REHBERLİK
REHBERLİK
ANATOMİ VE FİZYOLOJİ
REHBERLİK
1. Korelasyon Yöntemi
● Yapısalcılık (Strüktüralizm)
● Biyolojik psikoloji
● İşlevselcilik (Fonksiyonalizm)
● Deneysel psikoloji
● Kontrolümüz altında olmayan bir değişkenin, ilgilendiğimiz başka bir
değişkenle bağlantılı ya da ilişkili olup olmadığını tespit etmek için kullanırız. Aralarında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunmayan durumlar
içinde sahte korelasyon tanımlaması kullanılır.
● Davranışçılık (Bihevyorizm)
● Gelişim psikoloji
● Korelasyon yöntemine ilişkin temel kavramlar şunlardır:
● Bütünlük Psikolojisi (Gestalt)
● Sosyal psikoloji ve kişilik psikolojisi
Korelasyon katsayısı: İki veya daha fazla olay arasındaki ilişkinin
gücünü gösteren sayıdır.
● Klinik ve danışmanlık psikolojisi
Pozitif korelasyon: Bir olaydaki artışın diğer olayda da bir artış
meydana getirdiğini ifade eder.
PSİKOLOJİDE YAKLAŞIMLAR
● Bilinçaltı Psikolojisi (Psikoanaliz)
● Biyolojik Yaklaşım
● Hümanistik Yaklaşım
● Bilişsel Yaklaşım
● Psikoanalitik Yaklaşım
● Öznelci Yaklaşım
PSİKOLOJİNİN ALT ALANLARI
● Eğitim psikolojisi
● Endüstriyel psikolojisi
● Bilişsel nörobilim (nöropsikoloji)
● Evrimsel psikoloji
● Kültürel psikoloji
● Pozitif psikoloji
PSİKOLOJİ BİLİMİNDE ARAŞTIRMA
● Deneysel Araştırma
Hipotez: Nedene ve etkiye ilişkin, test edilebilir bir
önermedir.
Deney: Nedene ve etkiye
ilişkin bir hipotezin, iyi bir
biçimde kontrol edilerek
test edilmesidir.
Değişken: Farklı değerlere sahip, ölçülebilir bir
şeydir.
REHBERLİK
Negatif korelasyon: Bir olay artma eğilimi gösterirken diğer olayın azalma eğilimi gösterdiği anlamına gelir.
Sıfır korelasyon: Bir olayın meydana gelmesi ile başka bir olayın
meydana gelmesi arasında bir ilişki olmadığı anlamına gelir.
Temel Beyin Yapıları ve İşlevleri
Serebral
Korteks
Korpus
Kallosum
Bağımlı Değişken: Değerleri eninde sonunda bağımsız değişkenin değerlerine
dayanan, hipoteze dökülmüş “etkiyi”
temsil eden değişkendir.
Deneysel Grup: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunduğu gruptur.
Dopamin
Gulutamat: Öğrenme ve bellekle ilgilidir.
● Duyusal nöronlar
Şekillerine göre nöronlar
Şekil Değişmezliği
Renk ve Parlaklık Değişmezliği:
Ebat Değişmezliği
Üçlü Zekâ Teorisi
● Deneyim (Yaşantı): “Çevreyle etkileşim sonucunda bireyde kalan iz.”
● Öğrenme
Talamus
● Temel Atıf Hatası: Temel atıf hatası, durum ya da koşulların rolünü
önemsizleştirip bireylerin kişilik ya da karakterlerinin etkilerini abartma
eğilimidir.
Hipotalamus
Yeme, içme ve cinsel davranışlara aracılık eder; endokrin
faaliyetini dengeler ve homeostazı korur; duygularda ve
strese tepkide payı vardır. Hormonal ve sinir sistemlerinin
uyumlu çalışmasını sağlayan ana merkezdir, birçok hormon buradan salgılanır.
● Sosyal Kolaylaştırma: Sosyal kolaylaştırma, birlikte hareket etme ve
seyirci etkisinin performans üzerindeki olumlu etkisini açıklamak üzere
kullanılan bir terimdir.
● Klinefelter Sendromu
Beyincik
Medulla
Hareket koordinasyonu ve motor öğrenme ile ilgilidir.
Dengenin sağlanması ve vücut pozisyonunun korunmasında etkilidir.
Uyarılmayı kontrol etmede ve özel uyaranlara dikkati
odaklama yeteneğinde rol oynar. Kardiyovasküler sistem
üzerinde etkilidir.
Nefes almayı ve organizmanın dik duruşunu koruyan bazı
refleksleri kontrol eder.
● Pratik zekâ
● Kritik Dönem
● Yaratıcı zekâ
● Gelişim Alanı
Bedensel Gelişim
SOSYAL PSİKOLOJİ
Sosyal Gelişim
Dil Gelişimi
Cinsel Gelişim
Hareket (Motor) Gelişim
Ahlak Gelişimi
GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
● Turner Sendromu
● Down Sendromu
● Fragile X Sendromu
● XYY Sendromu
● Kimliksizleşme: Bireyler kişisel kimliklerinin önemini en aza indirgeyerek bireysel ve toplumsal sorumluluklarını bir kenara bırakıp saldırgan
eğilimler içine girebilir.
● Böbrek Üstü Bezleri
● Seyirci Etkisi
Sinir Sistemi
● Beyin
Broca afazisi: Beynin Broca bölgesinde oluşan hasar biçimidir.
● İtaat
Arka Beyin: Beynin bu bölgesinde medulla, köprü-pons, retikular oluşum
ve beyincik bulunur.
