●● Bedenselleştirme (Organlaştırma) ●● Yansıtma ●● Düşünselleştirme (Entellektüelleştirme) ●● Yön (Yer) Değiştirme ●● Ketlenme ●● Ödünleme (Telafi) ●● Asetizm (Çilecilik - Zahitlik) ●● Yüceltme REHBERLİK Zihinsel Gelişim Kuramları Piag et’nin Zihinsel Gelişim Kuramı Zihinsel Gelişimin Dönemleri ●● Temel Güvene Karşı Güvensizlik ●● Başarıya Karşı Yetersizlik ●● Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Kargaşası Kimlik Statüleri ●● Ego Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk İnsancıl (Hümanist) Kuram Gerçek benlik (benlik tasarımı veya benlik bilinci) bireyin yaşantılarına bağlı olarak geliştirmiş olduğu, kendisine ilişkin algısını ifade eder. İdeal benlik ise bireyin ulaşmak istediği konuma ilişkin algısını ifade eder. Koşulsuz Olumlu Kabul 4. Yeniden Oryantasyon Süreci Uyum → Toplumcu PSİKANALİTİK KURAM ●● Canlandırmacılık (Animizm) Düşünce ve duygular çok yakın ilişki içindedir. Düşünce ve duygular birbirine eşlik eder. Temas Hem düşünce hem de duygu içselleştirilmiş konuşmalara eşlik eder. Terapide Kullanılan Teknikler Kaygı ve Uyum Sorunları Duygusal Sorunlar 1. “Gibi” Davranmak: Koşulları Algılama ve Yaşama 3. Kendini Yakalamak GESTALT TERAPİ 4. Düğmeye Basmak ●● Gestalt Terapinin Tarihçesi İnsan Doğası ●● Kişiliğin Yapısı ●● Yapaycılık (Artifikalizm) ●● Benmerkezci Düşünme ●● Paralel Oyun İd JUNGCU ANALİZ ve ANALİTİK PSİKOTERAPİ Ego ●● Jung’un Bilinçaltı Yaklaşımı Süperego ●● Kolektif Bilinç Dışı ●● Semboller ●● Özelden Özele Akıl Yürütme Eric FROMM’un Karakter Tipolojisi ●● Kompleksler Alıcı Tip ●● Kelime Çağrışım Testi Sömürücü Tip ●● Kişilik Gelişimi Somut işlemler Dönemi Pazarlayıcı Tip TERAPİNİN BASAMAKLARI Üretken Tip ●● İtiraf Etme Soyut İşlemler Dönemi ●● Tümevarımsal Düşünme ADLER TERAPİ / BİREYSEL PSİKOLOJİ ●● Eğitim ●● TEMEL KAVRAMLARI ●● Dönüşüm ●● Hipotetik düşünme ●● Analojik Düşünme ●● Bütünleştirmeci (Kombinasyonel) Düşünme -7- B (inanç) D (yadsıma Temasın Kesintiye Uğraması Tamamlanmamış İşler Paradoksal Değişim Kuramı ●● Terapötik Amaçlar Alan Kuramı Farkındalık ●● Akıl Dışı İnançlar Kördüğüm An ya da Şimdiki Zaman Kutuplar Terapötik Amaçlar Temas Terapistin Rolü Temas Sınırı Danışanın Terapi Sürecindeki Yaşantısı C (duygusal ve davranışsal tepki) E (Etki) Bir insan önemsediği ve değer verdiği herkes tarafından sevilmeli ve onaylanmalıdır. Bir insan her bakımdan tamamen yeterli, yetenekli ve başarılı olmalıdır. Bazı insanlar kötü, alçak ve haindir, bu insanlar suçludur ve cezalandırılmalıdır. İşler istenen şekilde gitmezse bu bir felakettir. Yansıtma Oyunu İnsanların mutsuzluğu dışarıdan kaynaklanır. Under Dog Abartma Egzersizi Daire Yapma Hisleriyle Kalma Tehlikeli veya korku verici olabilecek bir şey hakkında, zihni dehşetli bir şekilde meşgul etmek veya üzgün olmak doğrudur. Yaşamın zorlukları ve sorumluluklarıyla yüzleşmekten kaçınmak, kendini disipline etmek ve sorumluluk üstlenmekten daha kolaydır. Sosyal (Toplumsal) İlgi VAROLUŞÇU TERAPİ Aşağılık ve Üstünlük Duygusu ●● Terapötik Süreç ●● TEDAVİ TEKNİKLERİ Yaşam Tarzı/Stili ●● Terapatik