uzaktan eğitim merkezi

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ
2009
1
1. GĠRĠġ
2. YEREL ĠLAÇ UYGULAMALARI
2.1.
Göze Ġlaç Uygulama
2.2.
Kulağa Ġlaç Uygulama
2.3.
Buruna Ġlaç Uygulama
2.4.
Yanak içine (Bukkal) Ġlaç Uygulama
2.5.
Vajinaya Ġlaç Uygulama (Vajinal Aplikasyon)
2.6.
Rektuma Ġlaç Uygulama (Rektum Aplikasyonu)
2.7.
Deriye Ġlaç Uygulama
3. ĠNHALASYON YOLU ĠLE ĠLAÇ UYGULAMA
4. SONUÇ
5. DEĞERLENDĠRME
6. KAYNAKLAR
HEDEFLER

Göze ilaç uygulama basamaklarını açıklaması

Kulağa ilaç uygulama basamaklarını açıklaması,

Vajinaya ilaç uygulama basamaklarını açıklaması

Rektuma ilaç uygulama basamaklarını açıklaması

Deriye ilaç uygulama basamaklarını açıklaması

Ġnhalasyon yolu ile ilaç uygulama basamaklarını açıklaması
1. GĠRĠġ
Ġlacın etki yeri vücudun yüzeyinde ise ya da özel uygulayıcılarla eriĢilmesi
mümkün bir derinlikte ise ilaç doğrudan oraya verilir. Buna yerel uygulama denir.
Ġlaçlar veriliĢ yoluna uygun farmasötik Ģekilde hazırlanmaktadırlar.
2
Epidermal (cilt üzerine) Merhem (pomad), krem, losyon, pat, pudra (toz), solüsyon,
süspansiyon
Konjonktiva
merhem)
kesesi
Göz
damlası
(oftalmik
solüsyon),
göz
merhemi
(oftalmik
Ġntranazal
Burun damlası (nazal solüsyon), nazal sprey
Ġntravajinal
Ovül (vajinal süpozituvar), vajinal tablet, vajinal krem, jel ve köpük
Bukkal (ağız içine)
Pastil, solüsyon
Rektal
Merhem, süpozituvar, enema
Kolon
Lavman
DıĢ kulak yolu
Kulak damlası (otik solüsyon veya süspansiyon)
2.1 GÖZE ĠLAÇ UYGULAMA
Göz dıĢa açık olduğundan steril değildir. Ancak enfeksiyon ve travmaya karĢı hassas bir
organdır. Bu nedenle hastanın güvenliği için göze uygulanacak malzeme, solüsyon ve
merhemlerin steril olması gerekir. Göz ilaçları genellikle teĢhiste,glokomda ve göz
enfeksiyonu gibi problemlerin tedavisinde kullanılır.
Göze ilaç uygulama öncesi; ilaç istemi, gözün durumu, semptomlar, hastanın istek
deneyim ve beceri durumunu değerlendirilmelidir. ĠĢlem sonrasında ise ilacın beklenen
etkileri, yan etkileri ve hastanın rahatsızlık hissetme durumu değerlendirilmelidir. Aynı
zamanda hastaya ve bakım veren kiĢiye ilacın adı, verilme amacı, dozu, yan etkileri,
uygulama yöntem ve sıklığı anlatılmalıdır.
Göze Ġlaç Uygulama Ġle ĠliĢkili Beklenmeyen Sonuçlar
1. Göz damlasının uygulanmasından sonra yanma ve ağrı olması. Bazı ilaçların
kimyasal yapısına bağlı olarak yanma olabilir. Ağrının olması uygulama yöntemine
dikkat edilmediğini de düĢündürmelidir. Bir sonraki uygulamada ilacın kornea üzerine
değil konjoktiva kesesine damlatılmasına dikkat edilmelidir
2. BaĢağrısı, gözde konjesyon ve irritasyon gibi lokal yan etkilerin oluĢması. Hasta
yakından izlenmeli ve hekime bilgi verilmelidir.
3. Kan basıncı ve nabız hızında değiĢmeler, anaflaksi geliĢmesi gibi etkilerin
ortaya çıkması. Ġlaçlar lakrimal kanaldan emilerek tehlikeli sistemik etkilere neden
olabilir. Bu tür ilaçları kullanan hastalar bu belirtiler yönünden izlenmelidir.
3
4. Hastanın uygulamayı anlayamaması veya önerildiği gibi uygulayamaması.
Uyumsuzluğun
olası
nedenleri
belirlenmeli,
farklı
yaklaĢım
ve
seçenekler
denenmelidir.
Göze Ġlaç Uygulama Ġle Ġlgili Özel Öneriler
1. Sistemik etkiye neden olabilecek ilaçlar uygulanırken, bir gaz bezi yardımıyla iç
kantüse geçici olarak (yaklaĢık 30-60 saniye) hafifçe basınç uygulanmalı ve ilacın
lakrimal kanaldan emilimi engellenmelidir.
2. ĠĢlem sırasında göz küresine direk basınç uygulanmamalıdır.
3. Ġlacın kesinlikle kornea üzerine damlatılmaması gerekir. Aksi takdirde travmaya ve
hastanın rahatsızlık hissetmesine neden olur.
4. Orijinal ambalajı açılan ilaçlar kontaminasyon riski nedeniyle, 15-30 gün sonra
kullanılmamalıdır.
5. Kontaminasyon olasılığı göz önüne alınarak her hasta için ayrı damla ve merhem
kullanılmalıdır.
6. Birden fazla ilaç uygulanacaksa ilaçlar arasında en az beĢ dakika beklenmelidir.
7. Aynı anda hem damla hem merhem uygulanacak ise, önce damla uygulanmalıdır
8. Çocuklara uygulama yaparken bir yardımcı tarafından baĢı ve elleri tutulmalı,
damlaya dokunması engellenmelidir. Çocuklar genellikle gözlerini sıkıca kapatır. Bu
durumda ilaç burnun yanında göz kapaklarının birleĢtiği noktaya damlatılmalıdır.
Çocuk gözünü açtığında ilaç göz içine akar
UYGULAMA
Tepsi içinde;
Ġlaç kartı
Ġlaç ĢiĢesi, merhem
Gaz bezi veya kağıt mendil
Eldiven
Yedek eldiven, böbrek küvet, steril su, koruyucu örtü (temizlemek gerekirse)
Rondel / ped ve flaster (kapatmak gerekirse)
Tıbbi atık kutusu
4
ĠġLEM BASAMAKLARI
MANTIKSAL GEREKÇE
1. Ġlaç isteminden hastanın adını,
Hastanın doğru ilacı, doğru dozda,
ilacın adını, dozunu, zamanını ve doğru
zamanda
ve
doğru
yolla
uygulanma yolunu kontrol et. Ġlaç almasını sağlar.
hakkında bilgi edin.
