EKONOMİK GELİŞMELER
advertisement
EKONOMİK GELİŞMELER DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI Haziran 2006 İÇİNDEKİLER I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler .............................. 1 II. Ödemeler Dengesi............................................................................................ 8 III.Merkezi Yönetim Bütçesi................................................................................. 14 IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler.................................... 18 V. Fiyat Gelişmeleri ………………...........…………………………………………………... 21 VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler...…………………………………………………. 23 TABLOLAR Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ……………………………………………………….... Tablo 2:Talep Unsurundaki Gelişmeler …………………………………………………. Tablo 3:İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler ………………………………………………. Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi ……………………………………………………. Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı(%)…………………………………………….. Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları….... Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… …………………………………... Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……………… ………………………... Tablo 9: Sektörel İhracat …………………………………………………………………... Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat ……………………………………………….. Tablo 11: İhracatçı Birlik Kayıtlarına Göre İhracat ……………………………………. Tablo 12: Mal Gruplarına Göre İthalat ……………………………………………………. Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat ……………………………………………….... Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi …………………………………………………………..... Tablo 15: Sermaye Hareketleri ……………………………………………………………... Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri ...........……………………………... Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri …………………………………………….. Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları ………………………………...…….. Tablo 19: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku.................................................... Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu................................................... Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ...................................................... Tablo 22: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ……………………………………....... Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ………………………………………………. Tablo 24: Ekim Ayı İtibarıyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler...………….............. Tablo 25: 2005 Ekim Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri……............ 2 2 4 5 6 6 7 8 9 9 10 10 10 11 12 14 15 16 17 18 19 19 20 22 22 ŞEKİLLER Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ............................................... Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ……………………………………….. Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranları ………………………………………………………... Şekil 4: Reel Kur Endeksi …………………………………………………………………….. Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ………………………………………………………………. Şekil 6: 2006 Yıl Sonu Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Politikası .............................. 5 13 18 20 21 21 EKLER Başlıca Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0601.xls Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/0602.xls http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler 1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hızları 2006 yılının ilk çeyreğinde GSYİH ve GSMH sırasıyla yüzde 6,4 ve yüzde 6,3 oranında büyümüştür. 2002 yılının ilk çeyreğinde başlayan aralıksız büyüme süreci 2006 yılının birinci çeyreğinde de devam etmiş, böylece ekonomide 17 dönemlik bir büyüme süreci yaşanmıştır. 2006 yılının ilk çeyreğinde ticaret, inşaat sektörlerindeki ve ithalat vergisindeki yüksek artışlar, GSMH artışını beklenilen seviyelerin üzerine çıkarmıştır. 2006 yılının birinci döneminde, 2005 yılının aynı dönemine göre tarım sektöründe yüzde 0,6 oranında bir sınırlı artış gözlenirken, sanayi ve hizmetler sektörlerinde sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 7,8 oranında katma değer artışları kaydedilmiştir. 2006 yılının ilk çeyreğinde tarım sektörü katma değerinde, düşük oranlı bir artış yaşanmıştır. Söz konusu dönemde sebze üretiminde yüzde 9,8, hayvancılık üretiminde yüzde 4 oranında bir artış kaydedilirken, meyve üretiminde yüzde 16,7 oranında bir daralma kaydedilmiştir. Böylece çiftçilik, hayvancılık katma değeri (tarım sanatları ile dahil) yılın birinci çeyreğinde yüzde 1,5 oranında gerilemiştir. Ormancılık sektörü yüzde 8 ve balıkçılık sektörü de yüzde 6 oranında büyümüştür. 2006 yılının ilk döneminde imalat sanayi sektörü katma değeri yüzde 4,0, madencilik sektörü katma değeri yüzde 4,1, enerji sektörü katma değeri ise yüzde 8,4 oranında artmış ve böylece toplam sanayi katma değeri yüzde 4,5 oranında artmıştır. İnşaat sektörü katma değeri, 2003 yılının son çeyreğinde büyümeye başlamış ve 2006 yılının birinci çeyreğinde yüzde 25,9 oranında artmıştır. Söz konusu artışta özel kesim inşaat sektöründe gerçekleşen yüzde 22,8’lik artışın yanında, kamu kesimi inşaat sektörü yatırımlarının da (bina+bina dışı) yüzde 59,4 oranında artması etkili olmuştur. Söz konusu sektörün büyümeye katkısı yılın ilk çeyreğinde yüzde 1 olarak gerçekleşmiştir. Ticaret sektörü katma değeri yılın birinci döneminde yüzde 7,4 oranında artmıştır. 