K E LAM

ANKARA ÜNiVERSiTESi
İLAHİYAT FAKÜLTESi
'
K E LAM
Bilimler Hiyerarşisindeki Yeri
Ketam-Mantık ve Fıkıh Usulü
Tarihsel Süreçte ve Günümüzde
Kelam Öğretimi
(Kızılcahamam
20-22 Haziran 2008)
Ankara 2008
Mariı:ıara Üniversitesi İHihiyat Fakültesi'nin
· Lisans Programlarında Yer Alan Kelam
Anabilim Dalına İlişkin Derslere Yönelik Bazı
Tespit, Değerlendirme ve Öneriler
Prof. Dr.. Metin Yurdagür*
\)
e,e;' ayın Başkan, Değerli Hocalan m, Kıymetli Meslektaşlanın ve
~Ana-bilimdalımızın geleceğini temsil ede!J genç arkadaşlanrol
Hepinizi hürmet ve muhabbetle selamlıyorum. Bilindiği üzere, ülkemizde
mevcut ilahiyat Fakülteleri arasındaki akademik ve idari koordinasyon
ihtiyacını gidermek üzere 1995 yılının Mayıs ayında Marmara İla!ıiyat
Fakültesi'nde yapılan Dekanlar Toplantısı'nda kararlaştınlan "İlahiyat
Fakülteleri Anabilim Dallarının Sorunlan ve Koordinasyonu" toplantılan­
nın ilkini 28-29 Haziran 1996'da Selçuk Üniversitesi'nin ev sahipliğil).de
Konya'da başlatan Kelam Anabilim Dalı öğretim elemanları, aralarındaki
bu sıkı iletişim ve koordinasyonu anılan tarihten beri kesintisiz olarak her
yıl değişik bir İlahiyat Fakültesi'nin ev sahipliğinde başarıyla sürdüregelmektedir.1
Bu vesileyle 2008 yılının Koordinasyon Toplantısı'nı düzenleme işini
üstlenen ev sahibinıiz Ankara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dekanlığı'na
ve bu Fakültemizin Kelam Anabilim Dalı'nın tüm mensuplarına, icra edilmekte olan toplantımız için gösterdikleri gayret, zahmet ve misafırperver­
liklerinden dolayı şükranlarımızı iletiyor, bu güzel organizasyondakatkısı
bulunan bütün ilgililere teşekkür ediyorum:
Geçen yıl Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültemiz tarafından düzenlenip Sivas'ta gerçekleştirilen toplantımızda, bu yıl için Fakültemizdeki
kelam eğitiminin kurumlanmızda yürütülen Lisans ve Lisansüstü Programlar ve akademik faaliyetler çerçevesinde değerlendirilmesi kararlaştınlmış-__
.
.-·
• M.Ü. ilahiyat Fakültesi, Kelam Anabilim Dalı Başkanı.
ı Konuyla ilgili bilgi için bk. İlôlıiyat Fakiiite/eri Keliim Anabilim Dalı Eğitim-Öğretim
Meseleleri Kooıdinasyon Top/arıtısı-11, lsı.anbul: M. O. ilahiyat Vakfi Yayınlan, 1988, s.
1-5.
180
Kelam Ö()reUml Sempozyumu
tı.
Konunun Lisans Programlanndaki boyutunu incelemek ve bu hususta
belirlemek üzere, söz konusu toplantıda oluşturulan
Çalışma Komisyonu Başkanının ve tebliğ sunması kararlaştınlan bazı üyelerin, bu yıl içinde çeşitli mazeretlerle görevden çekilmeleri üzerine, Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi'nin Lisans Programlannda Ketarn
Anabilim Dalıyla ilgili bir sunum yapma görevi, yukarıda belirttiğim sebeplerden dolayı doğan bir boşluk nedeniyle toplantımıza çok yakın bir
tarihte tarafıma şifahen tevdi edilmiştir. Bu sebeple, bir bilimsel tebliğden
çok, kısa bir sunum olarak kabul edilmesini istirham etti.ğim bu konuşma,
Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi'ndeki tarihi gelişimi dikkate alan
bazı tasvir! tespitlerden ve anabilim dalırnız öğretim üyelerinin derslerindeki uygulamalardan yansıyan tecrübe birikiminin muhtasaran aktarırru
yanında, aynı konulara ilişkin samimi bazı özeleştiri ve önerilerden oluş­
hazırlanacak tebliğleri
maktadır.