Wernicke afazisi: Hastalar okuduklarını anlayamazlar, akıcı bir şekilde yazı
yazabilirler fakat yazdıkları anlamsızdır.
İtaatin Nedenleri
Orta Beyin: Ön ve arka beyni birbirlerine birleştirmekle görevlidir.
● Otonom Sinir Sistemi
Ön Beyin: Talamus, hipotalamus, limbik sistem, hipofiz bezi ve serebral
korteks bulunur.
Sempatetik ve parasempatetik olmak üzere, genellikle birbirine zıt çalışan
iki bölümden oluşmaktadır.
Duygusal Gelişim
Bilişsel Gelişim
● Sosyal Engelleme: Sosyal engelleme ise birlikte hareket etmek ve seyirci etkisinin performans üzerindeki olumsuz etkisini açıklamak üzere
kullanılan bir terimdir.
Rastgele Atama: Her katılımcının, herhangi bir gruba atanmak için eşit
şansının olacağı şekilde, katılımcıların deney ve kontrol gruplarına
atanması sistemidir.
İstatistik: Bir veri örneklemi kullanılarak genelleştirmelere ve çıkarsamalara varılabilmesi için kullanılan matematiksel tekniklerdir.
● Hazırbulunuşluk: Organizma davranışa ilişkin ilgi, istek, tutum ve ön bilgilere de sahip olması.
● Analitik zekâ
Kontrol Grubu: Hipoteze dökülen nedenselliğin bulunmadığı gruptur.
Ölçüm: Değişkenlerin farklı değerlerine sayıların atanması sistemidir.
Boy artışı +Kilo artışı: Büyüme + Organların yeterli konuma gelmesi: OLGUNLAŞMA
Sosyal psikoloji, kişilerin davranışlarının ve zihinsel süreçlerinin başkalarının gerçek ya da hayalî varlığı tarafından şekillenme yollarını araştıran
bilimsel çalışmadır.
oluşum
● Motor nöronlar
● Olgunlaşma: Organların kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilecek düzeye ulaşmasını
Retikular
● İnternöronlar
● Algı Değişmezliği
GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Bütün duyularımız ilk durağı burasıdır. Duyu reseptörlerinden beyne gelen bilgileri yönetir; uyku ve uyanıklığı
kontrol etmeye yardım eder.
Seratonin
Görevlerine göre nöronlar şunlardır:
● Büyüme: Bireyin boyunun ve ağırlığın artması, organ ve organların bağlı
olduğu sistemlerin hacimlerinin artmasından doğan değişiklikleri içermektedir.
Duygulara, özellikle korkuya, aracılık eder. Hipokampüs
ile anımsama noktasında bağlantısal bir ilişkisi vardır.
Asetilkolin
Norepinefrin
Algı, beynimizin binlerce ayrı ve anlamsız duyuyu birleştirip anlamlı bir desen veya görüntüye dönüştürmesinden sonra elde ettiğimiz deneyimler
bütünüdür.
Amigdala
● Nörotransmiter
Bağımsız Değişken: Tamamen deneyi
yürüten kişinin kontrolü altında olup katılımcıların ne yaptıklarından bağımsız
olan, hipoteze dökülmüş “nedenselliği”
temsil eden değişkendir.
● Algı
Hipokampus
Biyolojik psikoloji
● Nöronlar
Beynin iki yarı küresini birleştirir. Yaklaşık 200 milyon sinir
hücresi bu bağlantıyı sağlar. Bu bağlantılar arasındaki bir
kopukluk “yabancı el” sendromunun ortaya çıkmasına yol
açar.
REHBERLİK
Bellekte, özellikle epizotlarda (olaylar zinciri) özel bir rol
oynar. Beyinde uyanıklık durumunda belirleyici bölgedir.
Bu bölgedeki hasarlar kısa süreli hafızayı etkiler.
● Tarama Yöntemi
● Gözlem
Ağırlık bakımından beynin 3’te 2’sini oluşturmaktadır.
Düşünce, dil ve algı gibi işlevlerden sorumludur. İşlevsellik bakımından prefrontal korteks, birincil motor korteks,
birincil somatoform (bedensel) korteks, görsel korteks,
wernicke kısmı ve işitsel korteks gibi kısımlara ayrılmaktadır. Yapısal olarak da frontal lob, oksipital lob, parietal
lob, temporal lob ve İnsular lob olmak üzere kısımlara
ayrılmaktadır
REHBERLİK
● Hipofiz Bezi
● Tiroit Bezi
GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ
● Gelişim Bir Bütündür
● Uyma
● Gelişim Süreklidir ve Belli Aşamalarla Gerçekleşir
● Gelişim, Kalıtım ve Çevrenin Etkileşimiyle Gerçekleşir
● Gelişim Yordanabilir Bir Sıra İzler
Yanlış Norma Uymak
● Gelişimde Bireysel Farklılıklar Vardır
Kendini Mazur Görmek
Kişisel Sorumluluğun Yitirilmesi
● Gelişimde Kritik Dönemler Vardır
● Gelişimin Hızı Her Yaşta Farklıdır
● Gelişim Nöbetleşe Devam Eder
-1-
-2-
-3-
-4-
-5-
REHBERLİK
Gelişim Psikolojisinde Kuramlar
●● Yaklaşma - Yaklaşma Çatışması: Aynı anda iki farklı şeyi yapmak istememize karşın bunlardan yalnızca birini seçmemiz.