2006 yılının ilk döneminde ticaret sektörünün alt kolları olan toptan ve perakende ticareti yüzde 8, otel-lokanta hizmetleri yüzde 3,3 oranında yükselmiştir. GSYİH içindeki payı yüzde 15 civarında olan ulaştırma sektöründe yılın ilk döneminde yüzde 4 oranında bir artış kaydedilmiştir. 2006 yılının ilk çeyreğinde mali kuruluşlar sektöründe yüzde 0,5 oranında bir daralma gözlenmiştir. 2006 yılının ilk çeyreğinde ithalatın yüzde 14,7 oranında artması sonucunda, ithalat vergisi de yılın ilk döneminde yüzde 14,7 oranında artmıştır. Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları Tarım Sanayi İmalat Hizmetler İnşaat Ticaret Ulaştırma İthalat Vergisi GSYİH GSMH (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) 2003 Yıllık 2004 2005 I.Ç. -2,5 7,8 8,6 6,7 -9,0 8,1 8,4 22,6 5,8 5,9 2,0 9,4 10,1 10,2 4,6 12,8 6,8 26,2 8,9 9,9 5,6 6,5 6,1 8,2 21,5 7,4 8,8 12,2 7,4 7,6 4,3 6,6 6,6 6,8 20,6 7,0 6,8 8,7 6,6 7,5 2006 II.Ç. 2005 III.Ç IV.Ç. I.Ç. 8,2 3,9 3,2 6,0 25,4 5,0 4,7 8,8 5,5 4,7 7,5 5,7 5,5 8,7 25,6 7,5 8,0 14,7 7,7 8,0 -0,1 10,1 9,5 10,9 14,8 9,9 15,2 16,2 9,5 10,2 0,6 4,5 4,0 7,8 25,9 7,4 4,0 14,7 6,4 6,3 2006 yılının birinci çeyreğinde yüzde 6,4 oranındaki GSMH büyümesine sanayi sektörünün katkısı 1,5 puan ve hizmetler sektörünün katkısı da 4,9 puan olurken, tarım sektörünün katkısı 0,03 puan olmuştur. 1 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 2. Talep Unsurlarındaki Gelişmeler Son dört yıldır üst üste artış kaydeden GSYİH 2005 yılındaki yüzde 7,4 artışın ardından 2006 yılının ilk çeyreğinde de büyümeye devam etmiş ve yüzde 6,4 oranında büyümüştür. Tablo 2: Talep Unsurlarında Gelişmeler Toplam Tüketim Kamu Özel Sabit Sermaye Yat. Kamu Özel Stok Değişimi(1) Toplam Nihai Y.İçi Talep Toplam Yurt İçi Talep Net Mal ve Hizm. İhr.(1) Mal ve Hizmet İhracatı Mal ve Hizmet İthalatı GSYİH (Harcama) (1) GSYİH Büyümesine Katkı. (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) Yıllık 2003 2004 2005 5,6 9,0 8,1 6,6 0,5 2,4 -2,4 10,1 8,8 10,0 32,4 24,0 -11,5 -4,7 25,9 20,3 45,5 23,6 3,0 1,1 -2.5 6,5 14,1 12,1 9,3 14,1 8,8 -3,1 -4,9 -1,7 16,0 12,5 8,5 27,1 24,7 11,5 5,8 9,0 7,4 I.Ç. 4,1 4,4 4,1 10,3 30,7 8,8 0,6 5,5 5,6 0,5 14,0 10,6 6,6 II.Ç. 3,9 4,0 3,9 20,0 30,2 18,4 -0,7 8,4 6,8 -1,9 6,7 9,1 5,5 2005 III. Ç. 9,8 3,2 10,4 30,6 38,2 29,0 -3,0 14,5 10,9 -2,7 3,9 11,2 7,7 IV. Ç. 14,1 0,0 16,7 33,0 17,1 41,6 -6,3 19,1 11,6 -2,3 10,9 15,3 9,5 2006 I.Ç. 8,4 8,1 8,4 30,5 34,6 30,2 -4,4 13,8 8,5 -2,8 3,5 8,2 6,4 2006 yılının ilk üç aylık döneminde GSYİH büyümesine temel katkılar; yüzde 8,4 oranında büyüyen özel tüketim ile yüzde 30,2 oranında artan özel kesim sabit sermaye yatırımlarından gelmiştir. İncelenilen dönemde; özel tüketimin GSYİH büyümesine katkısı 5,7 puan olurken, özel kesim sabit sermaye yatırımlarının katkısı 6,7 puan olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde kamu tüketimi yüzde 8,1 oranında artmış; kamu sabit sermaye yatırım harcamaları ise yüzde 34,6 oranında yükselmiştir. Mal ve hizmet ihracat artışı yüzde 3,5 oranında, mal ve hizmet ithalat artışı da yüzde 8,2 oranında gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde, net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine katkısı eksi 2,8 puan olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde stok değişmelerinin büyümeye katkısı son dört çeyrekte olduğu gibi negatif olmuş ve eksi 4,4 puan olarak gerçekleşmiştir. Özel tüketimde bu dönemde gerçekleşen yüzde 8,4’lük büyüme hızında; dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 13,5 oranında artması ile yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarına yapılan harcamaların yüzde 12,8 oranında artması belirleyici olmuştur. 2006 yılının birinci üç aylık döneminde yüzde 30,2 oranında artan özel kesim sabit sermaye yatırımlarının bileşenleri incelendiğinde; bu dönemde makine-teçhizat yatırımlarının yüzde 32,8, inşaat yatırımlarının da yüzde 22,8 oranında arttığı gözlenmiştir. Bu dönemde maaş ve ücret ödemelerinin reel olarak yüzde 1,6 oranında artmasına rağmen, diğer cari harcamaların yüzde 23,1 oranında artmasının katkısıyla kamu tüketimi yüzde 8,1 oranında artmıştır. İncelenilen dönemde, kamu makine–teçhizat yatırımları ve kamu bina yatırımları sırasıyla yüzde 7,7 ve 19,1 oranlarında azalırken, kamu bina dışı yatırımları yüzde 85,5 oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, toplam tüketim yüzde 8,4 oranında artarken, toplam sabit sermaye yatırımları da yüzde 30,5 oranında artmıştır. 3. İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler İşgücü piyasasındaki gelişmeler değerlendirildiğinde dikkati çeken ilk nokta, 2004 yılından bu yana istihdam düzeyinde gözlenen yüksek artış miktarlarıdır. 2004 yılında istihdam düzeyinde 644 bin artış gözlenirken 2005’te bu artış 255 bin olarak gerçekleşmiştir. Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu dönüşüme paralel olarak 2001 yılından bu yana hizmetler 2 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 sektöründe %18, imalat sektöründe %13, inşaat sektöründe % 5 istihdam artışı yaşanırken tarım sektöründe %19 düzeyinde bir düşüş gerçekleşmiştir. 2005 yılındaki artış, sektörel bazda incelendiğinde söz konusu eğilimin devam etmekte olduğu görülmektedir. 