T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2007 Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 İÇİNDEKİLER ÖZET........................................................................................................ iii I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................. 1 a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler ...1 b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................3 c. Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları....................................................4 II. BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.................................. 6 III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ........................................... 11 a. b. c. d. e. f. g. Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları .......................................11 İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................12 Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı ................................16 Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı..................................17 Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası...........18 Altın Borsası .........................................................................................18 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası..........................................................19 IV. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER....................................... 21 a. b. c. d. V. Mevduatlar ...........................................................................................21 Krediler ................................................................................................22 Menkul Kıymetler.................................................................................25 Yabancı Para Pozisyonu.......................................................................26 KATILIM BANKALARI ..................................................................... 27 VI. PORTFÖY TERCİHLERİ ................................................................... 28 VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER ................................ 31 VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER .................................. 33 EKLER 1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/tcmb.xls 2. İç Borçlanma Faiz Oranları : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/icborc.xls 3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/maliarac.xls 4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/mevduat.xls 5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/kredi.xls 6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08/menkulde.xls Rapor hakkındaki görüş, öneri ve değerlendirmelerinizi [email protected], [email protected], [email protected] e-posta adreslerine bildirebilirsiniz. DPT-YPKDGM i http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 TABLOLAR Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 1 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 2 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler ................................................................. 3 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 3 5. TCMB Döviz Alımları-Satımları*.................................................................................... 5 6. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri ................................................................................ 6 7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...................................................................................... 7 8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................... 8 9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı....................................................................... 9 10. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku .............................................................................. 10 11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler................................................................... 11 12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi ................................................................................... 12 13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 13 14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler.................................................................... 14 15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı ........ 15 16. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı .......................... 16 17. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası .................................... 17 18. Vadeli İşlemler Piyasası........................................................................................... 19 19. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 21 20. Tüketici Kredisi Faiz Oranları ................................................................................... 23 21. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 23 22. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 26 23. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri...................................................... 27 24. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ..................................................... 28 25. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku .............................................................. 30 26. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler ......................................................................... 31 GRAFİKLER Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 1 2. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (2005 Aralık=100 Bazlı Endeks) ........................ 4 3. Para Çarpanı ............................................................................................................. 4 4. Borçlanma / İtfa Rasyosu ........................................................................................... 6 5. Faiz Oranlarında Gelişmeler ........................................................................................ 7 6. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı.............................................................................. 8 7. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2, Nakit İç Borç Stoku/M2)............................................. 9 8. İMKB 100 Bileşik Endeksi ......................................................................................... 14 9. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı................................................... 18 10. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................ 21 11. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla) ...................... 22 12. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar ....................................................... 24 13. TGA/Krediler ......................................................................................................... 24 14. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi.................................. 25 15. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü ................................................... 25 16. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 26 17. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri ..................................................... 29 18. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri .................................................................. 29 19. Gelişmekte Olan Ülkelerin Borsa Endekslerinin Gelişimi (02.05.2006=100) .................. 31 20. Euro/Dolar Paritesi................................................................................................. 32 DPT-YPKDGM ii http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Mali Piyasalarda Gelişmeler YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÖZET • Temmuz ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2,1 milyar dolar artarak, 27,9 milyar dolara yükselmiştir. • Net İç Varlıklar Temmuz ayında 0,4 milyar YTL artarak 15,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. • Temmuz ayında Merkez Bankası Parası büyüklüğü, 1,6 milyar YTL artarak 50,8 milyar YTL’ye yükselmiştir. • Temmuz ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında Merkez Bankası politika faiz oranlarının sabit tutulmasına karar verilmiştir. • Temmuz ayında; M1, M2 ve M3 para arzları reel olarak artmıştır. • Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Haziran ayında 0,9 puan gerileyerek yüzde 19 düzeyinde gerçekleşmiştir. • Temmuz ayında Hazinenin iç borç stoku 2,4 milyar YTL artarak 256,1 milyar YTL’ye yükselmiştir. • İç borç stoku/M2Y oranı Haziran ayında bir önceki aya göre 3,1 puan azalarak 78,6 puana gerilemiştir. • Haziran ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri 3,6 milyar YTL’ye ulaşmıştır. • Temmuz ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 12,2, yıllık bazda ise yüzde 46,5 oranında artmıştır. Dolar bazında yıllık getiri yüzde 70,2 oranında gerçekleşmiştir. • Temmuz ayında günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 95,6 oranında artmıştır. • İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart sapma değerlerinden aylık standart sapma 10,4, yıllık standart sapma değeri 24 değerine çıkmıştır. • Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Temmuz ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde 14,6 oranında artarak 106,2 milyar YTL’ye çıkmıştır. İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 71,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM iii http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 • Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 322 ve borsa yatırım fonu sayısı 7’dir. • Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 2,6 oranında gerileyerek 1,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Temmuz ayında piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 50 baz puan gerileyerek yüzde 18,38 oranına inmiştir. • Repo-Ters Repo Pazarında