yetiştirilmek amacıyla yurtdışına gönderilecek devlet memurları

T.C
BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ
BAKANLIĞI
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler
Genel Müdürlüğü
YETİŞTİRİLMEK AMACIYLA YURTDIŞINA
GÖNDERİLECEK DEVLET MEMURLARI HAKKINDA
YÖNETMELİK KAPSAMINDA 31/12/2013 – 31/12/2014
TARİHLERİ ARASINDA ENERJİ TOPLULUĞU’NDA
GERÇEKLEŞTİRİLEN STAJA İLİŞKİN RAPOR
Mehmet EKİNCİ
Sanayi ve Teknoloji Uzmanı
ANKARA
MART 2015
TEŞEKKÜR
Öncelikle bu imkânı sağladığı için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na;
Staj kontenjanının tarafıma tahsis edilmesinin akabinde, uluslararası
kuruluşlarda görevlendirilebilmem adına yardımcı olan Murat GÜRSOY, Denis Van
DAM ve Süleyman YILMAZ’a;
Kontenjanın tahsis edilmesinden itibaren desteklerini esirgemeyen amirlerime
ve çalışma arkadaşlarıma.
Manevi destekleri için aileme teşekkür ederim.
Mehmet EKİNCİ
iv
YÖNETİCİ ÖZETİ
01/12/1974 tarihli ve 14786 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 21/01/1974 tarihli ve
7/7756 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan "Yetiştirilmek Amacıyla
Yurt Dışına Gönderilecek Devlet Memurları Hakkında Yönetmelik"in değişik 4.
maddesine göre 2013 Mali Yılı içerisinde kullanılmak üzere 28/01/2013 tarihli ve
2013/4540 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla Bakanlığımıza 14 adet kontenjan tahsis
edilmiştir.
Bakanlığımıza ayrılan kontenjanların kullanılması ve yetiştirilmek amacıyla yurt
dışına gönderilecek personelin tespiti için 22/01/2009 tarihli ve 27118 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulan "Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Personelinin
Yetiştirilmek Amacıyla Yurt Dışına Gönderilmeleri Hakkında Yönetmelik"
hükümleri uyarınca oluşturulan Komisyon'un 19/07/2013 tarihli ve 4 No’lu Kararı ile
24 ay süreli “Uluslararası Kuruluşlarda Staj” konulu kontenjanın Genel
Müdürlüğümüz Sanayi ve Teknoloji Uzmanı Mehmet EKİNCİ'ye kullandırılması
uygun görülmüştür.
Komisyon tarafından ilgili karar uyarınca tahsis edilen 24 ay süreli “Uluslararası
Kuruluşlarda Staj” konulu kontenjanın kullanılabilmesi adına; Mehmet EKİNCİ
Viyana’da
bulunan
Türkiye’nin
gözlemci
statüsünde
yer
aldığı
Enerji
Topluluğu’ndan (Energy Community) kabul almış olup; 31/12/2014 tarihi itibari ile
Viyana’da ilgili kurumda göreve başlanmış ve bir yıl süreyle göreve devam
edilmiştir.
İdari yapısı münasebetiyle, kurumdaki ünvan “research fellow” olarak tayin
edilmiştir. Direktör yardımcısının talimatıyla, çalışma konularını seçme esnekliği de
Mehmet EKİNCİ’ye bırakılmıştır. Kendisini “sürdürülebilirlik” konusunda ve de
uzmanlık alanı olduğu için enerji ve çevre perspektifinde geliştirmek istemesi
üzerine yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve çevre birimleriyle yakın çalışmalar
v
içerisinde bulunulmuştur. Bunun yanı sıra kurumun Direktörü ile direkt olarak
yürütülen makale ve rapor çalışmaları da bulunmaktadır.
Staj görevi 31/12/2014 tarihi itibari ile tamamlanmış olup, 13/01/2015 tarihinde
bakanlıktaki göreve başlanmıştır.
Kurumda yürütülen görevlerin detaylarına, kişisel gelişime etkilerine ve Bakanlık
çalışma alanlarına katkılarına raporun içerisinde yer verilmiştir.
vi
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ................................................................................................................ iv