2005’te en yüksek istihdam artışı, hizmetler sektöründe olurken bu sektörü imalat ve inşaat sektörü takip etmektedir; bununla birlikte tarım sektörü istihdam düzeyinde bir azalma gözlenmektedir. Özellikle inşaat sektörü, sektörün katma değer artışına paralel bir seyir izleyerek istihdam artışında %13 seviyesini yakalamıştır. İşgücüne katılma oranı 2005’te % 48,3 düzeyinde gerçekleşerek 2003 ve 2004’teki seviyesini hemen hemen korumuştur. İşsizlik oranı da 2004 seviyesini korumuş ve %10,3 düzeyinde gerçekleşmiştir. Toplam istihdamda sağlanan hızlı artışa rağmen çalışma çağındaki nüfusta da kaydedilen artış işgücü büyüklüğünü etkileyerek işsizlik oranının daha düşük seviyelerde gerçekleşmesini engellemiştir. 2006 yılı Mart döneminde istihdam edilenlerin sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 82 bin kişi artarak, 21 milyon 272 bin kişiye ulaşmıştır. Bu dönemde, sanayi sektöründe 109 bin, hizmetler sektöründe 849 bin ve inşaat sektöründe 49 bin istihdam artışı gözlenirken tarım sektöründe 876 bin istihdam azalışı gerçekleşmiştir. Bu döneme ilişkin dikkat çeken nokta ise Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranının geçen yılın aynı dönemine göre 0,8 puanlık bir düşüşle % 13,7 olarak gerçekleşmesi olmuştur. Türkiye genelindeki işsizlik oranı ise geçen seneki seviyesini koruyarak % 10,9 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 3: İşgücü Piyasasındaki Gelişmeler (15+ Yaş, Bin Kişi) Yıllık Çalışma Çağındaki Nüfus İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde) Kadın Erkek İşgücü İstihdam İşsiz İşsizlik Oranı (Yüzde) Tarım Dışı İşsizlik Oranı Genç Nüfusta İşsizlik Oranı İstihdamın Sektörel Dağılımı Tarım Sanayi Hizmetler İnşaat 2005 2006 2005 2006 I Mart Mart 2004 2005 I II III IV 49.906 50.826 50.449 50.686 50.921 51.133 51.371 50.530 51.408 48,7 48,3 46,9 49,2 49,6 47,8 45,5 47,1 46,5 25,4 24,8 23,4 26,0 25,9 24,1 22,2 23,7 23,1 72,3 72,22 70,6 72,7 73,6 71,8 69,3 70,8 70,2 24.289 24.565 23.628 24.937 25.251 24.419 23.400 23.784 23.883 21.791 22.046 20.948 22.591 22.877 21.819 20.604 21.190 21.272 2.498 2.520 2.68 2.346 2.374 2.600 2.796 2.594 2.611 10,3 10,3 11,4 9,4 9,4 11,0 11,9 10,9 10,9 14,7 13,6 15,0 12.8 12,8 13,7 14,8 14,5 13,7 19,7 19,3 21,2 17,9 18,0 19,9 21,9 20,5 19,2 7.400 6.493 6.312 7.190 7.113 5875 5.167 6.417 5.541 3.988 4.280 4.069 4.189 4.352 4.426 4.202 4.107 4.216 9.374 10.102 9.621 9.976 10.116 10.345 10.264 9.662 10.462 1.029 1.171 945 1233 1295 1172 971 1.004 1.053 4. Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler a. Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları Aylık verilere göre, sanayi üretimi, 2006 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın Mayıs ayına göre yüzde 8,9 oranında artmıştır. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretim endeksinde ise Mayıs ayında Nisan ayına göre yüzde 0,6 oranında bir artış gözlenmiştir. 2006 yılı Mayıs ayında imalat sanayi, madencilik ve enerji sektörleri üretimlerinde sırasıyla, yüzde 9,1, yüzde 8,3 ve yüzde 7,7 oranında artış kaydedilmiştir. 3 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri Toplam Sanayi Nisan 2006-Ocak Ekim Temmuz Nisan 2005-Ocak Ekim Temmuz Nisan 2004-Ocak Ekim Temmuz Nisan 2003-Ocak Ekim Temmuz Nisan 2002-Ocak 145,0 140,0 135,0 130,0 125,0 120,0 115,0 110,0 105,0 100,0 95,0 90,0 İmalat Sanayi 2006 yılı Mayıs ayı imalat sanayi üretimindeki artışta; endeks içindeki payları yüksek olan gıda alt sektöründeki yüzde 9,9, kimya alt sektöründeki yüzde 9,0 ve ana metal ürünleri alt sektöründeki yüzde 15,0 oranlarında kaydedilen üretim artışları etkili olmuştur. Endeks içinde önemli ağırlığı olan tekstil ürünleri imalatı üretimi Mayıs ayında, 2005 yılının Mayıs ayına göre yüzde 2,4 oranında azalırken, giyim eşyası imalatı üretimi yüzde 11,5 oranında artış göstermiştir. Enerji sektöründe son üç yıldır gözlenen istikrarlı üretim artışı, 2006 yılının Mayıs ayında da devam etmiş ve sektörde Mayıs ayında yüzde 7,7 oranında üretim artışı olmuştur. Tablo 4: Aylık Sanayi Üretim Endeksi Sanayi Madencilik İmalat Gıda-İçecek Tekstil Giyim Petrol Ürün. Kimya Toprak Ürün. Ana Metal Metal Eşya Makine-Tech. Taşıt Araçları Enerji 2002 9,4 -8,3 10,9 2,9 12,5 3,3 9,1 14,2 10,9 10,1 0,5 21,4 27,1 5,4 Yıllık 2003 2004 8,8 9,8 -3,4 4,0 9,3 10,4 7,6 -0,5 2,1 -1,5 1,7 3,5 3,1 -4,7 8,8 16,1 10,0 9,1 11,9 11,6 3,2 9,4 22,4 31,0 47,6 53,3 8,5 6,8 (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) 2005 Ocak Şubat 5,4 13,8 4,8 6,2 -11,8 -12,4 -0,1 6,3 10,2 3,4 32,0 1,2 9,6 7,6 -5,9 -0,9 -7,9 2,6 -20,3 -35,5 -5,2 -1,8 -13,8 -10,0 -27,7 -3,9 9,3 8,2 5,8 2,1 5,7 15,5 -8,2 1,1 -23,6 24,5 19,7 5,0 22,2 14,9 14,2 8,9 2006 Mart 9,8 10,6 9,9 3,7 -3,6 10,0 -3,5 21,3 21,1 10,7 27,6 25,5 11,6 8,5 Nisan Mayıs 7,3 9,1 7,5 7,3 0,3 -4,6 7,3 15,6 18,1 10,8 13,5 29,4 1,6 5,7 8,9 8,3 9,1 9,9 -2,4 11,5 2,1 9,0 13,8 15,0 -8,7 33,0 9,9 7,7 2006 yılı Haziran ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı 2005 yılının Haziran ayına göre 1,8 puan artarak yüzde 83,2 oranında gerçekleşmiştir. 2006 yılının ilk yarısında ise imalat sanayinde kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 0,8 puan artarak yüzde 80,3 seviyesine yükselmiştir. Haziran ayında özel sektör imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın Haziran ayına göre 2,8 puan artarak yüzde 82,0 olurken, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 0,9 puan artarak yüzde 90,3 olmuştur. 