Teknikler Sistematik Duyarsızlaştırma Erkeksi Protesto ●● Paradoksal Niyet Tekniği (Paradoxical Intention) Taşırma Terapileri Doğum Sırası ve Kardeş İlişkileri ●● Düşünme Odağını Değiştirme Tekniği (De-reflection) IN VIVO Duyarsızlaştırma Tekniği ●● TEMEL KAVRAMLARI Model Alma Teknikleri Baskın Tip ●● İnsan Doğasına Bakışları Alıcı Tip ●● Varolmanın Üç Yolu Göz Hareketleri İle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Yöntemi (EMDR) DAVRANIŞÇI TERAPİ Kaçınan Tip Umwelth Atılganlık Eğitimi Sosyal Yetkin Tip Mithwelth Çok Modelli Terapi/Klinik Davranış Terapisi Kişi başkalarına bağımlı olmalı ve güvenip danışabileceği birileri olmalıdır. Geçmiş çok önemlidir. Çünkü bir şey birinin hayatını bir kez etkilerse bunu sonsuza kadar yapmaya devam edecektir. Kişi başkalarının sorununa duyarlı olmalı ve bundan üzüntü duymalıdır. Her problemin bir tek doğru çözüm yolu vardır. Bunu bulamazsak bu bizim için felakettir. Eigenwelth -8- -9- F (yeni duygu) müdahale) Top Dog Kişilik Yapısı Adler tarafından tanımlanan dört kişilik tipi yer almaktadır: ●● Tümdengelimsel Düşünme A (harekete ●● Gestalt Terapisinde Kullanılan Belli Başlı Teknikler Sorumluluk Alırım Boş Sandalye Tekniği ●● İzah Etme ●● Korunum A-B-C Kişilik Kuramı geçiren olay) Temas Süreci İstifçi Tip ●● Göreceli Düşünme -6- 3. Kendini Anlamayı ve İç Görü Kazanmayı Cesaretlendirme PSIKOLOJIK DANIŞMA VE KIŞILIK KURAMLAR İşlem Öncesi Dönem ●● Geçişlik ●● Üretkenliğe Karşı Durgunluk Özerk Dönem (Ahlaki Görecelik Dönemi) 2. Danışanın Çorbasına Tükürmek ●● Parça - Bütün İlişkisi Saplantılı Bağlanma Danışanın İçsel Referans Noktasının Empatik Olarak Algılanması Simgesel İşlev ●● Çok Yönlü Sınıflama Güvenli Bağlanma: 2. Danışanı Yönlendiren Psikolojik Dinamiklerin Araştırılması Gelenek ötesi → Genel - evrensel ●● Odaktan Uzaklaşma (Çok Boyutlu veya Çok Faktörlü Düşünme) Yetişkinlerde Bağlanma Stilleri ●● Temel Kavramlar Dışa Bağlı Dönem (Ahlaki Gerçeklik Dönemi) Geleneksel ●● Tersine Çevirebilme ●● Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık AKILCI DUYGUSAL DAVRANIŞÇI TERAPİ (ADDT) ●● Birey Merkezli Terapi Yaklaşımının Unsurları Döngüsel (Devresel) Tepki ●● Yanlış Bağdaştırma ●● Girişimciliğe Karşı Suçluluk BİREY MERKEZLİ TERAPİ 1. Uygun Terapötik İlişkinin Kurulması Ertelenmiş Taklit ●● Büyüsel Düşünme ●● Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç REHBERLİK Terapötik Yöntem Gelenek öncesi → Bencil ●● Kişi Sürekliliği Kaçınan Bağlanma REHBERLİK ●● Piaget’nin Ahlak Gelişimi Kuramı Nesne Devamlılığı (Nesne Sürekliliği) ●● Odaklanma (Tek Boyutlu veya Tek Faktörlü Düşünme) Güvenli Bağlanma REHBERLİK Ergen Benmerkezciliği ●● Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı ●● Duyusal - Motor Dönem ●● Toplu (Kolektif) Monolog Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı REHBERLİK - 10 - - 11 - REHBERLİK REHBERLİK ADDT de Kullanılan Teknikler ●● Plan Yapmak ●● Bilişsel Teknikler ●● Anlaşma Yapmak Mantık Dışı İnançlarla Tartışma ●● Mazeret Yok Bilişsel Ev Ödevleri Yapma ●● Ceza Yok Bireyin Kullandığı Dili