YÖNETİCİ ÖZETİ ...................................................................................................... v
1
ENERJİ TOPLULUĞU (ENERGY COMMUNITY) ......................................... 3
1.1
Enerji Topluluğunun Kurulma Süreci ........................................................... 3
1.2
Enerji Topluluğu Antlaşması......................................................................... 4
1.3
Yasal Çerçeve ................................................................................................ 5
1.3.1
Enerji Müktesebatı ................................................................................. 5
1.3.2
Çevre Müktesebatı ................................................................................. 6
1.3.3
Rekabet Müktesebatı .............................................................................. 7
1.4
Enerji Topluluğunun Kurumsal Yapısı ......................................................... 7
1.4.1
2
Enerji Topluluğu Sekretaryası................................................................ 8
ENERJİ TOPLULUĞUNDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR .......................... 8
2.1
Yenilenebilir Enerji Birimi ............................................................................ 8
2.2
Enerji Verimliliği ve Altpayı Birimi ............................................................. 9
2.3
Çevre Birimi .................................................................................................. 9
2.4
Yürütülen Diğer görevler .............................................................................. 9
3
Görevlendirmenin Kişisel Gelişime Etkileri ...................................................... 10
4
Görevlendirmenin Bakanlık Çalışma Alanlarına Katkıları ................................ 11
5
Değerlendirme ve Sonuç .................................................................................... 13
vii
GİRİŞ
Türkiye uluslararası işbirliği ve dayanışma söz konusu olduğunda her zaman öncü ve
teşvik edici bir aktör olmuştur. Bu rolünü NATO, BM, OECD, AGİT, DTÖ vb.
önemli uluslararası kuruluşta veya platformda kurucu üye olarak pekiştirmiştir. Bu
uluslararası işbirliği yaklaşımının, Türkiye’nin modernleşme politikasının bir parçası
olarak ortaya çıktığı düşünülebilir.
AB-Türkiye ilişkileri bütünleşik Avrupa’nın temellerinin atıldığı 1950’lere kadar
gitmektedir. Türkiye bütünleşik Avrupa’nın bir parçası olabilmek adına ilk
başvurusunu Avrupa Ekonomik Topluluğu’na ortak üye sıfatıyla katılabilmek adına
1959 yılında yapmıştır. Bu girişim 1963 yılında Ankara Antlaşmasının imzalanması
ile neticelenmiştir. Türkiye halen AB’ye aday ülke statüsünü korumaktadır. Üyelik
müzakereleri
ise
ciddi
bir
ilerleme
kaydedilememesine
rağmen
devam
ettirilmektedir. AB – Türkiye katılım müzakerelerinin uzun sürmesinin arka planında
birçok neden gösterilebilir; bu nedenlerin gerekçeleri politik, tarihi veya dinsel
olabilir. Ancak AB’nin genişleme politikası ve Türkiye’nin modernleşme hedefleri
müzakerelerin her daim devam ettirilmesini teşvik etmektedir. Müzakerelerin her iki
tarafı da Türkiye’nin AB’ye katılımının ciddi bir kazan kazan durumu ortaya
çıkaracağının; bunun da her iki tarafa ekonomik, sosyal ve kültürel anlamda katkıları
olacağının bilincindedir.
Müzakerelerde enerji faslının açılması göz önüne alındığında, AB’nin enerji faslını
bloke etmiş olması muhakkak ki siyasi çıkmaz olarak karşımıza çıkmaktadır. AB’nin
iç işleyişinden kaynaklı bu sıkıntı özellikle enerji alanında olmak üzere ilişkileri