Lisans Programlanmızın Tarihi Süreci:
Marmara Üniversitesi'ne bağlı bir fakülte haline dönüştürülmeden önce, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı dört yıllık bir Yüksek Okul olarak,
Diyanet İşleri Başkanlığı'na eleman ve Milli Eğitim Bakanlığı'na öğretmen
yetiştirmek üzere, faaliyet gösteren İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü, Fakültemizin nüvesini teşkil etmektedir. Bu Enstitü'nün·o tarihteki ders prqgrarnlanna balaldığı taktirde, halen Lisans prograrnlanmızda Kelam Anabilim Dalı'nın kapsamında yer alan tüm ders türlerinin ve buriların
müfredatının bu Enstitü'de "İlın-i Tevhid" ve "Kelam" şeklindeki iki ayrı
ders başlığı altmda (başlangıçta 1, 2 ve 3. sınıflarda; bilahere 3. ve 4. sınıf­
larda) okutulduğu, bu dersleri yürütmek üzere yetiştirilen asistanlarla, Enstitü'ye atamaları gerçekleştirilen öğretim üyelerinin Milli Eğitim Bakanlı­
ğınca düzenlenen atama kararnamelerinde "Kelam ve İslam Düşüncesi
Qğretim Üyesi (veya Asistanı)" ibaresinin ·yer aldığı görülmektedir. Söz
konusu dönemde İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde bu dersi okutan
zevat arasında merhum hocalarırnız daha çok "Celat Hoca" diye maruf olan
Celaleddin ÖKTEN (ö. 1961)2 ; Ömer Nasfih~ BiLMEN (ö. 1971i ile Prof.
2
3
Hayatı için bk. Emin Işık, "Celal Hoca'", Türkiye Diyanet Va/..fı islôm Aıısiklopedisi (DlA),
Vll, 241-242; Hayreddin Karaman, Bir Vamuş Bir Yokmuş: Hayalim ve Hatıralar,lsıan­
bul2008, I, 324-327.
Hayatı ve eserleri için bk. Rahmi Yaran, "Bilmen, Ömer Nasuhi", DİA, VI, 162-163;
Hayreddin Karaman, a.g.e., ı. 318-~24.
M. Ü. ilahiyat Fakültesi'nin Usans Programlannda .•.JProf. Or.Metin Yurdagür
.
.
181
Dr. Muhammed Tavlt et-TANcl'yi (ö. 1974) ; bu arada kendilerine hayırlı
ömürler dilediğimiz Prof. Dr. Bekir TOPALOGLU, Prof. Dr. Muhittin
BAGÇECİ, Y.Doç.Dr. M. Sabri ERDOGDU ve Prof Dr. M. Saim
YEPREM hocalarımızı anmak gerekir.
Fakülteleşme sürecine tekaddüm eden dönemde Tefsir-Hadis, Fıkıh- Kelam ve İslam Dini Esaslan şeklinde üç ayn bölüm olarak eğitim-öğretim
vermeye başlayan İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nde5 kelam alanıyla
ilgili derslerde öğrencilere müfredatın öngördüğu konuların teorik anlatımı
yanında, İmam A'zam'ın el-Fıklıii'l-Ekber, İbn Kudame'nin Lüm'atii'li'tikfid; Teftazant'nin Şerlıu'l- 'Akfi'id; Nilreddin es-Sabun!' nin el-Bidaye fi
usuli'd-din, Gazzall'nin el-İktisad'ı ve Kavaidii'l-akô:{d, İbn Hümam'ın elMüsayere ve Üşl'nin el-Emali'si gibi yaygın klasik kelam metinleri de
hocalarımız tarafından takrir edilmekteydi.
26 Temmuz 1982'de Marmara Üniversitesi'ne bağlı bir ilahiyat Fakültesine dönüşerek faaliyetine devam eden kurumumuzun akademik teşkilat­
lanması ve programları anılan tarihten itibaren çeşitli değişiklik ve gelişme­
ler göstermiştir.