2.
Hastanın
kimliğini
kontrol
et. YanlıĢ hastaya ilaç verilmesini önler.
Hastaya iĢlemi ve amacını açıkla.
Hastanın endiĢelerini azaltır ve iĢbirliği
yapmasını sağlar.
3.
Malzemeleri
kolay
ulaĢılabilir
ĠĢlem sırasında malzemelere kolay
biçimde, temiz bir alana yerleĢtir.
ulaĢmayı sağlar.
4. Ellerini yıka. Eldiven giy.
El
hijyen,
mikroorganizmaların
yayılmasını engeller. Eldiven, iĢlem
sırasında vücut sıvıları ve uygulanan
ilaç ile teması önler.
5. Ortam ıĢığının yeterli olmasını Bölgenin
görülmesini
kolaylaĢtırır.
sağla. Perde / paravan çek, odada Bireyin gizliliğini korur.
bulunan yabancı kiĢileri dıĢarı çıkar.
supine veya dik oturur Hastanın
6.Hastaya
pozisyonu
ver,
baĢını olmasını
iĢlem
boyunca
sağlar.
rahat
Uygulamayı
hiperekstansiyona getir ve boynunu kolaylaĢtırır. Doğru pozisyon ilacın
destekle. BaĢını ilaç uygulanacak gözyaĢı kanalına akma riskini azaltır.
göze doğru hafifçe yatır.
7.Hastanın eline kağıt mendil ya da DıĢarı akan ilaç ve gözyaĢını silmek
için kullanır.
gaz bezi ver.
8.Pansuman
varsa
dikkatlice Mikroorganizmaların uzaklaĢtırılmasını
pansumanı çıkar. Hastanın gözünün ve ilacın temiz yüzeye uygulanmasını
durumunu
değerlendir.
Çapak
ve sağlar. Ġç kantüsten dıĢ kantüse doğru
akıntı var ise; ılık steril su ve gaz bezi temizleme
mikroorganizmaların
kullanarak iç kantüsten dıĢ kantüse lakrimal kanala giriĢini engeller.
doğru
temizle.
Gerekirse
göz
5
kapağının üzerine nemli gaz bezini
kapatıp 1-2 dk. bekleyerek kurumuĢ
kabukların yumuĢamasını sağla.
Göz damlası uygulanacak ise (instilasyon);
9.a. Ġlaç ĢiĢesinin kapağını aç, iç Kapağın
kısmına dokunmadan temiz bir alana
bu
Ģekilde
bırakılması
kontaminasyonu önler.
yan olarak bırak.
b. Hastanın alt göz kapağının hemen ĠĢlem sırasında göz küresini basınç ve
altına, elmacık kemiğinin üzerine gazlı travmadan korur.
bez
koy
parmakları
ve
ile
aktif
olmayan
kemik
elin
çıkıntısının
üzerine hafifçe bastırarak, alt göz
kapağını aĢağı doğru çek, konjoktiva
kesesini açığa çıkar.
c. Hastaya yukarıda sabit bir noktaya Duyarlı
bakmasını söyle.
olan
korneanın
konjoktiva
kesesinden uzaklaĢmasını sağlar ve
göz kırpma refleksini azaltır.
d. I.Yöntem: Aktif eline ilaç ĢiĢesini al Elin titremesini ve damlalığın kaza ile
ve elin yan kısmını hastanın alnına göze
temas
etmesini,
dolayısıyla
yerleĢtirerek sabitle. Ġlaç ĢiĢesini baĢ travma ve kontaminasyonu engeller.
aĢağı olarak, konjoktiva kesesinden
iki santimetre yukarıda tut.
II.Yöntem: Aktif ele ilaç ĢiĢesini al ve
serçe parmağı aktif olmayan eline
dayayarak sabitle. Ġlaç ĢiĢesini baĢ
aĢağı olarak, konjoktiva kesesinden 2
cm yukarıda tut.
e. Plastik ĢiĢeyi hafifçe sıkarak, ilacı
konjoktiva kesesine istenen sayıda
damlat. ( hasta gözünü kapatır veya
ilaç dıĢarı damlarsa, iĢlem tekrar
edilmelidir.)
6
Konjoktiva kesesi normalde 1-2 damla
ilaç alır. Ġlacın keseye uygulanması,
göz içine eĢit dağılmasını sağlar.
Göz merhemi uygulanacak ise;
9.a. Ġlaç tüpünün kapağını aç, iç Kapağın
kısmına dokunmadan temiz bir alana
bu
Ģekilde
bırakılması
kontaminasyonu önler. Merhemin ilk
yan olarak bırak. Ġlaç tüpünü hafifçe damlasının kontamine olduğu kabul
sıkarak
ilk
çıkan
damla edilir.
büyüklüğündeki ilacı gaz bezi ile al ve
at.
b. Hastanın alt gözkapağının hemen ĠĢlem sırasında göz küresini basınç ve
altına, elmacık kemiğinin üzerine gazlı travmadan korur.
bez
koy
ve
parmakları
üzerine
aktif
ile
kemik
hafifçe
gözkapağını
olmayan
çıkıntısının
bastırarak,
aĢağı
elin
doğru
alt
çek,
konjoktiva kesesini aĢağı çıkar.
c. Hastaya yukarıda sabit bir noktaya Duyarlı
bakmasını söyle.
olan
korneanın
konjoktiva
kesesinden uzaklaĢmasını sağlar ve
göz kırpma refleksini azaltır.
d. merhemi alt gözkapağının içine, iç
Aseptik ilkelerin korunmasını, ilacın
kantüsten dıĢ kantüse doğru ince bir uygun dozda verilmesini ve göz içine
Ģerit Ģeklinde boydan boya sık.
eĢit dağılmasını sağlar.
10. Alt gözkapağını serbest bırak. Ġlacın dıĢarı akmasını önler. Konjoktiva
Hastaya
gözünü
kapatmasını
oynatmasını
yavaĢça göz küresi üzerine yayılmasına yardım
ve
her
söyle.
yöne eder.
Aktif
olmayan eldeki gaz bezi ile
dıĢarı taĢan ilacı sil.
11. Ġlaç
ĢiĢesinin
/
tüpünün Ġlacın kontaminasyonunu önler.
7
kapağını kapat.
12. Gözü kapatmak gerekiyorsa Gözün kapatılması enfeksiyon geliĢme
rondel / ped ya da gaz bezini riskini azaltır.
göz üzerine yerleĢtir. Basınç
uygulamadan bant ile yapıĢtır.
