Makroekonomiye Genel Bir Bakis

advertisement
Ekonomi II
13.Bölüm:Makroekonomiye
Genel Bir Bakış
Doç.Dr.Tufan BAL
Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK’in Temel Ekonomi kitabından
faydalanılmıştır.
2
13.1.Makroekonomi Nedir?
• Ekonomi; insanların sınırsız tüketim
isteklerinin sınırlı (kıt) kaynaklarla en iyi nasıl
tatmin edileceğini inceleyen bir sosyal bilim
dalıdır.
• Mikroekonomi ve Makroekonomi olarak ikiye
ayrılır.
• Mikroekonomi, küçük ekonomik birimler (ev
halkı, firmalar, piyasalar)
• Makroekonomi, ekonominin bütünü ele alır.
3
Mikro-Makro ayrımı
• Makroekonomi; ekonomideki toplam gelir,
toplam üretim ve maliyet yapısı ve bu yapı ile ait
olduğu ürün piyasasında nasıl davranacağı gibi
makro değişkenlerin nelerden etkilendiğini ve
ekonomide tam istihdam, fiyat istikrarı ve
ekonomik büyüme gibi temel hedeflerin nasıl
elde edebileceğini inceler…
4
13.2.Modern Makroekonominin Doğuşu
• Ekonomi=oika (ev) ve numos (kural)
kelimelerinden oluşur.
• Ekonominin biliminin sosyal bilim olarak ortaya
çıkışı Adam Smith’in Ulusların Zenginliği
kitabına kadar gider.
• Smith kitabında: Serbest ticaret ve serbest
piyasa ekonomisini savunmuş, kişilerin çıkarları
için en iyi kararları verirken, dolaylı olarak
toplum için en iyi kararları vermiş olurlar.
• Adam Smith, Klasik Okulun kurucusu olarak da
kabul edilir.
5
Klasik Okulun Makroekonomiye İlişkin
Görüşleri
1.Ürün ve Faktör Fiyatlarının Esnek Olması
• Ürün ve faktör piyasalarında, tam rekabet
ortamında, arz ve talep fiyatı belirler.
• Arz fazlası olduğunda, rekabet fiyatın
azalmasında, fiyatın azalması da talep kanuna
göre talep edilen miktarın artmasına, arz
kanununa göre de arz edilen miktarın
azalmasına ve dolayısıyla arz fazlasının yok
edilerek arz ve talep edilen miktarın birbirine
eşitliğinin sağlanmasına neden olacaktır.
6
1.Ürün ve Faktör Fiyatlarının Esnek Olması
• Talep fazlası olduğunda, rekabet fiyatın
artmasına, fiyatın artması da talep kanununa
göre talep edilen miktarının azalmasına, arz
kanununa göre de arz edilen miktarın artmasına
ve dolayısıyla talep fazlasının yok edilerek arz ve
talep edilen miktarların birbirine eşitliğinin
sağlanmasına neden olacaktır.
• Piyasada dengenin sağlanması için, arz fazlalığı
durumunda fiyatların azalmasına, talep fazlalığı
durumunda ise fiyatların artması, fiyatların
esnekliği diye adlandırılır.
7
2.Ekonominin İtici Gücünün Arz Olması
• Say Kanunu: Her arz kendi talebini yaratır.
• Jean Baptist Say; Klasik Okulun önde gelen
Fransız ekonomistidir.
• Say’a göre, ekonominin ve ekonomik
büyümenin itici gücü arz, yani üretimdir.
• Klasik okulun görüşüne göre: Arz bir trenin
lokomotifi, talep ise vagonlarıdır.
• Üretime katkıda bulunanlar elde ettikleri gelirin
bir kısmı ile tüketim harcaması yapar, diğer
kısmını tasarruf eder. Tasarruflar da bankalar
aracılığı ile iş adamları tarafından yatırımların
finansmanında kullanılır.
8
3.Devletin Ekonomiye Müdahale Etmemesi
Gerektiği
• Fiyat mekanizması, bütün ekonomik
sorunları çözerek, ekonomide daima tam
istihdam düzeyinde üretim sağlayacağından
devlet ekonomiye müdahale etmemelidir.