ciddi anlamda etkilemiş, her iki taraf için de zararı olan bir durumu ortaya
çıkarmıştır. Bu durum AB-Türkiye enerji ilişkilerinin daha ileri seviyeye taşınması
anlamında, Enerji Topluluğunun rolünü ve önemini arttırmıştır.
Enerji Topluluğu, Güneydoğu Avrupa ülkeleri ile Avrupa Komisyonu arasında
imzalanan Enerji Topluluğu Antlaşması ile bölgede elektrik ve doğalgaz altyapı ve
1
enterkoneksiyonlarının geliştirilmesi ve AB mevzuatı ve uygulamalarıyla uyumlu
ortak düzenleyici alan yaratarak Güneydoğu Avrupa’nın AB enerji piyasasıyla
entegrasyonunun
sağlanması
amaçlarına
hizmet
etmek
üzere
kurulmuştur.
Topluluğun kurulması sürecinde aktif bir rol oynayan Türkiye, Antlaşmanın bazı
maddelerine ilişkin çekinceleri olması nedeniyle halen gözlemci statüsünde
bulunmaktadır.
2
1
ENERJİ TOPLULUĞU (ENERGY COMMUNITY)
Enerji Topluluğu, 2005 yılında Atina’da imzalanan uluslararası anlaşma uyarınca
kurulan, hukuksal çerçevesinin 2006 yılında yürürlüğe girmesiyle aktif olarak göreve
başlayan, AB enerji piyasasının sınırlarını Güney Doğu Avrupa, Karadeniz Bölgesi
ve diğer potansiyel bölgelere genişletmeyi hedefleyen yapı olarak aşağıdaki amaçlar
ışığında hizmet vermektedir;
•
Yatırım ortamının iyileştirilmesi
•
Entegre enerji piyasasının oluşturulması
•
Enerji güvenliğinin sağlanması
•
Çevresel tedbirlerin ve durumun geliştirilmesi
•
Rekabetin artırılması
1.1
Enerji Topluluğunun Kurulma Süreci
Güneydoğu Avrupa’da ortak bir enerji pazarının tesis edilmesi yolundaki ilk adım 15
Kasım 2002 tarihinde elektrik sektöründe altyapı ve enterkoneksiyonların
geliştirilmesi hedefiyle “Güneydoğu Avrupa Elektrik Piyasası”nın oluşturulmasına
yönelik olarak ilk Atina Mutabakat Zaptı’nın imzalanmasıyla atılmıştır.
Türkiye’nin de aktif katılımıyla, 2004 yılı Temmuz ayı ve 2005 yılı Şubat ayı
arasındaki dönemde üç ayrı Müzakere Konferansı gerçekleştirilmiş; 25 Ekim 2005
tarihinde Atina'da imzalanan, 1 Temmuz 2006 yılında yürürlüğe giren ve Enerji
Topluluğu Antlaşması adını alan bu anlaşma ile Arnavutluk, Bosna-Hersek,
Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, Makedonya, Sırbistan, Karadağ, Kosova
(Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetimi) ve Avrupa Komisyonu arasında Enerji
Topluluğu kurulmuştur.
3
Topluluk bünyesinde bulunan ülkelerin mevcut durumu aşağıdaki gibi şekillenmiştir:
i. Topluluk üyeleri: Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya, Moldova, Sırbistan,
Karadağ, Kosova, Ukrayna ve Avrupa Komisyonu
ii. Aday statüsündeki üyeler: Gürcistan
iii. Gözlemci statüsündeki üyeler: Ermenistan, Norveç ve Türkiye
iv. Katılımcı statüsündeki üyeler: Avusturya, Bulgaristan, Hırvatistan, GKRY, Çek
Cumhuriyeti, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Polonya,
Romanya, Slovakya, Slovenya, Hollanda ve Birleşik Krallık.
1.2
Enerji Topluluğu Antlaşması
Enerji Topluluğu Antlaşması, Güneydoğu Avrupa'da istikrar ve gelişmenin
sağlanması genel hedefi çerçevesinde, elektrik ve doğalgaz sektörlerinde altyapı ve
enterkoneksiyonların
geliştirilmesini
teminen
bölgede
yatırım
ortamının
iyileştirilmesini; orta-uzun dönemde bölge ülkelerinin AB ile bütünleşmesi hedefi
perspektifinde, AB mevzuatı ve uygulamaları ile uyumlu bir bölgesel enerji
piyasasının oluşturulmasını öngörmektedir. AB üyesi olmayan Güneydoğu Avrupa
ülkeleri ile Avrupa Topluluğu arasında bir Enerji Topluluğunun kurulmasını öngören
söz konusu Antlaşma ile;