13. Kirli malzemeyi uzaklaĢtır.
Temas enfeksiyonunu önler.
14. Hastaya rahat pozisyon ver.
15. Eldivenleri çıkar. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların yayılmasını önler.
16. Yapılan iĢlemi ve bulguları Ġlaç hatalarını önler. Yasal veri sağlar.
kayıt et.
Sağlık ekibi üyeleri ararsında iletiĢim
sağlar.
2.2. Kulağa Ġlaç Uygulama (Kulak Ġnstilasyonu)
Kulak iĢitme ve denge organıdır. Kulağın bölümleri dıĢ kulak, kulak kepçesi ve kulak
yoludur. DıĢ kulak ses dalgalarını toplar ve kulak yolu yardımıyla orta kulağa iletir.
YetiĢkinlerde kulak yolunun dıĢ kısmı kıkırdak, içte kalan kısmı ise kemik dokusundan
oluĢmuĢtur. Kulak yolu önce içeriye ve karĢıya doğru gittikten sonra aĢağı doğru eğim yapar.
Bebek ve üç yaĢına kadar olan küçük çocuklarda ise kulak yolunun büyük kısmı kıkırdak
dokudan oluĢur ve kulak yolu hemen hemen düzdür. Kulağa ilaç damlatırken bu faklılık önem
taĢır.
Ġlaçlar dıĢ kulak yoluna yerel etki elde etmek amacıyla uygulanır. Ġlaçların uygulanma
amacı, dıĢ kulak yolu salgısını yumuĢatmak, ağrıyı azaltmak, yerel anestezi sağlamak,
mikroorganizmaları ya da kanala kaçmıĢ bir böceği öldürmek olabilir.
Hastanın kulak zarı delinmiĢse ilaç uygulama genellikle kontrendikedir. Fakat hekim
istemine göre steril teknik kullanılarak yalnızca ilaç uygulaması gerekebilir.
Kulağa ilaç damlatırken aĢağıdaki noktalar göz önüne alınmalıdır:
1. Hastayı rahatsız etmemesi için kulağa damlatılacak ilacın ılık olması gerekir.
2. Pozisyon vermek için hastaya sağlam kulağı üzerine yatması söylenmelidir. Eğer hasta
oturuyorsa, baĢını sağlam kulağının olduğu yöne iyice eğmelidir.
3.Damlalığa yeteri kadar ilaç çekilmeli; artan ilaç, ĢiĢesine tekrar boĢaltılmamalıdır.
8
4. Damla, doğrudan doğruya timpan zarı üzerine değil, dıĢ kulak yolunun çeperine
damlatılmalıdır. Aksi halde hastaya rahatsızlık verir.
5. Damla damlatılırken damlalığın ucu, kulak kepçesine ya da kulak yoluna değdirilmeli, doku
zedelenmemelidir.
6. Damla damlatıldıktan sonra kulak kepçesi bırakılmalı ve ilacın dıĢarı akmaması için
hastaya bir süre pozisyonunu koruması söylenmelidir.
7. Ġlacın dıĢ kulak yolu içinde timpan zarına doğru hareket etmesini kolaylaĢtırmak için,
tragus (dıĢ kulak yolu ağzındaki kıkırdaksı çıkıntı) üzerine birkaç defa nazikçe bastırılmalıdır.
8.. Eğer gerekiyorsa, dıĢ kulak yoluna gevĢek bir pamuk tampon yerleĢtirilir. Basınç
yapacağından
ve dıĢarıya doğru olan akıntıyı engelleyeceğinden,
sıkı tamponlar
kullanılmamalıdır. 30 dk. sonra tampon kulaktan çıkarılmalıdır.
9. Eğer diğer kulağa da ilaç damlatmak gerekiyorsa, 5 dk. beklenmelidir
UYGULAMA
ĠġLEM BASAMAKLARI
MANTIKSAL GEREKÇE
1.Hastanın durumuna ve gereksinimlerine Kullanım için gerekli tüm malzemelerin hazır
uygun malzemeleri tam olarak hazırla.
olmasını sağlar.
2.Ġlaç kartı, ilaç ĢiĢesi ve hekim tedavi
Ġlaç hatalarını önler
kayıtlarını karĢılaĢtır.
3.Hastanın kimliğini isim bilekliğinden ya da Ġlacın doğru hastaya uygulanmasını sağlar.
dosyasından kontrol et.
4.Uygulamayı hastaya açıkla.
Böylece hastanın onayı alınır ve iĢbirliği
sağlanır.
5.Hastanın
mahremiyetini
koruyucu Hastanın öz saygısı korunur.
önlemler (perde, özel bir oda…vb.) al.
6.ĠĢlem
öncesi-sonrası
boyunca hastayı gözlemle.
ve
tüm
iĢlem Rahatsızlık belirti ve bulguları kolayca fark
edilip, rapor edilebilir. ĠĢlem sırasında ortaya
çıkabilecek
komplikasyonlar
erken
fark
edilerek, iĢlem sonlandırılır ve önlem alınır.
7.Malzemeleri kolay ulaĢılabilir ve hareketini ĠĢlemin uygulanmasını kolaylaĢtırır.
9
engellemeyecek biçimde yerleĢtir.
8.Ġlaç uygulanacak kulağı kontrol et.
Ġlacın doğru uygulanmasını kolaylaĢtırır.
9.Eldiven giy.
Çapraz enfeksiyonu engeller.
10.Supine pozisyonunda; hastanın baĢını Böylece ilacın kanaldan dıĢarıya doğru geri
sağlam kulak üzerine iyice yana doğru gelmesi engellenir.
çevir; baĢı lateral pozisyona getir.
Dik oturur pozisyonda; hastanın baĢı ilaç
uygulanacak kulağın ters yönüne doğru
eğilmelidir.
11.Eğer gerekiyor ise ıĢık kaynağını uygun
Kanalın iyice görünmesini sağlar.
biçimde yerleĢtir.
12.Eğer
hastanın
kulağı
içinde
akıntı/
Böylece ilacın kulak içine verilmesi kolaylaĢır.
drenaj var ise, salinle ıslatılmıĢ pamuk
tampon ile temizle.
13. Kulak kanalının düz durması için kulak
Böylece dıĢ kanal düz hale gelir ve ilaç
kepçesini pasif el ile;
kolayca içeriye doğru akar.
a) 3 yaĢın altındaki çocuklarda aĢağı ve
geriye doğru çek.
b) yetiĢkinlerde yukarı ve geriye doğru çek.
14. Ġlacı önerilen dozda kulak kanalının
Ġlacın doğrudan timpan zar üzerine düĢmesi
kenarına doğru damlat.
engellenmiĢ olur.