Değiştirme ●● Asla Vazgeçme Akılcı Duygusal Hayal Kurma Rol Oynama Duyguları ve Tepkileri Gözlemleme Düşünceyi Gözleme ●● Geri Bildirim Becerisi ●● Dirençleri Yönetebilme Becerisi ●● Rahatlama Konusunda Danışanları Eğitmek ●● Çözüm Odaklı Terapi Kademeli Kas Gevşetme Danışan tipleri Utançla Müdahale Güç ve Çaba Kullanımı • Şikâyetçi Danışan ●● Davranışçı Teknikler PSİKOLOJİK DANIŞMA AŞAMALARI Psikolojik danışma süreci: • Ziyaretçi Danışan Danışanla kaynaşma ve ilişki kurma Etkinlik ödevleri Pekiştirmeler ve cezalar PSİKOLOJİK DANIŞMA İLKE VE TEKNİKLERİ TEMEL DANIŞMANLIK BECERİLERİ BİLİŞSEL TERAPİ (BT) ●● Danışanı Anlama ●● Bilişsel Hatalar ●● Danışana Özen Gösterme Keyfî Çıkarsama Seçici Algılama Abartma ve Azaltma Rahat bir beden duruşunuz olsun Kişiselleştirme Hafif öne eğilmiş oturun İki Kutuplu Düşünce ●● Terapötik İlişki Uygun jest ve mimiklerin kullanılması ●● Kullanılan Teknikler Uygun temasta bulunmak Özel alana dikkat etmek GERÇEKLİK TERAPİSİ ●● Gerçeklik Terapisinin Stratejileri Soru Sorma ●● İçerik Ve Duygu Yansıtma Becerisi ●● Süreç Becerileri Metaforları Kullanma ●● Danışma Süreci Sistematik Amnezi ●● Uyku Bozuklukları PANİK ve KAYGI BOZUKLUKLARI ●● Dissosiyatif Füg Yoksunluk ●● Korku ●● Depersonalizasyon (Kendine Yabancılaş­ma) Bozukluğu İnsomniya ●● Kaygı ●● Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu Narkolepsi Kaygı (anksiyete): Başka Türlü Adlandırılamayan Dissosiyatif Bozukluk Apne Spesifik fobi PSİKOLOJİK TESTLER Sonlandırma ve izleme Obsesif-kompulsif bozukluk ●● OBEZİTE ●● Psikolojik Test Tanımı BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ ●● Psikolojik Testlerin İşlevi Travma sonrası stres bozukluğu Akut stres bozukluğu Duygudurum BOZUKLUKLARI ve İNTİHAR Yakından ilgilenme ŞİZOFRENİ ve DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLAR Sıralama ●● Manik Epizot İçeriğin yansıtılması Bağlama İşlev Seçme ●● Şizofreni ●● Majör Depresif Bozukluk Konuşmaya açık davet BİLİŞSEL BOZULMALAR Uygulanan Yöntemlerin Değerlendirilmesi BEYİN BOZUKLUKLARI İLE BAĞLANTILI BOZULMALAR Bilimsel Hipotezleri Kontrol Etme TEK KUTUPLU DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI ●● Deliryum ●● Duygudurum Bozukluğu Olmayan Depresyonlar ●● Demans ●● Distimik Bozukluk Psikolojik Testlerde Sınıflandırma ●● Ölçülen Nitelik ve Amacına Göre Testler Parkinson Hastalığı Sessizlik Başarı yetenek- kişilik- ilgi ve tutum test Huntington Hastalığı ÇİFT KUTUPLU (BİPOLAR) BOZUKLUKLAR Empati ●● Siklotimik Bozukluk Koşulsuz Kabul ve Saygı ●● Çift Kutuplu (Bipolar) I. Bozukluk ●● Maksimum Performans ve Davranış Testleri Alzaymır Hastalığı ●● Bireysel Testler ve Grup Testleri ●● Tedavi Süreci ●● Sürat ve Güç Testleri Amnestik Bozukluk ●● Genel ve Özel Yetenek Testleri ●● Çift Kutuplu (Bipolar) II. Bozukluk Hipomanik ÇOCUKLUK ve ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ BOZUKLUKLAR Manik ●● Çocuklarda Yaygın Görülen Bozukluklar Karışık ●● Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Depresif ●● Yaygın Gelişim Bozuklukları (YGB) Çift Kutuplu (Bipolar) Bozukluğun