Kanser Tedavisinde Kemoterapi

Kanser Tedavisinde Kemoterapi
KEMOTERAPİ NEDİR?
Kanser hücrelerini tahrip eden kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedaviye
kemoterapi denir. Bu tedavilerde kullanılan ilaçlara “antikanser” ilaçlar da denir.
Kanserin türüne göre kemoterapinin amaçları farklılaşabilir.
* Kanseri tedavi etmek. Kanser hücrelerine ait izler tümüyle ortadan kalktığında
kanser tedavi edilmiş sayılır.
*Kanseri kontrol etmek. Genel olarak kanserin yayılımını önlemek ve büyümesini
yavaşlatmak, kanserin kontrol altında tutulması olarak kabul edilir.
*Kanserin yol açtığı belirtileri gidermek. Bazı kemoterapi uygulamalarının temel
amacı hastanın yaşam niteliğini yükseltebilmek için ağrı ve benzeri belirtileri
ortadan kaldırmak ya da hafifletmektir.
KEMOTERAPİ NASIL İŞLEV GÖRÜR?
Normal hücrelerin gelişimi ve ölmesi kontrol altındaki bir süreçtir.
Kanser ortaya çıktığında hasta hücrelerin büyüme, çoğalma ve ölümleri
kontrolsüzleşir. Antikanser ilaçlar bu aşamada müdahale eder ve
kanserli hücrelerin büyümesi ve çoğalmasını engeller. Bu ilaçlardan
sağlıklı hücreler de etkilenebilir. Normalde de hızlı çoğalması gereken
hücreler daha çok etkilenir. Ancak bu hücreler kendilerini tedavi sonrası
yenileyebilir.
Antikanser ilaçlar birlikte kullanıldıklarında tekbaşlarına olduğundan
daha etkili olurlar. Buna kombinasyon tedavisi denir.
Bazı durumlarda bedenin bağışıklık sistemini, kansere kaşı doğal
direncini güçlendirmek için ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu tür tedaviye
biyolojik tedavi ya da immunoterapi denmektedir. Burada kullanılan
ilaçlar kanser hücrelerin tahrip edilmesini sağlayabildiği gibi bedenin
tümöre vereceği yanıtın değişmesini de sağlayabilmektedir. Bu tedavi
aynı zamanda kemoterapi tarafından tahrip edilen hücrelerin
1/5
Kanser Tedavisinde Kemoterapi
yenilenmesinde de katkı sağlayabilmektedir.
KEMOTERAPİ NERELERDE VERİLİR?
Kemoterapi farklı bağlı olarak evde, doktorun muayene
ortamında ya da hastanede verilebilir. Bu kararın verilmesinde
kullanılan ilaç ya da ilaçlar, hastanın genel durumu, hastanın ve
hekimin tercihleri etkili olmaktadır.
KEMOTERAPİ HANGİ YOLLARLA VERİLİR?
Kemoterapi ilaçlarının bedene verilmesi için farklı yollar
bulunmaktadır, örneğin, damaryolundan, enjeksiyonla,
ağızdan ya da cilt üstüne sürülerek gibi.
Toplardamarlar yoluyla (intravenöz, IV). Kemoretapi
çoğunlukla damaryolu verilmektedir. Damaryolu açmak
amacıyla geliştirilmiş olan ince bir iğne kullanılmaktadır.
Bu iğne ile kollarda dirsek içi bölgede ya da el üstündeki
toplardamarlara (venlere) girilir. Bu sırada soğukluk hissi,
yanma, ağrı, ciltte kızarıklık boluşması, şişme gibi
şikayetlerin ortaya çıkması durumunda hemşire veya
doktor haberdar edilmelidir.
Damaryolundan ilaç aktarılması için kateterler, portlar ve
pompalar gibi farklı biçimlerde farklı amaçlar için
geliştirilmiş alet ve yöntemler kullanılabilmektedir.
*Ağız yoluyla (oral). Kemoterapide kullanılan ve kapsül,
hap ya da sıvı biçimlerdeki ilaçlar, diğer ilaçlar gibi ağız
2/5
Kanser Tedavisinde Kemoterapi
yoluyla verilebilir.
*Enjeksiyon yoluyla. Bazı ilaçlar iğne ve şırınga
kullanılarak bedene verilir.
Kasiçi (intramuküler, IM)
Ciltaltı (Subkutan, SC)
Diğer bir yöntem de ilacın doğrudan kanserli dokuya
enjekte edilmesidir. (Intralezyonel)
* Haricen, cilt üstüne (Topikal). İlaç cildin üzerine
uygulanır.
KEMOTERAPİDE OLASI YAN ETKİLER
Kanser hücrelerinin normal hücrelere göre hızlı
büyümesi ve çoğalması nedeniyle çoğu antikanser
ilaç bu tür özellik taşıyan hücrelerin tahrip edilmesi
için geliştirilmiştir. Ancak bazı normal hücrelerde de
benzer özellikler bulunmakta, bu hücreler de kanser
tedavisinden doğrudan etkilenmektedir. Bu
etkilenmeler yan etkileri de doğurmaktadır.
Bunun iyi bilinen bir örneği saçlardır, hızlı büyüyen
ve çoğalan saçlar kanser tedavisi sürecinde geçici
olarak zayıflayabilmektedir.
Önemli bir başka örnek de kemik iliği içinde gelişim
gösteren kan hücreleridir.
Bir başka örnek sindirim sistemindedir: Ağız-yemek
3/5
Kanser Tedavisinde Kemoterapi
borusu-mide-bağırsak hattındaki hücreler kanser
tedavisi sürecinden olumsuz yönde
etkilenebilmektedir.
Bazı kanser ilaçları kalp, böbrekler, mesane,
akciğerler ve sinir sistemi organları gibi hayati
organlar üzerinde de olumsuz etkiler
yaratabilmektedir.
-Halsizlik-bitkinlik
-Bulantı-kusma
-Ağrı
-Saç kaybı (alopesi)
-Kansızlık (anemi).
Kansızlık belirtileri şunlar olabilir:
-Yorgunluk-bitkinlik hissi
-Nefes darlığı
-Çarpıntı hissetmek
-Merkezi sinir sistemi (MSS) sorunları
-Enfeksiyon
-Pıhtılaşma sorunları.
-Kabızlık.
-Kas ve sinir etkilenmeleri.
-Cilt ve tırnak sorunları.
-Böbrekler ve mesane ile ilişkili sorunlar.
4/5
Kanser Tedavisinde Kemoterapi
-Nezle benzeri belirtiler.
-Bedende sıvı hacminin artması.
-Cinsel organlar üzerindeki etkiler.
Erkeklerde: Sperm sayısında ve hareketliliğinde
azalma olabilir. Bu sorun geçici ya da kalıcı
olabilir. Sertleşme ve bunu sürdürebilmede
sorunlar yaşanabilir. Olası bir sorun da, kanser
tedavisi döneminde spermin içinde, genetik bilgi
saklayan kromozomlarda bir bozulma olmasıdır.
Kadınlarda: Overlerin etkilenmesi durumunda,
üretilen hormon miktarında değişiklikler olabilir.
Bu da adet dönemlerini etkiler: Düzensizlikler
olabileceği gibi, kemoterapi döneminde
kesilebilir de. Bu değişiklikler geçici ya da kalıcı
olabilmektedir. İnfertilite (doğurganlık kaybı) ve
menapoz görülebilir-
5/5