15 Haziran 1989 tarih ve 358 sayılı Kanunla "Öğretmen ve eğitim uzmanı yetiştiren yüksek öğretim kurumları" arasında yer alan fakültelerimiz,
ilköğretim, lise ve dengi okullarla İmam-Hatip Liselerine öğretmen yetiş­
tirme yanında, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın ihtiyaç duyduğu elemanJan
sağlama amacına uygun bir biçimde l 998 yılında yeniden yapılandınlmış­
tır.6 Buna göre 1998-1999 öğretim yılından itibaren, bağlı olduklan üniversitelerin bünyelerinde Eğitim Fakültesi bulunan ilahiyat Fakültelerinde,
yapılan bazı değişikliklerle yenilenen ilahiyat Lisans Prograrnı yanında,
İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Programı adıyla
ikinci bir lisans programının daha uygulanması kararlaştınlmış, fakültelerimizde de bu adla oluşturulan müstakil bölümler içinde söz konusu!ikinci
programın tatbikine başlanmıştır.
4
4
B k. Hayreddin Karaman, a.g:e., 1,.377-380; M. Akif Aydın, "Muhammed Tavit et-Tanci,
1. ü. Edebiyat Fakültesi Islam Tetkikleri Enstitiisii Dergisi, VJI/J-2, s. 325-327.
5
6
Istanbul YUksek Isiilm EnstitUsU'nUn tarihçesi ve ders programlan için bk. istanbul Yiiksek islam Enstitiisii Şubat 1982 (Beyaz Kitap), İstanbul; istanbul Yüksek İsiilm EnstitüsU
Vakfı Yayınlan, 1982, nr. 1, 135 sayfa.
Bu konuda Yüksek Öğrelim Kurulu Başkanlığı'nın bir yayını olan aşağıdaki kitapçığa·bk.
İlô/ıiyat Faf...'iilteleri Öğretmen Yetiştimıe ve Lisans Programlan, (Ankara),. Temmuz
1998.
~·
192 Keıam OQretimi Se,...ıozyumu
Bu arada Yüksek Öğretim Kurulu'nun 29 Aralık 1998'de a_!~ığı bir kararla aralannda fakültelllizin de yer aldığı beş ilahiyat fakültesine bağlı
olarak, iki yıllık eğitim veren ilahiyat Meslek Yüksek Okullan (İMYO)
kurulmuş, bu okullarda din hizmetleri mesleğine yönelik ve_ön lisans seviyesinde bir programın uygulanmasına başlanrruştır. Ancak 1998-1999 öğ­
retim yılından itibaren bu okullara öğrenci alımı durduru1muş, ortaya çıkan
boşluğu giderrnek amacıyla, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi'ne bağlı olarak aynı nitelikte bir ilahiyat Önlisans Programı başlatılmış­
tır.
Fakültemizdeki programlara, ikinci öğretimde öğrenci alınması uygulamasına da 1998-1999 öğretim yılından itibaren ara verilmişti~.7
Marmara Üniversitesi İla.hiyat Fakültesi Dekanlığı'nın yürürlükteki
Lisans Programlarında, kredi/saat arttırımı, bir dersi seçimli iken zorunlu
hale getirme ve yeni ders ilavesi suretiyle, yapmayı önerdiği bazı değişik­
likler, Üniversite Senatosu'nun (05/07/2005 tarih ve 2005-239-3 sayılı)
kararıyla onaylanmış, bunların uygulanmasına 2005/2006 öğretim yılı -itibariyle başlanmıştır. Bu değişikliklere göre yürürlükteki İla.hiyat Lisans
Programı'nın 5-6. yarıyıllarmda okurulmak üzere, anabilim dalırruzı ilgilendiren iki yanyıllık ve haftada üç saatlik İslam Dini Esaslan adlı zorunlu
bir ders daha ihdas edilmiş, bu dersin 5. Yanyıla ait ''iman-ahlak" içeriidi
kısmının Kelam Anabilim Dalı tarafından yürütülmesi kararlaştınlrruştır.