Nedenleri ●● Otizm ●● Davranışın Değerlendirilmesi - 12 - ●● Zekâ Geriliği BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ Yüzleştirme ●● Şimdiki Davranışa Odaklanmak Ağır Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği Yaygın Amnezi ●● BAŞKA TÜRLÜ ADLANDIRILAMAYAN YEME BOZUKLUKLARI (BTAYB) İlişkinin Şimdi ve Buradalığı ●● Soru Sorma Becerisi Orta Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği Seçici Amnezi ●● BULİMİA NERVOZA (BN) Somutluk Özetleme Katılım Lokalize Amnezi Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu Kendini Açma Yapılandırma Yüzleştirme Hafif Düzeyde Öğrenme Yetersizliği Psikolojik danışma müdahalelerini seçme ve uygulama Tutarlılık Saydamlık Başlama Mizah ●● Öğrenme Güçlükleri ●● Dissosiyatif Amnezi ●● ANOREKSİYA NERVOZA (AN) ●● Terapötik Koşullar Giyiminize özen gösterin ●● Öğrenme Yetersizlikleri ve Zekâ Geriliği DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR Agorafobili ya da agorafobisiz panik bozukluk (ve paniksiz agorafobi) Duyguların yansıtma Yüz ifadesinin önemi ●● Terapötik Süreç ●● C Kümesi: Kaçınmacı, bağımlı ve obsesif-kompülsif kişilik bozukluklarını içerir. Beden Dismorfik Bozukluğu (BDB) Hedef tanımlama ve oluşturma Asgari düzeyde teşvik Uygun göz teması kurun ●● B Kümesi: Histriyonik, narsistik, antisosyal ve sınırda kişilik bozukluklarını içerir. REHBERLİK YEME BOZUKLUKLARI Yapılanma Hazır bulunum Aşırı Genelleme KİŞİLİK BOZUKLUKLARI REHBERLİK Sosyal fobi Danışan tarafından sunulan problemin tanımlanması ●● Terapötik Beceriler Temel vücut mesajları şunlardır: DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ ●● A Kümesi: Paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozukluklarını içerir. İletişim ve Eylemleri Gözleme POSTMODERN TERAPİLER • Gönüllü Danışan REHBERLİK ●● Gözlem Yapma Becerisi Mizahın Kullanımı ●● Duygusal Teknikler REHBERLİK ●● Özel Yetenek ve Psikomotor Testler ●● Yaratıcılık Testleri ●● Güzel Sanat Yeteneği Ölçen Testler ●● Kâğıt-Kalem Testleri ●● Asperger Sendromu (AS) - 13 - - 14 - - 15 - - 16 - - 17 - REHBERLİK REHBERLİK REHBERLİK REHBERLİK REHBERLİK GRUP ÇEŞİTLERİ GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA GÜÇLÜĞÜ OLAN DANIŞANLAR ●● Deneme Aşaması (14-17 yaş) Sosyometri ●● İş/Grup Odaklı Gruplar ●● Tekelciler ●● Geçiş Aşaması (18-21 yaş) ●● Peabody Kelime Hazinesi Testi Kimdir Bu? ●● Kapalı Gruplar ●● Sessiz Danışanlar ●● Goodenough-Harris Adam Çizme Testi Sosyal Uzaklık Ölçeği ●● Açık Gruplar ●● Yas Tutanlar ●● Eğitim ve Etkileşim Grupları ●● Kaygılı Olanlar ●● Kişiler Arası İlişkiler Grubu ●● Depresyon Yaşayanlar ●● İntrapsişik Gruplar ●● Öğrenme Güçlüğü Olanlar ●● Birey Merkezli Gruplar ●● Şamaroğlanı ●● Maraton Grupları ●● Sosyal İlişkiye Girenler ●● Destek ve Kendine Yardım Grupları ●● Bağımlılar ●● Psiko-eğitim Grupları ●● Öğüt Verenler Bebek ve Çocuklarda Kullanılan Testler ●● Thurstone Temel Kabiliyetler Testi ●● Cattel Zekâ Testi ●● Brezelton Bebek Değerlendirme Ölçeği ●● Kaufman Çocukları Değerlendirme Bataryası ●● Otis Alfa, Beta ve Gama Zihin