Temmuz ayında bir önceki aya göre günlük işlem hacmi yüzde 5,1 oranında artarak 10,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 23 baz puan gerileyerek yüzde 17,51 olmuştur. • Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde 8,5 oranında artarak 3,2 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı bir önceki aya göre 20 baz puan gerileyerek yüzde 16,95 olmuştur. • Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 54 oranında artarak 174 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.273 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 123 olmuştur. • Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 56,4 oranında artarak 59,4 ton seviyesine yükselmiştir. Uluslararası altın fiyatları yüzde 1,3 oranında artarak 664,3 dolar/ons olmuştur. • Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 76,7 oranında artarak 12,9 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. • Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının önemli oranda artarak 315.732 adet seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. • Bankacılık sektörü mevduatları, Temmuz ayında yüzde 0,2 oranında artarak 304,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. • Temmuz ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde 1,1 oranında artarak 200,4 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. • Temmuz ayında kredilerin mevduatlara oranı yüzde 62,9’a yükselmiştir. • Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere oranı, Temmuz ayında yüzde 4,6 seviyesini korumuştur. Aynı dönemde tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranı 0,1 puan artarak yüzde 7,7’ye, tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı da 0,1 puan artarak yüzde 1,2’ye yükselmiştir. • Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü, Temmuz ayında yüzde 0,4 oranında azalarak 147,2 milyar YTL’ye gerilemiştir. • Temmuz ayında bankacılık sektörünün bilanço içi döviz açık pozisyonu net genel pozisyon açığı artmıştır. DPT-YPKDGM iv http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler • Ağustos 2007 Temmuz ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 2,3 oranında, kullandırılan fonlar ise yüzde 2,2 oranında artmıştır. • Temmuz ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en büyük artış mevduatlarda ve hisse senedinde görülmüştür. • Temmuz ayında yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’ye yönelik portföyleri hisse senedi portföyündeki artışın etkisiyle hızlı bir artış göstermiştir. • Temmuz ayında ABD’de yüksek riskli mortgage piyasasına ilişkin olumsuz gelişmeler, uluslararası piyasalarda dalgalanmalara neden olmuştur. • Temmuz ayında Avrupa Merkez Bankası ve Japon Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirmezken, FED’in faiz oranlarında indirime gidebileceği yönündeki beklentiler artmıştır. • Temmuz ayında euro/dolar paritesi euro lehine gelişim göstermiştir DPT-YPKDGM v http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler I. a. Ağustos 2007 PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER Merkez Bankası Analitik Bilançosu ve Faiz Oranlarındaki Gelişmeler Temmuz ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2,1 milyar dolar artarak, 27,9 milyar dolara yükselmiştir. Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi 70 60 50 40 30 20 10 (Milyar Dolar) 2004 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2005 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2006 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2007 -1 2 3 4 5 6 0 30 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Net Rezervler (Sol Eksen) Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen) Temmuz ayında, İç Döviz Yükümlülüklerinin 1,8 milyar dolar azalması ve Net Dış Varlıkların 0,3 milyar dolar artmasıyla, Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2,1 milyar dolar artarak, 27,9 milyar dolara yükselmiştir. Bu dönemde piyasadan düzenli ihaleler yoluyla 1 milyar dolarlık döviz alımı gerçekleştirilirken, Net Döviz Pozisyonundaki artış Hazineden gerçekleştirilen YTL karşılığı döviz alımından kaynaklanmıştır. Temmuz ayında Merkez Bankası Net Rezervleri 0,5 milyar dolar artmıştır. Net Rezervlerdeki artış, temelde TL karşılığı döviz alımlarından kaynaklanmıştır. Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu (Milyon Dolar) 2005 Aralık Net Döviz Pozisyonu (NDP) - Net Dış Varlıklar Net Rezervler KMDTH ve SDMH(-) Diğer - İç Döv. Yük. Döv. Olarak T.Mev. Hazine Mevduatı Bankaların Döviz Mev. 15.499,1 36.843,1 49.371,8 15.576,4 3.047,6 21.344,0 10.331,0 8.735,2 11.013,0 2006 Aralık 20.541,9 47.510,0 59.717,6 15.837,9 3.630,3 26.968,0 13.226,8 12.516,3 13.741,3 2007 Nisan Mayıs 21.039,5 52.828,8 65.217,0 16.024,3 3.636,1 31.789,4 18.399,5 16.981,7 13.389,9 26.536,4 52.914,1 64.877,1 15.740,5 3.777,5 26.377,7 13.273,4 11.856,3 13.104,3 Haziran 25.827,5 55.418,6 67.439,9 15.658,3 3.637,1 29.591,1 15.194,4 12.153,2 14.396,7 Temmuz 27.923,4 55.712,9 67.920,7 15.823,3 3.615,5 27.789,4 13.627,4 12.099,9 14.162,0 Kaynak: TCMB günlük vaziyet * Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. Net İç Varlıklar Temmuz ayında 0,4 milyar YTL artarak 15,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. DPT-YPKDGM 1 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Temmuz ayında Merkez Bankası Net İç Varlıkları 0,4 milyar YTL artmıştır. Bu dönemde, Net İç Varlıkları oluşturan kalemlerden Toplam İç Kredileler 0,1 milyar YTL azalırken, Diğer İç Varlıklar 0,5 milyar YTL artmıştır. Toplam İç Kredilerdeki gerileme, Hazinenin Borçları kalemindeki azalmadan kaynaklanmıştır. Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu (Milyon YTL) Net Döviz Pozisyonu+Net Varlıklar = MBP İç Net Döviz Pozisyonu(NDP) - Net Dış Varlıklar - İç Döviz Yükümlülükleri 2005 2006 2007 Aralık Aralık Nisan 38.547,7 41.915,6 20.815,3 49.480,2 28.664,9 17.732,4 Mayıs Haziran Temmuz 44.010,5 49.226,9 49.158,8 50.788,5 29.027,8 67.136,3 38.108,5 12.887,8 27.854,1 69.940,1 42.085,9 16.156,3 35.155,4 70.100,6 34.945,2 14.071,6 33.937,4 72.820,1 38.882,7 15.221,4 35.205,9 70.242,8 35.036,9 15.582,6 Net İç Varlıklar (I+II) ITop. İç Kred. (1+2+3+4+5) 1- Hazinenin Borçları a. DİBS b. Dövize Endeksli DİBS c. Diğer 2- Değerleme Hesabı 3- IMF Acil Yardımı 4 - Bankalara Açılan Krd. 5- TMSF'na Kullan. Krd. II- Diğer 19.429,1 19.470,0 0,0 -40,9 2.009,6 0,0 1,4 0,0 -3.707,8 19.421,2 18.774,8 18.811,9 0,0 -37,0 645,6 0,0 0,8 0,0 -6.533,4 21.689,4 19.012,9 19.036,2 0,0 -23,3 2.676,2 0,0 0,3 0,0 -5.533,1 19.845,6 17.115,1 17.137,6 0,0 -22,4 2.729,8 0,0 0,6 0,0 -5.774,0 21.162,0 17.238,3 17.265,7 0,0 -27,4 3.923,0 0,0 0,7 0,0 -5.940,6 21.034,6 16.921,7 16.952,8 0,0 -31,1 4.112,1 0,0 0,8 0,0 -5.451,3 REZERV PARA Emisyon Bankalar Zor. Karş. Bankalar Serbest Mevduat Diğer PARASAL TABAN APİ’den Borçlar MERKEZ BANKASI PARASI Kamu Mevduatı 32.696,4 19.612,0 0,0 12.898,9 185,5 37.679,4 4.983,0 38.547,7 868,3 41.398,5 26.815,2 0,0 14.419,9 163,4 40.300,1 -1.098,4 41.915,6 1.615,5 34.825,1 23.214,8 0,0 11.465,2 145,0 42.629,8 7.804,7 44.010,5 1.380,7 35.956,7 23.777,8 0,0 12.034,5 144,5 45.685,9 9.729,2 49.226,9 3.541,0 40.992,3 24.662,2 0,0 16.192,9 137,1 45.892,3 4.900,0 49.158,8 3.266,5 41.156,0 25.071,3 0,0 15.966,9 117,9 49.434,0 8.278,0 50.788,5 1.354,5 21.440,2 Kaynak: TCMB günlük vaziyet * Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir Temmuz ayında Merkez Bankası Parası büyüklüğü, 1,6 milyar YTL artarak 50,8 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Temmuz ayında Merkez Bankası Parasının 1,6 milyar YTL artarak, 50,8 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Emisyon 0,4 milyar YTL artarken, Bankalar Mevduatının 0,2 milyar YTL azalmasıyla, Rezerv Para bu dönemde 0,2 milyar YTL yükselmiştir. Temmuz ayında, APİ’den Borçlar 3,4 milyar YTL artarak 8,3 milyar YTL’ye yükselirken, Kamu Mevduatı 1,9 milyar YTL azalarak, 1,4 milyar YTL’ye gerilemiştir. Temmuz ayında yapılan Para Politikası Kurulu toplantısında Merkez Bankası politika faiz oranlarının sabit tutulmasına karar verilmiştir. DPT-YPKDGM 2 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Merkez Bankası Para Politikası Kurulu 12 Temmuz 2007 tarihli toplantısında, son dönemde açıklanan ekonomik verilerin, bankanın öngörüleriyle büyük ölçüde uyumlu olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Kurul, güçlü parasal sıkıştırmanın talep koşulları üzerindeki daraltıcı etkisinin enflasyon üzerindeki olumlu etkilerinin öngörüldüğü şekilde görüldüğü değerlendirmesini yapmıştır. Bu doğrultuda, Kurul kısa vadeli faiz oranlarında öngörülen ölçülü indirim sürecinin yılın son çeyreğinde başlayabileceğini vurgulamış ve politika faizlerinin sabit tutulmasına karar verilmiştir. Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler (Yüzde, Basit) 2006 Basit Faiz 02.Oca 27.Nis 07.Haz 25.Haz 28.Haz 20.Tem Gecelik Borç Alma 13,50 13,25 15,00 17,25 17,25 17,50 Gecelik Borç Verme 16,50 16,25 18,00 20,25 22,25 22,50 Haftalık Piy. Yap. Bankalar REPO 15,50 15,25 17,00 19,25 21,25 21,50 Geç Lik. Pen. Borç Verme 19,50 19,25 21,00 23,25 25,25 25,50 Geç Lik. Pen. Borç Alma 9,50 9,25 11,00 13,25 13,25 13,50 Kaynak: TCMB b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler Temmuz ayında; M1, M2 ve M3 para arzları reel olarak artmıştır. 2007 yılı başında açıklanmaya başlanan yeni para arzı tanımları dikkate alındığında; Temmuz ayında M1 para arzı bir önceki aya göre yüzde 0,6 oranında artarak 72,3 milyar YTL’ye gerilerken; M2 para arzı yüzde 0,8 oranında artarak 325,3 milyar YTL’ye, M3 para arzı ise yüzde 1 oranında artarak 351,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde TÜFE’nin yüzde 0,7 oranında gerilediği göz önüne alındığında, M1, M2 ve M3 para arzlarının reel olarak arttığı görülmektedir. Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (Milyon YTL) 2005 Aralık DOLAŞIMDAKİ PARA TL VADESİZ MEVDUAT YP VADESİZ MEVDUAT M1 TL VADELİ MEVDUAT YP VADELİ MEVDUAT M2 REPO PARA PİYASASI FON. M3 TÜFE Kaynak: Merkez Bankası, TÜİK DPT-YPKDGM 18.203 24.531 19.202 61.937 114.790 61.222 237.949 2.904 19.762 260.614 122,7 2006 Aralık 2007 Mayıs Haziran Temmuz 24.590 22.382 23.158 23.736 2,5 23.967 23.638 23.605 22.745 72.163 68.765 141.745 158.119 83.574 90.015 297.481 316.899 3.539 4.832 18.816 19.392 319.836 341.123 138,2 140,0 25.687 23.864 72.709 160.431 89.744 322.884 5.203 20.178 348.264 139,7 25.061 23.455 72.252 163.741 89.334 325.327 5.961 20.335 351.623 138,7 -2,4 -1,7 -0,6 2,1 -0,5 0,8 14,6 0,8 1,0 -0,7 3 % Değişme Temmuz/Haz. http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Grafik 2. Parasal Büyüklüklerdeki Reel Gelişmeler (2005 Aralık=100 Bazlı Endeks) M2 7 6 5 4 3 2 12 20 07 -1 M1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 05 -1 2 20 06 -1 125 120 115 110 105 100 95 90 M3 Para çarpanının Temmuz ayındaki seyri incelendiğinde; rezerv paranın bir önceki aya göre yüzde 0,4, M2 para arzının yüzde 0,8 oranında artmasıyla; M2/RP para çarpanının 7,9 puan seviyesini koruduğu görülmektedir. Grafik 3. Para Çarpanı M2/RP 10 9 8 7 c. 6 5 4 3 2 1 2007 - 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 2006 - 2005 - 12 6 Merkez Bankası Döviz Alım-Satımları Merkez Bankası, 2006 yılı Mayıs-Haziran aylarında mali piyasalarda yaşanan dalgalanmanın etkilerinin kaybolmasıyla döviz piyasasının istikrar kazanması ve küresel likidite koşullarında görülen düzelme eğiliminden hareketle, 15 Mayıs 2006 tarihinde durdurduğu döviz alım ihalelerine 10 Kasım 2006 tarihinden itibaren tekrar başlamıştır. İhalelerdeki günlük alım limiti, 15 milyon ABD doları ihale, 30 milyon ABD doları opsiyon hakkı olmak üzere en fazla 45 milyon ABD doları olarak belirlenmiştir. 25 Temmuz 2007 tarihinden itibaren ise genel seçim sürecinin sona ermesi ve makroekonomik politikalara ilişkin olumlu beklentilerle ülkemize yönelik sermaye girişlerinin güçlü olmaya devam etmesi öngörüsüyle rezerv birikimini hızlandırmak amacıyla itibaren günlük döviz alım ihalelerinin miktarının 40 milyon ABD dolarına, ihalelerde kullanılan opsiyon tutarının ise 80 milyon ABD dolarına yükseltilmiştir. Bu çerçevede 2007 yılı Temmuz ayında yapılan 21 adet ihalede, 440 milyon doları ihale, 545,7 milyon doları opsiyon olmak üzere toplamda 760 milyon dolarlık döviz alımı yapılmıştır. DPT-YPKDGM 4 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 5. TCMB Döviz Alımları-Satımları* (Milyon Dolar) Döviz Alım-Satım İhaleleri Günlük Ortalama Teklif 80,1 80,7 82,8 92,7 81,5 67,6 57,8 64,9 65,7 55,3 52,5 50,4 53,0 78,7 Teklifin Karşılanma Döviz AlımOranı (%) Satım Miktarı 5.653 4.104 7.443 57,0 692 47,5 690 47,2 899 38,8 699 37,7 338 -1.000 42,2 371 48,7 563 46,4 582 46,8 585 53,1 645 59,9 628 64,0 710 68,3 760 59,6 986 Doğrudan Döviz Müda. TOPLAM 2003 Top. 4.808 10.461 2004 Top. 1.283 5.387 2005 Top. 14.565 22.008 2006- Ocak 0 692 Şubat 5.441 6.131 Mart 0 899 Nisan 0 699 Mayıs 0 338 Haziran -2.105 -3.105 Kasım 0 371 Aralık 0 563 2007 – Ocak 0 582 Şubat 0 585 Mart 0 645 Nisan 0 628 Mayıs 0 710 Haziran 0 760 Temmuz 0 986 Kaynak: TCMB * Pozitif değerler alımları, negatif değerler satımları göstermektedir. Merkez Bankası tarafından henüz miktarları açıklanmayan doğrudan döviz alımları Merkez Bankası günlük vaziyetlerinden türetilen net döviz pozisyonu verileri kullanılarak ve bu büyüklüğü etkileyebilecek diğer döviz işlemleri de göz önüne alınarak hesaplanmıştır. DPT-YPKDGM 5 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler II. Ağustos 2007 BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER Hazine iç borçlanma ihaleleri ortalama yıllık bileşik faiz oranı, Temmuz ayında 1,4 puan gerileyerek yüzde 17,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. Tablo 6. Hazine YTL Cinsi İç Borç İhaleleri Net 12 Aylık Borç.(1) İtfa(2) Bileşik TÜFE Vade (Mil. (Mil. Borç/İtfa Faiz Beklentisi Reel Faiz (Gün) YTL) YTL) Oranı (Yüzde) (3) (Yüzde) 2005-Aralık 890 14,1 5,8 7,8 12.428 13.516 91,9 2006-Ocak 1.070 10.512 11.603 90,6 14,5 5,5 8,5 Şubat 873 12.810 15.026 85,3 14,5 5,5 8,5 Mart 7.629 9.249 82,5 5,4 8,3 792 14,2 Nisan 11.243 11.896 94,5 5,5 8,2 810 14,1 Mayıs 6.990 10.350 67,5 5,8 8,6 941 15,0 Haziran 5.123 6.630 72,3 7,9 9,0 558 17,6 Temmuz 12.731 13.864 91,8 8,1 13,6 422 22,8 Ağustos 10.583 12.024 88,0 7,9 12,3 427 21,3 Eylül 12.844 16.932 75,9 7,5 13,5 617 21,6 Ekim 7.057 7.529 93,7 7,3 13,7 973 22,0 10.280 Kasım 12.030 85,5 7,2 14,0 1088 22,1 Aralık 4.514 5.607 80,5 7,1 14,4 550 22,5 2007-Ocak 13.372 16.189 82,6 6,8 12,7 495 20,3 Şubat 8.343 5.895 141,5 6,8 11,4 645 18,9 Mart 10.774 11.504 93,7 6,8 12,5 1.140 20,1 Nisan 6.901 6.799 101,5 6,6 11,4 720 18,9 Mayıs 9.615 12.149 79,1 6,6 12,6 1.781 19,9 11,7 Haziran 11.303 13.496 83,8 6,6 958 19,0 Temmuz 12.691 14.039 90,4 6,4 10,5 392 17,6 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT (1) Net borçlanma piyasadan yapılan YTL cinsi borçlanmayı göstermekte olup, döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir. (2) İtfa rakamları, ÇTTH dahil edilerek piyasaya yapılan YTL cinsi ödemeleri göstermektedir. (3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır. Temmuz ayında Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya göre 1,4 puan gerileyerek, yüzde 17,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade 392 gün olmuştur. Temmuz ayında piyasaya YTL bazında 14 milyar YTL itfası bulunan Hazinenin, piyasadan net olarak 12,7 milyar YTL borçlanmasıyla, borçlanma/itfa rasyosu 90,4 puan olarak gerçekleşmiştir. 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 140 120 100 80 60 40 20 0 Yüzde Milyon YTL Grafik 4. Borçlanma / İtfa Rasyosu 200 200 5-12 6-1 2 3 İTFA DPT-YPKDGM 4 5 6 7 8 9 BORÇLANMA 6 10 11 12 200 7-1 2 3 4 5 6 7 BORÇLANMA/İTFA http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Temmuz ayında Hazinenin yüklendiği reel faiz oranı azalmıştır. Bu dönemde Merkez Bankası beklenti anketinde yer alan 12 aylık TÜFE beklentisi kullanılarak hesaplanan gelecek döneme yönelik reel faiz oranı, bir önceki aya göre 1,2 puan azalarak, yüzde 10,5’e gerilemiştir. Grafik 5. Faiz Oranlarında Gelişmeler (Bileşik, Yüzde) 25 20 15 10 5 ihale DIBS interbank 06 04 03 02 12 20 07 -0 1 11 10 09 08 07 06 05 04 03 02 20 05 -1 2 '2 00 61 0 TÜFE Beklentisi Temmuz ayında Hazinenin iç borç stoku 2,4 milyar YTL artarak 256,1 milyar YTL’ye yükselmiştir. Temmuz ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre yüzde 0,9 oranında artarak 256,1 milyar YTL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde nakit borç stoku 4 milyar YTL artarak 216,7 milyar YTL’ye yükselirken, nakit dışı borç stoku 1,6 milyar YTL azalarak 39,4 milyar YTL’ye gerilemiştir. Tablo 7. İç Borç Stokunun Vade Yapısı 2006 Aralık Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı 2007 Haziran Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı 2007 Temmuz Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Miktar (Milyon YTL) Yüzde Dağılım Ort. Vadeye Kalan Süre (Ay) 251.470 208.376 198.783 9.594 43.094 100,0 82,9 79,0 3,8 17,1 24,0 22,3 23,3 2,6 32,0 253.718 212.725 203.801 8.924 40.993 100,0 83,8 80,3 3,5 16,2 26,9 26,8 27,9 1,0 27,4 256.125 216.682 209.901 6.781 39.443 100,0 84,6 82,0 2,6 15,4 27,0 26,9 27,7 2,8 27,4 Temmuz ayında YTL cinsi sabit faizli tahvil ve bonoların Hazine iç borç stokuna oranı, 2006 yılı Aralık ayındaki yüzde 44,3’lük seviyesinden yüzde 43,7’ye gerilerken YTL cinsi DPT-YPKDGM 7 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 değişken faizli kağıtların oranı yüzde 41,8’den yüzde 44,1’e yükselmiştir. Bu dönemde döviz cinsi ve endeksli kağıtların oranı ise yüzde 13,8’den, yüzde 12,2’ye gerilemiştir. Tablo 8. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı (Milyon YTL, Yüzde) Aralık 2006 Yüzde Haziran 2007 Yüzde 208.376 82,9 212.725 83,8 216.682 84,6 111.457 44,3 109.441 43,1 112.032 43,7 Değişken faizli 63.993 25,4 73.529 29,0 74.910 29,2 Döviz cinsinden 32.927 13,1 29.755 11,7 29.740 11,6 43.094 17,1 40.993 16,2 39.443 15,4 - - - - 41.350 16,4 39.345 15,5 Döviz cinsinden 0 0,0 0 0,0 38.027 0 14,8 0,0 Dövize endeksli 1.744 0,7 1.648 0,6 1.416 0,6 251.470 100,0 253.718 100,0 256.125 100,0 Nakit Sabit getirili Nakit Dışı Sabit getirili Değişken faizli Toplam Stok Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Temmuz 2007 Yüzde - Grafik 6. İç Borç Stokunun Döviz-Faiz Yapısı Döviz Cinsi Dövize Endeksli %14,7 Döviz 2007 Temmuz Cinsi Dövize Endeksli %12,2 2007 Ocak Sabit Faizli %44,7 Sabit Faizli %43,7 Değişken Faizli %44,1 Değişken Faizli %40,6 Temmuz ayında, iç borç stokunun ilk satışta alıcılara göre dağılımı bir önceki ayla karşılaştırıldığında; kamunun payının 0,1 puan azalarak yüzde 27,1’e gerilerken, piyasanın payının yüzde 72,9’a yükseldiği gözlenmektedir. DPT-YPKDGM 8 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 9. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı YTL Miktarı USD Miktarı (Milyon YTL) (Milyon Dolar) 2006 Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa 2007 Haziran Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa 2007 Temmuz Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Yüzde Pay (Yüzde) 251.470 71.410 17.778 19.865 4.499 29.267 180.060 178,9 50,8 12,6 14,1 3,2 20,8 128,1 100,0 28,4 7,1 7,9 1,8 11,6 71,6 253.718 69.085 16.628 19.865 4.404 28.187 184.634 194,5 53,0 12,7 15,2 3,4 21,6 141,5 100,0 27,2 6,6 7,8 1,7 11,1 72,8 256.125 69.391 16.428 19.865 4.172 28.926 186.734 196,9 53,4 12,6 15,3 3,2 22,2 143,6 100,0 27,1 6,4 7,8 1,6 11,3 72,9 İç borç stoku/M2Y oranı Temmuz ayında bir önceki aya göre 0,1 puan artarak 78,7 puana yükselmiştir. Grafik 7. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2, Nakit İç Borç Stoku/M2) 110 100 90 80 70 60 2 -1 05 20 -1 06 20 2 3 4 5 6 7 9 8 İç Borç/M2 10 11 12 1 -0 07 20 2 3 4 5 6 Nakit İç Borç/M2 Temmuz ayında M2 para arzı bir önceki aya göre yüzde 0,8 oranında artarken, iç borç stokunun yüzde 0,9 oranında artmasıyla, mali baskınlık oranı artmıştır. Kamunun mali piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2’ye oranı bu dönemde 0,1 puan artarak 78,7 puana yükselmiştir. 2001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları, Merkez Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı nakit iç borç stokunun M2’ye oranı ise Temmuz ayında 0,7 puan artarak 66,6 puan düzeyinde gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM 9 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 10. Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku (Milyon Dolar) 2006 2007 Aralık Toplam Vade Yapısı Kısa Vade Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz 66.428 66.982 67.907 68.091 67.618 67.217 67.256 67.715 0 0 0 0 0 0 0 0 Orta Vade 2.188 2.273 2.223 2.225 2.071 2.124 1.946 1.943 Uzun Vade 64.240 64.709 65.684 65.867 65.547 65.093 65.310 65.772 Alacaklıya Göre Kredi 30.081 29.832 28.118 28.191 27.394 28.206 28.199 28.471 Uluslararası Kuruluşlar 19.337 18.791 17.200 17.124 16.437 17.374 17.266 17.489 (IMF Sağlanan Krediler) 10.759 10.257 8.594 8.497 7.986 8.676 8.560 8.256 Hükümet Kuruluşları 4.826 4.808 4.666 4.690 4.674 4.569 4.478 4.544 Ticari Bankalar 5.918 6.233 6.252 6.377 6.284 6.263 6.454 6.438 36.347 37.149 39.789 39.900 40.223 39.011 39.058 39.244 Tahvil Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 2006 yılı sonunda 66,4 milyar dolar düzeyinde bulunan merkezi yönetim dış borç stoku, 2007 yılı Temmuz ayında 67,7 milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu dönemde, merkezi yönetim dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde 97,1, orta vadeli borçların oranı ise yüzde 2,9 düzeyinde gerçekleşmiştir. Alacaklılara göre sınıflandırılan merkezi yönetim borç stokunda ise kredilerin oranı yüzde 42, tahvil yoluyla sağlanan borç ise yüzde 58 olmuştur. DPT-YPKDGM 10 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 III. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER Tablo 11. Sermaye Piyasalarına İlişkin Göstergeler Kurul Kaydındaki Şirketler İMKB Şirketleri İMKB'de İşlem Gören Şirketler İMKB Dışında İşlem Gören Şirketler 2006 605 329 316 13 2007 Nisan 603 329 316 13 Mayıs 605 333 320 13 Haziran 608 333 322 11 Piyasa Değeri (Halka Açık Kısım) Yabancı Payı (Halka Açık Kısım) 75.569 65,26 85.382 70,80 93.343 70,92 92.699 70,48 230.038 39,91 262.843 - 287.066 - 289.017 - 146 106 40 144 104 40 144 104 40 145 104 41 289 23.021 287 25.823 287 23.350 287 24.575 102 11 1.128.280 1.060.273 2.793 103 11 1.287.635 1.209.030 3.343 103 11 1.318.012 1.236.915 3.489 103 11 1.361.438 1.269.607 3.599 60 71 60 86 60 90 60 93 30 555 31 597 33 611 33 610 11 2.481 12 2.629 12 2.629 13 3.612 2 127 2 133 2 133 2 166 19 25.267 18 26.706 18 27.134 18 21.373 Bağımsız Denetim Şirketleri 93 94 96 96 Gayrimenkul Değerleme Şirketleri 13 16 16 17 Piyasa Kapitalizasyonu Piyasa Kapitalizasyonu/GSYİH Aracı Kuruluşlar Aracı Kurumlar Bankalar Yatırım Fonları Net Aktif Değer Bireysel Emeklilik Fonları Şirket Sayısı Sözleşme Sayısı Fon Katılımcı Sayısı Net Aktif Değer Yabancı Yatırım Fonları Net Aktif Değer Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Net Aktif Değer Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Net Aktif Değer Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları Net Aktif Değer Portföy Yönetim Şirketleri Net Aktif Değer Derecelendirme Kuruluşları 6 7 7 8 Kaynak: SPK, Merkezi Kayıt Kuruluşu, Emeklilik Gözetim Merkezi, TÜİK (1) Piyasa değeri, piyasa kapitalizasyonu ve net aktif değerler Milyon YTL olarak verilmektedir. Şirketlere ait bilgiler şirket sayılarını göstermektedir. Yabancı payı ve Piyasa Kapitalizasyonu/GSYİH yüzde olarak verilmiştir. a. Yatırım Fonları ve Bireysel Emeklilik Fonları Haziran ayında bireysel emeklilik fonları net aktif değeri 3,6 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Bireysel emeklilik fonlarında ortalama vade Haziran ayı sonu itibarıyla 533 gün olarak hesaplanmaktadır. Emeklilik fonlarının net aktif değeri Haziran ayı itibarıyla bir önceki ay sonuna göre yüzde 3,2 oranında artarak 3.599 milyon YTL düzeyine çıkmıştır. DPT-YPKDGM 11 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi (Yüzde) Aylık Bazda Yıllık Bazda Dolar Bazında Nominal Reel Getiri Nominal Reel Getiri Getiri ÜFE TÜFE Getiri ÜFE TÜFE 2004 Aralık 11,1 12,3 10,7 34,7 16,8 23,2 2005 Aralık 4,4 4,5 4,0 59,3 55,2 47,9 2006 Ocak 12,1 9,9 11,3 63,2 55,2 51,2 Şubat 5,4 5,2 5,2 65,6 57,3 53,1 Mart -8,7 -9,0 -9,0 67,9 61,1 55,2 Nisan 2,3 0,3 0,9 86,0 77,2 70,9 Mayıs -13,1 -15,4 -14,7 51,1 40,4 37,5 Haziran -7,0 -10,6 -7,3 31,5 16,9 19,4 Temmuz 1,7 0,9 0,9 21,8 6,5 9,0 Ağustos 3,4 4,2 3,8 20,6 7,4 9,4 Eylül -1,0 -0,7 -2,2 10,8 -0,4 0,2 Ekim 9,9 9,4 8,5 27,0 14,4 15,4 Kasım -5,9 -5,7 -7,1 0,2 -10,3 -8,8 Aralık 2,5 2,6 2,2 -1,7 -11,9 -10,3 2007 Ocak 5,3 5,3 4,2 -7,6 -15,6 -16,0 Şubat 0,6 -0,3 0,2 -11,9 -20,0 -20,0 Mart 5,4 4,4 4,4 1,7 -8,3 -8,2 Nisan 3,0 2,2 1,8 2,5 -6,5 -7,4 Mayıs 4,7 4,3 4,1 23,5 15,2 13,0 Haziran 0,0 0,1 0,3 32,8 29,1 22,3 Temmuz 12,2 12,1 13,0 46,5 43,5 37,0 Kaynak: TÜİK, İMKB (*) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır. b. Nominal Getiri Aylık Yıllık 17,1 38,1 5,1 60,6 14,0 64,3 6,6 62,1 -11,2 68,5 4,3 95,7 -26,7 31,2 -7,6 11,7 7,8 8,6 5,8 12,3 -4,2 -0,7 13,2 17,2 -5,4 -6,4 5,4 -6,1 4,7 -13,8 2,1 -17,3 6,3 -1,1 4,5 -0,9 8,2 46,3 0,9 59,8 14,8 70,2 İMKB Hisse Senedi Piyasası Temmuz ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 12,2, yıllık bazda ise yüzde 46,5 oranında artmıştır. Dolar bazında yıllık getiri yüzde 70,2 oranında gerçekleşmiştir. Temmuz ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık bazda yüzde 12,2, yıllık bazda yüzde 46,5 oranında artış göstermiştir. Reel bazda getiri incelendiğinde, TÜFE’ye göre yıllık yüzde 43,5 seviyesinde reel getiri gerçekleştiği görülmektedir. Dolar bazında aylık nominal getiri yüzde 14,8 iken, yıllık bazda nominal getiri yüzde 70,2 olmuştur. Temmuz ayında günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 95,6 oranında artmıştır. Temmuz ayında İMKB Hisse Senedi Piyasası günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 95,6 oranında artarak 2.050 milyon YTL seviyesine çıkmıştır. Buna paralel olarak aylık işlem hacmi de yüzde 100 oranının üzerinde artarak 45,1 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM 12 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler İMKB 100 İMKB 100 İMKB İş günü Günlük Ort. sayısı İşlem Hacmi Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi (1) 24.972 23.546 20.706 21 986 39.778 37.991 28.671 22 1.303 44.590 41.329 27.654 17 1.627 47.016 45.089 33.553 20 1.678 42.911 44.639 37.028 23 1.610 43.880 43.567 28.129 20 1.406 38.132 41.904 32.824 22 1.492 35.453 35.494 31.259 22 1.421 36.068 34.804 21.627 21 1.030 37.286 36.604 21.505 22 978 36.925 37.340 23.391 21 1.114 40.582 38.066 23.711 19 1.248 38.169 39.202 23.275 22 1.058 39.117 38.704 21.195 21 1.009 41.183 39.510 27.837 20 1.392 41.431 42.343 30.812 20 1.541 43.661 42.209 28.882 22 1.313 44.984 44.998 31.382 20 1.569 47.081 45.889 31.435 23 1.367 47.094 45.924 22.014 21 1.048 52.825 50.131 45.103 22 2.050 06 Temmuz 49.895 46.397 9.172 5 1.834 13 Temmuz 52.087 47.138 9.905 5 1.981 20 Temmuz 52.936 48.244 8.345 5 1.669 27 Temmuz 51.562 49.742 13.874 5 2.775 Kaynak: İMKB Aylık Bülten (1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır. (*) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Milyon YTL (**) HO: Hareketli Ortalama Dönemler 2004 Aralık 2005 Aralık 2006 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2007 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi risk göstergeleri olarak kullanılabilecek standart sapma değerlerinden aylık standart sapma 10,4, yıllık standart sapma değeri 24 değerine çıkmıştır. Temmuz ayı sonu itibarıyla İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde aylık (20 günlük) yüzde 8,5 oranında getiri gerçekleşmişken, yıllık (250 günlük) getiri yüzde 49,8 oranında olmuştur. Bu dönemde, aylık standart sapma değerinde önemli bir artış olurken, yıllık standart sapma değerinde kısmi artış olmuştur. Nitekim, Temmuz ayında bir önceki ay sonu değerine göre aylık standart sapma değeri 6,21’den 10,35’e, yıllık standart sapma değeri 23,65’ten 23,99’a çıkmıştır. İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi ile uluslararası korelasyon katsayıları incelendiğinde, FTSE-100 endeksiyle 0,82, Nikkei-225 endeksiyle 0,29 ve Dow Jones Industrial endeksiyle 0,65 olarak gerçekleştiği görülmektedir. DPT-YPKDGM 13 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler Nominal Getiri Standart Sapma (2) Korelasyon Katsayıları (3) Dönemler Aylık (1) Yıllık (1) Aylık Yıllık FTSE 100 Nikkei 225 Dow Jones 2004 Aralık 10,69 36,51 6,16 28,10 0,41 0,12 -0,00 2005 Aralık 3,12 61,95 5,13 24,30 0,27 0,22 -0,09 2006 Ocak 14,29 59,61 7,61 24,93 0,37 0,18 -0,14 Şubat 5,44 72,69 6,56 24,72 0,36 0,11 0,16 Mart -7,45 68,64 9,65 24,36 0,49 0,48 -0,02 Nisan 2,26 80,93 6,86 23,89 0,21 0,23 0,14 Mayıs -14,14 47,80 12,99 26,41 0,74 0,22 0,31 Haziran -9,76 27,98 12,11 28,74 0,54 0,66 0,32 Temmuz 1,72 22,08 10,08 30,08 0,31 0,38 0,10 Ağustos 4,38 17,62 5,53 29,78 0,46 0,57 -0,26 Eylül -1,31 7,65 5,81 29,75 0,65 0,36 0,54 Ekim 8,89 30,75 5,78 29,01 0,53 0,56 0,16 Kasım -3,38 -0,34 6,26 28,89 0,34 0,46 0,09 Aralık 2,41 -1,66 6,47 29,13 0,43 0,42 -0,13 2007 Ocak 5,28 -6,89 6,79 28,76 0,56 0,46 0,09 Şubat 0,60 -10,64 7,78 29,04 0,78 0,52 0,66 Mart 7,67 -0,93 5,93 28,41 0,78 0,65 0,20 Nisan 3,03 1,29 7,61 28,70 0,48 -0,05 0,47 Mayıs 4,45 24,02 3,62 25,74 0,25 0,52 0,02 Haziran 1,30 29,09 6,21 23,65 0,59 0,66 0,25 Temmuz 8,51 49,80 10,35 23,99 0,82 0,29 0,65 Kaynak: İMKB Aylık Bülten, Reuters (1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 20 ve 250 işgünü öncesine göre nominal getiridir. (2) Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 20 işgününe ait günlük getirinin 20 işgünü üzerinden aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 250 işgünü üzerinden yapılmıştır. (3) Endeksler yerel para cinsindendir. Ay içinde herhangi bir işgününde her iki endeks için de veri bulunması durumunda hesaplamalara dahil edilmektedir. İMKB-100 Endeks (YTL) Dolar 7 6 5 4 3 2 20 12 07 -1 9 10 11 8 7 6 5 4 3 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 2 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 20 05 20 12 06 -1 YTL .... Grafik 8. İMKB 100 Bileşik Endeksi 30 Günlük Har. Ort. (YTL) İMKB-100 Endeks (Dolar) Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Temmuz ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde 14,6 oranında artarak 106,2 milyar YTL’ye çıkmıştır. İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 71,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Borsada işlem gören hisselerin piyasa değeri Temmuz ayı sonunda bir önceki ay sonuna göre yüzde 14,6 oranında artarak 106,2 milyar YTL’ye çıkmıştır. Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin toplam piyasa değeri (piyasa kapitalizasyonu) 29,4 milyar YTL DPT-YPKDGM 14 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 artışla 318,5 milyar YTL’ye yükselmiştir. Temmuz ayı itibarıyla İMKB kotasyonundaki hisselerde yabancı sahipliği oranı yüzde 71,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Ay sonları itibarıyla gerçekleşmeler incelendiğinde Temmuz ayı sonunda, piyasa değeri ve yabancı sahipliği oranında en yüksek seviyelerin gerçekleştiği görülmektedir. Tablo 15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı İMKB Kotasyonundaki İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa Hisseler Kapitalizasyonu Şirket Piyasa Yabancı Toplam/GSMH Sayısı değeri Payı Oranı Dönemler (Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon Dolar) (Yüzde) 2004 Aralık 297 37.641 54,9 132.556 98.073 30,9 2005 Aralık 304 68.389 66,3 218.318 162.814 44,9 2006 Ocak 304 76.789 67,7 242.766 184.053 Şubat 306 82.513 67,3 260.194 199.367 Mart 306 75.478 66,1 237.563 177.180 47,6 Nisan 308 76.396 66,1 244.414 185.923 Mayıs 311 69.760 65,1 216.525 138.896 Haziran 316 64.827 65,2 201.202 128.268 38,5 Temmuz 317 66.353 65,6 204.299 138.031 Ağustos 316 68.427 65,7 215.054 148.641 Eylül 316 68.416 66,3 213.525 142.721 38,9 Ekim 316 74.733 66,9 236.295 162.626 Kasım 316 72.131 66,4 222.364 153.906 Aralık 316 75.569 65,3 230.038 163.775 40,0 2007 Ocak 316 78.713 68,6 243.118 172.119 Şubat 315 80.125 68,7 247.103 175.002 Mart 316 85.001 69,4 257.193 186.493 43,0 Nisan 316 85.382 70,8 262.843 193.310 Mayıs 320 93.343 70,9 287.066 218.185 Haziran 322 92.699 70,5 289.017 221.689 Temmuz 322 106.219 71,4 318.465 250.031 Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Merkezi Kayıt Kuruluşu, DPT Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 322 ve borsa yatırım fonu sayısı 7’dir. Borsada hisseleri işlem gören şirket sayısı 322 ve borsa yatırım fonu sayısı 7 ile bir önceki ay sonu seviyesini korumuştur. DPT-YPKDGM 15 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler c. Ağustos 2007 Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarı Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi yüzde 2,6 oranında gerileyerek 1,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Temmuz ayında piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranı 50 baz puan gerileyerek yüzde 18,38 oranına inmiştir. Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım-Satım Pazarında günlük işlem hacmi Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 2,6 oranında gerileyerek 1,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gerilemeye karşın Temmuz ayında Haziran ayına göre 1 işgünü fazla olmasının etkisiyle aylık işlem hacmi 0,6 milyar YTL artarak 33,2 milyar YTL olmuştur. Temmuz ayında basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 50 baz puan gerileyerek yüzde 18,38 olmuştur. Tablo 16. Kamu Menkul Kıymetleri Kesin Alım-Satım ve Repo-Ters Repo Pazarı Kamu Men. Kıy. Kesin Alım-Satım Pazarı İşlem Hacmi Günlük Ort. İşl. Hacmi Faiz Oranı Dönemler (Milyon YTL) 2004 Aralık 41.453 2005 Aralık 40.966 2006 Ocak 29.862 Şubat 30.063 Mart 53.493 Nisan 40.184 Mayıs 42.747 Haziran 33.103 Temmuz 29.447 Ağustos 31.384 Eylül 39.035 Ekim 32.752 Kasım 43.804 Aralık 29.369 2007 Ocak 39.835 Şubat 31.620 Mart 36.787 Nisan 27.580 Mayıs 33.094 Haziran 32.579 Temmuz 33.243 Kaynak: İMKB Aylık Bülteni (Milyon YTL) 1.974 1.862 1.757 1.503 2.326 2.009 1.943 1.505 1.402 1.427 1.859 1.724 1.991 1.399 1.992 1.581 1.672 1.379 1.439 1.551 1.511 (Yüzde) 22,53 14,24 13,85 13,97 13,94 13,99 15,12 19,06 20,10 20,04 21,10 22,25 21,88 21,89 21,37 20,50 20,62 19,74 19,43 18,88 18,38 DPT-YPKDGM 16 Repo-Ters Repo Pazarı İşlem Hacmi Günlük Ort. İşl. Hacmi (Milyon YTL) (Milyon YTL) 154.463 7.355 172.957 7.862 137.537 8.090 159.303 7.965 213.089 9.265 211.970 10.598 243.219 11.055 270.464 12.294 240.543 11.454 222.489 10.113 222.932 10.616 213.885 11.257 216.256 9.830 187.117 8.910 191.277 9.564 180.768 9.038 220.896 10.041 192.974 9.649 228.927 9.953 209.162 9.960 230.346 10.470 Faiz Oranı (Yüzde) 19,68 13,79 13,51 13,56 13,50 13,49 13,25 15,13 17,60 17,65 17,92 17,54 17,61 17,88 17,53 17,59 17,76 17,62 17,57 17,74 17,51 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler d. Ağustos 2007 Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı Repo-Ters Repo Pazarında Temmuz ayında bir önceki aya göre günlük işlem hacmi yüzde 5,1 oranında artarak 10,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Pazarda gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki ay ortalamasına göre 23 baz puan gerileyerek yüzde 17,51 olmuştur. Tahvil ve Bono Piyasası Repo-Ters Repo Pazarı günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 5,1 oranında artarak 10,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişme sonucunda, Temmuz ayı aylık işlem hacmi 230,3 milyar YTL düzeyine çıkmıştır. Repo-Ters Repo Pazarı basit faiz oranı ise bir önceki aya göre 23 baz puan gerileyerek yüzde 17,51 olmuştur. Tablo 17. Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası Takasbank Borsa Para Piyasası O/N İşlem Hacmi Günlük O/N Ort. O/N Toplam İşl. İşl. Hac. Hac. Oranı (Yüzde) Faiz Oranı Dönemler (Milyon YTL) 2004 84.172 338 89,13 21,45 2005 60.354 238 63,62 2006 36.609 146 81,38 Ödünç Pay Senedi Piyasası İşlem Günlük Sözl. Günlük İşlem Hacmi İşlem Sayısı Sözl. Gören Pay Hacmi Say. Senedi (Yüzde) (Milyon YTL) (Adet) (Adet) - (Adet) - - - - 14,42 27 1,1 128 5 49 15,26 769 3,1 8.949 36 220 2006 Ocak 2.284 134 70,19 12,88 23 1,4 331 19 57 Şubat 2.977 149 72,27 12,91 27 1,3 348 17 63 Mart 3.320 144 73,78 12,87 61 2,7 1.065 46 84 Nisan 2.776 139 76,84 12,74 41 2,1 729 36 77 Mayıs 3.241 147 77,12 12,42 82 3,7 1.298 59 82 Haziran 3.113 141 81,80 14,51 58 2,6 1.121 51 83 Temmuz 2.943 140 92,76 17,02 42 2,0 443 21 80 Ağustos 2.812 128 89,46 17,10 54 2,4 589 27 69 Eylül 3.220 153 84,11 17,71 74 3,5 711 34 87 Ekim 3.076 162 85,10 17,11 87 4,6 809 43 97 Kasım 3.341 152 88,23 17,22 107 4,8 729 33 94 Aralık 3.505 167 88,90 17,68 113 5,4 776 37 102 2007 Ocak 2.874 144 88,78 17,05 158 7,9 869 43 96 Şubat 2.931 147 88,97 17,34 132 6,6 880 44 104 Mart 2.994 136 84,03 17,44 59 2,7 684 31 108 Nisan 2.741 137 85,33 17,06 83 4,1 705 35 99 Mayıs 3.278 143 87,35 16,99 99 4,3 884 38 116 Haziran 2.975 142 88,83 17,15 113 5,4 1.069 51 113 Temmuz 3.227 Kaynak: Takasbank, İMKB 147 89,60 16,95 174 7,9 1.273 58 123 DPT-YPKDGM 17 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler e. Ağustos 2007 Takasbank Borsa Para Piyasası ve Ödünç Pay Senedi Piyasası Takasbank Borsa Para Piyasasında O/N işlem hacmi yüzde 8,5 oranında artarak 3,2 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı bir önceki aya göre 20 baz puan gerileyerek yüzde 16,95 olmuştur. Takasbank Borsa Para Piyasasında (TBPP) gecelik işlemlerin tüm işlemlere oranı yüzde 89,6 düzeyinde gerçekleşmiştir. Gecelik işlemlerin toplam işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 8,5 oranında artarak 3,2 milyar YTL seviyesine çıkmıştır. Piyasada gerçekleşen O/N işlemlerin faiz oranı ise bir önceki aya göre 20 baz puan gerileyerek yüzde 16,95 olmuştur. Ödünç Pay Senedi Piyasası işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 54 oranında artarak 174 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Sözleşme sayısı 1.273 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 123 olmuştur. Ödünç Pay Senedi Piyasası Temmuz ayı işlem hacmi bir önceki aya göre yüzde 54 oranında artarak 174 milyon YTL’ye çıkmıştır. Piyasada gerçekleşen sözleşme sayısı 1.273 olurken, işlem gören pay senedi sayısı 123 olmuştur. Grafik 9. Altın Borsası İşlem Hacmi ve Uluslararası Altın Fiyatı İşlem Hacmi (Milyon YTL) f. İşlem Hacmi (Milyon ABD Doları ) 7 6 5 4 3 2 20 12 07 -0 1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 05 20 -12 06 -0 1 1000 800 600 400 200 0 Londra Borsası (ABD Doları/Ons) Altın Borsası Altın Borsasında işlem hacmi yüzde 56,4 oranında artarak 59,4 ton seviyesine yükselmiştir. Uluslararası altın fiyatları yüzde 1,3 oranında artarak 664,3 dolar/ons olmuştur. Altın Borsasında işlem hacmi Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 56,4 oranında artarak 59,4 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu hacimde ABD Doları cinsinden gerçekleştirilen işlem hacminin yüzde 50’ye yakın ve YTL işlem hacminin yüzde 100’ün üzerinde artış gerçekleştirmesi etkili olmuştur. Uluslararası altın fiyatı göstergesi olarak Londra Borsasında oluşan altının ons fiyatı yüzde 1,3 oranında artarak 664,3 dolar olmuştur. DPT-YPKDGM 18 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 18. Vadeli İşlemler Piyasası Hacim-Miktar (Adet) Dönem Sonu Mevcut Açık Poz. (Adet) Hacim (Milyon YTL) İş Günü (Gün) 12,6 69,5 140.159 198.074 24,8 31,6 35,7 40,9 67,6 78,7 80,1 70,2 80,7 88,6 122,0 104,2 161.639 113.369 144.065 67.725 80.319 77.902 119.175 88.154 146.223 169.949 234.114 198.074 Günlük Hacim (Milyon YTL) 2005 2006 2006 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 1.771.308 6.628.503 2.919 17.386 162.177 226.794 316.909 321.867 634.942 767.403 731.106 557.461 616.201 608.815 889.565 795.263 421 631 821 817 1.487 1.732 1.681 1.545 1.694 1.683 2.684 2.188 232 250 17 20 23 20 22 22 21 22 21 19 22 21 2007 Ocak 892.129 3.018 20 150,9 257.383 Şubat Mart Nisan 1.328.336 1.746.907 1.522.467 4.622 6.749 6.449 20 22 20 231,1 306,8 322,4 182.514 329.359 215.498 Mayıs 1.401.193 5.809 23 252,5 320.200 21 Haziran 1.874.496 7.283 346,8 229.454 Endeks 1.122.812 6.276 298,8 96.190 Faiz G-DİBS Döviz 0 0 751.683 0 0 1.007 0,0 0,0 48,0 0 0 133.256 Emtia 0 0 0,0 0 Altın 1 0 0,0 8 Temmuz 2.493.447 12.866 584,8 315.732 Endeks 1.846.618 12.021 546,4 154.189 Faiz G-DİBS Döviz 0 0 646.786 0 0 845 0,0 0,0 38,4 0 0 161.543 Emtia 24 0 0,0 0 Altın Kaynak: VOB 19 0 0,0 0 g. 22 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasında işlem hacmi Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 76,7 oranında artarak 12,9 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) işlem hacmi, Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 76,7 oranında artarak 12,9 milyar YTL ile VOB’un kuruluşundan bu yana en yüksek seviyeye çıkmıştır. Buna paralel olarak, günlük işlem hacmi bir önceki ay ortalamasına göre yüzde 68,6 oranında artmıştır. Öte yandan, işlem gören sözleşmelere bakıldığında, endeks ve döviz işlemleri dışındaki sözleşmelerde ya işlem gerçekleşmemiş yada çok kısıtlı işlem gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM 19 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Endeks ve döviz enstrümanları içinde de işlem gören sözleşmeler açısından bir yoğunlaşma görülmektedir. Nitekim, endeks sözleşmelerinde görülen 12.021 milyon YTL’lik işlem hacminin 11.647 milyon YTL’si Ağustos ayı İMKB-30 sözleşmesinde gerçekleşmiştir. Benzer şekilde, 845 milyon YTL’lik döviz işlem hacminin 790,8 milyon YTL’si Ağustos ayı dolar sözleşmesinde gerçekleşmiştir. Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarının önemli oranda artarak 315.732 adet seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. Açık pozisyon sayılarına bakıldığında ay sonları itibarıyla açık pozisyon miktarı Temmuz ayında önemli miktarda artarak 315.732 adet seviyesinde gerçekleşmiştir. Temmuz ayı sonu itibarıyla endeks sözleşmelerinde 154.189 adet ve döviz sözleşmelerinde 161.543 adet açık pozisyon bulunmaktadır. Diğer sözleşmelerde ise açık pozisyon bulunmamaktadır. DPT-YPKDGM 20 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler IV. Ağustos 2007 BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER a. Mevduatlar Bankacılık sektörü mevduatları, Temmuz ayında yüzde 0,2 oranında artarak 304,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bankalar arası hariç toplam mevduat hacmi Temmuz ayında, YTL mevduatların artmasına karşın YP mevduatların YTL değerindeki azalışın etkisiyle, bir önceki aya göre sadece yüzde 0,2 oranında artarak 304,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde YTL mevduatlar yüzde 0,6 oranında artarken, YP mevduatların dolar değeri yüzde 3,7 oranında yükselmiş ancak kur etkisiyle YP mevduatların TL değeri yüzde 0,5 azalmıştır. YP mevduatın YTL değerinin toplam mevduat içindeki payı ise bir önceki aya göre azalarak yüzde 36,8’ten yüzde 36,5’e gerilemiştir. Tablo 19. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç) Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($) Temmuz 07/ Temmuz 06 19,8 19,3 43,3 Temmuz 07/ Aralık 06 9,9 12,2 18,7 (Yüzde Değişim) Temmuz 07/ Haziran 07 0.2 0,6 3,7 23,9 24,3 30,2 - 7,0 14,7 12,0 12,2 14,5 - 2,2 8,8 1,1 1,2 1,2 1,0 2,7 Toplam Krediler Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri 65 330.000 300.000 270.000 240.000 210.000 180.000 150.000 120.000 90.000 60.000 30.000 0 55 35 25 15 5 Toplam Mevduat 21 7 6 5 3 4 2 12 200 7-1 11 9 10 7 8 6 4 5 3 2 200 6-1 200 5-1 2 200 4-1 2 200 3-1 2 -5 YP Mevduat DPT-YPKDGM Yüzde 45 200 2-1 2 Milyon YTL Grafik 10. YP Mevduat/Toplam Mevduat YP Mevduat/Toplam Mevduat http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler b. Ağustos 2007 Krediler Temmuz ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan krediler yüzde 1,1 oranında artarak 200,4 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Temmuz ayında bankacılık sektörü tarafından kullandırılan kredi hacmi bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında artarak 200,4 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Mevduat bankalarının yurtiçi kredileri ise Temmuz ayında yüzde 1,2 oranında artarak 191,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Kredi hacmindeki artışta ticari krediler, tüketici kredileri ve ihtisas kredilerindeki artış etkili olmuştur. Haziran ayı sonunda 76,9 milyar YTL olan tüketici kredileri ve kredi kartları toplamı Temmuz ayında yüzde 1,8 oranında artarak 78,3 milyar YTL seviyesine yükselmiştir. Bu krediler içinde tüketici kredileri yüzde 2,9 oranında artarken, kredi kartları yüzde 0,9 oranında azalmıştır. Tüketici kredilerinin alt kalemleri incelendiğinde; konut kredileri ve ihtiyaç kredilerin yükseldiği; buna karşın taşıt kredilerindeki azalma eğiliminin sürdüğü gözlenmektedir. Enflasyon ve geleceğe yönelik beklentilerdeki iyileşmenin devam etmesi ve mali sistemdeki fon arzında yaşanan artış, tüketici kredileri faiz oranlarının düşüşü yönünde ivme kazandırmaktadır. Temmuz ayında ihtiyaç, konut ve taşıt kredileri faiz oranlarında değişme olmamış, hemen hemen yatay bir seyir izlemişlerdir. Grafik 11. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla) 35.000 Milyon YTL 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 Konut Kredileri DPT-YPKDGM Taşıt Kredileri 7 6 5 4 3 2 12 200 7-1 11 10 9 8 7 6 4 5 3 2 200 2-1 2 200 3-1 2 200 4-1 2 200 5-1 2 200 6-1 0 Diğer Tüketici Kredileri 22 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Tablo 20. Tüketici Kredisi Faiz Oranları (Yüzde) İhtiyaç Taşıt Konut Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. Min. Max. Ort. 2004 Aralık 2,35 2,40 2,35 1,95 2,15 2,04 1,80 2,10 1,93 2005 Aralık 1,70 1,89 1,77 1,25 1,30 1,28 1,06 1,10 1,08 2006 Ocak 1,70 1,89 1,77 1,20 1,30 1,27 1,06 1,10 1,08 Şubat 1,70 1,89 1,76 1,25 1,30 1,28 1,06 1,10 1,08 Mart 1,60 1,89 1,71 1,15 1,30 1,24 1,06 1,10 1,08 Nisan 1,60 1,75 1,64 1,15 1,20 1,17 1,06 1,10 1,08 Mayıs 1,60 1,75 1,64 1,20 1,25 1,24 1,06 1,20 1,16 Haziran 2,10 2,45 2,30 1,90 2,05 2,00 1,90 2,00 1,94 Temmuz 2,10 2,45 2,30 1,90 2,05 2,00 1,90 2,00 1,94 Ağustos 2,10 2,19 2,15 1,90 2,05 1,94 1,80 1,90 1,86 Eylül 2,10 2,35 2,20 1,85 2,05 1,92 1,80 1,90 1,85 Ekim 1,89 2,19 2,09 1,85 1,90 1,88 1,80 1,85 1,81 Kasım 1,99 2,19 2,11 1,79 1,90 1,86 1,58 1,80 1,72 Aralık 1,94 2,19 2,12 1,74 1,90 1,84 1,58 1,80 1,75 2007 Ocak 1,94 2,19 2,01 1,74 1,90 1,77 1,53 1,64 1,57 Şubat 1,95 2,19 1,99 1,69 1,79 1,75 1,49 1,64 1,57 Mart 1,95 2,09 2,00 1,69 1,75 1,73 1,49 1,60 1,54 Nisan 1,95 1,99 1,98 1,69 1,75 1,73 1,49 1,55 1,52 Mayıs 1,95 1,99 1,98 1,64 1,74 1,69 1,29 1,49 1,40 Haziran 1,95 1,99 1,98 1,60 1,74 1,67 0,99 1,40 1,26 Temmuz 1,85 1,99 1,96 1,60 1,75 1,65 0,99 1,40 1,29 Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri (*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken, aktif büyüklüğü itibariyle en büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır. 2006 yılı Aralık ayına göre bakıldığında, mevduat bankalarının ticari kredilerinin yüzde 0,4, tüketici kredilerinin yüzde 16,2, kredi kartlarının yüzde 9,2 ve ihtisas kredilerinin yüzde 15,4 oranında yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde mevduat bankaları kredileri içinde konut kredileri ve ihtiyaç kredilerinin payı artarken; ticari krediler, taşıt kredileri ve kredi kartlarının payı gerilemiştir. Tablo 21. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı Aralık 2006 Milyon YTL MEVD. B. YURTİÇİ KR. Ticari Krediler Tüketici Kre. ve Kre. K. -Tüketici Kredileri -Konut Kredileri -Taşıt Kredileri -Diğer Tüketici Kredileri -Kredi Kartları İhtisas Kredileri -Tarımsal Kredi -Küçük Esn. Sanat. Kredi. -Diğer Kaynak: TCMB DPT-YPKDGM 170.578 91.363 67.356 46.151 22.162 6.365 17.624 21.205 11.478 5.575 4.522 637 Önceki yıla Milyon Yüzde Pay göre değ. YTL 41,0 39,0 48,0 62,1 79,3 4,5 75,7 24,5 17,7 9,7 37,8 -54,2 23 100,0 53,6 39,5 27,1 13,0 3,7 10,3 12,4 6,7 3,3 2,7 0,4 191.435 91.744 78.291 55.138 26.267 5.764 23.107 23.153 13.250 5.662 5.453 2.135 Temmuz 2007 Aralık 2006’ya Yüzde Pay göre değ. 12,2 100,0 0,4 47,9 16,2 40,9 19,5 28,8 18,5 13,7 - 9,4 3,0 31,1 12,1 9,2 12,1 15,4 6,9 1,6 3,0 20,6 2,8 235,1 1,1 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Temmuz ayında kredilerin mevduatlara oranı yüzde 62,9’a yükselmiştir. Haziran ayında yüzde 62,3 olan kredilerin mevduatlara oranı, Temmuz ayında yüzde 62,9’a yükselmiştir. 3 5 0 .0 0 0 70 3 0 0 .0 0 0 60 2 5 0 .0 0 0 50 2 0 0 .0 0 0 40 1 5 0 .0 0 0 30 1 0 0 .0 0 0 20 5 0 .0 0 0 10 6 7 5 3 4 2 -1 12 07 20 11 10 8 9 7 6 5 4 2 3 06 20 -1 2 20 20 05 -1 2 04 -1 2 03 02 20 20 -1 0 -1 2 0 Yüzde Milyon YTL Grafik 12. Mevduat Bankaları Kredileri/Toplam Mevduatlar Y u r tiç i Ş u b e le r in K r e d ile r i M e v d u a tla r K r e d ile r /M e v d u a tla r Mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilere oranı, Temmuz ayında yüzde 4,6 seviyesini korumuştur. Aynı dönemde tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranı 0,1 puan artarak yüzde 7,7’ye, tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı da 0,1 puan artarak yüzde 1,2’ye yükselmiştir. Grafik 13. TGA/Krediler 40 Yüzde 30 20 10 7 6 5 4 3 2 -1 07 20 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 06 20 -1 05 20 -1 2 2 -1 -1 04 03 20 20 20 02 -1 2 2 0 M e v d u a t b a n k .T G A /k re d i K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k re d i Ö z e l m e v d u a t b a n k . T G A / k r e d i ( T M S F d a h il) Y a b a n c ı b a n k .T G A /k re d i 2001 krizi sonrası yüzde 20 seviyelerine kadar ulaşan bankacılık sektörü TGA’ların toplam kredilere oranı, finansal yeniden yapılandırma programının uygulanması, risk odaklı yönetim anlayışının sektöre yerleşmesi ve makro ekonomik olumlu gelişmelerin bir yansıması olarak reel sektörün ödeme kapasitesinin güçlenmesi sonucunda makul seviyelere gerilemiştir. 2007 yılı Temmuz ayında TGA’ların kredilere oranı değişmeyerek yüzde 4,6 seviyesinde kalmıştır. Söz konusu oranlar banka grupları bazında da değişmemiştir. Kamu bankaları, özel bankalar ve yabancı bankalar için sırasıyla söz konusu oran yüzde 5,2, yüzde 4,9 ve 2,9 olarak gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM 24 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Grafik 14. Tasfiye Olunacak Kredi Kartları ve Tüketici Kredilerinin Gelişimi 7 6 5 4 3 2 7-1 20 0 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 6-1 20 0 20 0 20 0 20 0 3-1 2 4-1 2 5-1 2 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Tasfiye Olunacak Kredi Kartları / Kredi Kartları Tasfiye Olunacak Tüketici Kredileri / Tüketici Kredileri Tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartları alacaklarına oranı, Temmuz ayında bir önceki aya göre artarak yüzde 7,7’ye yükselmiştir. Tüketici kredilerinde de tasfiye olunacak kredi oranı artarak yüzde 1,2 seviyesine çıkmıştır. c. Menkul Kıymetler Mevduat bankalarının menkul kıymet portföyü, Temmuz ayında yüzde 0,4 oranında azalarak 147,2 milyar YTL’ye gerilemiştir. Temmuz ayında 147,8 milyar YTL düzeyinde olan mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü bir aylık süreçte yüzde 0,4 oranında azalarak 147,2 milyar YTL’ye gerilemiştir. Aynı dönemde, mevduat bankalarının gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan ve satılmaya hazır menkul değerler portföyü (ticari portföy) yüzde 0,6 oranında, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetler portföyü ise yüzde 0,1 oranında azalış göstermiştir. Uzun vadeli menkul değerlerinin yer aldığı vadeye kadar elde tutulacak portföyün toplam menkul kıymet portföyüne oranı ise mevduat bankaları için Haziran ayındaki yüzde 29 seviyesinden Temmuz ayında yüzde 29,1’e yükselmiştir. Grafik 15. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü 80 70 Milyar YTL 60 50 40 30 20 10 K a m u M e v d u a t B a n k a la r ı DPT-YPKDGM 7 6 5 4 3 2 -1 07 20 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 2 -1 06 04 05 20 20 2 -1 -1 03 20 20 20 02 -1 2 2 0 Ö z e l M e v d u a t B a n k a la r ı 25 Y a b a n c ı M e v d u a t B a n k a la r ı http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Grafik 16. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar 3 5 0 0 0 0 7 0 3 0 0 0 0 0 6 5 6 0 2 0 0 0 0 0 Yüzde Milyon YTL 2 5 0 0 0 0 1 5 0 0 0 0 5 5 1 0 0 0 0 0 5 0 5 0 0 0 0 M e n k u l 7 6 5 4 3 2 -1 12 07 20 11 9 10 8 7 6 5 4 3 06 20 05 2 -1 2 -1 -1 20 20 03 20 04 -1 2 -1 02 20 2 4 5 2 0 D e ğ e r le r M e v d u a t la r M e n k u l D e ğ e r le r / M e v d u a t la r Menkul değerlerin azalışına karşın mevduatların artışı sonucu, mevduat bankalarının menkul kıymetlerin mevduatlara oranı Temmuz ayında azalarak yüzde 48,7’den yüzde 48,4’e gerilemiştir. d. Yabancı Para Pozisyonu Temmuz ayında bankacılık sektörünün bilanço içi döviz açık pozisyonu net genel pozisyon açığı artmıştır. 2007 yılı boyunca artış eğilimi gösteren bankacılık sektörünün bilanço içi açık pozisyonu, Temmuz ayında da yükselmiştir. Nitekim, Haziran ayında 7,7 milyar dolar olan bilanço içi döviz açık pozisyonu, Temmuz ayı itibarıyla 8,5 milyar dolara ulaşmıştır. Bilanço dışı işlemleri de içeren net genel döviz pozisyon açığı da Temmuz ayında artarak 617 milyon dolardan 671 milyar dolara yükselmiştir. Bilanço içi işlemlerdeki açığın artışına kamu bankaları sebep olmaktayken, net genel pozisyondaki açık artışına yabancı bankalar neden olmaktadır. 2006 yılı sonuna göre de aynı şekilde hem bilanço içi hem de net genel döviz pozisyon açığında artış olduğu görülmektedir. Tablo 22. Yabancı Para Pozisyonları 2002-12 2003-12 194 227 Özel Bank. -454 -367 -1.758 -2.538 Yabancı B. 42 82 -98 KYB 34 37 -551 -20 252 227 Özel Bank. -288 -135 -515 -365 Yabancı B. 58 39 20 KYB 177 137 Toplam 173 269 Kamu Bank. Toplam Kamu Bank. 2004-12 2005-12 2006-12 Bilanço İçi Döviz Pozisyonu 382 183 -444 2007-5 (Milyon Dolar) 6 7 -329 138 -779 -3.333 -3.919 -4.355 -4.283 49 -1.728 -2.885 -3.431 -3.357 88 -235 101 33 -74 -121 -1.386 -2.540 -5.403 -7.100 -7.722 -8.540 Net Genel Döviz Pozisyonu 382 182 143 229 176 160 -146 -1.310 -682 -612 -55 163 -323 -102 -198 75 44 88 21 -9 -21 -38 -194 248 -1.383 -617 -671 Kaynak: BDDK DPT-YPKDGM 26 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler V. Ağustos 2007 KATILIM BANKALARI Temmuz ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 2,3 oranında, kullandırılan fonlar ise yüzde 2,2 oranında artmıştır. Temmuz ayında katılım bankaları tarafından toplanan fonlar yüzde 2,3 oranında artarak 13,1 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde katılım bankalarının kullanımları arasında likit değerler ve kullandırılan fonlarda artış görülmüştür. Nitekim, Temmuz ayında bir önceki aya göre katılım bankalarının likit değerleri yüzde 1,4 oranında artarak 2,3 milyar YTL’ye yükselirken, kullandırılan fonlar yüzde 2,2 oranında artarak 12,9 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu gelişmelerin sonucu olarak katılım bankalarının topladıkları fonların kullandırılan fonlara dönüşüm oranı Haziran ayındaki yüzde 98,5 seviyesinden Temmuz ayında yüzde 98,4’e inmiştir. Katılım bankalarının bilanço içi döviz pozisyonları ve net döviz pozisyonları Temmuz ayı itibarıyla fazla vermektedir. Tablo 23. Katılım Bankalarının Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri (Milyon YTL) 2002 2003 2004 2005 2006 2007-5 6 7 799 956 1.547 1.891 2.747 3.036 2.290 2.322 1.735 2.542 4.255 6.062 9.240 10.808 12.644 12.927 Fin. Kir. Alac. 374 511 744 718 794 755 775 768 Sab. Kıym. (Net) 495 719 568 216 228 274 280 277 TGA (Net) 259 232 91 105 126 184 215 15 575 872 1.327 1.630 2.426 2.256 2.391 2.397 Katıl. Hesapları 2.532 3.164 4.707 6.348 8.787 9.866 10.441 10.736 Toplanan Fonlar 3.107 4.036 6.034 7.978 11.212 12.122 12.832 13.133 Açık Pozisyon (Milyon $) Bilanço İçi Poz. -20 -65 21 45 -68 -15 -24 71 Net Genel Poz. -20 -65 1 33 -43 16 2 12 Kullanımlar Likit Değerler Kullandırılan Fon Kaynaklar Cari Hesaplar Kaynak: BDDK DPT-YPKDGM 27 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler VI. Ağustos 2007 PORTFÖY TERCİHLERİ Temmuz ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en büyük artış mevduatlarda ve hisse senedinde görülmüştür. Temmuz ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihleri içinde en büyük artış mevduatlarda ve hisse senedinde görülmüştür. Yurtiçi yerleşiklerin YP mevduatları Temmuz ayında artmasına karşın, döviz kurundaki gerileme nedeniyle YTL değeri gerilemiştir. Yurtiçi yerleşiklerin eurobond ve DİBS portföyündeki gerileme eğilimi ise devam etmiştir. Tablo 24. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı (Milyon YTL) Tarih 2004 Ara. 2005 Ara. 2006 Haz. Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2007 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Yurtiçi Yer. DTH 76.074 76.440 92.665 89.127 91.113 93.280 95.424 99.400 101.399 103.367 102.486 105.324 105.615 107.319 107.972 107.416 Yurtiçi Yer. YTL Mevd. 103.240 145.191 166.422 160.408 161.868 165.035 166.180 167.464 170.774 176.091 171.317 177.930 180.696 185.329 190.164 191.316 Yurtiçi Yer. DTH 25,7 22,1 24,1 23,7 23,9 24,2 24,5 25,4 25,4 25,7 25,6 25,8 25,5 25,6 25,3 Yurtiçi Yer. YTL Mevd. 34,9 42,0 43,3 42,6 42,5 42,9 42,7 42,8 42,8 43,8 42,8 43,5 43,6 44,2 44,6 Repo 1.651 1.486 3.456 3.179 3.144 2.321 2.600 3.009 2.202 2.607 2.179 1.932 2.258 2.161 3.273 3.981 YTL DİBS (1) 56.624 53.504 54.097 56.960 57.279 56.488 55.937 54.128 53.988 51.488 54.069 53.427 54.280 52.211 50.230 50.210 YP DİBS (1) 2.578 1.767 1.718 1.619 1.629 1.647 1.387 1.669 1.761 1.824 1.898 1.867 1.315 1.328 1.315 1.279 Euro bond (1) 5.503 5.344 6.299 6.314 6.168 6.253 6.013 6.085 5.412 5.318 5.166 5.243 5.073 4.911 4.845 4.726 Yat. Fonu 24.573 29.342 25.991 24.437 24.026 24.050 22.875 22.565 23.020 22.314 22.154 22.426 23.243 23.702 24.654 25.289 Kat. Bank. Katılma ve Cari Hesabı 6.034 8.518 10.088 9.905 9.962 10.424 10.746 10.890 11.212 11.150 11.173 11.588 11.955 12.122 12.832 13.133 Yat. Fonu 8,3 8,5 6,8 6,5 6,3 6,2 5,9 5,8 5,8 5,6 5,5 5,5 5,6 5,7 5,8 ÖFK Katılma ve Cari Hesabı 2,0 2,5 2,6 2,6 2,6 2,7 2,8 2,8 2,8 2,8 2,8 2,8 2,9 2,9 3,0 Hisse sen. (2) 16.962 22.862 21.762 22.667 23.195 23.077 24.953 23.703 26.256 24.883 26.623 25.988 26.914 26.899 27.363 29.209 Emeklilik Yatırım Fonu 296 1.219 1.883 2.041 2.203 2.386 2.616 2.706 2.821 2.958 3.062 3.201 3.347 3.510 3.746 .. Toplam 295.539 345.673 382.282 376.657 380.587 384.961 388.731 391.619 398.845 402.000 400.127 408.926 414.696 419.492 426.394 .. (Toplam İçindeki Pay – Yüzde) Tarih 2004 Ara. 2005 Ara. 2006 Haz. Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2007 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Repo 0,6 0,4 0,9 0,8 0,8 0,6 0,7 0,8 0,6 0,6 0,5 0,5 0,5 0,5 0,8 YTL DİBS (1) 19,2 15,5 14,1 15,1 15,1 14,7 14,4 13,8 13,5 12,8 13,5 13,1 13,1 12,4 11,8 YP DİBS (1) 0,9 0,5 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,5 0,5 0,5 0,3 0,3 0,3 Euro bond (1) 1,9 1,5 1,6 1,7 1,6 1,6 1,5 1,6 1,4 1,3 1,3 1,3 1,2 1,2 1,1 Hisse sen. (2) 5,7 6,6 5,7 6,0 6,1 6,0 6,4 6,1 6,6 6,2 6,7 6,4 6,5 6,4 6,4 Emeklilik Yatırım Fonu 0,1 0,4 0,5 0,5 0,6 0,6 0,7 0,7 0,7 0,7 0,8 0,8 0,8 0,8 0,9 Toplam 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank, SPK (1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri. (2) Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali kuruluşların portföyünde bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir. (* ) Rakamlar ayın son Cuma günü itibarıyladır. DPT-YPKDGM 28 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 2006 yılı sonuna göre bakıldığında, yurtiçi yerleşiklerin portföyleri arasında en yüksek artış gösteren yatırım araçlarının YTL ve YP mevduatlar olduğu görülmektedir. 2007 yılı Haziran ayı itibarıyla 2006 yılı sonuna göre yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatlarının, katılma bankaları hesaplarının, repo ve emeklilik yatırım fonlarının toplam portföy içindeki payı artarken; DİBS, eurobond, hisse senedi ve DTH’ların toplam portföy içindeki payında gerileme olmuştur. 2007 yılında DTH’larda görülen yükseliş trendine karşın, döviz kurundaki değer kaybı sonucunda DTH’ların YTL değerindeki artışın sınırlı kalması, DTH’ların yurtiçi yerleşiklerin toplam portföyleri içindeki payının azalmasında etkili olmuştur. Grafik 17. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri 250000 Milyon YTL 200000 150000 100000 50000 YTL M evduat Banka Dışı Kesim YTL DİBS Yatırım Fonu 7 6 5 4 3 2 12 20 07 -1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 06 -1 20 05 -12 20 04 -12 0 H is s e S e n e d i 100.000 4.000 3.000 80.000 60.000 2.000 1.000 40.000 20.000 7 6 4 5 3 2 1 20 2 07 -1 11 10 9 8 7 6 4 5 20 0 3 0 2 0 (Milyon Dolar) 5.000 420 12 05 -1 20 2 06 -1 (Milyon Dolar) Grafik 18. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri Banka Dışı Kesimin YP DİBS Portföyü (Sol Eksen) Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Sol Eksen) Yurtiçi Yerleşiklerin DTH Hesapları (Sağ Eksen) Temmuz ayında yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’ye yönelik portföyleri hisse senedi portföyündeki artışın etkisiyle hızlı bir artış göstermiştir. Temmuz ayında Türkiye’ye yönelik yabancı sermaye girişleri artmıştır. Nitekim, yurtdışı yerleşiklerin Türkiye’ye yönelik portföyleri bir önceki aya göre 12,4 milyar dolar artarak 99,1 milyar dolara ulaşmıştır. Bu artışın çok büyük bir bölümü hisse senedi portföyündeki artıştan kaynaklanmıştır. Yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi portföylerinin DPT-YPKDGM 29 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 piyasa değeri bir önceki aya göre 9 milyar dolar artış göstermiştir. Bu dönemde döviz kurunda görülen gerileme de portföyün dolar değerinde görülen artışa katkı sağlamıştır. Tablo 25. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku (Milyon Dolar) Tarih Hisse Senedi DİBS Eurobond Mevduat TOPLAM 2004 Aralık 15.408 12.570 1.135 3.696 32.809 2005 Aralık 33.812 20.370 634 3.434 58.250 2006 Haziran 26.361 13.798 727 3.646 44.532 Temmuz 28.486 15.547 783 3.488 48.304 Ağustos 30.913 17.527 750 3.740 52.930 Eylül 30.389 18.505 624 3.814 53.332 Ekim 34.701 22.367 621 3.824 61.513 Kasım 32.056 22.514 639 4.058 59.251 Aralık 34.774 26.019 555 4.073 66.421 2007 Ocak 39.418 29.137 619 4.236 73.410 Şubat 41.960 31.399 606 4.225 78.190 Mart 42.576 29.124 554 4.195 76.449 Nisan 48.347 33.129 556 4.389 86.421 Mayıs 49.321 32.538 523 4.236 86.618 Haziran 49.177 32.330 543 4.708 86.758 Temmuz 58.685 35.036 523 4.877 99.121 2004 Aralık 47,0 38,3 3,5 11,3 100,0 2005 Aralık 58,0 35,0 1,1 5,9 100,0 2006 Haziran 59,2 31,0 1,6 8,2 100,0 Temmuz 59,0 32,2 1,6 7,2 100,0 Ağustos 58,4 33,1 1,4 7,1 100,0 Eylül 57,0 34,7 1,2 7,2 100,0 Ekim 56,4 36,4 1,0 6,2 100,0 Kasım 54,1 38,0 1,1 6,8 100,0 Aralık 52,4 39,2 0,8 7,6 100,0 2007 Ocak 53,7 39,7 0,8 5,8 100,0 Şubat 53,7 40,2 0,8 5,4 100,0 Mart 55,7 38,1 0,7 5,5 100,0 Nisan 55,9 38,3 0,6 5,1 100,0 Mayıs 56,9 37,6 0,6 4,9 100,0 Haziran 56,7 37,3 0,6 5,4 100,0 Temmuz 59,2 35,3 0,5 4,9 100,0 (Toplam İçindeki Pay – Yüzde) Kaynak: Takasbank, TCMB Basın Bülteni, BDDK Haftalık Bülteni verileri (*) Rakamlar ayın son Cuma günü itibarıyladır. 2006 yılı Aralık ayı sonuna göre bakıldığında, 2007 yılı Temmuz ayı itibarıyla yurtdışı yerleşiklerin ülkemize yönelik portföylerinin 32,7 milyar dolar yükseldiği görülmektedir. Bu dönemde yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi portföyü 23,9 milyar dolar, DİBS portföyü 9 milyar dolar, mevduat portföyü ise 0,8 milyar dolar artmıştır. Aynı dönemde yurtdışı yerleşiklerin ülkemize yönelik portföyleri arasında hisse senedinin payı artarken; DİBS, eurobond ve mevduatın payında gerime olmuştur. DPT-YPKDGM 30 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 VII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER Tablo 26. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler 2004 2005 2006 Aralık Aralık Aralık 2007 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Faiz Oranları 3 Ay Vadeli Dolar Libor Faiz Oranı 3 Ay Vadeli Euro Libor Faiz Oranı Eurobn. Spread (1) (bps) 2,56 4,54 5,36 5,36 5,35 5,35 5,36 5,36 5,36 5,36 2,17 2,49 3,72 3,78 3,85 3,93 4,02 4,12 4,17 4,26 Türkiye 217 137 79 77 116 84 75 31 82 125 Arjantin 4.873 6.129 8.077 8.352 8.366 8.465 8.989 9.320 9.724 10.187 Brezilya 270 166 34 64 66 46 5 24 84 108 Rusya 110 43 69 77 84 74 74 43 67 130 Kaynak: BDDK, Reuters (1) Ülkelerin 2009 veya 2009’a en yakın vadeli tahvillerinin ABD’nin 2009 vadeli Hazine kağıtlarına göre spreadleri Temmuz ayında ABD’de yüksek riskli mortgage piyasasına ilişkin olumsuz gelişmeler, uluslararası piyasalarda dalgalanmalara neden olmuştur. Temmuz ayında ABD’de yüksek riskli mortgage piyasasına ilişkin sorunların ekonominin genelinde yansıyacağı ve ABD büyümesini yavaşlatabileceğine dair endişeler, global piyasalarda dalgalanma yaşanmasına neden olmuştur. Söz konusu endişeler gelişmekte olan ülkelere yönelik risk primlerini ve fon akışını da olumsuz etkilemiştir. Nitekim, gelişmekte olan ülkelerin eurobond spreadlerinde bu dönemde artış gözlenmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin borsalarında ise dalgalı bir seyir görülmüştür. Türkiye’de ise, Temmuz’un ilk üç haftasında büyük yükseliş gösteren borsa endeksi, Temmuz’un son haftasında uluslararası piyasalardaki gelişmelerin etkisinde kalarak gerilemeye başlamıştır. Grafik 19. Gelişmekte (02.05.2006=100) Olan Ülkelerin Borsa Endekslerinin Gelişimi 1 5 0 ,0 1 4 0 ,0 1 3 0 ,0 1 2 0 ,0 1 1 0 ,0 1 0 0 ,0 9 0 ,0 8 0 ,0 7 0 ,0 02 . 05 . 16 200 6 .0 5. 30 200 .0 6 5. 13 200 .0 6 6. 27 200 6 .0 6. 11 200 6 .0 7. 24 200 .0 6 7. 08 200 .0 6 8. 22 200 6 .0 8. 06 200 .0 6 9. 20 200 .0 6 9. 04 200 6 .1 0. 18 200 6 .1 0. 06 200 .1 6 1. 20 200 .1 6 1. 04 200 6 .1 2. 18 200 .1 6 2. 04 200 .0 6 1. 18 200 7 .0 1. 01 200 7 .0 2. 15 200 .0 7 2. 01 200 7 .0 3. 15 200 7 .0 3. 30 200 .0 7 3. 13 200 .0 7 4. 30 200 .0 7 4. 16 200 7 .0 5. 30 200 .0 7 5. 13 200 7 .0 6. 27 200 7 .0 6. 11 200 .0 7 7. 25 200 .0 7 7. 20 07 6 0 ,0 T ü rk iy e İM K B -1 0 0 DPT-YPKDGM B r e z ily a B o v e s p a 31 A r ja n tin M e rv a l R u sya http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 Temmuz ayında Avrupa Merkez Bankası ve Japon Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirmezken, FED’in faiz oranlarında indirime gidebileceği yönündeki beklentiler artmıştır. Temmuz ayındaki toplantısında Avrupa Merkez Bankası, faiz oranlarını değiştirmeyerek yüzde 4 seviyesinde bırakmıştır. Japon Merkez Bankası da yüzde 0,5 seviyesinde olan faiz oranlarını Temmuz ayında değiştirmemiştir. ABD’de ise, mortgage piyasasındaki sorunların derinleşmesi halinde FED’in faiz oranlarını düşürebileceğine yönelik beklentiler güçlenmiştir. Temmuz ayında euro/dolar paritesi euro lehine gelişim göstermiştir. Temmuz ayında euro lehine gelişim gösteren euro/ABD Doları paritesi, Haziran ayı sonundaki 1,35 seviyesinden, Haziran ayı sonunda 1,37’ye yükselmiştir. Grafik 20. Euro/Dolar Paritesi 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 30 .0 30 .1 2 .2 00 5 1 .2 00 6 28 .0 2 .20 06 30 .0 3 .20 06 30 .0 4 .20 06 30 .0 5 .20 06 30 .0 6 .20 06 30 .0 7 .20 06 30 .0 8 .20 06 30 .0 9 .20 06 30 .1 0 .20 06 30 .1 1 .20 06 30 .1 2 .20 06 30 .0 1 .20 07 28 .0 2 .20 07 30 .0 3 .20 07 30 .0 4 .20 07 30 .0 5 .20 07 30 .0 6 .20 07 30 .0 7 .20 07 1,10 Euro/Dolar Paritesi DPT-YPKDGM 32 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ağustos 2007 VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER • “Kredi Kartı İşlemlerinde Uygulanacak Azami Faiz Oranları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile kredi kartı işlemlerinde uygulanacak aylık azami akdi faiz oranı Yeni Türk Lirası için yüzde 5,55, ABD doları için yüzde 2,54 ve Euro için yüzde 2,30; aylık azami gecikme faizi oranı ise, Yeni Türk lirası için yüzde 6,20, ABD doları için yüzde 2,99 ve Euro için yüzde 2,86 olarak belirlenmiştir. • Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından “Yabancı Para Cinsinden Kaydedilen Bağlı Ortaklık, Birlikte Kontrol Edilen Ortaklık Ve İştiraklerin Muhasebeleştirilmesi İlişkin 2007/2 sayılı Genelge” yayımlanmıştır. • 20.07.2007 tarihli Resmi Gazetede “Banka Promosyonlarıyla ilgili 2007/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi” yayımlanmıştır. Genelgeye göre kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinin hangi banka tarafından ödeneceği, oluşturulacak üç kişilik bir komisyon tarafından istekli bankalardan teklif alınmak yoluyla belirlenecektir. Bankalar ile yapılacak protokollerin süresi iki yıldan az beş yıldan çok olmayacaktır. Ayrıca, yapılan protokoller uyarınca, banka tarafından promosyon adı altında sağlanan ayni veya nakdi ek mali imkanların tamamının personele dağıtılması genel ilke olarak benimsenmekle birlikte, toplam miktarın üçte birini geçmemek üzere komisyonca belirlenecek tutarın, birim personelinin ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmak üzere ayrılabileceği hükmü getirilmiştir. • 20.07.2007 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan tebliğ ile, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinin alacakları için ayıracakları karşılıklara ilişkin esaslar belirlenmiştir. • Bakanlar Kurulu'nun, "Bankacılık İşlemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme İzni Kaldırılan Türkiye İmar Bankası Türk Anonim Şirketince Devlet İç Borçlanma Senedi Satışı Adı Altında Toplanan Tutarların Ödenmesine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Karar"ı 21.07.2007 terihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Karar uyarınca hak sahiplerine yapılacak ödemeler, 21 Temmuz'dan itibaren 20 gün olarak öngörülen başvuru süresinin sona erdiği tarihten itibaren 60 gün içinde Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından hak sahipleri adına Ziraat Bankası nezdinde açılacak vadesiz hesaplara aktarılacaktır. Anaparanın yanı sıra, 19/1/2004 tarihinden başvuru süresinin son gününe kadar, Türkiye İstatistik Kurumunca bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen başvuru süresinin son günü itibarıyla açıklanmış olan en son Tüketici Fiyat Endeks sayısının, tahakkuk dönemi başlangıç tarihinde açıklanmış en son Tüketici Fiyat Endeks sayısına bölünmesi ile bulunan oran üzerinden faiz tahakkuk ettirilmesi sonucu bulunan faiz tutarı ödeme kapsamında olacaktır. DPT-YPKDGM 33 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler • Ağustos 2007 24.07.2007 tarihli Resmi Gazetede “Bankaların Üst Yönetimine Atanacakların Bildirimi, Yemin ve Mal Beyanında Bulunulması ve Karar Defterlerinin Tutulmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, “Bankaların Kıymetli Maden Alım Satımına ve Alacaklarından Dolayı Edindikleri Emtia ve Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, “Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, “Bankaların Destek Hizmeti Almalarına ve Bu Hizmeti Verecek Kuruluşların Yetkilendirilmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ve “Bankalarda Bağımsız Denetim Gerçekleştirecek Kuruluşların Yetkilendirilmesi ve Faaliyetleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” yayımlanmıştır. • Temmuz ayı sonu itibarıyla 42 firma KOBİ Finansal Yeniden Yapılandırma Programı kapsamına alınmış ve bu firmalardan 36 tanesiyle anlaşma bağıtlanarak 3,4 milyon YTL tutarında borç yeniden yapılandırılmıştır. DPT-YPKDGM 34 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2007/08.pdf