●● Kaçınma - Kaçınma Çatışması: Yani istemediğimiz iki şeyden birini tercih
etmemiz gerekir.
●● Yaklaşma - Kaçınma Çatışması: Bireyin istendik ve istenmedik bir durumu tercih edip etmeme.
Savunma Mekanizmaları
●● Özdeşim Kurma
●● Yadsıma (İnkâr)
●● Mantığa Bürünme
●● Bedenselleştirme (Organlaştırma)
●● Yansıtma
●● Düşünselleştirme (Entellektüelleştirme)
●● Yön (Yer) Değiştirme
●● Ketlenme
●● Ödünleme (Telafi)
●● Asetizm (Çilecilik - Zahitlik)
●● Yüceltme
REHBERLİK
Zihinsel Gelişim Kuramları
Piag
et’nin Zihinsel Gelişim Kuramı
Zihinsel Gelişimin Dönemleri
●● Temel Güvene Karşı Güvensizlik
●● Başarıya Karşı Yetersizlik
●● Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Kargaşası
Kimlik Statüleri
●● Ego Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk
İnsancıl (Hümanist) Kuram
Gerçek benlik (benlik tasarımı veya benlik bilinci) bireyin yaşantılarına
bağlı olarak geliştirmiş olduğu, kendisine ilişkin algısını ifade eder.
İdeal benlik ise bireyin ulaşmak istediği konuma ilişkin algısını ifade eder.
Koşulsuz
Olumlu Kabul
4. Yeniden Oryantasyon Süreci
Uyum
→ Toplumcu
PSİKANALİTİK KURAM
●● Canlandırmacılık (Animizm)
Düşünce
ve duygular çok yakın ilişki içindedir.
Düşünce
ve duygular birbirine eşlik eder.
Temas
Hem
düşünce hem de duygu içselleştirilmiş konuşmalara eşlik
eder.
Terapide Kullanılan Teknikler
Kaygı
ve Uyum Sorunları
Duygusal
Sorunlar
1. “Gibi” Davranmak:
Koşulları
Algılama ve Yaşama
3. Kendini Yakalamak
GESTALT TERAPİ
4. Düğmeye Basmak
●● Gestalt Terapinin Tarihçesi
İnsan
Doğası
●● Kişiliğin Yapısı
●● Yapaycılık (Artifikalizm)
●● Benmerkezci Düşünme
●● Paralel Oyun
İd
JUNGCU ANALİZ ve ANALİTİK PSİKOTERAPİ
Ego
●● Jung’un Bilinçaltı Yaklaşımı
Süperego
●● Kolektif Bilinç Dışı
●● Semboller
●● Özelden Özele Akıl Yürütme
Eric FROMM’un Karakter Tipolojisi
●● Kompleksler
Alıcı
Tip
●● Kelime Çağrışım Testi
Sömürücü
Tip
●● Kişilik Gelişimi
Somut işlemler Dönemi
Pazarlayıcı
Tip
TERAPİNİN BASAMAKLARI
Üretken
Tip
●● İtiraf Etme
Soyut İşlemler Dönemi
●● Tümevarımsal Düşünme
ADLER TERAPİ / BİREYSEL PSİKOLOJİ
●● Eğitim
●● TEMEL KAVRAMLARI
●● Dönüşüm
●● Hipotetik düşünme
●● Analojik Düşünme
●● Bütünleştirmeci (Kombinasyonel) Düşünme
-7-
B (inanç)
D (yadsıma
Temasın
Kesintiye Uğraması
Tamamlanmamış
İşler
Paradoksal
Değişim Kuramı
●● Terapötik Amaçlar
Alan
Kuramı
Farkındalık
●● Akıl Dışı İnançlar
Kördüğüm
An
ya da Şimdiki Zaman
Kutuplar
Terapötik
Amaçlar
Temas
Terapistin
Rolü
Temas
Sınırı
Danışanın
Terapi Sürecindeki Yaşantısı
C (duygusal ve
davranışsal tepki)
E (Etki)
Bir
insan önemsediği ve değer verdiği herkes tarafından sevilmeli
ve onaylanmalıdır.
Bir
insan her bakımdan tamamen yeterli, yetenekli ve başarılı
olmalıdır.
Bazı
insanlar kötü, alçak ve haindir, bu insanlar suçludur ve cezalandırılmalıdır.
İşler
istenen şekilde gitmezse bu bir felakettir.
Yansıtma
Oyunu
İnsanların
mutsuzluğu dışarıdan kaynaklanır.
Under
Dog
Abartma
Egzersizi
Daire
Yapma
Hisleriyle
Kalma
Tehlikeli
veya korku verici olabilecek bir şey hakkında, zihni dehşetli bir şekilde meşgul etmek veya üzgün olmak doğrudur.
Yaşamın
zorlukları ve sorumluluklarıyla yüzleşmekten kaçınmak,
kendini disipline etmek ve sorumluluk üstlenmekten daha kolaydır.