Kabiliyeti Testi ●● BAŞKALARININ KANILARINA DAYALI TEKNİKLER ●● ETKİLEŞİME DAYALI TEKNİKLER Psikodrama Sosyodrama Rol Oynama TESTLER Oyun ●● BAŞARI TESTLERİ Görüşme Öğretmen Yapımı Başarı Testleri Standart Başarı Testleri Ev Ziyareti GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TERAPÖTİK GÜÇLER ●● Katılım ●● Psikolojik Danışman • Bibliyoterapi Genel Yetenek Testleri • Vaka İncelemesi Özel Yetenek Testleri • Vaka Konferansı (Vaka Tartışması) ●● İLGİ ENVANTERLERİ • Vaka Tarihçesi ●● KİŞİLİK ENVANTERLERİ • Anı Defteri Envanter Tipi Kişilik Testleri • Veli Görüşmesi Projektif (Yansıtıcı) Kişilik Testleri ●● Sorumluluğun Kabulü ●● Güven ●● Açıklık ●● Grubun Çekiciliği ●● Geri Bildirim ●● Beklentiler ●● Terapötik Gerilim ●● Danışanın Hazır Oluşu ●● Duygusal Boşalım (Katarsis) Koruma (Sürdürme) Dönemi (44 - 65 yaş) GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA ●● Ensest Ya Da Cinsel Tacize Uğrayanlar MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER DANIŞMANLIĞI ÖZELLİK - FAKTÖR UYUMLU KURAMLAR Mesleklerin kendilerine özgü özellikleri vardır. GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMANIN ÖZELLİKLERİ ●● Geçiş Evresi Gözlem ●● Grup, bir süreçtir. ●● Eylem Evresi Özellik - Kayıt Çizelgeleri ●● Grup süreci dinamiktir. ●● Sonlandırma Evresi ●● Grup kişiler arası ilişkileri merkeze alır. ●● Grup kendini açmayı zorunlu kılar. ●● Grup şimdi ve burada ilkesine göre işler. GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA DİRENÇ Gerçekçi (Realistic) Tip ●● Grupta Direnci Artıran Faktörler Araştırmacı / Aydın (Investigative) Tip ●● GÖZLEME DAYALI TEKNİKLER Derecelendirme Ölçeği ●● KENDİNİ ANLATMAYA DAYALI TEKNİKLER Otobiyografi Problem Tarama Listesi Meslek seçimi birey ile mesleği eşleştirmekten ibarettir. Holland’ın Tipoloji Kuramı ●● Holland’ın Tipoloji Kuramında Kişilik Tipleri Üye sayısının fazla oluşu Arzu Listesi GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TEMEL KAVRAMLAR ●● Konsültasyon ●● Sosyal Mikrokozmos Zaman Cetveli ●● Paylaştırma ●● Grup Lideri Grubun farklı yaş ranjlarına sahip oluşu Anket (Soru Listesi) ●● Bağlama ●● Refere Etmek Grup üyelerinin grup oturumlarından bağımsız dışarıda görüşmeleri Kültürel unsurlar Öğrenci Tanıma Fişi (Formu) ●● Süreç ●● Ön Görüşme Sosyal Atom Ölçeği ●● İçerik ●● Ambivalans Kime Göre Ben Neyim? ●● Metailetim ●● Sözleşme Grubun zorla oluşturulması GELENEKSEL YAKLAŞIM GELİŞİMSEL YAKLAŞIM Kriz ve sorun odaklı yardım hizmeti Gelişmeyi sağlayıcı ve kolaylaştırıcı Bilgi verme ve yöneltme ekseninde odaklanma Tüm gelişim alanlarına yönelik yeterlilik kazandırma Uzman odaklı Öğretmen odaklı Tepkisel Yaratıcı ve esnek Görev yönelimli Hedef yönelimli Zaman çizelgesiyle sınırlı öğretimden ayrıştırılmış Program bütünlüğü içinde öğretimle kaynaştırılmış Yapılanmamış Ölçülebilir Var olanı koruma ve sürdürme Var olanı değerlendirme ve geliştirme Sosyal (Social) Tip Girişimci (Enterpriser) Tip Problemli öğrenciye yönelik Bütün öğrencilere yönelik Geleneksel (Conventional) Tip ●● Super’in Rol - Benlik Kavramı Kuramı