Bu arada bir kısım fakültelerimizde olduğu gibi, Fakültemiz bünyesinde de 1998-1999 öğretim yılından beri öğrenci alarak mezun vermekte olan
İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Programına yeni
öğrenci alınması, Yüksek Öğretim Kurulu'nun 26 Mayı s 2006 tarihinde
aldığı bir genel kurul karanyla durdurulmuş, bu programın uygu landığı
bölümlerin, halen kayıtlı bulunan öğrencilerin mezuniyetlerine kadar İlahi­
yat Fakültelerinde devamına; bunların bağlı bulunduğu üniversitelerin Eği­
tim Fakiiltelerinde 2006-2007 öğretim yılından itibaren yeni öğrenci kabul
etmek ve bu programı uygulamak üzere, birer İlköğretim Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Bölümü'nün oluşturulmasına karar verilmiştir.
Bu durumda hal-i hazırda biri Fakültemizde, diğeri Üniversiteınİzin Atatürk Eğitim Fakültesi'nde olmak üzere, iki ayn İ lköğretim Din Kültürü
Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Programı uygulanmaktadır.
1
Daha geniş bilgi için bk. Halis Ayhan, "iliilıiyat Fakültesi", DİA, XXII, 70-72.
M. ü.lıahiyat Fakilllesi'nin Lisans Programlannda •••JProl. Dr.Metin YurdagOr
183
Yüksek. Öğretim Kurulu ile Diyanet İşleri Başkanlığı'nın işbirliği ile
ve sadece yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın bulunduklan
ülkelerdeki ortaöğretim kurumlannda lise öğr~nimlerini tamamlamış olan
çocuklannın kabul edildiği Uluslararası ilahiyat Programı adlı yabancı dil
agı rJıklı bir Lisans programının Fakülternizde uygulanmasına 2007-2008
_ eğitim-öğretim yılından itibaren başlanmıştır.
oluşturulan
Lisans Programlan ve Kelam Anabilim D3Iı:
Tarihçesini ana hatlarıyla sunmaya çal ıştığımız ve yakın dönem içinde
ve farklılıklar geçiren yürürlükteki bu programlarda, ke11im alan ı yla ilgili olan çeşitli derslerin; statü, kredi, içerik, hedef ve kazanım, öğrencilerin beklentileri ile sunumu gibi hususlar bağlamında değer­
lendirilmeleri gerekmektedir. Bunun yapılabilmesi için de, öncelikle bu
programlarda anabilim dalırruz tarafından yürütülen derslerin hangi başlık­
lan taşıdığının hatırlanmasında yarar vardır.
çeşitli değişiklik
l )Yeni İlaruyat Lisans Programı'ndaki Derslerimiz:
4. Yarı yı IKelam TarihiZorunlu 2Saat
5. YanyıiKelam OkullanZorunlu 2Saat
5. YanyıJİsHim Dini EsaslanZorunlu 3Saat
6. YanyılSistematik Kelam (1) Zorunlu 2Saat
7. YanyılSistematik Kelam (ll) Zorunlu 2Saat
6. YanyılKlasik Kelam Metinleri (I)Seçmeli 2Saat
7. YanyılKlasik Kelam Metinleri (II)Seçmeli 2Saat
6. YanyılTürk Kelamcıları (I)Seçmeli 2Saat
7. YanyılTürk Kelamcılan (ll)Seçmeli 2Saat
8. YanyılGünümüz Kelam Problemleri Seçmeli 2Saat
2) Fakültemizde devam eden İlköğretim Din Kültürü ve AhUik
Bilgisi Öğretmenliği Programı'ndaki derslerimiz:
I. Yanyılİslam Dini Esasları Zorunlu 2Saat
5. Yanyı l Kelam Zorunlu 4Saat
6. YanyılKelam Okulları Seçmeli 2Saat
3) Uluslararası İlaruyat Programı'ndaki Dersleriıniz:
1. Yanyılİsl am Dini EsaslanZorunlu 2Saat
4. YanyılKelam TarihiZorunlu 2Saat
5. Y anyılK.elam MetodolojisiZorunlu 2Saat
184 Ke!Am Oğrelimi Serrpozyumu
6. YanyılSistematik Kelam (I)Zorurilu 2Saat
7. YanyılSistematik Kelam (II)Zorunlu 2Saat
5. YanyılMukayeseli Halk İnançlanSeçmeli 2Şaat
6. Yan yılTürk KelamcılanSeçmeli 2Saat
7. YarıyılKlasik Kelfim MetinleriSeçmeli 2Saat
8. Yarıyı lKarşılaştırmalı TeolojiSeçmeli 2Saat
4) MÜ. Atatürk Eğitim Fakültesi İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretınenliği Bölümü Lisans Programı'nda AJanımızı İlgi­
JendU:en Dersler:
ı. Yanyı lTemel Dini Bilgiler (!)Zorunlu 3Saat
6. Yanyı lGünümüz Kelam ProblemleriSeçmeli 2Saat
7. Yanyılislam İnanç ÖğretisiZorunlu 2 Saat şeklindedir.
Kamuoyu Nezdinde ilahiyat Fakülteleri ve Kelam Anabilim Dalı:
Fakültelerirniz, kamu oyuna yönelik bilgilendirme ve tanıtım amaçlı
yayınlarında, kuruluş gayelerini, temel hedeflerini ve ufuklannı, genellikle
aşağıdaki cümlelerle özetlemektedirler:
Çağdaş ülkeler düzeyine ulaŞma çabası içinde bulunan ülkemizin kalkınma ve gelişme hamlelerine katkı sağlayacak aydın ve alanmda uzm.an
din bilginleri ve ülkerniz insanına her vesileyle ahlak ve faziletin yüksek
değerini duyuracak rehberler yetiştirme; çalışmal an ınızia dini etüdlere ilmi
bir merkez olma, bu arada İslamiyet'in ana prensiplerini ortaya çıkararak
onu her türlü batı! inançtan sıyınp tam özüyle ortaya koyma azmindeyiz.
Bu amaçla, disiplinler arası bir yaklaşımla din olgusunu dünü, bugünü,
ve geleceğiyle anlamayı, açıklamayı ve betimlemeyi; bilgi üretmeyi, bu
üretimi ulusal ve uluslar arası düzeyde payiaşarak yaygınlaştınnayı ve
geliştirmeyi; dini, asıl ve kaynaklarından l'iareketle bi'limsel yaklaşım ve
yöntemlerle ortaya koyup yorumlayabilecek, eleştiriye ve farklı görüşlere
saygılı insan yetiştirmeyi; örgün ve yaygın din öğretimi ve din hizmetleri
alanlarında istihdam edilmek üzere ahlaki ve estetik duyarlılığa sahip, sürekli öğrenmeye ve gelişmeye açık ilahiyatçılar yetiştirmeyi temel hedef
olarak benimsemiş durumdayız.
Dini mirasın tarihle, coğrafyayla ve kültürle harmanlanarak geleceğe
doğru akan bir olgu olduğunun bilincindeyiz. Din in inşa edici ve uzlaştıncı
niteliğinden yararlanarak bir arada yaşama kültürünü geliştirme azrnindeyiz. Bilim, düşünce ve sanatın dini anlama ve yorumlama sürecindeki
M. O.I!Ahiyat Fakültesi'nin Lisans Programlannda..JProf. Dr.Metin Yurdagür 185
öneminin farkındayız. İnsanların dini doğru .bir şekilde -öğren me ve anla. malannı sağlamak istiyoruz. Kaliteli eğitim ve öğretim, araştırma ve yayın­
larla öğrencilerimize, ülkemize ve bilim düny~ına katkıda bulunma arzusundayız.
Lisans prograrnlarımız Kur'an'ı ve sahih sünneti referans alan, toplu- mumuza geçmişinden intikal edefi kültürel mirası değerlendirebilen, yaşa­
nan hayatı yorumlayabilen ve karşılaşılan yeni problemlere çözüm üretebilen, hayat boyu öğrenme ve.kendini geliştirme alışkanlığına sahip kapasiteli ve kaiiteli ilfihiyatçılar yetiştirme hedefini gerçekleştirmeye yönelik olarak hazırlanmıştır.