15. Ġlaç gözden kaybolana kadar kulağı Ġlacın dıĢarı sızmasını engeller.
aynı pozisyonda tut.
16. Kulak kepçesini serbest bırak.
10
17. 5-10 dk. hastanın bu pozisyonda Böylece ilacın hemen dıĢarı
çıkmasını
kalmasını sağla.
engellemiĢ olursunuz.
18. Ġlacın kulak dıĢına akmasını önlemek
Ġlacın dıĢarı sızarak kirli görüntü oluĢturmasını
için pamuk tampon yerleĢtir.
engeller.
19. Kulak kepçesi ilaç ile kirlenmiĢ ise, Kirli görünümü engeller.
pamuk tampon ile temizle.
20. 5-10 dk. bekledikten sonra, diğer kulak
için iĢlemi tekrarla.
21. Eldivenleri çıkarıp çöpe at.
Mikroorganizmaların yayılmasını engeller.
22. Hastaya rahat bir pozisyon ver.
Yapılan uygulamanın kalitesi sürdürülmüĢ
olur.
23. Tek kullanımlık malzemeyi ortamdan Böylece hasta ile temas etmiĢ malzemenin
uzaklaĢtır ve uygun biçimde ortadan kaldır.
baĢkası
ile
temas
etmesi
ve
olası
yaralanmalar önlenir.
24. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların yayılmasını engeller.
25. Uygulamayı, gözlemlerini ve anormal Yasal anlamda yazılı kaynak sağlar.
bulguları kayıt et.
2.3. BURUNA ĠLAÇ UYGULAMA
Buruna ilaç, ilacın sistemik etkisinden yaralanarak burun mukozasını korumak ve tedavi
etmek, nazal konjesyonu gidermek amacı ile uygulanır.
UYGULAMA
Malzemeler
Tepsi Ġçinde
Ġlaç kartı
Ġlaç (damlalık ile birlikte)
Eldiven
11
Tampon, gaz bezi veya mendil
Kirli kabı
ĠġLEM BASAMAKLARI
MANTIKSAL GEREKÇE
1. Hasta ve hasta kayıtlarını herhangi bir alerji Hipersensitivite
varlığı yönünden kontrol et.
reaksiyonlarının
oluĢmasını engeller.
YanlıĢ ilaç ve yanlıĢ doz hataları
2. Hekim istemini kontrol et.
engellenir.
3. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların
yayılmasını
engeller.
4. Hastanın kimliğini (isim bilekliğinden ya da
hasta dosyasından) kontrol et.
Doğru hastaya ve doğru kulağa ilaç
uygulanmasını sağlar.
5. Hastaya iĢlemi açıkla
Anksiyeteyi
azaltır
ve
hasta
ile
iĢbirliği yapılmasını sağlar.
6. ĠĢlem öncesi-sonrası ve tüm iĢlem boyunca Rahatsızlık
hastayı gözlemle.
belirti
ve
bulguları
kolayca fark edilip, rapor edilebilir.
ĠĢlem sırasında ortaya çıkabilecek
komplikasyonlar erken fark edilerek,
iĢlem sonlandırılır ve önlem alınır.
7. Malzemeleri kolay ulaĢılabilir ve hareketini ĠĢlemin uygulanmasını kolaylaĢtır.
engellemeyecek biçimde yerleĢtir.
Mikroorganizmaların
8. Eldiveni giy.
yayılmasını
engeller.
9. Büyük çocuklara ve yetiĢkinlere supine Böylece
ilaç
damlaların
burun
pozisyonu ver. BaĢı yastık üzerinden geriye deliklerine yayılmasını kolaylaĢtırır.
doğru kaydır. Hasta bebek ise kucağa al.
10. YetiĢkin
hastaya
ilaç
uygulanacak
ise, Hasta,dıĢarı sızan/ akan ilacı ya da
hastanın elline gaz bezi ya da kağıt havlu
burun akıntısını kolayca silebilir.
ver.
11. Damlalığa, önerilen miktarda ilaç çek. Eğer
KullanılmıĢ damlalığın tekrar ĢiĢe
12
her iki burun deliğine de ilaç uygulanacak
içine
sokulması,
ise, toplam doz kadar ilaç çek.
kontamine edebilir.
kalan
ilacı
12. Pasif elin baĢparmağı ile burun ucunu Kanalın kolayca görülmesini sağlar.
yukarı kaldır.
13. Hastaya ağızdan nefes alıp vermesini söyle.
Ġlacın aspire edilmesini önler.
14. Tedavi planında belirtilen kadar ilaç damlat.
Damlalığın
Ġlaç damlatırken damlalık kesinlikle burun hastanın
mukozası ile temas etmemelidir.
burun
içine
hapĢırmasına
girmesi,
ya
da
mukozada travmaya neden olur.
15. Uygulama sonrası birkaç dakika hastanın bu
Ġlacın dıĢarı akması önlenir.
pozisyonda kalmasını sağla.
16. Eldivenleri çıkarıp çöpe at.
Mikroorganizmaların
yayılmasını
engeller.
17. Hastaya mümkün olduğu kadar rahat bir Yapılan
kalitesi
sürdürülmüĢ olur.
pozisyon ver.
18. Tek
uygulamanın
kullanımlık
malzemeyi
uzaklaĢtır.
ortamdan Böylece
hasta
ile
temas
malzemenin
baĢkası
etmesi
olası
yaralanmaları
Mikroorganizmaların
yayılmasını
ve
ile
etmiĢ
temas
önlenir.
19. Ellerini yıka.
engeller.
20. Uygulamayı,
gözlemlerinizi
ve
anormal Yasal anlamda yazılı kaynak sağlar.
bulguları kayıt et.
13
1.4.
Yanak içine (Bukkal) Ġlaç Uygulama
Ağzın mukoz membranına uygulanan ilaçlar, genellikle sistemik etki gösterirler.
Yanağa ve dilaltına uygulanan ilaçlar mide salgısı ile kolayca yıkılan ya da karaciğer
tarafından çok çabuk parçalanan (detoksifiye edilen) ilaçlar olup, oral yolla alındığında tedavi
edici kan düzeylerine ulaĢamazlar.
Hasta bu tabletleri ağzına aldığında çiğnememeli, yutmamalı, sıvı almamalı ve sigara
içmemelidir. Aksi halde, ilacın etkisi azalır ya da kaybolur. Bu tip ilaçlar ağızda çabuk
çözünürler ve ağız mukozasındaki kılcal damarlar tarafından kolayca emilime uğrarlar.