DEĞERLENDİRME GELİŞTİRME OKULLARDA REHBERLİK HİZMETİ Öğrenci Kişilik Hizmetleri ÖĞRENCİ KİŞİLİK İÇERİĞİ HİZMETLERİNİN KAPSAMI SAĞLIK HİZMETLERİ Sağlıkla İlgili Önlem Alma- Sağlık Eğitimi Verme - Sağlık Kontrolleri ve Taramalar Yapma- Tedavi Hizmetleri SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ Parasal Yardım - Barınma - Beslenme Ulaşım Hizmetleri REHBERLİK LERİ HİZMET- Psikolojik Danışma Hizmetleri – Oryantasyon - Bireyi Tanıma- Bilgi Toplama ve Yayma- Yönelteme ve Yerleştirme-İzleme ve Değerlendirme ÖZEL YETİŞTİRME HİZMETLERİ Başarısızlığı Giderici Yetiştirme Çalışmaları- Özel Yetenek Geliştirme Çalışmaları- Hazırlık Kursları SOSYAL VE KÜLTÜREL HİZMETLER Boş Zaman Eğitimi Verme- Boş Zamanları Değerlendirme- İlgilere Göre Çeşitli Etkinlikleri Planlama ve Yürütme Büyüme Dönemi (0 - 14 yaş) ●● Süpervizyon - 18 - Sanatçı (Artistic) Tip Zaman dağılımı yapma UYGULAMA PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİKTE PROGRAM GELİŞTİRME Her birey kendine özgü birtakım niteliklere sahiptir. ●● Başlangıç Evresi TASARLAMA PROGRAM GELİŞTİRME ●● Madde Bağımlıları Ön hazırlık yapılması Programı oluşturma (içerik ve örgütsel yapıyı belirleme) Çöküş Evresi (+65) ●● Frank Parsons “Meslek Seçimi Grubun Evreleri TEST DIŞI TEKNİKLER PLANLAMA İhtiyaçların belirlenmesi Yerleşme Dönemi (25 - 44 yaş) ●● Özellik - Faktör (Etmen) Kuramı ●● Aidiyet Duygusu • Toplu Dosya ●● TUTUM ENVANTERLERİ (ÖLÇEKLERİ) ●● Kabul Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı’nın (KGRP) Hazırlanması ●● Sınama Aşaması (22 - 24 yaş) ●● Yaramaz Öğrenciler Diğer Teknikler ●● YETENEK TESTLERİ REHBERLİK Araştırma Dönemi (14 - 24 yaş) - 19 - - 20 - - 21 - - 22 - - 23 - REHBERLİK Rehberlik ve Psikolojik Danışmanın Hizmet İçerikleri REHBERLİK PSİKOLOJİK DANIŞMA REHBERLİK Rehberlik Hizmet Alanlarının (Birimlerinin Servislerinin) Sınıflandırılması Rehberliğin Temel İlkeleri ●● Rehberlikte Gönüllülük Esastır Rehberlik Hizmet Alanları (Servisler) Bilgi verme yönü ön plandadır. Duyuşsal yönü ön plandadır. Mekân, zaman, süre ve kişi sayısı önemli değildir. Özel bir mekân ve zaman gerektirir. Kişi sayısı önemlidir. Okul psikolojik danışmanları, yöneticiler ve öğretmenler sunabilir. Bu alanda yetişmiş kişiler (psikolojik danışmanlar) tarafından yürütülür. ●● Rehberliğin Merkezinde Birey Vardır Kapsamı geniştir. Kapsamı rehberliğe göre daha dardır. ●● Rehberlik Hizmetleri Tüm Öğrencilere Açıktır ●● Rehberlikte Gizlilik Esastır ●● Rehberlikte Özerklik Esastır ●● Bireysel Farklılıklara Saygı Esastır ●● Rehberliğin Temeli Demokratik ve İnsancıl Bir Anlayışa Dayanır ●● Rehberlik Hizmetlerinde Öğrenci ile İlgili Herkesin Ortak Bir Anlayış ve İş Birliği İçinde Olması Beklenir Bireyin kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir. REHBERLİK ●● Rehberlik Hizmetleri Hem Bireye Hem de Topluma Karşı Sorumludur Bireyin Kendini Anlaması Bedenini, zihinsel ve fiziksel yeteneklerini, ihtiyaçlarını, ilgilerini, zayıf ve güçlü yönlerini, tutum ve değerlerini tanıması, anlaması ve kabul etmesi REHBERLİK ●● Rehberlik Hizmetleri Yaşam Boyu Sunulur ●● Rehberlik Hizmetleri Eğitimin Ayrılmaz Bir Parçasını Oluşturur ●● Rehberlik Uygulamaları ve Rehberlik Programları Her Okulun Amaç ve İhtiyaçlarına Göre Değişmelidir (Esneklik) Doğrudan Öğrenciye Dönük Rehberlik Hizmetleri Dolaylı Olarak Öğrenciye Dönük Rehberlik Hizmetleri 1.Psikolojik Danışma 1.Konsültasyon (Müşavirlik) 2.Bireyi Tanıma 2.Araştırma ve Değerlendirme 3.Oryantasyon (Yeni Duruma Alıştırma) 3.