Sosyal
(Toplumsal) İlgi
VAROLUŞÇU TERAPİ
Aşağılık
ve Üstünlük Duygusu
●● Terapötik Süreç
●● TEDAVİ TEKNİKLERİ
Yaşam
Tarzı/Stili
●● Terapatik Teknikler
Sistematik
Duyarsızlaştırma
Erkeksi
Protesto
●● Paradoksal Niyet Tekniği (Paradoxical Intention)
Taşırma
Terapileri
Doğum
Sırası ve Kardeş İlişkileri
●● Düşünme Odağını Değiştirme Tekniği (De-reflection)
IN
VIVO Duyarsızlaştırma Tekniği
●● TEMEL KAVRAMLARI
Model
Alma Teknikleri
Baskın
Tip
●● İnsan Doğasına Bakışları
Alıcı
Tip
●● Varolmanın Üç Yolu
Göz
Hareketleri İle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Yöntemi
(EMDR)
DAVRANIŞÇI TERAPİ
Kaçınan
Tip
Umwelth
Atılganlık
Eğitimi
Sosyal
Yetkin Tip
Mithwelth
Çok
Modelli Terapi/Klinik Davranış Terapisi
Kişi
başkalarına bağımlı olmalı ve güvenip danışabileceği birileri
olmalıdır.
Geçmiş
çok önemlidir. Çünkü bir şey birinin hayatını bir kez etkilerse bunu sonsuza kadar yapmaya devam edecektir.
Kişi
başkalarının sorununa duyarlı olmalı ve bundan üzüntü duymalıdır.
Her
problemin bir tek doğru çözüm yolu vardır. Bunu bulamazsak
bu bizim için felakettir.
Eigenwelth
-8-
-9-
F (yeni duygu)
müdahale)
Top
Dog
Kişilik
Yapısı
Adler tarafından tanımlanan dört kişilik tipi yer almaktadır:
●● Tümdengelimsel Düşünme
A (harekete
●● Gestalt Terapisinde Kullanılan Belli Başlı Teknikler
Sorumluluk
Alırım
Boş
Sandalye Tekniği
●● İzah Etme
●● Korunum
A-B-C Kişilik Kuramı
geçiren olay)
Temas
Süreci
İstifçi
Tip
●● Göreceli Düşünme
-6-
3. Kendini Anlamayı ve İç Görü Kazanmayı Cesaretlendirme
PSIKOLOJIK DANIŞMA VE KIŞILIK KURAMLAR
İşlem Öncesi Dönem
●● Geçişlik
●● Üretkenliğe Karşı Durgunluk
Özerk
Dönem (Ahlaki Görecelik Dönemi)
2. Danışanın Çorbasına Tükürmek
●● Parça - Bütün İlişkisi
Saplantılı
Bağlanma
Danışanın
İçsel Referans Noktasının Empatik Olarak Algılanması
Simgesel
İşlev
●● Çok Yönlü Sınıflama
Güvenli
Bağlanma:
2. Danışanı Yönlendiren Psikolojik Dinamiklerin Araştırılması
Gelenek
ötesi → Genel - evrensel
●● Odaktan Uzaklaşma (Çok Boyutlu veya Çok Faktörlü Düşünme)
Yetişkinlerde Bağlanma Stilleri
●● Temel Kavramlar
Dışa
Bağlı Dönem (Ahlaki Gerçeklik Dönemi)
Geleneksel
●● Tersine Çevirebilme
●● Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık
AKILCI DUYGUSAL DAVRANIŞÇI TERAPİ (ADDT)
●● Birey Merkezli Terapi Yaklaşımının Unsurları
Döngüsel
(Devresel) Tepki
●● Yanlış Bağdaştırma
●● Girişimciliğe Karşı Suçluluk
BİREY MERKEZLİ TERAPİ
1. Uygun Terapötik İlişkinin Kurulması
Ertelenmiş
Taklit
●● Büyüsel Düşünme
●● Özerkliğe Karşı Kuşku ve Utanç
REHBERLİK
Terapötik Yöntem
Gelenek
öncesi → Bencil
●● Kişi Sürekliliği
Kaçınan
Bağlanma
REHBERLİK
●● Piaget’nin Ahlak Gelişimi Kuramı
Nesne
Devamlılığı (Nesne Sürekliliği)
●● Odaklanma (Tek Boyutlu veya Tek Faktörlü Düşünme)
Güvenli
Bağlanma
REHBERLİK
Ergen Benmerkezciliği
●● Kohlberg’in Ahlak Gelişimi Kuramı
●● Duyusal - Motor Dönem
●● Toplu (Kolektif) Monolog
Erikson’un Psikososyal Gelişim Kuramı
REHBERLİK
- 10 -
- 11 -
REHBERLİK
REHBERLİK
ADDT de Kullanılan Teknikler
●● Plan Yapmak
●● Bilişsel Teknikler
●● Anlaşma Yapmak
Mantık Dışı İnançlarla Tartışma
●● Mazeret Yok
Bilişsel
Ev Ödevleri Yapma
●● Ceza Yok
Bireyin
Kullandığı Dili Değiştirme
●● Asla Vazgeçme
Akılcı
Duygusal Hayal Kurma
Rol
Oynama
Duyguları
ve Tepkileri Gözlemleme
Düşünceyi
Gözleme
●● Geri Bildirim Becerisi
●● Dirençleri Yönetebilme Becerisi
●● Rahatlama Konusunda Danışanları Eğitmek
●● Çözüm Odaklı Terapi
Kademeli
Kas Gevşetme
Danışan
tipleri
Utançla
Müdahale
Güç
ve Çaba Kullanımı
• Şikâyetçi Danışan
●● Davranışçı Teknikler
PSİKOLOJİK DANIŞMA AŞAMALARI
Psikolojik danışma süreci:
• Ziyaretçi Danışan
Danışanla
kaynaşma ve ilişki kurma
Etkinlik