4 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Tablo 5: Aylık Kapasite Kullanım Oranı (%) İmalat Sanayi Kamu Petrol Ürünleri Gıda Kimya Ana Metal Özel Gıda-İçecek Tekstil Giyim Petrol Ürünleri Kimya Toprak Ürünleri Ana Metal Makine-Teçhizat Taşıt araçları 2002 76,2 82,7 84,9 76,6 89,9 89,9 72,2 67,7 80,9 86,0 55,2 77,0 79,1 69,4 74,4 50,0 Yıllık 2003 2004 78,5 81,5 83,7 84,3 86,4 88,1 78,2 71,6 84,3 87,5 95,7 87,7 75,3 79,9 70,0 71,1 80,1 81,4 85,7 82,7 54,5 60,3 76,4 76,6 78,6 82,0 75,8 80,1 83,4 86,9 63,8 79,0 2005 80,3 86,2 90,9 79,1 73,0 92,6 79,0 70,4 80,9 81,8 65,3 75,7 82,5 80,2 75,6 83,8 2005 Aralık 80,7 86,6 86,4 90,2 84,1 90,1 78,9 69,9 80,4 83,1 68,7 73,9 80,8 80,1 79,0 85,5 Ocak 75,5 82,9 83,8 88,8 91,8 80,7 74,3 66,2 79,5 82,7 42,7 70,8 74,1 78,5 73,2 74,4 Şubat 77,3 83,0 84,8 77,9 89,9 80,4 76,3 67,2 80,0 81,1 42,2 74,4 73,5 78,1 72,9 80,3 2006 Mart Nisan 80,8 82,3 84,2 91,3 84,6 94,8 76,1 66,1 87,2 92,9 85,2 89,5 80,2 80,8 69,1 69,6 81,5 80,4 82,5 83,1 55,1 45,3 79,6 77,6 80,4 85,6 83,0 82,9 75,9 82,9 89,2 88,7 Mayıs 82,7 90,4 95,0 54,3 93,4 91,9 81,4 71,3 80,5 80,3 71,5 79,1 87,3 83,0 83,7 90,2 Haziran 83,2 90,3 95,0 80,6 89,1 83,7 82,0 72,3 80,6 80,2 80,7 76,3 89,0 84,6 83,0 91,7 2006 yılı Haziran ayında mevsimsel düzeltilmiş serilere göre toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı yüzde 81,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin üretim ve yurtiçi satışlar konusunda 2006 yılı Temmuz ayı beklentilerine ilişkin değerlendirmeye göre; üretimde artış beklediğini belirten işyerlerinin oranı yüzde 28,6 olurken, işyerlerinin yüzde 12,8’i üretimde azalış beklemektedir. İşyerlerinin yüzde 26,1’i yurt içi satışlarda artış beklerken, yüzde 13,1’i ise yurt içi satışların düşeceği beklentisinde olduklarını ifade etmişlerdir. Tablo 6: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları 2003 2004 2005 2006 Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Toplam 77,1 75,7 78,3 77,4 78,0 78,8 78,8 79,4 80,9 78,7 78,7 79,4 79,6 77,8 82,0 77,9 83,3 83,7 82,8 81,6 81,6 80,7 83,0 84,0 79,1 81,8 80,5 81,0 80,2 79,7 79,6 80,1 80,0 80,8 80,4 80,6 78,0 81,9 80,7 83,5 81,4 81,4 5 Kamu 82,3 85,3 84,4 83,0 81,7 85,6 85,3 86,7 86,2 78,0 84,4 80,3 83,1 79,8 88,5 73,3 85,4 89,6 84,7 85,4 83,2 82,7 86,7 87,5 83,1 84,3 84,8 85,8 86,0 87,9 87,3 84,9 85,6 89,3 86,3 86,7 87,8 90,6 86,9 97,2 89,8 88,6 Özel 74,6 70,5 75,0 74,4 75,2 75,2 74,7 75,4 77,2 78,1 74,2 78,7 79,1 76,8 79,1 81,1 81,6 80,7 81,4 79,6 80,1 78,4 79,5 81,5 79,2 80,7 79,4 78,8 78,1 77,8 77,9 81,5 78,4 78,2 78,5 78,6 77,7 79,9 79,6 79,9 79,4 80,6 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 b. Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler DİE verilerine göre; 2005 yılının ilk beş aylık döneminde, dayanıklı tüketim malları üretim ve satışları, sırasıyla, yüzde 13,7 ve yüzde 16,3 oranlarında artmıştır. 2006 yılının ilk beş aylık döneminde dayanıklı tüketim malları üretimi yüzde 11,9 oranında artarken, dayanıklı tüketim malları satışı da yüzde 12,9 oranında artmıştır. Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre, 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde, dört beyaz ana ürünün üretim ve iç satışı sırasıyla, yüzde 1,1 ve yüzde 4,9 oranlarında artarken, ihracatı yüzde 0,1 oranında gerilemiştir. 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde ise, dört beyaz ana ürünün üretimi, iç satışı ve ihracatı sırasıyla, yüzde 26,8, yüzde 10,9 ve yüzde 34,1 oranlarında artmıştır. 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde yüzde 5,3 oranında gerileyen dört beyaz ana ürünün ithalatı, 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde yüzde 74,9 oranında artmıştır. Tablo 7: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) Yıllık 2004 2006 2005 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi 36,1 17,9 2,7 10,8 19,8 9,6 16,2 Dayanıklı Tüketim Malları Satışı* 34,4 23,2 6,4 13,9 20,0 4,7 19,3 Tüketim Malı İthalatı 54,9 15,2 35,6 52,3 28,2 28,6 31,4 Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları** 64,0 2,9 7,1 30,0 8,5 12,6 2,3 Toplam Otomobil Üretimi 52,0 1,5 7,8 14,4 22,9 22,1 20,1 22,5 Toplam Otomobil Satışları 98,7 -2,8 42,4 18,6 -3,0 11,0 26,1 -19,4 32,6 -24,0 İthal Otomobil Satışları 102,4 -3,1 45,5 26,5 0,7 16,3 Trafiğe Kaydedilen Araç Sayısı 136,2 17,9 126,1 61,2 138,7 34,6 53,6 16,9 29,4 24,8 12,8 15,5 7,0 8,4 9,6 -18,3 15,0 25,3 23,1 18,6 Yatırım Malı İthalatı Çimento Üretimi *Satışlar, ihracatı kapsamaktadır. ** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadır. 2005 yılının Haziran ayında yüzde 8,6 oranında artan otomobil satışları, 2006 yılının Haziran ayında yüzde 19,4 oranında gerilemiştir. 2005 yılının ilk yarısında ise yüzde 20,9 oranında azalan otomobil satışları; 2006 yılının aynı döneminde yüzde 7,4 oranında artmıştır. 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde otomobil üretimi ve toplam taşıt araçları üretimi, sırasıyla, yüzde 2,4 ve yüzde 6,9 oranlarında artarken; 2006 yılının aynı döneminde otomobil üretimi yüzde 19,1 oranında, toplam taşıt araçları üretimi de yüzde 13,3 oranında artmıştır. 