Taraf ülkelerde elektrik ve doğal gaz piyasaları ve ilgili çevresel hususlarda,
AB müktesebatı ile paralel yasal düzenlemelerin belirli bir takvim dâhilinde
gerçekleştirilmesi,

Elektrik ve doğalgaz alanlarında ortak bir enerji dış politikasının
belirlenmesi,

Bu çerçevede Topluluğa üye olacak ülkelerin temsilcilerinden oluşacak karar
alma organları yoluyla karar alma süreçlerinin uygulanması öngörülmektedir.
Antlaşma, taraf ülkeler arasındaki ilişkileri düzenleyerek enerji piyasaları için ortak
bir yasal ve düzenleyici çerçeve oluşturmayı ve sınır ötesi enerji ticaretini
4
geliştirmeyi amaçlamaktadır. Antlaşmanın nihai hedefi ise enerji ağlarına yönelik
ciddi iç ve dış tehditlerin olması halinde karşılıklı ve eşgüdümlü bir yardımın tesis
edilmesi ve ilerde oluşturulması muhtemel ortak bir enerji dış politikasını da içerecek
şekilde tek bir enerji pazarının inşa edilmesidir.
1.3
Yasal Çerçeve
Enerji Topluluğu Antlaşmasının içeriğini enerji, çevre ve rekabet olmak üzere üç ana
müktesebat seti oluşturmaktadır. Bu müktesebat setlerinin detaylarıına bakılacak
olunursa:
1.3.1
Enerji Müktesebatı
Antlaşmanın enerji müktesebatı genel itibari ile birlik üyesi ülkelerin enerji
piyasalarının daha ileri seviyede serbestleştirilmesini ve AB iç enerji pazarının
oluşturulmasını hedefleyen düzenlemeler içermektedir. AB üçüncü enerji paketinin
de yer aldığı Enerji Topluluğu Antlaşmasının enerji müktesebatı şu şekildedir:

2009/72/AT sayılı ve 13 Temmuz 2009 tarihli elektrik iç pazarının genel kurallarına
ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

2009/73/AT sayılı ve 13 Temmuz 2009 tarihli doğalgaz iç pazarının genel
kurallarına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

(AT) 714/2009 sayılı ve 13 Temmuz 2009 tarihli sınır ötesi elektrik ticareti ağına
erişim koşullarına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü,

2010/685/AB sayılı ve 10 Kasım 2010 tarihli Komisyon kararı ile tadil edilen (AT)
715/2009 sayılı ve 13 Temmuz 2009 tarihli doğalgaz iletim ağlarına erişim
koşullarına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü,

2006/770/AT sayılı ve 9 Kasım 2006 tarihli sınır ötesi elektrik alışverişi ağına erişim
koşullarına ilişkin Komisyon Kararı,

2005/89/AT sayılı ve 18 Ocak 2006 tarihli elektrik arz güvenliğini ve altyapı
yatırımlarını muhafaza etmek için alınacak tedbirlere ilişkin Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Direktifi,

(AT) 1775/2005 sayılı ve 28 Eylül 2005 sayılı doğalgaz iletim şebekelerine erişim
koşullarına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü,

2004/67/AT sayılı ve 26 Nisan 2006 tarihli doğalgaz arz güvenliğini muhafaza
etmek için alınacak tedbirlere ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,
5

2009/28/AT sayılı ve 23 Nisan 2009 tarihli yenilenebilir enerji kaynaklarından
üretilen enerjinin kullanımının teşvik edilmesine ilişkin Avrupa Parlamentosu ve
Konsey Direktifi,

2003/30/AT sayılı ulaşımda biyoyakıtların ve diğer yenilenebilir yakıtların
kullanımının teşvik edilmesine ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

2001/77/AT sayılı iç enerji pazarında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen
elektriğin teşvik edilmesine ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

2010/30/AB sayılı enerji ile ilgili ürünlerin enerji ve diğer kaynak tüketimlerinin
etiketleme ve standart ürün bilgileri ile gösterilmesine ilişkin Avrupa Parlamentosu
ve Konsey Direktifi,

2010/31/AB sayılı binaların enerji performansına ilişkin Avrupa Parlamentosu ve
Konsey Direktifi,

2006/32/AT sayılı enerji nihai kullanım verimliliği ve enerji hizmetlerine ilişkin
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

2009/119/AT sayılı Üye Devletlere ham petrol ve/veya petrol ürünlerinin asgari
oranda stoklanması yükümlülüğünü getiren Avrupa Parlamentosu ve Konsey
Direktifi,

2008/92/AT sayılı endüstriyel son kullanıcıların tabi olduğu doğalgaz ve elektrik
fiyatlarının şeffaflığının geliştirilmesine ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey
Direktifi,

(AT) 1099/2008 sayılı enerji istatistiklerine ilişkin Konsey Tüzüğü,

(AT) 1099/2008 sayılı enerji istatistikleri Tüzüğünü tadil eden (AT) 147/2013 sayılı
aylık ve yıllık enerji istatistiklerinin güncellenmesine ilişkin Konsey Tüzüğü
1.3.2
Çevre
Çevre Müktesebatı
müktesebatı
Enerji
Topluluğu
Antlaşmasının
önemli
bir
parçasını
oluşturmaktadır. Özellikle topluluğa üye ülkelerin enerji üretimlerinin fosil yakıtlara
dayanması, termik santrallerin emisyonunun yüksek veriminin düşük olması çevre
müktesebatının önemini arttırmıştır. Çevre müktesebatını oluşturan mevzuat seti şu
şekildedir:

2010/75/AB sayılı 24 Kasım 2010 tarihli endüstriyel emisyonlara (entegre kirlilik
önleme ve kontrolüne) ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 97/11/AT sayılı ve 3 Mart 1997 tarihli ve
2003/35/AT sayılı ve 26 Mayıs 2003 tarihli Direktifleri ile tadil edilen 85/337/AET
sayılı ve 27 Haziran 1985 sayılı Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Direktifi,
6

93/12/AT sayılı Direktifi tadil eden 1999/32/AT sayılı ve 26 Nisan 1992 tarihli bazı
sıvı yakıtlardaki sülfür miktarının azaltılması hakkındaki Avrupa Parlamentosu ve
Konsey Direktifi,

2001/80/AT sayılı ve 23 Ekim 2011 tarihli Büyük Yakma Tesislerinden Havaya
Salınan Belli Kirletici Maddelerin Emisyon Değerlerinin Kısıtlanmasına ilişkin
Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi,

79/409/AET sayılı ve 2 Nisan 1979 tarihli Yaban Kuşların Korunmasına ilişkin
Direktifin 4(2). Maddesi
1.3.3
Rekabet Müktesebatı
Rekabet müktesebatı kapsamında herhangi bir AB mevzuatı tam olarak yer
almamaktadır ancak Antlaşmada Avrupa Birliği Antlaşmasının 81,82 ve 87.
Maddelerine Antlaşma ekinde yer verilerek aşağıdaki durumların önlenmesi
amaçlanmıştır:

Rekabetin engellenmesi, kısıtlanması veya bozulması amacını güden veya
sonucunu veren tüm teşebbüsler arası anlaşmalar, teşebbüs birliklerinin aldığı
kararlar ve anlaşmalı uygulamalar,

Bir veya birkaç teşebbüsün Taraf ülkelerin piyasalarının tümünde veya esaslı
bir bölümünde sahip olduğu hâkim konumu suiistimal etmesi,