ödevleri
Pekiştirmeler
ve cezalar
PSİKOLOJİK DANIŞMA İLKE VE TEKNİKLERİ
TEMEL DANIŞMANLIK BECERİLERİ
BİLİŞSEL TERAPİ (BT)
●● Danışanı Anlama
●● Bilişsel Hatalar
●● Danışana Özen Gösterme
Keyfî
Çıkarsama
Seçici
Algılama
Abartma
ve Azaltma
Rahat
bir beden duruşunuz olsun
Kişiselleştirme
Hafif
öne eğilmiş oturun
İki
Kutuplu Düşünce
●● Terapötik İlişki
Uygun
jest ve mimiklerin kullanılması
●● Kullanılan Teknikler
Uygun
temasta bulunmak
Özel
alana dikkat etmek
GERÇEKLİK TERAPİSİ
●● Gerçeklik Terapisinin Stratejileri
Soru
Sorma
●● İçerik Ve Duygu Yansıtma Becerisi
●● Süreç Becerileri
Metaforları
Kullanma
●● Danışma Süreci
Sistematik
Amnezi
●● Uyku Bozuklukları
PANİK ve KAYGI BOZUKLUKLARI
●● Dissosiyatif Füg
Yoksunluk
●● Korku
●● Depersonalizasyon (Kendine Yabancılaş­ma) Bozukluğu
İnsomniya
●● Kaygı
●● Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu
Narkolepsi
Kaygı (anksiyete):
Başka
Türlü Adlandırılamayan Dissosiyatif Bozukluk
Apne
Spesifik
fobi
PSİKOLOJİK TESTLER
Sonlandırma
ve izleme
Obsesif-kompulsif
bozukluk
●● OBEZİTE
●● Psikolojik Test Tanımı
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
●● Psikolojik Testlerin İşlevi
Travma
sonrası stres bozukluğu
Akut
stres bozukluğu
Duygudurum BOZUKLUKLARI ve İNTİHAR
Yakından
ilgilenme
ŞİZOFRENİ ve DİĞER PSİKOTİK BOZUKLUKLAR
Sıralama
●● Manik Epizot
İçeriğin
yansıtılması
Bağlama
İşlev
Seçme
●● Şizofreni
●● Majör Depresif Bozukluk
Konuşmaya
açık davet
BİLİŞSEL BOZULMALAR
Uygulanan
Yöntemlerin Değerlendirilmesi
BEYİN BOZUKLUKLARI İLE BAĞLANTILI BOZULMALAR
Bilimsel
Hipotezleri Kontrol Etme
TEK KUTUPLU DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
●● Deliryum
●● Duygudurum Bozukluğu Olmayan Depresyonlar
●● Demans
●● Distimik Bozukluk
Psikolojik Testlerde Sınıflandırma
●● Ölçülen Nitelik ve Amacına Göre Testler
Parkinson
Hastalığı
Sessizlik
Başarı
yetenek- kişilik- ilgi ve tutum test
Huntington
Hastalığı
ÇİFT KUTUPLU (BİPOLAR) BOZUKLUKLAR
Empati
●● Siklotimik Bozukluk
Koşulsuz
Kabul ve Saygı
●● Çift Kutuplu (Bipolar) I. Bozukluk
●● Maksimum Performans ve Davranış Testleri
Alzaymır
Hastalığı
●● Bireysel Testler ve Grup Testleri
●● Tedavi Süreci
●● Sürat ve Güç Testleri
Amnestik
Bozukluk
●● Genel ve Özel Yetenek Testleri
●● Çift Kutuplu (Bipolar) II. Bozukluk
Hipomanik
ÇOCUKLUK ve ERGENLİK DÖNEMİNDEKİ BOZUKLUKLAR
Manik
●● Çocuklarda Yaygın Görülen Bozukluklar
Karışık
●● Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Depresif
●● Yaygın Gelişim Bozuklukları (YGB)
Çift
Kutuplu (Bipolar) Bozukluğun Nedenleri
●● Otizm
●● Davranışın Değerlendirilmesi
- 12 -
●● Zekâ Geriliği
BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ
Yüzleştirme
●● Şimdiki Davranışa Odaklanmak
Ağır
Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği
Yaygın
Amnezi
●● BAŞKA TÜRLÜ ADLANDIRILAMAYAN YEME BOZUKLUKLARI (BTAYB)
İlişkinin
Şimdi ve Buradalığı
●● Soru Sorma Becerisi
Orta
Düzeyde Zihinsel Öğrenme Yetersizliği
Seçici
Amnezi
●● BULİMİA NERVOZA (BN)
Somutluk
Özetleme
Katılım
Lokalize
Amnezi
Genelleştirilmiş
kaygı bozukluğu
Kendini
Açma
Yapılandırma
Yüzleştirme
Hafif
Düzeyde Öğrenme Yetersizliği
Psikolojik
danışma müdahalelerini seçme ve uygulama
Tutarlılık
Saydamlık
Başlama
Mizah
●● Öğrenme Güçlükleri
●● Dissosiyatif Amnezi
●● ANOREKSİYA NERVOZA (AN)
●● Terapötik Koşullar
Giyiminize
özen gösterin
●● Öğrenme Yetersizlikleri ve Zekâ Geriliği
DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR
Agorafobili
ya da agorafobisiz panik bozukluk (ve paniksiz agorafobi)
Duyguların
yansıtma
Yüz
ifadesinin önemi
●● Terapötik Süreç
●● C Kümesi: Kaçınmacı, bağımlı ve obsesif-kompülsif kişilik bozukluklarını
içerir.
