1 tir. Ağustos 1970 kararları bu uygulama biçiminin pek

Danışma Meclisi
B : 36
17 . 1 . 1982
O :1
açacak duruma geldiysek, temelinde ekonomik ve
tir. Ağustos 1970 kararları bu uygulama biçiminin pek
sosyal sorunların yattığı anarşi dünyanın hiçbir ye­
'başarılı olmadığının tescil edilmesidir.
rinde görülmem'iş boyutlara ulaşıp Devleti yıkma
1973 - 1977 yıllarını kapsayan Üçüncü Beş Yıllık
noktasına geldiyse, ülke kaçakçılar cenneti haline
•Kalkınma Planı 12 Mart 1971 ortiamında hazırlanmış­
dönüşüp, kara servet aldı yürüdü ise, vergi sistemi1
tır. Bu plan, ağır sanayinin kurulması, kamu yönetimi­
adaletsiz bir bal alıp namusluyu cezalandıran, na­
nin yeniden düzenlenmesi, 1995'terde Avrupa Ekono­
mussuzu ödüllendiren bir duruma dönüştüyse, işsiz­
mik Topluluğuna tam üye olmak gibi iddialarla or­
lik çığ gibi büyüyüp 3,5 milyonu aştı ise, hayat pa­
taya çıkmıştır. Ancak, Üçüncü Beş Yıllık Plan dö­
neminde Türkiye'de, siyaset yapma, biçimi ile tutarsız , halılığı çekilmez bir hal alıp halkı canından bezdirdi
ise, dünyanın açlığa gittiği bir dönemde tarımın
olduğundan, bu plan da uygulamaya maalesef aktaönemini kavrayarak tarımsal planlarımızı üretimim'irılamamıştır. Tüm siyasi partilerce reddedilen bir
zi maksimize edecek boyutlara getiremediysek, köy­
plan olduğu halde, Meclislerden geçerek kabul edil­
den kente olan göçü zamanında tedbir alarak durmesi, seçime gidilmenin ön koşulu olarak görüldüduramadıysak, en verimli tarım arazilerine konan
ğündendir. Ne var ki, daha sonra iktidar olan her par­
fabrikalara mani olamayıp güzelim tarlaları işleye­
ti, önce planı esastan reddetmiş olduklarından, yıllık
meyecek
hale geldiysek, dışa bağımlı lüks sanayie
programlarla kendi tercihlerini uygulamaya çalışmış­
mani olup önce tarımsal sanayie önem veremediylardır. Böylece gerçekte plansız ekonomi uygulandığı
sek, uçan profesörlerle yönetilen, çoğu politik he­
halde, Anayasal -düzenin planlı ekonomi tercihi uygu­
saplarla açıilmış yüksekokul ve fakültelerin adedini
lanıyor görüntüsü verilmiştir.
her gün artırıp, sonra da derslere hoca bulamayacak
Bu arada çok önemli bir husus, 1970'li yılların or­
hale
geldiysek, mili eğitim politikamızı belirleyip
tasına doğru başlayan Petrol Üreticisi Ülkeler Örgü­
bu memleketin hangi dalda, ne kadar meslek men­
tü (OPEC) tarafından yapılan fiyat düzenlemelerin­
subuna ihtiyacı olduğunu saptayamadiysak, para
den kaynaklanan enerji krizimin etkisiyle Türkiye'ye
ediyor diye pancardan vazgeçip soğan eken, soğan­
şiddetle yansıyan bunalım karşısında gerekli ve zorun­
dan vazgeçip bir başka şey eken Çiftçiye yol gösterelu önlemlerin zamanında alınmamış olması, Türkiye
miyorsak,
o halde 20 yılda neyi, ne ölçüde planla­
ekonomisini yeni bir bunalıma sokmuştur. 1978 - 1983
dığımızı yüksek takdirlerinize arz ediyorum?..
yıllarını kapsayan Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma
Saygıdeğer üyeler;
Planı böyle bir ağır bunalım içerisinde hazırlanmıştır.
Ancak hazırlanırken önemini de yitirmiştir, özelliğini
Hepinizin bildiği gibi, her ekonominin iki önemli
de yitirmiştir, önce, Hükümetin seçim endişeleri ara­
işlevi vardır. Birincisi, hesaplama, ikincisi, denetim.
sında bir «Derleme doküman Plan» diye Parlamen­
Ekonomik modeli bizim gibi olan ülkelerde bu işlevi
toya sevkedilmiştir. Görüşmeler başlamadan Hükü­
serbest piyasa mekanizması
yerine getirmektedir.
met düşmüş, yeni gelen Hükümet plan dönemini 1 yıl
Piyasa mekanizmasının zaman zaman bunalımlar
ertelemişltİr.
yaratıyor olması dikkate alınarak piyasa mekanizma­
sının ortaya çıkardığı hatalar ve sapmaları önceden
Bu plan döneminde ekonomik bunalım son dere­
'tespit
ederek, bunları düzeltecek nitelikte bir merkezi
ce ciddi ve acil boyutlarda olmasına rağmen bunalım
planlama
örgütüne gerek ıgıörülür.
görmemezlikten gelinmiştir. Bu planda gerçekleşmesi
imkânsız hedefler seçilmiştir; % 8 gibi ulaşılması
Ekonomisi piyasa mekanizmasına göre işleyen
güç olan hedefler. Böylece, uygulama pratiği olma­
bir ülkede böyle bir teşkilat varsa, ayrıca bir de eko1-1
yan Dördüncü Plan bir tarafa itilmiş, atılmıştır.
nom'ik bunalım varsa, ya bu merkezi planlama gö­
revini göremiyor veya bu örgüt devre dışı bırakılıyor
Nîhayfet, izlenen bu ekonomik politikalar nede­
demektir. Bu iki husus bugüne kadar politikacıların
niyle bunalım bugünlere kadar getirtilmiştir.
elinde
ve sorumluluğunda olan konular olmuştur.
Danışma Meclisinin saygıdeğer üyeleri;
Bugün ve bundan sonra ekonomik sapmaları, bozul-'
Türkiye'de planlama deneyimlerinin
hikâyesini
maları zamanında alacağı önlemlerle giderecek nite­
kendi görüşüm doğrultusunda özetlemeye arz ettim.
likte bir planlama örgütüne İhtiyaç vardır. 'Bu örgü­
Bugüne kadar 4 plan devresi geçirmiş olan ülkemiz
tü
yeterli güçte donatmak durumundayız. Nitekim
hâlâ gelir dağılımındaki adaletsizliğe çare bulamıyorDevlet Planlama Teşkilatı, toplumsal güce ve siyasi­
sa, döyiz darboğazı yüzünden büyük ölçüde dışa ba­
lerin desteğine dayanmadığı için biçimsel olarak varğımlı hale gelip, düne kadar Lüksemburg'a dahi el
— 191 —