Çevre ve Veliyle İlişkiler 4.Bilgi Toplama ve Yayma 4.Rehberlik Programı Hazırlama 5.Yöneltme ve Yerleştirme 6.İzleme 7.Refere (Sevk) Rehberlik Yaklaşımları ●● Özellik Etmen (Faktör) Yaklaşımı Çevredeki Olanakları Tanıması Kendini geliştirecek olanaklardan (eğitim iş, meslekler) haberdar olması; yetenek, ilgi, değerlerine uygun olanaklar hakkında bilgi edinmesi ●● Klinik Yaklaşım ●● Eğitimle Kaynaştırılmış Yaklaşım Bireysel ve Grup Rehberliği Faaliyetleri ●● Karar Vermeye Yardımcı Yaklaşım ●● Gelişimsel Rehberlik Yaklaşımı ●● Rehberlik Yaklaşımlarının Uygulanmasında Yararlanılan İki Model BİREYSEL REHBERLİK GRUP REHBERLİĞİ Bireysel konulara/ihtiyaçlara yönelik (eğitsel planlama...) Ortak konulara / ihtiyaçlara yönelik (arkadaşlarla iletişim, utangaçlık...) Sadece danışmanla ya da öğrenmenle ilişki vardır. Diğer akranları ile iletişim kurmanın çok iyi bir yoludur. Sadece danışmanın becerisi bireyi etkiler. Gruptaki etkileşim üyeleri besler. Bir öğrenci Birden fazla öğrenci Merkezileşmemiş - Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli Doğru Kararlar Vererek Özünü Gerçekleştirmesi Merkezileşmiş - Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli Bireyin kendini tanıması ve çevresindeki imkânlar hakkında karar vererek mevcut potansiyelini ortaya çıkarması REHBERLİK REHBERLİK REHBERLİK - 28 - - 29 - Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma BİREYSEL PSİKOLOJİK GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA DANIŞMA 1 danışan bulunur. 8 -12 danışan bulunur. Bir oturum 50 - 55 dakikadır. Bir oturum 90 dakikadır. Danışman açısından grupla psikolojik danışmaya göre daha kolaydır. Danışman açısından bireysel psikolojik danışmaya göre daha zordur. Danışman liderdir. Danışan açısından yardım alma sürecidir. Danışan açısından yardım alma ve yardım verme sürecidir. Öğrenilenlerin sosyal yaşama aktarımı güçtür. Öğrenilenlerin sosyal yaşama aktarımı kolaydır. Ağır ve derin sorunlar ele alınır. Yüzeysel ve hafif sorunlar ele alınır. Ortalama 8-10 oturumda tamamlanır. Ortalama 10-11 oturumda tamamlanır. Sadece bir kişiye yönelik olduğundan ekonomik değildir. Birden fazla kişi yararlanabildiğinden ekonomiktir. Danışan sorunlarını sadece danışmanla paylaşır. Danışan yaşamdaki sorunların sadece kendisine ait olmadığını görür, teselli bulur. Danışan sadece danışmandan yararlanabilir. Danışan sorun çözümünde diğerlerinden sosyal öğrenme yapabilir. İHTİYAÇ YAYINCILIK Kızılırmak Cad. No. 53 Kızılay/ANKARA Tel: 0 312 434 34 00 (pbx) – Faks: 0 312 434 35 00 GSM: 0 530 500 86 74 Web: www.ihtiyacgrup.com – E-posta: [email protected] - 24 - - 25 - - 26 - - 27 -