Programlanmızda, ilahiyat alanındaki temel bilgil~nmeyi kazandırmak
üzere zorunlu dersler ile seçimi öğrencinin tercihine bırakılmış oldukça
geniş kapsamlı bir seçmeli dersler yelpazesi bulunmaktadır. Bu dersler
gerek taşıdıklan ad, gerekse ihtiva ettikleri içerik bakımından disiplinler
arası koordinasyonu ve bütünlüğü sağlayacak biçimde planlanmıştır. Programlarımıza, gelişen bilgi teknolojilerinin kullanımını ve öğretimde gerekli
materyalierin geliştirilmesini dikkate alan bir zihniyet şekil vermiştir. 8
Öte yandan gerçekleştirdiğimiz bilimsel toplantılarda ve yayımlanan
çeşitli ilmi çalışmalarımızda Kelam ilminin tanımının aşağıdaki şeki lde
yapılmasının gerektiği vurgulanmaktadır:
Kelam, İsl am dininin inanç ve davranışlara dair ilkelerini, naslardan
hareketle belirleyen ve bunları akli yöntemlerle destekleyen ve karşı fıkir­
leri eleştirip cevaplandı ran bir ilim dalıdır. Bu ilim dalı, çağın bilim v·e
düşünce birikiminden de faydalanarak toplumun din anlayışını ve dini hayatını etkileyen tüm sosyolojik, psikolojik ve antropolojik faktörleri incelemeye; İslam'ın bütününe yönelik her türlü eleştiriyi cevaplamaya çalışır. 9
İdeal anlamda çok doğru, ancak yürüttüğümüz dersler ve bu derslerdeki uygulamalanmız açısından ele alındığı takdirde eleştiriye açık pe)c çok
yönlerin bulunduğu kamuoyuna yönelik bu duyuroların ve tanımın, tam
anlamıyla gerçekleştirilebilmesi için, öncelikle "Lisans Programlarında yer
alan alanımızla ilgili derslerde neler yapılmalı ve hangi yöntemler uygu8
9
Bk. Ankara Oniversitesi ilalıiyat Fakültesi Avrupa Transfer Sistemi Bilgi Paketi, Ankara
2005, s. 22, 25-26; Mamıara Oniversitesi lldlıiyat Fakiiltesi Rehberi, 2006-2006, İstanbul
2005, s. 28-32.
Bekir Topaloğlu, Kellim Araştımıalan Ozerine Düşünceler, M. Ü. İllihiyat Faktillesi
Vakfı Yayınlan, istanbul2004, s. 5; Y. Şevki Yavuz, "Keliim", DiA, XXV, 196:
186 Kelam OOrelimi SeiJl)Ozyumu
lanmalıdır?"
sorusu gündeme gelmektedir.
Konuyla İlgili Bazı Tespit ve Öneriler:
Yukandaki soruya cevap aranırken aşağıdaki hususların dikkatli bir
şekilde gözden geçirilmesi gerekmektedir:
1) Lisans Programlannda genelde okutulan tüm d~rslerin, özelde anabilim dalınuzı ilgilendiren tüm zorunlu ve seçmeli derslerin öğretim elemanlan ve öğrencilere yönelik tanım, amaç, içerik ve kaynakçalan ciddi bir
şekilde ele alınmalı, bunlar bir proje hassasiyeti ile yeniden hazırlanmalıdır.
Yapılan bu hazırlıkiann başlık ve içeriklerinin ~ademik ve bilimsel açıdan
yeterliliğinin tespitleri yapılmal ı ; dersin işlenmesi sırasında öğrencilere
tavsiye edilecek kaynaklar, kendilerine yaptınlacak sunuşlar, grup çalışma­
ları, ödev, seminer ve diğer etkinlikler mutlaka planlanmalı, bunlann uygulanma sürecini izleyerek eksikliklerini belirlemek, geliştirilmelerine yönelik eleştiriler getirmek üzere, Fakültelerimizdeki Akademik ve Bilimsel
Denetim bağlamında Bölüm ve Anabilim Dalı Başkanlıklan tarafından
denetlenecek bir Anabilim Dalı Müfredat İzleme ve Geliştirme Komisyonu
oluşturulmalıdır.
2) Ders içeriklerinin İslam Mezhepler Tarihi, Din Felsefesi ve İslam
Felsefesi Tarihi gibi komşu ve yakın disiplinlerin m.üfredatlarıyla örtüşe­
rek, öğrencilerde farklı derslerde aynı konuların tekrar edildiği izlenimi'ni
doğuracak şekilde düzenlenmesi, anılan anabilim dallanyla yapılacak e:iddi
işbirliğiyle mutlaka önlenmelidir.