Bukkal yolda hasta, tabletleri yanak ile üst molar diĢler ve diĢ etlerinin arasına
yerleĢtirmelidir. Dil altına konulan ilaçlar (sublingual yol) da dilin sağ ya da sol altına
yerleĢtirilir. Nitrogliserin sublingual olarak sıklıkla kullanılan bir ilaçtır.
1.5.
Vajinaya Ġlaç Uygulama (Vajinal Aplikasyon)
Vajina, mesane ve rektum arasında, vulvadan uterusun serviks kısmına kadar uzanır.
Vajinaya genellikle krem ya da suppozituvar (fitil) biçiminde ilaçlar uygulanır. Bu ilaçlar
antibiyotik,vb. özelliklere sahiptir.
VAJĠNAL ĠLAÇ UYGULAMA
Malzemeler
Tepsi içinde;
Ġlaç kartı
Ġlaç
Aplikatör (gerekirse)
Suda eriyebilir kayganlaĢtırıcı
Temiz gazlı bez/ spanç
Pet (gerekirse)
Eldiven
Tıbbi atık kutusu
Perine bakım malzemeleri (gerekirse)
14
ĠġLEM BASAMAKLARI
1. Hasta
ve
herhangi
MANTIKSAL GEREKÇE
hasta
bir
kayıtlarını Hipersensitivite
alerji
reaksiyonlarının
varlığı oluĢmasını engeller.
yönünden kontrol et.
Ġlaç hataları engellenir.
2. Hekim istemini kontrol et.
3. Hastanın
kimliğini
bilekliğinden
ya
(isim Doğru hastaya ve doğru kulağa ilaç
da
hasta uygulanmasını sağlar.
dosyasından) kontrol et
4. Ortam ıĢığının yeterli olmasını Bölgeyi görmeyi kolaylaĢtırır. Bireyin
sağla. Perde/paravan çek
Hastanın
5.
gizliliğini korur
mesanesini Uygulamadan
boĢaltmasını sağla.
sızmaması
sonra
için
ilacın
dıĢarı
hastanın
ayağa
kalkmaması gerekir. Mesanenin dolu
olması rahatsızlık hissetmesine neden
olur.
6. Ellerini yıka eldiven giy
Mikroorganizmaların
yayılmasını
engeller.
7. Dorsal rekümbent pozisyonu ver.
Sadece
uygulama
kalacak
Ģekilde
bölgesi
giysilerini
Bu
pozisyon
açıkta görülmesini
aç
ve
üzerini ört
vajinanın
sağlar,
kolayca
uygulamayı
kolaylaĢtırır ve ilacın dıĢarı çıkmasını
önler. Bölgenin iyi görünür olması
uygulama güvenliğini arttırır. Üzerinin
örtülmesi gizliliği korur.
8.
DıĢ
vajinanın
genital
durumunu
organların
ve
Elde
edilen
veriler
ilacın
etkisini
değerlendir. değerlendirmeyi kolaylaĢtırır. Perine
Gerekirse perine bakımı ver.
temizliği
bölgedeki
mikroorganizmaları uzaklaĢtırır.
Supozituvar uygulanacak ise;
9.a. Supozituvarı ambalajından çıkar.
15
b. Aplikatörle uygulanacaksa aplikatör KayganlaĢtırıcı mukozada sürtünme
ucuna yada aktif olan elin iĢaret ve tahriĢi azaltır, ilacın kolaylıkla
parmağına kayganlaĢtırıcı sür.
ilerlemesini sağlar.
UYARI: YaĢlılarda vajinal atrofi ve kuruluk olabilir. Bu nedenle,
supozituvar ve aplikatöre bol miktarda kayganlaĢtırıcı sürülmelidir.
c. Aktif olmayan elin baĢ ve iĢaret Vajina giriĢini açığa çıkarır.
parmağı ile labiaları nazikçe ayır.
d. Supozituvarın sivri ucu önde olacak Ġlacın uygun Ģekilde yerleĢtirilmesi
Ģekilde
vajina
giriĢine
yerleĢtir dıĢarı çıkmasını engeller.
aplikatör ya da iĢaret parmağı ile
vajinanın
arka
duvarı
boyunca
yaklaĢık bir parmak uzunluğunda(7,510 cm)ilerlet.
e. Parmağını /aplikatörü geri çek
Krem, Jel veya Köpük uygulanacak ise;
9.a. Ambalajdaki yönergeye uygun Doz aplikatörün hacmine göre reçete
olarak aplikatöre ilaç doldur.
edilir.
b. Aktif olmayan elin baĢ ve iĢaret Vajina giriĢini açığa çıkarır.
parmağı ile labiaları nazikçe ayır.
c. Aktif el ile aplikatörü tut. Ucu Aplikatörün
uygun
Ģekilde
sakrumu gösterecek Ģekilde, kendi yerleĢtirilmesi ilacın dıĢarı çıkmasını
etrafında hafifçe döndürerek, vajinaya engeller
5-7,5 cm kadar ilerlet.
ve
vajinal
kanalda
eĢit
dağılımını sağlar
d. Aplikatörün pistonunu bastırarak
ilacı vajina içine ver.
e. Aplikatörü geri çek.
10. Vajina giriĢi ve labialara bulaĢan Rahatlamayı
fazla kayganlaĢtırıcıyı, ilaç artıklarını Mikroorganizmaların
ve akıntıları silerek temizle.
sağlar.
üremesini
engeller.
11. Hastaya en az 10 dk aynı Ġlacın dıĢarıya çıkmasını engeller.
16
pozisyonda
kalmasını
ve
ilaç Ġlaç, vücut sıcaklığında eriyerek emilir.
eridiğinde hafif bir akıntı olabileceğini Ancak
küçük
söyle. Gerekirse vulva üzerine ped kanaldan
yerleĢtir.
bilmek
bir
dıĢarıya
hastanın
kısmı
vajinal
sızabilir.
Bunu
endiĢelenmesini
önler. Ped, aĢırı akıntıyı emer.
UYARI:
Bu
ilaçlar,
mümkünse
gece
yatmadan
hemen
önce
uygulanmalıdır. Böylece ilacın dıĢarıya sızma ihtimali ortadan kalkar
12.
Kirli
malzemeyi
uzaklaĢtır. Temas
enfeksiyonunu
önler.
Aplikatörü ılık su ve sabunla yıka, Hastadan
bulaĢan
durula ve aynı hasta için tekrar mikroorganizmaların
kullanmak üzere uygun yere kaldır.
ve
ilaç
kalıntılarının uzaklaĢtırılmasını sağlar.
13. Hastaya rahat pozisyon ver.
14. Eldivenleri çıkar. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların
yayılmasını
önler.