Beden Dismorfik Bozukluğu (BDB)
Hedef
tanımlama ve oluşturma
Asgari
düzeyde teşvik
Uygun
göz teması kurun
●● B Kümesi: Histriyonik, narsistik, antisosyal ve sınırda kişilik bozukluklarını içerir.
REHBERLİK
YEME BOZUKLUKLARI
Yapılanma
Hazır
bulunum
Aşırı
Genelleme
KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
REHBERLİK
Sosyal
fobi
Danışan
tarafından sunulan problemin tanımlanması
●● Terapötik Beceriler
Temel vücut mesajları şunlardır:
DAVRANIŞ VE UYUM PROBLEMLERİ
●● A Kümesi: Paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozukluklarını içerir.
İletişim
ve Eylemleri Gözleme
POSTMODERN TERAPİLER
• Gönüllü Danışan
REHBERLİK
●● Gözlem Yapma Becerisi
Mizahın
Kullanımı
●● Duygusal Teknikler
REHBERLİK
●● Özel Yetenek ve Psikomotor Testler
●● Yaratıcılık Testleri
●● Güzel Sanat Yeteneği Ölçen Testler
●● Kâğıt-Kalem Testleri
●● Asperger Sendromu (AS)
- 13 -
- 14 -
- 15 -
- 16 -
- 17 -
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
GRUP ÇEŞİTLERİ
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA GÜÇLÜĞÜ OLAN DANIŞANLAR
●● Deneme Aşaması (14-17 yaş)
Sosyometri
●● İş/Grup Odaklı Gruplar
●● Tekelciler
●● Geçiş Aşaması (18-21 yaş)
●● Peabody Kelime Hazinesi Testi
Kimdir
Bu?
●● Kapalı Gruplar
●● Sessiz Danışanlar
●● Goodenough-Harris Adam Çizme Testi
Sosyal
Uzaklık Ölçeği
●● Açık Gruplar
●● Yas Tutanlar
●● Eğitim ve Etkileşim Grupları
●● Kaygılı Olanlar
●● Kişiler Arası İlişkiler Grubu
●● Depresyon Yaşayanlar
●● İntrapsişik Gruplar
●● Öğrenme Güçlüğü Olanlar
●● Birey Merkezli Gruplar
●● Şamaroğlanı
●● Maraton Grupları
●● Sosyal İlişkiye Girenler
●● Destek ve Kendine Yardım Grupları
●● Bağımlılar
●● Psiko-eğitim Grupları
●● Öğüt Verenler
Bebek ve Çocuklarda Kullanılan Testler
●● Thurstone Temel Kabiliyetler Testi
●● Cattel Zekâ Testi
●● Brezelton Bebek Değerlendirme Ölçeği
●● Kaufman Çocukları Değerlendirme Bataryası
●● Otis Alfa, Beta ve Gama Zihin Kabiliyeti Testi
●● BAŞKALARININ KANILARINA DAYALI TEKNİKLER
●● ETKİLEŞİME DAYALI TEKNİKLER
Psikodrama
Sosyodrama
Rol
Oynama
TESTLER
Oyun
●● BAŞARI TESTLERİ
Görüşme
Öğretmen
Yapımı Başarı Testleri
Standart
Başarı Testleri
Ev
Ziyareti
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TERAPÖTİK GÜÇLER
●● Katılım
●● Psikolojik Danışman
• Bibliyoterapi
Genel
Yetenek Testleri
• Vaka İncelemesi
Özel
Yetenek Testleri
• Vaka Konferansı (Vaka Tartışması)
●● İLGİ ENVANTERLERİ
• Vaka Tarihçesi
●● KİŞİLİK ENVANTERLERİ
• Anı Defteri
Envanter
Tipi Kişilik Testleri
• Veli Görüşmesi
Projektif
(Yansıtıcı) Kişilik Testleri
●● Sorumluluğun Kabulü
●● Güven
●● Açıklık
●● Grubun Çekiciliği
●● Geri Bildirim
●● Beklentiler
●● Terapötik Gerilim
●● Danışanın Hazır Oluşu
●● Duygusal Boşalım (Katarsis)
Koruma
(Sürdürme) Dönemi (44 - 65 yaş)
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA
●● Ensest Ya Da Cinsel Tacize Uğrayanlar
MESLEKİ REHBERLİK VE KARİYER DANIŞMANLIĞI
ÖZELLİK - FAKTÖR UYUMLU KURAMLAR
Mesleklerin
kendilerine özgü özellikleri vardır.
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMANIN ÖZELLİKLERİ
●● Geçiş Evresi
Gözlem
●● Grup, bir süreçtir.
●● Eylem Evresi
Özellik
- Kayıt Çizelgeleri
●● Grup süreci dinamiktir.
●● Sonlandırma Evresi
●● Grup kişiler arası ilişkileri merkeze alır.
●● Grup kendini açmayı zorunlu kılar.
●● Grup şimdi ve burada ilkesine göre işler.
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA DİRENÇ
Gerçekçi
(Realistic) Tip
●● Grupta Direnci Artıran Faktörler
Araştırmacı
/ Aydın (Investigative) Tip
●● GÖZLEME DAYALI TEKNİKLER
Derecelendirme
Ölçeği
●● KENDİNİ ANLATMAYA DAYALI TEKNİKLER
Otobiyografi
Problem
Tarama Listesi
Meslek
seçimi birey ile mesleği eşleştirmekten ibarettir.