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde yüzde 10,9 oranında artan otomobil ihracatı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 26,6 oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak; 2005 yılının ilk yarısında yüzde 70,2 olan otomobil ihracatı-üretim oranı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 74,6 olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, 2006 yılının Ocak-Haziran döneminde gerçekleştirilen toplam otomotiv ana ve yan sanayii ihracatı, 2005 yılının aynı döneminde gerçekleştirilen ihracata göre yüzde 15,3 oranında artarak 7,7 milyar dolara ulaşmıştır. Otomobil ithalatı; 2005 yılının ilk yarısında tüm aylarda azalmış, ikinci yarısında tüm aylarda artmasına rağmen, yılın tümünde yüzde 3,1 oranında azalmıştır. 2006 yılının Haziran ayında ise son 11 aydır artan otomobil ithalatı yüzde 24 oranında azalırken, 2006 yılının ilk yarısında otomobil ithalatı, yüzde 10,5 oranında artmıştır. Bu gelişmelerin sonucu olarak, 2005 yılının ilk yarısında yüzde 67,8 olan ithal otomobil-toplam otomobil satış oranı, 2006 yılının aynı döneminde yüzde 69,7’ye yükselmiştir. II. Ödemeler Dengesi: 1. Cari işlemler Dengesi 2006 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ödemeler dengesinde gösterildiği şekliyle toplam mal ihracatı yüzde 13,3 oranında, toplam mal ithalatı ise yüzde 24,9 oranında artmıştır. Böylece ödemeler dengesinde gösterildiği şekliyle dış ticaret açığı yüzde 49,5 6 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 oranında artarak 4,4 milyar dolara ulaşmıştır. Mayıs ayında net yatırım giderleri 2005 yılı Mayıs ayına göre seviyesini korurken, net hizmet gelirleri de yüzde 16,5 oranında azalmıştır. Hizmet gelirlerinin önemli bir kalemi olan turizm gelirleri bu ayda yüzde 13,6 oranıda azalmıştır. Cari transferler kalemi ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 23,7 oranında azalmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının Mayıs ayında 2,3 milyar dolar olan cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı ayında 4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. a. Dış Ticaret Dengesi 2006 yılının Mayıs ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,4 oranında artarak 6,8 milyar dolar, ithalat ise yüzde 24,4 oranında artarak 12,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde 2005 yılının beşinci ayında yüzde 60,9 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2006 yılının aynı ayında yüzde 56 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu ayda, dış ticaret açığı, 2005 yılının aynı ayına göre yüzde 40 oranında artarak 5,4 milyar dolara yükselmiştir. Tablo 8: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler İhracat Yüz. Değ. 2004 2005 2006 05/04 06/05 Ocak 4.620 4.997 5.097 8,2 Şubat 3.665 5.652 6.012 54,2 Mart 5.218 6.592 7.380 26,3 Nisan 5.072 6.128 6.374 Mayıs 5.170 5.977 6.838 Haziran 5.284 6.039 Temmuz 5.632 Ağustos 4.707 Eylül Ekim İthalat (Milyon Dolar) Yüz. Değ. Dış Tic. Deng. 2004 2005 2006 05/04 06/05 2004 2005 2,0 6.330 7.220 8.140 14,1 12,7 -1.710 -2.222 -3.042 29,9 6,4 6.139 8.324 9.797 35,6 17,7 -2.475 -2.672 -3.784 8,0 41,6 12,0 8.452 10.196 11.583 20,6 13,6 -3.234 -3.604 -4.203 11,5 16,6 20,8 4,0 7.932 9.596 11.563 21,0 20,5 -2.860 -3.467 -5.189 21,3 49,7 15,6 14,4 12.206 22,8 24,4 -5.368 35,9 40,0 7.991 9.812 14,3 8.468 9.947 5.763 2,3 8.728 9.596 5.553 18,0 7.883 10.272 5.656 6.814 20,5 8.487 10.366 5.867 6.772 15,4 8.088 10.090 Kasım 5.734 5.942 3,6 8.568 Aralık 6.541 7.246 10,8 10.474 63.167 73.476 16,3 Toplam Yüz. Değ. 2006 05/04 06/05 -2.820 -3.834 -3.183 -3.908 22,8 9,9 -3.096 -3.833 23,8 30,3 -3.176 -4.719 48,6 22,1 -2.830 -3.552 25,5 24,8 -2.220 -3.318 49,4 9.673 12,9 -2.834 -3.731 31,6 11.682 11,5 -3.933 -4.436 12,8 97.540 116.773 19,7 -34.373 -43.297 26,0 17,5 İhracatta Yaşanan Gelişmeler: 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde imalat sanayi ürünleri ihracatı , 2005 yılının aynı dönemine göre, yüzde 7,4, tarım-ormancılık ürünleri ihracatı yüzde 18 ve madencilik sektörü ihracatı ise yüzde 28,8 oranında artmıştır. Mayıs ayında ihracata artma yönünde en yüksek katkıyı yapan fasıllar, kara taşıtları bunların aksam-parçaları, elektrikli makine-cihazlar, mineral yakıt-yağlar ve kazanlar-makineler-mekanik cihazlar olurken; azalma yönünde en fazla katkı yapan fasıl ise, değirmencilik ürünleri olmuştur. 7 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf 36,9 Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Tablo 9: Sektörel İhracat (Milyon Dolar) Yıllık 2004 2005 63.167 73.476 2.542 3.329 649 810 59.579 68.813 Toplam Tarım ve Ormancılık Madencilik İmalat Seçilmiş Fasıllara Göre İhracat Kara taşıtları Örme giyim eşyası Elektrikli makina, cihazlar Kazan-makina-mek.cihaz Demir ve çelik Örülmemiş giyim eşyası Demir veya çelikten eşya Mineral yakıt, mineral yağlar Yenilen meyveler Dokumaya e m hazır eşya Plastik ve mamulleri İnci kıymetli taş ve mamülleri 8.289 6.259 4.790 4.126 5.313 4.537 2.227 1.429 1.903 1.857 1.324 1.064 9.566 6.590 5.423 5.246 4.973 4.862 2.731 2.641 2.501 1.970 1.722 1.326 (%) 05/04 16,3 31,0 24,8 15,5 15,4 5,3 13,2 27,2 -6,4 7,2 22,6 84,8 31,4 6,1 30,1 24,6 Ocak-Mayıs (%) 2005 2006 06/05 29.346 31.702 8,0 1.122 1.324 18,0 307 395 28,8 27.718 29.761 7,4 4.160 2.700 2.037 1.997 2.238 2.023 1.133 957 691 823 638 477 4.541 2.677 2.399 2.327 2.161 1.811 1.185 1.254 833 759 779 574 9,2 -0,8 17,8 16,5 -3,4 -10,5 4,6 31,1 20,5 -7,7 22,1 20,2 2006 yılının ilk beş ayında OECD ülkelerine olan ihracatımız yüzde 9,3, AB ülkelerine yapılan ihracatımız ise yüzde 8,3 oranında artmıştır. Bu dönemde, OECD üyesi olmayan ülkelere olan ihracatımız ise yüzde 7,5 oranında artmıştır. Tablo 10: Ülke Gruplarına Göre İhracat (Milyon Dolar) OECD Ülkeleri AB Ülkeleri EFTA Ülkeleri Diğer