Belli teşebbüslerin veya belli enerji kaynaklarının kayırılması suretiyle
rekabeti aksatan veya aksatma tehlikesi taşıyan her türlü devlet yardımı.
1.4
Enerji Topluluğunun Kurumsal Yapısı
Enerji Topluluğu Antlaşması ile kurulan Enerji Topluluğu birbirinden farklı yapıya
sahip beş ana organdan oluşmaktadır: üye ülke Enerji Bakanlarının oluşturduğu bir
yapı olarak Bakanlar Konseyi (Ministerial Council), her üye ülkeden bir temsilci ve
AB tarafından iki temsilciden oluşan Daimi Üst Düzey Temsilciler Grubu
(Permanent High Level Group) ve üye, gözlemci ve katılımcı ülkelerin Enerji
Piyasası Denetleme Kurulları temsilcilerinden oluşan Düzenleyici Kurul (Regulatory
Board), Viyana’da bulunan Enerji Topluluğu Sekretaryası (Energy Community
Secretariat) ve danışma platformu olarak Forumlar (the Fora).
7
1.4.1
Enerji Topluluğu Sekretaryası
Viyana’da yerleşik olan Topluluk Sekretaryası, topluluğun diğer kurumlarına idari
destek sağlamakta ve taraf ülkelerin Antlaşmadan doğan yükümlülüklerini üstlenme
durumlarını izleyerek Bakanlar Konseyine yıllık raporlar sunmaktadır. Avrupa
Komisyonu ile eşgüdümü sağlayarak taraf ülkelerdeki uluslararası donör kuruluş
faaliyetlerini izlemek, bu kuruluşlara idari destek sağlamak ve Bakanlar Konseyince
kendisine verilen benzer görevleri yerine getirmek Sekretaryanın diğer görevleridir.
Sekretarya bir Direktör ve Topluluk faaliyetlerinin gerektirdiği ölçüde personele
sahiptir.
Topluluk bünyesinde yapılandırılan Sekreterlik değişik disiplinlerden birçok kişiyi
bünyesinde çalıştırmaktadır. Yürütmekte olduğu birçok fonksiyonu bulunan kurum,
özellikle her yıl düzenlediği yüze yakın toplantı, çalıştay, konferans, forum ve
benzeri
etkinliklerle
bölgede
ciddi
bir
koordinasyon
ve
bilgi
paylaşımı
sağlamaktadır. Topluluğa üye ülkelerle ilgili teknik ve yasal çalışmalar, mevzuat
taramaları, görüş dokümanları hazırlanmakta olup; bunların yanı sıra rekabet
koşullarının sağlanması ve anlaşmazlıkların giderilmesi ve de yatırım imkânlarının
arttırılması gibi faaliyetler de yürütülmektedir. Özetle kurum, enerji alanında (çevre
ve rekabet koşullarını ön planda tutarak) yasal, politik, teknik ve idari alanda birçok
aktiviteyi bir arada yürütmektedir.
2
2.1
ENERJİ TOPLULUĞUNDA YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR
Yenilenebilir Enerji Birimi
Topluluğa üye ülkelerin hazırlamakla mükellef oldukları “National Renewable
Energy Action Plan (NREAP)” dokümanlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi;
bunun yanı sıra AB taslağı ile uyumluluğunun karşılaştırılması görevleri
yürütülmüştür. Diğer yandan, Enerji Topluluğu yasal çerçevesinde bulunan
“Yenilenebilir Enerji Direktifi” ve üye ülkelerin bu Direktif’e yönelik uyum
çalışmaları takip edilmiştir. Ayrıca, üye ülkelerin bio-kütle ve bio-enerji hedeflerini
8
tutturmaya yönelik aldıkları aksiyonların, sürdürülebilirlik perspektifinde (tarım ve
orman ürün/arazilerinin azalması) değerlendirilmesi de gerçekleştirilmiştir.
2.2
Enerji Verimliliği ve Altpayı Birimi
Topluluğa üye ülkelerin hazırladıkları “National Energy Efficiency Action Plan
(NEEAP)” dokümanlarının incelenmesi, Kurumun yıllık olarak çıkardığı ilerleme
raporunda kullanılmak üzere muhtelif bilgi araştırmaları ve tablolar oluşturulması,
“South East Europe 2020” ve “Energy Efficiency Directive Impact Assessment on