• Klasik Okul’a göre, devletin temel işlevleri
adalet, savunma ve iç güvenliktir.
• 18.ve 19. yüzyıla kadar bu görüşler geçerliliğini
korumuştur.
• Çünkü, ürün piyasalarında küçük firmalar ve
emek piyasasında da örgütlenmemiş işçiler
rekabeti önleyici durumlar yaratmıyordu.
9
Klasik Ekolün Güç Kaybetmesi…
• 19.yüzyıldan itibaren teknolojideki gelişmeler ve
üretim ölçeğindeki büyümeler nedeniyle bazı
ürün piyasalarında monopol ve oligopol yapılar
oluşmaya başlamış, işçi sendikaları ortaya
çıkmıştır.
• 1929 yılında Amerika’da başlayıp, sonra bütün
kapitalist ekonomileri etkisi altına alan Büyük
Buhran kapitalist sistemi köklerinden sarsmıştır.
• Çok sayıda firma iflas etmiş, ekonomik kriz
sinema dünyasında bile yankılanmıştır.
10
Büyük Buhran
• Charlie Chaplin’in
başrolde oynadığı
Modern Zamanlar
(1936) filmde, krizin
trajikomik yönlerini
ortaya konuyordu.
11
Büyük Bunalım
• 1929 Ekonomik
Buhranı, 1929'da
başlayan (etkilerini ancak
1930 yılının sonlarında
tam anlamıyla hissettiren)
ve 1930'lu yıllar boyunca
devam eden ekonomik
buhrana verilen isimdir.
• Buhran, Kuzey Amerika ve
Avrupa'yı merkez
almasına rağmen,
dünyanın geri kalanında
da (özellikle de
sanayileşmiş ülkelerde)
yıkıcı etkiler yaratmıştır.
12
Büyük Bunalım
• Büyük Bunalım en çok sanayileşmiş şehirleri
vurmuş, bu kentlerde bir işsizler ve evsizler
ordusu yaratmıştır.
• Bunalımdan etkilenen birçok ülkede inşaat
faaliyetleri durmuş; tarım ürünü
fiyatlarındaki %40-60'lık düşüş, çiftçileri ve
kırsal bölge nüfusunu kötü etkilemiştir.
• Talebin beklenmedik düzeyde düşmesi nedeniyle
madencilik alanı buhranın en fazla etkilendiği
sektörlerden biri olmuştur.
13
Müdahaleci Görüşlerin Yaygınlaşması…
• Krizden etkilenmeyen Sovyetler Birliği’nde
sosyalizm ve merkezi planlama, ekonomistlerin
ilgisini ve dikkatini çekmeye başladı.
• Devletin ekonomide bir rolü olabileceği
fikri yaygınlaşmaya başladı
• Amerika’da Roosevelt Yönetiminin New Deal
(Yeni Düzen),
• Türkiye’de devletçilik ve buna paralel olarak
1934 yılında uygulamaya konan Birinci Beş Yıllık
Sanayi Planı örnekleri…
14
Keynesyen Görüşler…
• Krizin klasik okul tarafından açıklanamaması
ekonomistleri yeni arayışlara itmiş,
• John Maynard Keynes (1883-1946) tarafından
yayınlanan İstihdam, Faiz ve Paranın Genel
Teorisi kitabında klasikleri eleştirmiş ve bu
görüşleri Amerika ve Avrupa’da çok etkili
olmuştur ve modern makroekonominin
kurucusu olarak ün salmıştır.
15
Keynesyen görüşün ekonomik durgunluk
üzerine önerileri
1.Piyasalarda fiyatların esnek değil, katı olduğu,
2.Ekonomide itici gücün Arz değil Talep olduğu,
3.Gerektiğinde devletin ekonomiye müdahalesi.
In the long run
we are all dead
16
İletişim Bilgilerim:
Doç.Dr.Tufan BAL
Süleyman Demirel Üniversitesi
Tarım Ekonomisi Bölümü ISPARTA
[email protected]
http://tufanbal.net
Download