OECD Ülkeleri OECD Üyesi Olmayan Ülkeler Avrupa Ülkeleri Afrika Ülkeleri Ortadoğu Ülkeleri Diğer Asya Ülkeleri Toplam Yıllık 2004 2005 40.518 44.355 34.451 38.400 667 821 5.889 6.044 20.085 5.971 2.968 7.921 2.544 63.167 26.148 7.961 3.630 10.181 3.029 73.476 (%) 05/04 9,5 11,5 23,1 2,6 30,2 33,3 22,3 28,5 19,1 16,3 Ocak-Mayıs 2005 2006 17.955 19.618 15.614 16.914 295 439 2.371 2.626 10.172 3.291 1.529 3.998 1.162 29.346 10.925 3.982 1.601 3.898 1.375 31.702 (%) 06/05 9,3 8,3 48,7 10,8 7,4 21,0 4,7 -2,5 18,3 8,0 İhracatçı Birliklerinin (TİM) kayıtlarına göre ihracatımız 2006 yılının ilk yarısında, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 13 oranında artarak 39,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 8 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Tablo 11: İhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre İhracat (Milyon dolar) Ocak-Haziran Haziran 2005 2006 % 2005 2006 % TOPLAM 35.317 39.905 13,0 5.985 7.685 28,4 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 6.830 6.705 -1,8 1.137 1.269 11,6 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 6.705 7.732 15,3 1.074 1.581 47,1 Demir Çelik Ürünleri 3.517 3.833 9,0 615 709 15,2 Elektrik-Elektronik 3.148 3.816 21,2 524 639 21,8 Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 3.087 4.086 32,3 568 885 55,6 Tekstil ve Hammaddeleri 2.440 2.681 9,9 401 499 24,7 Demir ve Demir Dışı Metaller 1.403 1.814 29,3 250 374 49,7 Makine ve Aksamları 1.294 1.490 15,2 234 292 24,6 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 964 1.265 31,3 171 234 36,7 Çimento ve Toprak Ürünleri 1.010 993 -1,6 175 179 2,7 Fındık ve Mamulleri 655 777 18,6 127 121 -5,1 Maden ve Metaller 722 928 28,5 136 208 53,3 Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri 641 685 6,8 113 138 22,4 Yaş sebze ve Meyve 475 560 17,7 83 130 56,7 İthalatta Yaşanan Gelişmeler: 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde ithalat 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 18 oranında artarak 53,3 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönem itibariyle petrol dışı ara malları ithalatı, yüzde 14,6 oranında artarken, sermaye ve tüketim malları ithalatındaki artış sırasıyla yüzde 16,3 ve yüzde 34,2 oranında gerçekleşmiştir. Mayıs ayında ithalata en yüksek katkıyı yapan fasıllar; mineral yakıt-yağlar, inci-kıymetli taş, kara taşıtları-bunların aksam-parçaları ve kazanlar-makineler-mekanik cihazlar olmuştur. Tablo 12: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat (Milyon Dolar) Yıllık Toplam İthalat Sermaye Ara malları Petrol Petrol dışı Tüketim Petrol Dışı İthalat 2004 97.540 17.397 67.549 6.092 61.457 12.101 91.448 2005 116.773 20.363 81.867 8.649 73.218 13.975 108.124 % 05/04 19,7 17,1 21,2 42,0 19,1 15,5 18,2 Ocak-Mayıs 2005 2006 45.147 53.288 7.486 8.709 32.668 37.822 3.072 3.918 29.596 33.904 4.903 6.579 42.074 49.370 % 06/05 18,0 16,3 15,8 27,5 14,6 34,2 17,3 Tablo 13: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat Toplam İthalat -Mineral yakıt. Yağlar -Kazan. makine. mek.cihaz -Kara taşıtları -Elek. Makine ve cihazlar -Demir ve çelik -Plastik ve mamulleri -İnci kıymetli taş ve mamülleri -Organik kimyasal ürünler -Eczacılık ürünleri -Optik alet ve cihazlar -Pamuk.pamuk ipliği Yıllık (%) 2004 2005 05/04 97.540 116.773 19,7 14.354 21.256 48,1 13.419 16.400 22,2 10.236 10.553 3,1 8.354 9.664 15,7 7.973 9.458 18,6 4.761 5.795 21,7 3.763 4.227 12,3 2.974 3.532 18,7 2.710 2.849 5,1 1.928 2.473 28,3 1.973 2.079 5,4 9 (Milyon dolar) Ocak-Mayıs (%) 2005 2006 06/05 45.147 53.288 18,0 7.384 10.865 47,1 6.247 7.207 15,4 3.583 4.776 33,3 3.799 4.262 12,2 4.106 4.081 -0,6 2.369 2.674 12,9 1.979 1.860 -6,0 1.537 1.424 -7,4 1.190 1.242 4,4 918 1.092 18,9 921 865 -6,0 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 b. Hizmetler Dengesi 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde hizmetler dengesi 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 9,2 oranında azalarak 2,5 milyar dolar olmuştur. Söz konusu dönemde turizm geliri yüzde 3,1 oranında azalarak 4,1 milyar dolar fazla vermiştir. Bu dönemde hizmetler dengesinin diğer önemli kalemi olan net taşımacılık gideri yüzde 2,8 oranında azalarak 546 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. c. Yatırım Geliri Dengesi 2006 yılının ilk beş ayında net yatırım gideri yüzde 6,5 oranında azalarak 2,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın 2,2 milyar dolarlık kısmını diğer yatırımlar faiz giderleri oluşturmuştur. Bu dönemde yatırım geliri dengesinin portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kalemlerinde sırasıyla 264 milyon dolar ve 1,8 milyar dolar net gider gerçekleşmiştir. d. Cari Transferler 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde 531 milyon dolar olarak gerçekleşen cari transferler 2006 yılının aynı döneminde 549 milyon dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde işçi gelirleri yüzde 43,3 oranında artarak 427 milyon dolara ulaşmıştır. Tablo 14: Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) Mayıs Ocak-Mayıs 2005 2006 2005 2006 -2.944 -4.401 -11.748 -17.179 5.977 6.838 29.346 31.701 -9.812 -12.206 -45.147 -53.288 891 967 4.053 4.408 1.037 866 2.779 2.524 -113 -157 -562 -546 1.172 983 3.162 3.158 87 112 301 365 -22 -9 -28 -107 -2 -18 9 -98 -60 -62 -127 -167 -25 17 24 -81 -611 -639 -2.615 -2.446 -90 -178 -477 -418 -21 37 -456 -265 -402 -450 -888 -984 -500 -498 -1.682 -1.763 -557 -589 -1.960 -2.227 -514 -512 -1.782 -1.966 -81 -42 -408 -277 -310 -287 -798 -795 -21 -34 -73 -211 -102 -149 -503 -683 -43 -77 -178 -261 207 158 531 549 58 127 298 427 I. Dış Ticaret Dengesi 1.