EnC Countries” çalışmalarının takip edilmesi ve yönlendirme komitelerinde yer
alınması görevleri yürütülmüştür. Ayrıca, topluluğa üye ülkelerde gerçekleştirilen,
yürütülen ve planlanan enerji projelerinin envanteri ile ilgili geniş çaplı bir araştırma
yapılmıştır.
2.3
Çevre Birimi
Large Combustion Plants (LCPD) ve Industrial Emissions (IED) direktifleri üzerine
çalışılmaktadır. Topluluğa üye üklelerin ilgili direktiflerdeki emisyon değerlerini
sağlayabilmek adına atılacak adımlar takip edilmektedir. Ayrıca, topluluğa üye
ülkelerin hazırlayacağı “National Emission Reduction Plan (NERP)” taslağı ile ilgili
çalışmalar da yürütülmüştür.
2.4
Yürütülen Diğer görevler
Bu görevlerin yanı sıra kurum direktörünün talimatı ile iki büyük görev
yürütülmüştür. Bu görevlerden birisi Türkiye’nin Enerji Topluluğu’na üyeliğinin
değerlendirildiği bir makale hazırlanması, bir diğeri ise Kurumun her yıl hazırladığı
ilerleme raporuna benzer bir çalışmanın Türkiye için yapılmasıdır. Makale çalışması
tamamlanmış olup Hürriyet Daily News ve Daily Sabah’ın da aralarında bulunduğu
bazı platformlarda yayınlanmıştır1. Rapor çalışması görev süresinin ikinci yıla
1
http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-as-a-member-of-the-energycommunity.aspx?pageID=449&nID=78744&NewsCatID=396.
http://www.dailysabah.com/opinion/2015/02/17/turkey-as-a-member-of-the-energy-community
9
uzatılamaması münasebetiyle tamamlanamamıştır. İlgili rapor sene içerisinde
Sekreterlik ile paylaşılarak yayınlanacaktır.
Kurumda bir dönem elektik birimiyle elektrik iletim hatları dengeleme ve uzlaştırma
kodları üzerine bir çalışma yürütülmüştür. Ancak, konunun çalışma alanı dışında
teknik bir alan olması münasebetiyle, konuyla ilgili çalışılmalara daha fazla devam
edilmemiştir.
Diğer birimlerle ve Direktörle yapılan bu çalışmaların yanı sıra, Kurumda
gerçekleştirilen yirmiden fazla çalıştay, konferans ve toplantıya katılım sağlanmıştır
(kurum içi toplantılar hariç).
3
Görevlendirmenin Kişisel Gelişime Etkileri
Çevre mühendisi olunması ve Bakanlıkta görev alınan birimde yatırım projeleri
odaklı çalışılması hasebiyle, kariyer gelişiminin “sürdürülebilirlik” ve “sürdürülebilir
kalkınma” konularında devam ettirilmesi planlanmaktadır. Sanayinin, çevre ve enerji
ile bir bütün olduğu düşünülerek; sürdürülebilirlik yaklaşımına çevre ve enerji
perspektifinden bakarak, bu odakta çalışmalar yapılmaktadır. Bu itibarla, uzmanlık
tezi ilgili konuda yazmış olup, yurtdışı stajı da yine benzer konuda devam
ettirilmektedir.
Çevre ve enerji perspektifinde, sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma
konularında kariyer geliştirebilmek adına Enerji Topluluğu oldukça faydalı ve
öğrenmeye açık bir kurumdur. Kurumda görev alınan ilk yıl boyunca edinilen en
büyük kazanım enerji alanında genel uzmanlık deneyimi edinmek olmuştur. AB
menşeili bir kurumda çalışılması itibariyle, görevin genel katkılarından bir diğeri de
AB işleyişini, perspektifini, uygulamalarını ve çalışma prensiplerini deneyimlemek
olmuştur. Ayrıca, kurumda gerçekleştirilen bölgesel çalıştay, konferans, forum ve
toplantıların getirileri de, ilgili konularda bilgi sahibi olma ve güncel kalma
anlamında oldukça fazladır.
10
Bu iki ana önemli kazanım dışında, aşağıdaki spesifik konularda da kişisel gelişim
fırsatı yakalanmıştır;