15. Yapılan iĢlemi ve bulguları kayıt et. Ġlaç hatalarını önler. Yasal veri sağlar.
16.Etki
ve
hastayı gözle.
yan
etkiler
açısından Ġstenmeyen/
belirlenmesi
yan
ve
etkilerin
önlem
erken
alınmasını
sağlar.
(DeLaune, Ladner 2002, Delmar
Fundamentals of Nursing)
1.6.
Rektuma Ġlaç Uygulama (Rektum Aplikasyonu)
17
Rektuma genellikle yerel etkilerinden yararlanılan laksatif süpozituvarlar uygulanır.
Ancak, rektuma sistemik etkilerinden yararlanılan antipiretik ve antiemetik gibi ilaçlar da
konabilir. Ġlaçlar rektum mukozasından emilerek dolaĢıma katılırlar
Rektuma ilaç uygulanırken Ģu noktalar göz önünde bulundurulmalıdır:
1. HemĢire tek kullanımlık eldiven giymelidir.
2. Hasta sol yana yatırılmalı ve üstteki bacağını bükerek karnına doğru çekmelidir.
3. Hastanın gizliliği korumak için üst yatak takımları sadece uygulama yapılacak bölge açıkta
Ģekilde kaldırılmalıdır.
4. Supozituvar ve iĢaret parmağı mukozaya sürtünmeyi azaltmak için yağlanmalıdır.
5. Bir el ile hastanın kalçaları ayrılarak anüs, gözle görülecek Ģekilde ortaya çıkarılmalıdır.
Anal kanalın uzunluğu yetiĢkinde 2.5-5 cm kadardır.
6. Eksternal anal sfinkterin gevĢemesi için hastaya derin nefes alması söylenmeli ve
supozituvar nazikçe itilmelidir.
7. Supozituvarın internal anal sfinkteri de geçip rektuma girmesi gerekir. Bu nedenle
supozituvar yetiĢkinlerde 10 cm, çocuklar ve bebeklerde 5 cm kadar içeri itilmelidir.
8. Hastaya 5 dk. bu pozisyonda beklemesi söylenmelidir.
9. Eğer laksatif bir supozituvar konmuĢsa, hastaya mümkünse 30 dk. bekledikten sonra
tuvalete gitmesi önerilir.
(DeLaune, Ladner 2002, Delmar
Fundamentals of Nursing)
1.7.
Deriye Ġlaç Uygulama (Deri Aplikasyonu)
18
Pudra, merhem, krem, yağ ve losyonlar bu yolla uygulanan ilaç formlarıdır. Bu ilaçlar
cilt üzerine masajla yayılarak ya da genellikle yama biçiminde uygulanan ilaçlardır. Ayrıca
yama biçiminde cilt üzerine yapıĢtırılan, hormon replasman tedavisi için ve özel analjezik
olarak kullanılan (TTS) ilaçlar vardır.
Merhem ve pomad formundaki ilaçlar temiz cilt üzerine uygulanır. Cilt üzerine
uygulanan ilacın etki süresi ilacın içeriğine bağlı olarak değiĢebilir. Bu nedenle, ilacın
prospektüsündeki öneriler dikkate alınmalıdır.
Lokal ilaç uygulamalarında dikkat edilmesi gereken ilkeler:
1. Deri temiz ve kuru olmalıdır.
2. Daha önce ilaç uygulanmıĢ ise, deri üzerindeki ilaç kalıntıları temizlenmelidir.
3. Losyonlar uygulanmadan önce iyice çalkalanmalıdır.
4. Ġlaç ılık olarak uygulanmalıdır. Gerekirse uygulama öncesi avuç içinde ısıtılmalıdır.
5. Krem ve merhem formundaki ilaçlar ovma ve yayma hareketleri ile deriye sürülür.
Ovma önerilmiyor ise kesinlikle basınç uygulanmamalıdır.
6. Tüpünden çıkarılan ve artan ilaç atılmalıdır.
7. Hormon içerikli ilaçlar uygulanıyor ise, cilt reaksiyonlarını azaltmak için rotasyon
uygulanmalıdır.
8. Cilde yama gibi yapıĢtırılan ilaçlar, tüysüz ve skatris dokusu bulunmayan bölgeye
uygulanmalıdır.
9. TTS biçimindeki ilaçlar, yapıĢkan yüzey üzerindeki koruyucu çıkarılarak cilde
yapıĢtırılır ve masaj uygulanmaz. Yalnızca yapıĢtırıldıktan sonra 10 saniye el ayası ile
bastırılır.
10. Cilde yapıĢtırılan TTS biçimindeki ilacın uygulanma tarihi ve zamanı mutlaka üzerine
not edilmelidir. Çünkü bu ilaçlar belirli bir zaman periyodunda etken madde salınımı
yaparlar. Çoğunlukla 24 saat sonra çıkarılıp farklı bir alana tekrar uygulanırlar
ĠNHALASYON YOLU ĠLE ĠLAÇ UYGULAMA
Akciğerler en fazla kanlanan (5 lt/dk) organlardan biridir ve geniĢ bir yüzeye (yaklaĢık
50-100 m2) sahiptir. Bu nedenle, inhalasyon yoluyla verilen ilaçlar alt solunum yollarındaki
alveollerin çeperinden kolayca emilir ve kan dolaĢımına geçer.
19
Ġnhalasyon yolu ile uygulanan ilaçlar astım, bronĢit gibi kronik hastalıklarda solunum
yollarını geniĢleterek (bronkodilatör) ve sekresyonları yumuĢatarak (mukolitik) lokal etki
sağlamak amacıyla uygulanır. Ancak ilaç, hızla kan dolaĢımına geçtiği için sistemik yan
etkilere de neden olabilir.
Solunum yolu ilaçları nebulizatör, ölçülü doz inhaleri (ÖDĠ) ve kuru toz inhaleri olarak
uygulanır. Nebulizatör sıvı haldeki ilacı buhar haline getirip, bir maske veya ağızlık
yardımıyla, hastanın normal soluk alıp vermesi sırasında solunum yollarına ulaĢmasını
sağlayan cihazdır. Sıvı ilaçlar oksijen tüpü bağlantısı ile de verilebilirler.
NEBULĠZATÖR ĠLE ĠLAÇ UYGULAMA
Malzemeler
Tepsi içinde;
Ġlaç kartı
Ġlaç
Nebulizatör cihazı ya da oksijen tüpü
Bağlantı tüpü, ağızlık, maske (gerekirse)
Steteskop
Eldiven
Tıbbi atık kutusu
ĠġLEM BASAMAKLARI
MANTIKSAL GEREKÇE
1. Ġlaç isteminden hastanın adını, ilacın adını,
Hastanın doğru ilaç, doğru dozda, doğru
dozunu, zamanını ve uygulanma yolunu kontrol zamanda ve doğru yolla almasını sağlar.
et. Ġlaç hakkında bilgi edin.