İhracat f.o.b. 2.İthalat c.i.f. 3.Diğer (1) II. Hizmetler Dengesi(Net) 1.Taşımacılık 2.Turizm 3.İnşaat Hizmetleri 4.Finansal Hizmetler 5.Diğer Ticari Hizmetler 6.Resmi Hizmetler 7.Diğer Hizmetler III. Yatırım Geliri Dengesi Doğrudan Yatırımlar Portföy Yatırımları Faiz Gideri (Borç Senetleri) Diğer Yatırımlar Faiz Gideri (Krediler) Uzun Vade -Merkez Bankası -Genel Hükümet -Bankalar -Diğer Sektörler Kısa Vade IV. Cari Transferler İşçi Gelirleri Cari İşlemler Dengesi -2.311 -4.016 -11.053 -16.552 (1) Bavul ticareti, parasal olmayan altın, navlun-sigorta uyarlama 10 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 2. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde 9,5 milyar dolar olarak gerçekleşen net sermaye girişi (rezerv değişimleri dahil) 2006 yılının aynı döneminde yüzde 63,6 oranında artarak 15,6 milyar dolar olmuştur. 2006 yılının ilk beş ayında yurt içinde yabancılar tarafından yapılan doğrudan yatırımlar bir önceki yılın aynı ayına göre 8,9 kat artarak 8,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu miktarın 1,1 milyar dolarlık kısmını gayrimenkul alımları oluşturmuştur. 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan yatırımlar net 277 milyon dolar olarak gerçekleşirken; bu yılın aynı döneminde bu kalemde Türk şirketlerine ait 746 milyon dolarlık yatırımın tasfiye edilerek ülkemize geri getirildiği ve yurt dışına 697 milyon dolarlık yatırımla beraber net 49 milyon dolarlık bir giriş gözlenmiştir. Böylece, söz konusu dönemde doğrudan yatırımlar kaleminde 8,1 milyar dolar tutarında net sermaye girişi gerçekleşmiştir. 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde portföy yatırımlarında net sermaye girişi 4,6 milyar dolar olurken, 2006 yılının aynı döneminde bu kalemde 114 milyon dolar sermaye çıkışı gözlenmiştir. Portföy yatırımları başlığı altında yer alan varlıklar kaleminden, 2005 yılı OcakMayıs döneminde yurt içi yerleşiklerin yurt dışında net 966 milyon dolar menkul değer alımı yaptıkları gözlenirken, 2006 yılının aynı döneminde bu kalem net 688 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Yükümlülükler kaleminde ise 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 90 oranında azalmayla net 574 milyon dolarlık sermaye girişi gözlenmiştir. Bu miktarın 1,1 milyar dolarını yabancıların hisse senedi alımları, 1,7 milyar dolarını genel hükümetin yurtdışı piyasalara tahvil ihracı yoluyla net borçlanması oluştururken, yabancılar tarafından satın alınan devlet iç borçlanma senetlerinin 2,2 milyar dolarlık kısmı yabancıların elinden çıkmıştır. 2006 yılı Ocak-Mayıs döneminde ihracat karşılığı yurtdışına açılan krediler; 2005 yılı Ocak-Mayıs döneminde 1 milyar dolar fazla olarak 16,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2006 yılı Ocak-Mayıs döneminde ithalata ilişkin olarak kullanılan kısa vadeli kredilerin bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 28,4 oranında artarak 23,4 milyar dolara ulaştığı gözlenmiştir. 2006 yılının ilk beş ayında Genel Hükümet, IMF kredileri dahil 4,7 milyar dolar kredi geri ödemesinde bulunurken, 645 milyon dolarlık kredi kullanmıştır. Tablo 15: Sermaye Hareketleri (Milyon Dolar) Mayıs 2005 2006 1.365 3.000 -43 6.529 -61 -85 18 6.614 978 -3.107 96 226 454 -3.113 -320 -1.753 408 782 314 644 -450 0 -722 -1.608 559 637 927 1.615 750 1.331 Sermaye ve Finans Hesapları 1. Doğrudan Yatırımlar (net) -Yurtdışında -Yurtiçinde 2. Portföy Yatırımları (net) -Hisse Senetleri -Borç Senetleri 3. Diğer Yatırımlar (net) Ticari Krediler (Yükümlülükler) Krediler (Yükümlülükler) -Merkez Bankası -Genel Hükümet -Bankalar -Diğer Sektörler 4. Rezerv Varlıklar Net Hata Noksan 946 11 1.016 Ocak-Mayıs 2005 2006 9.536 15.602 628 8.134 -277 49 905 8.085 4.649 -114 2.258 1.090 3.357 -516 6.018 13.751 1.850 1.712 1.068 11.036 -1.617 0 -1.432 -4.071 1.885 4.123 2.232 10.984 -1.759 -6.169 1.517 950 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 2005 yılının ilk beş ayında bankalarca yurt dışına net 184 milyon dolarlık kredi açılırken, 2006 yılının aynı döneminde bu tutar net 76 milyon dolar olmuştur. Diğer taraftan bu dönemde, bankalar yurt dışından net 4,1 milyar dolar kredi kullanmışlardır. Diğer sektörler aynı dönemde yurt dışından 16,1 milyar dolar uzun vadeli kredi kullanırken, 5,3 milyar dolar uzun vadeli kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Ayrıca, aynı dönemde diğer sektörler net 123 milyon dolarlık kısa vadeli kredi kullanmışlardır. Yurt dışında çalışan işçilerin Merkez Bankasında açtıkları kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları ile süper döviz hesaplarında 2006 yılının ilk beş ayında 387 milyon dolar çıkış gerçekleşmiştir. Bankaların yurtdışından topladıkları mevduat ise Mayıs ayında 1 milyar dolar azalarak 1,3 milyar dolar olmuştur. Böylece 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde 996 milyon dolar olan mevduat girişi 2006 yılının aynı döneminde 878 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılının Ocak-Mayıs döneminde 1,8 milyar dolar artan resmi rezervler, 2006 yılının aynı döneminde 6,2 milyar dolar artmıştır. 