Holland’ın Tipoloji Kuramı
●● Holland’ın Tipoloji Kuramında Kişilik Tipleri
Üye
sayısının fazla oluşu
Arzu
Listesi
GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMADA TEMEL KAVRAMLAR
●● Konsültasyon
●● Sosyal Mikrokozmos
Zaman
Cetveli
●● Paylaştırma
●● Grup Lideri
Grubun
farklı yaş ranjlarına sahip oluşu
Anket
(Soru Listesi)
●● Bağlama
●● Refere Etmek
Grup
üyelerinin grup oturumlarından bağımsız dışarıda görüşmeleri
Kültürel
unsurlar
Öğrenci
Tanıma Fişi (Formu)
●● Süreç
●● Ön Görüşme
Sosyal
Atom Ölçeği
●● İçerik
●● Ambivalans
Kime
Göre Ben Neyim?
●● Metailetim
●● Sözleşme
Grubun
zorla oluşturulması
GELENEKSEL YAKLAŞIM
GELİŞİMSEL YAKLAŞIM
Kriz ve sorun odaklı yardım
hizmeti
Gelişmeyi sağlayıcı ve kolaylaştırıcı
Bilgi verme ve yöneltme ekseninde odaklanma
Tüm gelişim alanlarına yönelik
yeterlilik kazandırma
Uzman odaklı
Öğretmen odaklı
Tepkisel
Yaratıcı ve esnek
Görev yönelimli
Hedef yönelimli
Zaman çizelgesiyle sınırlı öğretimden ayrıştırılmış
Program bütünlüğü içinde öğretimle kaynaştırılmış
Yapılanmamış
Ölçülebilir
Var olanı koruma ve sürdürme
Var olanı değerlendirme ve geliştirme
Sosyal
(Social) Tip
Girişimci
(Enterpriser) Tip
Problemli öğrenciye yönelik
Bütün öğrencilere yönelik
Geleneksel
(Conventional) Tip
●● Super’in Rol - Benlik Kavramı Kuramı
DEĞERLENDİRME
GELİŞTİRME
OKULLARDA REHBERLİK HİZMETİ
Öğrenci Kişilik Hizmetleri
ÖĞRENCİ KİŞİLİK
İÇERİĞİ
HİZMETLERİNİN
KAPSAMI
SAĞLIK HİZMETLERİ
Sağlıkla İlgili Önlem Alma- Sağlık Eğitimi Verme - Sağlık Kontrolleri ve Taramalar Yapma- Tedavi Hizmetleri
SOSYAL YARDIM HİZMETLERİ
Parasal Yardım - Barınma - Beslenme Ulaşım Hizmetleri
REHBERLİK
LERİ
HİZMET-
Psikolojik Danışma Hizmetleri – Oryantasyon - Bireyi Tanıma- Bilgi Toplama ve
Yayma- Yönelteme ve Yerleştirme-İzleme ve Değerlendirme
ÖZEL YETİŞTİRME HİZMETLERİ
Başarısızlığı Giderici Yetiştirme Çalışmaları- Özel Yetenek Geliştirme Çalışmaları- Hazırlık Kursları
SOSYAL VE KÜLTÜREL
HİZMETLER
Boş Zaman Eğitimi Verme- Boş Zamanları Değerlendirme- İlgilere Göre Çeşitli
Etkinlikleri Planlama ve Yürütme
Büyüme
Dönemi (0 - 14 yaş)
●● Süpervizyon
- 18 -
Sanatçı
(Artistic) Tip
Zaman dağılımı yapma
UYGULAMA
PSİKOLOJİK DANIŞMA ve REHBERLİKTE PROGRAM GELİŞTİRME
Her
birey kendine özgü birtakım niteliklere sahiptir.
●● Başlangıç Evresi
TASARLAMA
PROGRAM GELİŞTİRME
●● Madde Bağımlıları
Ön hazırlık yapılması
Programı oluşturma
(içerik ve örgütsel yapıyı belirleme)
Çöküş
Evresi (+65)
●● Frank Parsons “Meslek Seçimi
Grubun Evreleri
TEST DIŞI TEKNİKLER
PLANLAMA
İhtiyaçların belirlenmesi
Yerleşme
Dönemi (25 - 44 yaş)
●● Özellik - Faktör (Etmen) Kuramı
●● Aidiyet Duygusu
• Toplu Dosya
●● TUTUM ENVANTERLERİ (ÖLÇEKLERİ)
●● Kabul
Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı’nın (KGRP) Hazırlanması
●● Sınama Aşaması (22 - 24 yaş)
●● Yaramaz Öğrenciler
Diğer
Teknikler
●● YETENEK TESTLERİ
REHBERLİK
Araştırma
Dönemi (14 - 24 yaş)
- 19 -
- 20 -
- 21 -
- 22 -
- 23 -
REHBERLİK
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanın Hizmet İçerikleri
REHBERLİK
PSİKOLOJİK DANIŞMA
REHBERLİK
Rehberlik Hizmet Alanlarının (Birimlerinin Servislerinin) Sınıflandırılması
Rehberliğin Temel İlkeleri
●● Rehberlikte Gönüllülük Esastır
Rehberlik Hizmet Alanları (Servisler)
Bilgi verme yönü ön plandadır.
Duyuşsal yönü ön plandadır.
Mekân, zaman, süre ve
kişi sayısı önemli değildir.
Özel bir mekân ve zaman gerektirir.
Kişi sayısı önemlidir.
Okul psikolojik danışmanları, yöneticiler ve öğretmenler sunabilir.
Bu alanda yetişmiş kişiler (psikolojik
danışmanlar) tarafından yürütülür.
●● Rehberliğin Merkezinde Birey Vardır
Kapsamı geniştir.