AB ve Türkiye enerji ve çevre müktesebatı, mevzuat yapısı (Enerji Topluluğu
yasal çerçevesi kapsamında bulunan mevzuat),

AB, topluluğa üye ülkeler ve Türkiye’deki enerji piyasasının durumu, rekabet
anlayışı ve koşulları,

AB-TR enerji ilişkileri,

AB enerji verimliliği, yenilenebilir enerji ve çevre anlayışı; sürdürülebilirlik
kavramının bu alanlardaki yeri. Bu anlayışın ve ilgili mevzuatların sahada
uygulanışı,

Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji teknolojileri,

AB, topluluğa üye ülkeler ve Türkiye’nin enerji geleceği,

Gelecek AB ve TR enerji modeli ve rekabet yapısı,

Uluslararası fon enstitü ve mekanizmalarının bölgedeki faaliyetleri, yürütülen
yatırım projeleri ve fonlama mekanizmaları.
4
Görevlendirmenin Bakanlık Çalışma Alanlarına Katkıları
Sanayi, çevre ve enerji birbirini tamamlayıcı nitelikteki kavram ve alanlardır.
Çalışılan Bakanlık ve mezun olunan Bölüm itibariyle sanayi ve çevre alanında
gerekli bilgi birikime sahip olunduğu düşünülmektedir. Mevcut yurtdışı göreviyle de
enerji konusundaki gelişim devam ettirilerek; sanayi, çevre ve enerji konusunda bilgi
birikime sahip olmak; Bakanlığın ilgili çalışma alanlarında görev almak
planlanmaktadır.
İlgili görevin katıklarından ilki, Bakanlıkta yürütülen görev itibari ile, IPA fonları
kapsamında yürütülen projelerin ve programların sanayi, çevre ve enerji
perspektifinde
sürdürülebilir
şekilde
kurgulanmasını sağlamak olacaktır.
11
modellenmesini,
planlanmasını
ve
Bunun yanı sıra, Bakanlığın sanayide enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjinin
payının arttırılmasına yönelik yapılacak çalışmalara; bu kapsamda oluşturulacak yol
haritası, kalkınma programları veya fon mekanizmaları çalışmalarına katkıda
bulunulabilecektir. Yine aynı şekilde temiz üretimin desteklenmesi ve çevreye zararlı
uygulamaların azaltılmasına yönelik çalışmalarda da katkıda bulunulabilir.
Sanayide ve üretimde sürdürülebilirliğin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Bu itibarla
Bakanlığın çalışma alanlarında sürdürülebilirlik anlayışının daha iyi benimsenmesi;
ancak bundan da öte sahada uygulanmasının da teşvik edilmesi gerekmektedir. Bu
itibarla, edinilen tecrübe ve bilgi birikim, Bakanlıkta sürdürülebilirlik adına
yapılacak her türlü çalışmaya katkıda bulunacaktır.
Türkiye hızla büyüyen bir enerji piyasasına sahiptir, bu durum uzun bir süre varlığını
koruyacaktır. Ancak enerji sektörünün bir bütün olarak aynı şekilde geliştiğini
söylemek pek mümkün değildir. Enerji altyapı yatırımları gün geçtikçe artmakta,
ancak bu yatırımların teknolojisini sağlayacak büyük veya küçük ölçekli endüstri
aynı hızla gelişmemektedir. Büyük yatırım projelerinde yerli kaynak payı yüksek
tutulmak istense de, bu pay iş gücü veya inşaat malzemeleri seviyesinde kalmakta,
teknolojik aksam genellikle yurtdışından ihraç edilmektedir. Bu durum sebebiyle,
uzmanlık tezimde de savunduğum üzere; Türkiye üretim ve teknoloji odaklı bir çevre
ve enerji sektörü modellemesi yapmalıdır. Çevre ve enerji teknolojileri geliştirilmeli,
bu sektörlerde ileri teknoloji üretim sağlanmalıdır. Bu durum, Türkiye’nin en çok
yakındığı katma değeri yüksek ürünler üretememe sorununa da önemli katkıda
bulunacaktır. Özellikle 2023 hedefleri arasında, kurulu enerji kapasitesinin iki katına
çıkarılması, enerji yoğunluğunun en az %15 azaltılması ve yenilenebilir enerjinin
payının %30’a çıkartılması bulunan Türkiye için bu sektörlerin varlığı ve gelişimi
daha büyük önem arz etmektedir. İlgili staj ile tezde savunulan fikirlerin
gerçekleştirilebilmesi adına edinilen birikim arttırılmaktadır. Bu itibarla, bakanlıkta
bu konuda yapılan veya yapılacak çalışmalarda yer alınması durumunda önemli
katkılar sağlanabilecektir.
12
5
Değerlendirme ve Sonuç
Yurtdışı görevinin hem iş hayatı, hem sosyal hayat hem de kişisel gelişim anlamında
birçok katkısı bulunmaktadır. Yurtdışı kurumların kurumsal kimliğinin tatbik
edilmesi, uluslararası iletişimin geliştirilmesi, AB diplomasi ve müzakere
tekniklerinin öğrenilmesi; bunların yanı sıra ihtisas yapılan enerji alanında edinilen
kazanımlar iş hayatında kariyeri veya niteliği bir adım öteye götürebilecek
katkılardır. Yurtdışı hayat tarzını tecrübe etmek, kendi imkânlarınla kıyaslamak ise
iyi ve kötü anlamda edinilen kazanımlardır. Kişisel gelişim anlamında ise dil
yeteneğinin gelişmesi, interaktif bir ortamda bulunma ve temsil kabiliyetinin
kazanılması yurtdışı görevinin diğer katkıları olarak sıralanabilir.
Enerji Topluluğunda bu görevi yerine getirmek ise; enerji konusunda (mevzuat ve
teknik anlamda) kalburüstü bir seviyeye gelmek, geniş perspektiften enerji piyasasını
anlayabilmek, diğer dallarla ilişkilendirebilmek adına oldukça efektif olmuştur.
Bütün yıl edinilen tecrübeler ışığında, Türkiye’nin şu anda gerçekleştirmekte olduğu
enerji atılımlarının oldukça başarılı olduğu ancak mevzuat anlamında ise bazı
sıkıntıların mevcudiyeti görülmektedir. Avrupa ve diğer gelişmiş ülkelerden
yatırımcıların büyük bir hevesle takip ettiği ve yatırım yapabilmek adına adeta
yarıştığı Türkiye enerji piyasası bu potansiyeli önümüzdeki 10 yıl boyunca devam
ettirecektir. Ancak piyasanın doğru bir şekilde kurgulanması ve yapılandırılması
ileriki yıllarda piyasada şeffaflık, rekabet koşulları ve güvenilirlik anlamında
önemlidir.
Bu sebeple Türkiye’nin sıkı bir şekilde takip ettiği AB enerji müktesebatının Türk
enerji müktesebatına derç edilmesi büyük önem taşımaktadır. Ana görevi AB
müktesebatı ile üye ülkelerin enerji müktesebatlarının uyumlaştırılması olan Enerji
Topluluğu bu amacın gerçekleştirilmesi adına ciddi katkılar sağlayabilir. Bu sebeple,
şu an gözlemci statüsünde bulunulan Enerji Topluluğu’na üyelik enerji mevzuatının
geliştirilmesi anlamında önemli bir adım olacaktır.
13