2. Hastanın kimliğini kontrol et. Hastaya iĢlemi ve
YanlıĢ hastaya ilaç
verilmesini önler.
amacını açıkla.
Hastanın endiĢelerini azaltır ve iĢbirliği
yapmasını sağlar.
3. Malzemeleri kolay ulaĢılabilir biçimde, temiz bir ĠĢlem
alana yerleĢtir.
sırasında
malzemelere
kolay
ulaĢmayı sağlar.
20
4. Ellerini yıka, eldiven giy.
El hijyeni, mikroorganizmaların yayılmasını
engeller. Eldiven, iĢlem sırasında vücut
sıvıları ve uygulanan ilaç ile teması önler.
5. Nebulizatör cihazının eklerini (bağlantı tüpü, Ġlacın güvenli olarak verilmesini sağlar.
hazne vb.) kullanım önerilerine uygun olarak,
monte et ya da bağlantı tüpünü oksijen tüpüne
monte
(Trakeostomili
et
hastalarda
özel
adaptörler kullanılmalıdır .
6.Mümkünse hastaya dik oturur pozisyon ver.
7.Steteskopla
hastanın
solunum
Nefes alıp vermeyi kolaylaĢtırır.
seslerini Uygulamadan
değerlendir.
sonra
ilacın
etkinliğini
değerlendirmeyi kolaylaĢtırır.
8.Ġstem yapılan ilacı nebulizatörün haznesine
boĢalt. Ağızlık /maskeyi hazneye monte et.
9.Ağızlığı
hastanın
ağzına
yerleĢtir
ve Ġlacın doğru ve yeterli miktarda verilmesini
dudaklarıyla sıkıca kavramasını iste. Bu sırada sağlar.
hasta, diliyle ağızlığı kapatmaması konusunda
uyarılmalıdır.
Çocuklarda
ve
ağızlığı
kullanamayan yetiĢkinlerde, ağızlık yerine maske
kullanılmalıdır.
21
10.Ġlacın buharlaĢma hızını oksijen tüpü ya da Ġlacın hava yollarında daha fazla kalmasını
nebülizatörden hekim istemine uygun olarak sağlar, etkinliğini arttırır.
ayarla. Hastaya yavaĢ ve derin nefes almasını,
kısa bir süre tutmasını ve daha sonra yavaĢça
vermesini söyle.
11. Haznedeki ilaç bitene kadar veya istemde
belirtilen zaman süresi dolana kadar bu yöntemle
nefes
alıp
vermesi
konusunda
hasta
bilgilendirilmelidir.
UYARI: Özellikle beta adrenerjik ilaç uygulanan hastalarda, iĢlem boyunca nabız izlemi
yapılmalıdır. TaĢikardi geliĢirse iĢlem durdurulmalı, hasta yakından izlenmelidir.
12.Haznedeki sıvı ilaç bitince veya
istemde
belirtilen
zaman
süresi
dolunca cihazı ya da oksijen tüpünü
kapat.
13.Kullanım önerilerine uygun olarak, Ġlaç
cihazın haznesini, bağlantı tüpünü,
kalıntıları
cihazın
bozulmasına
ve
içinde
mikroorganizma üremesine neden olur.
ağızlık ve maskeyi temizle ve kaldır.
14. Hastaya rahat pozisyon ver.
15.Eldivenleri çıkar. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların yayılmasını önler.
16. Yapılan iĢlemi ve bulguları kayıt
Ġlaç hatalarını önler. Yasal veri sağlar. Sağlık ekibi
et.
üyeleri arasında iletiĢim sağlar.
22
ÖLÇÜLÜ DOZ ĠNHALER (ÖDĠ) ĠLE ĠLAÇ UYGULAMA
Malzemeler
Ġlaç kartı
Ġlaç
Ölçülü Doz Ġnhaler
Hazne (gerekirse)
Steteskop
Eldiven
Ölçülü doz inhaleri, küçük tüplere depolanan ilaçları itici gaz ile püskürtürken damlacık haline
getiren ilaçlardır (Erk 2002). Kuru toz inhaleri ise içinde toz halinde ilaç partikülleri bulunan
araçlardır. Genellikle hastalar ÖDĠ ile ilaç uygulamaya evde devam edecekleri ve ilacın
etkinliği uygulama baĢarılarına bağlı olduğu için her basamak çok iyi öğretilmeli ve geri
bildirim istenmelidir .
ĠġLEM BASAMAKLARI
MANTIKSAL GEREKÇE
1. Ġlaç isteminden hastanın adını Hastanın doğru ilacı, doğru dozda, doğru zamanda ve
ilacın adını, dozunu, zamanını ve doğru yolla almasını sağlar.
uygulanma yolunu kontrol et. Ġlaç
hakkında bilgi edin.
2. Hastanın kimliğini kontrol et. YanlıĢ
Hastaya iĢlemi ve amacını açıkla.
hastaya
ilaç
verilmesini
önler.
Hastanın
endiĢelerini azaltır ve iĢbirliği yapmasını sağlar.
23
3.
Malzemeleri
kolay
ulaĢılabilir
ĠĢlem sırasında malzemelere kolay ulaĢmayı sağlar.
biçimde temiz bir alana yerleĢtir.
4.Ellerini yıka. Eldiven giy.
El hijyeni, mikroorganizmaların yayılmasını engeller.
5.Hastanın, ayakta ya da oturur Göğüs kafesinin geniĢlemesine ve ilacın daha derin
pozisyonda olmasına yardım et.
6.Steteskopla
hastanın
ihale edilmesine yardım eder.
solunum Uygulamadan sonra ilacın etkinliğini değerlendirmeyi
seslerini ve hızını değerlendir.
kolaylaĢtırır.
7.ÖDĠ cihazına ilaç tüpünü monte et. Ġlacın verilmesini sağlar.
UYARI: Ġlacı püskürtme ve nefes alma arasında koordinasyon sağlayamayan bireylerde
ve çocuklarda hazne (spacer) kullanılması gerekebilir. Uygulamadaki tek fark ilacın
hazne içine püskürtüldükten sonra inhale edilmesidir.
8.Ağızlığın koruyucu kapağını çıkar, ÖDĠ’ni Çalkalama, ilaç ve itici gazın karıĢmasını
çalkala, dik olarak ve iĢaret parmağın ilaç
sağlar.
tüpünün üzerinde olacak Ģekilde, tüpü ağız
hizasında tut.