Kapsamı rehberliğe göre daha dardır.
●● Rehberlik Hizmetleri Tüm Öğrencilere Açıktır
●● Rehberlikte Gizlilik Esastır
●● Rehberlikte Özerklik Esastır
●● Bireysel Farklılıklara Saygı Esastır
●● Rehberliğin Temeli Demokratik ve İnsancıl Bir Anlayışa Dayanır
●● Rehberlik Hizmetlerinde Öğrenci ile İlgili Herkesin Ortak Bir Anlayış ve İş
Birliği İçinde Olması Beklenir
Bireyin kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, doğru kararlar vererek
özünü gerçekleştirmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir.
REHBERLİK
●● Rehberlik Hizmetleri Hem Bireye Hem de Topluma Karşı Sorumludur
Bireyin Kendini Anlaması
Bedenini, zihinsel ve fiziksel yeteneklerini, ihtiyaçlarını, ilgilerini, zayıf ve güçlü
yönlerini, tutum ve değerlerini tanıması,
anlaması ve kabul etmesi
REHBERLİK
●● Rehberlik Hizmetleri Yaşam Boyu Sunulur
●● Rehberlik Hizmetleri Eğitimin Ayrılmaz Bir Parçasını Oluşturur
●● Rehberlik Uygulamaları ve Rehberlik Programları Her Okulun Amaç ve
İhtiyaçlarına Göre Değişmelidir (Esneklik)
Doğrudan Öğrenciye Dönük
Rehberlik Hizmetleri
Dolaylı Olarak Öğrenciye Dönük
Rehberlik Hizmetleri
1.Psikolojik Danışma
1.Konsültasyon (Müşavirlik)
2.Bireyi Tanıma
2.Araştırma ve Değerlendirme
3.Oryantasyon (Yeni Duruma Alıştırma)
3.Çevre ve Veliyle İlişkiler
4.Bilgi Toplama ve Yayma
4.Rehberlik Programı Hazırlama
5.Yöneltme ve Yerleştirme
6.İzleme
7.Refere (Sevk)
Rehberlik Yaklaşımları
●● Özellik Etmen (Faktör) Yaklaşımı
Çevredeki Olanakları Tanıması
Kendini geliştirecek olanaklardan (eğitim iş, meslekler) haberdar olması; yetenek, ilgi, değerlerine uygun olanaklar
hakkında bilgi edinmesi
●● Klinik Yaklaşım
●● Eğitimle Kaynaştırılmış Yaklaşım
Bireysel ve Grup Rehberliği Faaliyetleri
●● Karar Vermeye Yardımcı Yaklaşım
●● Gelişimsel Rehberlik Yaklaşımı
●● Rehberlik Yaklaşımlarının Uygulanmasında Yararlanılan İki Model
BİREYSEL REHBERLİK
GRUP REHBERLİĞİ
Bireysel konulara/ihtiyaçlara
yönelik (eğitsel planlama...)
Ortak konulara / ihtiyaçlara
yönelik (arkadaşlarla iletişim,
utangaçlık...)
Sadece danışmanla ya da öğrenmenle ilişki vardır.
Diğer akranları ile iletişim kurmanın çok iyi bir yoludur.
Sadece danışmanın becerisi
bireyi etkiler.
Gruptaki etkileşim üyeleri besler.
Bir öğrenci
Birden fazla öğrenci
Merkezileşmemiş
- Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli
Doğru Kararlar Vererek Özünü
Gerçekleştirmesi
Merkezileşmiş
- Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli
Bireyin kendini tanıması ve çevresindeki imkânlar hakkında karar vererek mevcut potansiyelini ortaya çıkarması
REHBERLİK
REHBERLİK
REHBERLİK
- 28 -
- 29 -
Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma
BİREYSEL PSİKOLOJİK
GRUPLA PSİKOLOJİK
DANIŞMA
DANIŞMA
1 danışan bulunur.
8 -12 danışan bulunur.
Bir oturum 50 - 55 dakikadır.
Bir oturum 90 dakikadır.
Danışman açısından grupla
psikolojik danışmaya göre
daha kolaydır.
Danışman açısından bireysel
psikolojik danışmaya göre daha
zordur. Danışman liderdir.
Danışan açısından yardım
alma sürecidir.
Danışan açısından yardım alma
ve yardım verme sürecidir.
Öğrenilenlerin sosyal yaşama aktarımı güçtür.
Öğrenilenlerin sosyal yaşama
aktarımı kolaydır.
Ağır ve derin sorunlar ele
alınır.
Yüzeysel ve hafif sorunlar ele
alınır.
Ortalama 8-10 oturumda tamamlanır.
Ortalama 10-11 oturumda tamamlanır.
Sadece bir kişiye yönelik
olduğundan ekonomik değildir.
Birden fazla kişi yararlanabildiğinden ekonomiktir.
Danışan sorunlarını sadece
danışmanla paylaşır.
Danışan yaşamdaki sorunların
sadece kendisine ait olmadığını
görür, teselli bulur.
Danışan sadece danışmandan yararlanabilir.
Danışan sorun çözümünde diğerlerinden sosyal öğrenme yapabilir.
İHTİYAÇ YAYINCILIK
Kızılırmak Cad. No. 53 Kızılay/ANKARA
Tel: 0 312 434 34 00 (pbx) – Faks: 0 312 434 35 00
GSM: 0 530 500 86 74
Web: www.ihtiyacgrup.com – E-posta: [email protected]
- 24 -
- 25 -
- 26 -
- 27 -