3) Fakültelerimizde Temel İslam Bilimleri alanında işlenen teorik konuların, klasik metin takriri yoluyla pekiştirilmesi yönteminden gittikçe
uzaklaşılmaktadır. Bu sebeple derslerde metin takrir etme usOiü en alt seviyeye inrniştir. Bu yüzden de öğrencilerimizin Arapça kaynaklardan yararlanabilme becerisi, öncelikle mezun olduklan imam-Hatip Liselerindeki
'genel eğitim seviyesinin gittikçe düşmesine ve kurumlanmızda uygulanan
Arapça öğretim yöntemlerindeki birtakım kusurlara bağlı olarak, büyük
ölçüde zayıtlamıştır.
4) Fakültemiz tarih! ve geleneği bakınundan "öğretmen ve din hizmetleri görevlisi yetiştirme" niteliğine sahip iken, prograrnlanmızda yapılan
çeşitli değişiklikler nedeniyle, bu niteliğini büyük ölçüde kaybetmiştir.
ilahiyat Fakültelerinin ortak hedefi olan bilim adanu eski tabirle yüksek
diniyyat mütehassısı yetiştirme hedefine, mevcut Lisans Programlanmız ve
ders içeriklecimizle nasıl ulaş~bileceği hususu ciddi bir sorun olarak çözüm
M. O. Ilahiyat Fakiiltesi'nin Usans Programlannda•••JProl. Dr.Metin Yurdagiir 187
beklemektedir.
5) Derslerde ve akademik yayınl arda öğretim elemanlannın kullandığı
dil, öğrenciler tarafından an l aşılırl ık ve kendileriyle bil imsel ·iletişim kurma
açısından değerlendirildi ği nde; ya "oldukça eski ve ağır"; yahut, özellikle
genç akademisyenlerirnizin bir kısmının gerek ders anlatımı, gerekse bilimsel yayınlan açısından, "oldukça yeni ve bazı modem komşu disiplinlerle
Batı kaynaklanndan ödünç alınmış ve çözürnlenmerniş bir terminoloji bilmecesi" olarak nitelenmektedir.
6) Lisans programlannda yer alan derslerin, öğrencilere bireysel açı­
dan kazandırdıklan; verilen bilgilerin öğrenilip kavranılma düzeyi, öğrenci­
lerin bunlar üzerinde çeşitli sentez, analiz ve değerlendirmeler yaparak
.
'
kendilerini mesleki beceri ve akademik açıdan ne ölçüde gel iştirdikleri gibi
hususlar, düzenli olarak yapılacak anket vb. çalışmal arla her akademik yıl
içinde ciddi şekilde sorgul anmalıdır.
7) Öte yandan lisans programlannda yer alan alanımızla ilgili derslerin
hemen hemen tamarnının teorik ve anlatıma dayalı zorunlu dersler olması,
öğrencilerin derslere aktif bir şekilde katılımını büyük ölçüde engellemekte; teorik anlatım dersleri adeta bir "kabir ziyareti" şeklinde geçebilmektedir. Bu olumsuzluğun, katı lımı sağlamaya ve artırmaya yönelik seminer ve
bireysel ön hazırlığa dayalı ve öğrenci sunumuna imkan veren seçmeli
derslerirnizde ise büyük ölçüde gideri lebildiği görülmektedir.
Sonuç olarak İlahiyat Fakülteleri ve Kelam Anabilim Dalı mensuplan
olarak kamuoyuna açıkladığımız misyon, vizyon ve hedeflerimizi gerçekleştirebilmek; anabilimdalımızla ilgili olarak yaptığımız yeni tanım denemelerini hayata geçirebilmek için, Fakültemizdeki lisans programlarındaki
Kelam ile doğrudan bağlantı lı ve ilintili derslerimizi, yukarıda arzetmeye
çalıştığım tespitler ışığında, yeniden planlayıp düzenleyerek yürütmemiz
gerektiğini düşünüyor, hepinize saygılar sunu yorum.