9.hastaya derin nefes vermesini söyle.
Akciğerlerin boĢalması sonraki aĢamada derin
nefes almayı kolaylaĢtırır.
10.Ağızlığı hastanın ağzına yerleĢtir ve
Ġlacın doğru ve yeterli miktarda verilmesini
dudaklarıyla sıkıca kavramasını iste. (Hasta sağlar.
bu sırada, diliyle ağızlığı kapatmaması
konusunda
arkaya
uyarılmalıdır.)
eğmesini
BaĢını
hafifçe
iste.
11. Hastaya yavaĢ ve derin bir nefes Nefes alma ve ilacın püskürtülmesinin eĢ
almasını söyle. Hasta nefes alırken eĢ zamanlı
yapılması
ilacın
hava
yollarına
24
zamanlı olarak iĢaret parmağını ilaç tüpünün dağılımını sağlar.
üzerine bir kez bastırarak ilacı püskürt.
12.nefes alması bitince ağızlığı yavaĢça
Ġlacın alt hava yollarına ulaĢmasını ve tam
çıkar ve hastaya, nefesini 10 sn. tutmasını,
olarak emilmesini sağlar.
daha sonra yavaĢça vermesini söyle.
UYARI: Ġlacın aynı anda iki doz olarak uygulanması istenmiĢ ise; ilk uygulamadan
sonra bir dakika geçmesi beklenmelidir. Böylece ilk inhalasyonla hava yolları açılır ve
ikinci inhalasyon ilaç daha derin hava yollarına ulaĢır.
UYARI: Ġki farklı ilacın aynı anda uygulanması gerekiyor ise; birinci ilaç uyguladıktan
sonra 5-10 dk. geçmesi beklenmelidir. Genellikle ilk önce havayollarını açmak için
bronkodilatör, ikinci olarak steroid gibi ilaçlar uygulanır.
13. ilaç tüpünü ÖDĠ cihazından çıkar Enfeksiyon yayılmasını azaltır, cihazın etkinliğini
ve ılık su ile yıka.
artırır.
14. Solunum seslerini ve hızını Ġlacın etkinliğini değerlendirmeyi sağlar.
tekrar değerlendir.
15. Hastaya rahat pozisyon ver.
16. Eldivenleri çıkar. Ellerini yıka.
Mikroorganizmaların yayılmasını önler.
17. Hastayı değerlendir ve iĢlemi Yasal kaynak sağlar.
kaydet.
18. Etki ve yan etkiler açısından Ġstenmeyen yan etkilerin erken belirlenmesi ve önlem
hastayı gözle.
alınmasını sağlar.
7. SONUÇ
Yerel uygulanan ilaçların lokal veya sistemik etkileri vardır. Tüm yerel ilaç
uygulamalarında hemĢireler hastayı özellikle alerjik reaksiyonlar yönünden kontrol
etmelidir. Bununla birlikte vajinaya ve rektuma ilaç uygulanması esnasında hastanın
mahremiyetinin korunması da hemĢirenin sorumlulukları arasındadır. ĠĢlemler mutlaka
kayıt edilmelidir.
25
8. DEĞERLENDĠRME
1. AĢağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Göze steril malzeme ile uygulama yapılmasına gerek yoktur.
b) Buruna ilaç uygulanırken hastanın baĢı fleksiyonda olmalıdır.
c) Vajinaya ilaç supine pozisyonda uygulanmalıdır.
d) Kulağa ilaç uygulamasında baĢ hiperekstansiyonda tutulur.
e) Göze merhem uygulamasında alt göz kapağı kullanılır.
Cevap: E
2. AĢağıdakilerden hangisi yerel ilaç uygulamalarından birisidir?
a) Intramüsküler
b) Intradermal
c) Subkutan
d) Ġntravajinal
e) Ġnhalasyon
Cevap : D
3.
AĢağıdakilerden hangisi travma oluĢumunu önlemek amacı ile uygulanır?.
a) Göz temizlenirken iç kantüsten dıĢ kantüse doğru temizlenmelidir.
b) Tüpünden çıkarılan ve kullanıldıktan sonra artan ilaç atılmalıdır.
c) Ġlaçlar göze uygulanırken kornea üzerine damlatılmamalıdır
d) Ġlaç uygulamasından önce eller iyice yıkanmalıdır
e) Ġlaç açıldıktan sonra 15- 30 gün içinde kullanılmalıdır
Cevap: C
26
4.
AĢağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Ġnhaler
iki
ilaç
uygulanırken
önce
bronkodilatör,
sonra
steroid
uygulanmalıdır.
b) Bukkal yol ilacın dil altına konulmasıdır
c) Kulağa uygulanan ilaçlar soğuk uygulanmalıdır
d) Rektal ilaç uygulanırken hasta sağ lateral yatırılır.
e) Buruna ilaç uygularken hastanın baĢı yan çevrilmelidir.
Cevap: A
9. KAYNAKLAR
Ay F (2008). Temel Ġlke HemĢirelik. Kavramlar, Ġlkeler, Uygulamalar. Ġstanbul Medikal
Yayıncılık, Ġstanbul.
Craven RF, Hirnle CJ.(2002). Fundamentals of Nursing. Human, Health and Function.
Fourthb ed. Lippincott Williams and Wilkins, Philedelphia.
DeLaune SC, Ladner PK (2002). Fundamentals of Nursing, Standarts and Practice
Second ed. Delmar Thompson, USA.
Elkin MK, Perry AG, Potter PA (2007). Nursing Interventions and Clinical Skills.
Fourth ed. Mosby, St. Louis.
Erk M (2002): ‘Ġnhalasyon Teknikleri’. Toraks Dergisi Ek-Ġnhalasyon Yolu ve
Nebulizatör ile Ġlaç Kullanımı.
Hearkreader H, Hogan MA (2004). Fundamentals of Nursing. Caring and Clinical
Judgment. Second ed. Elsevier Science, USA.
http://web.inonu.edu.tr/~eolmez/ilacuyguyollari.doc (2010)
Karabacak BG (2009). Parenteral Ġlaç Uygulamaları ed. Sabuncu N, Ay F. Klinik
Beceriler: Sağlığın Değerlendirilmesi, Hasta Bakım ve Takibi. Nobel Tıp Kitapevi,
Ġstanbul.
Taylor CR, Lemonni P, Lillis C, Lynn P (2008). Fundamentals of Nursing . The Art and
Science of Nursing Care Sixth ed. Lippincott Williams and Wilkins, Philedelphia.
Ulusuy M, Görgülü S (2001). HemĢirelik Esasları. Temel Kuram, Kavram, Ġlke ve
Yöntemler.
27