Dip Yankılanması

Su Altı Akustik Dalga Yayılımı & Sonar Sistemler
Dip Yankılanması
Dr. Serkan Aksoy
Ses kaynağından yayılan ses dalgaları deniz dibinin tam düz olmamasından dolayı, deniz dibinden her
yöne doğru yansıyarak (saçılarak) zayıflarlar. Dip yüzeyi yankılanması (sea bottom reverberation) olarak
bilinen bu durum deniz dibi ses yayılımını aşağıda verilen beş temel biçimde etkiler;
a) İleriye doğru saçılma ve yansıma kaybı,
b) Girişim ve frekans etkileri,
c) Zayıflatma,
d) Sismik hareketler nedeni ile gürültü üretimi,
e) Geriye doğru saçılma ve yankılanma.
Deniz dibi ile ilgili olarak akustik yayılım karakteristiğini etkileyen en önemli fiziksel özellik tortulu dip
tabakasının gözenekliliğidir. Dip yankılanması tümleşik geri saçılma kuvveti (integrated back-scattering
strength,
veya
) olarak
(
)
formülü ile verilir. Burada
yankıma seviyesini (reverberation level), ses hızını gösterir [Cable vd.,
1997].
ile model geri-saçılma matrisi arasındaki ilişkiler de incelenmiştir [Wu, 2007].
Deniz dibi yankımaları ile ilgili kapsamlı ve detaylı bilgiler Urick tarafından verilmiştir [1982,
Urick]. Dip yankılanması etkisinin akustik hesaplarda kullanılabilmesi için dip bölgesinden açıya bağlı faz
kayması, dip bölgesi yansıma katsayısının açıya bağımlılığı, dip bölgesi yansıma katsayısının frekansa
bağımlılığı, dip bölgesi saçılma şiddetinin açıya bağımlılığı, dip bölgesi saçılma şiddetinin frekansa
bağımlılığı bilgilerinin bilinmesi gereklidir. Bu hesapların yapılabilmesi için de ilgili dip tabiatına ait
parametrelere ihtiyaç vardır.