2005 yılının ilk beş ayında net hata ve noksan kalemi 1,5 milyar dolar, 2006 yılının aynı döneminde 950 milyon dolar finansman kaynağı olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılı sonunda 50,5 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt rezervleri, geçici verilere göre 2006 yılının Mayıs ayında 59,7 milyar dolara çıkmıştır. Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri Merkez Bankası Uluslararası Rezervler (Milyar Dolar) 60 57 54 51 48 45 42 39 36 33 30 27 24 21 18 12 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf 3 5 3 5 7 9 20 11 06 .1 3 5 7 9 20 11 05 .1 3 5 7 9 20 11 04 .1 3 5 7 9 20 11 03 ,1 3 5 7 9 20 11 02 ,1 3 5 7 9 20 11 01 ,1 3 5 7 9 20 11 00 ,1 19 99 ,1 15 Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 III. Merkezi Yönetim Bütçesi 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 2006 yılı başından itibaren tam olarak uygulamaya girmiştir. Bu kapsamda, önceki yıllarda uygulanan konsolide bütçe sistemi terk edilerek, merkezi yönetim bütçesi sistemine geçilmiş ve bütçenin kapsamı hem kapsanan kurum hem de gelir ve harcama detayları açısından genişletilmiştir. Uygulamaya konulan merkezi yönetim bütçesi; I. Genel bütçe; devlet tüzel kişiliğine sahip olan kamu idarelerinin, II. Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idarelerinin, III. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi; özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçelerinden oluşmaktadır. Ayrıca, merkezi yönetim bütçesi, gelirlerden mahalli idarelere, fonlara veya diğer kurum ve kuruluşlara aktarılacak pay tahminleri ile gerçekleşmelerini de içermektedir. Tablo 15: Merkezi Yönetim Bütçesi Büyüklükleri (2006) (Milyon YTL) Bütçe Gerç. Ocak-Mayıs Tah./Baş. Oranı Ödeneği 68.837 160.326 42,9 Genel Bütçe Gelirleri 67.041 156.214 42,9 Vergi Gelirleri 54.851 132.199 41,5 Vergi Dışı Gelirler 11.738 21.372 54,9 Sermaye Gelirleri 147 2.269 6,5 Gelirler Alınan Bağış ve Yardımlar Özel Bütçe Gelirleri Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri Harcamalar Faiz Dışı Harcamalar Personel Giderleri Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi 305 374 81,6 1.048 2.963 35,4 748 1.149 65,1 68.533 174.322 39,3 48.470 128.062 37,8 15.365 36.021 42,7 1.998 4.975 40,2 5.292 17.721 29,9 20.890 49.108 42,5 2.309 12.452 18,5 766 1.834 41,8 1.849 4.256 43,4 Yedek Ödenek 0 1.695 0,0 Faiz Harcamaları 20.063 46.260 43,4 304 -13.996 -2,2 20.367 32.264 63,1 Gelirler (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç) 62.721 146.161 42,9 Harcamalar (Mah. İda. Ve Fon Pay. Hariç) 63.950 160.157 39,9 Bütçe Den. (Mah. İd. ve Fon Pay. Hariç) -1.229 -13.996 8,8 Faiz Dışı Den. (Mah. İda. ve Fon Pay. Hariç) 18.834 32.264 58,4 Mal ve Hizmet Alımları Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge Bilgi İçin Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni) 13 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 2006 yılının ilk beş ayında, merkezi yönetim bütçesi gelirleri 68,8 milyar YTL, harcamaları ise 68,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde merkezi yönetim bütçesi toplam vergi gelirleri tahsilatı 54,9 milyar YTL, faiz dışı harcamaları 48,5 milyar YTL, faiz harcamaları ise 20,1 milyar YTL olmuştur. Bu gelişmeler sonucunda, yılın Ocak-Mayıs döneminde merkezi yönetim bütçesi 0,3 milyar YTL fazla vermiştir. Faiz dışı dengesi ise yıl sonu bütçe hedefinin yüzde 63,1’i seviyesinde 20,4 milyar YTL olmuştur. Ancak, mahalli idare ve fon payları hariç merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri incelendiğinde, bütçe fazlasının 1,2 milyar YTL açığa döndüğü, faiz dışı dengenin ise 18,8 milyar YTL’ ye gerilediği görülmektedir. 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde, genel bütçe vergi gelirleri 54,9 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, gelir vergisi tahsilatı 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 13,3, kurumlar vergisi tahsilatı ise yüzde 16,4 oranında artış göstermiştir. Ancak, Mayıs ayındaki kurumlar geçici vergisi tahsilatının yaklaşık 0,9 milyar YTL’lik kısmı kurumlar vergisi oranında yapılan indirimden dolayı önümüzdeki geçici vergi dönemlerinde tahakkuk edecek vergiden mahsup edilecektir. Aynı dönemde, banka ve sigorta muameleleri vergisi artan kredi hacmi ve finansal işlemlerin etkisiyle yüzde 25,9, veraset ve intikal vergisi tahsilatı yüzde 35,5, motorlu taşıtlar vergisi tahsilatı ise yüzde 19,0 oranında artış göstermiştir. Motorlu taşıtlar vergisi tahsilatının artan araç satışlarından olumlu yönde etkilendiği görülmektedir. Tablo 16: Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (2006) Milyon YTL Bütçe Tahmini Ocak-Mayıs Toplam Genel Bütçe Gelirleri Vergi Gelirleri Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver. Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi Diğer Mülkiyet Üzerinden Al. Ver. Banka ve Sig. Muam. Vergisi Motorlu Taşıtlar Vergisi Diğer Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver. Dahilde Alınan KDV ÖTV Diğer Uluslararası Tic. ve Mua. Alınan Ver. İthalde Alınan KDV Diğer Diğer Vergiler İd. Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S. Vergi Dışı Gelirler Sermaye Gelirleri Alınan Bağış ve Yardımlar Özel Bütçe Gelirleri Düzen. Denet. Kurulların Gelirleri Gerç. Oranı 68.837 160.326 42,9 67.041 156.214 42,9 54.851 132.199 41,5 16.804 38.982 43,1 10.377 26.090 39,8 6.427 12.892 49,9 0 0 2.444 4.947 49,4 1.018 1.806 56,4 1.380 3.042 45,4 46 99 46,4 22.580 57.601 39,2 6.448 16.337 39,5 14.503 37.276 38,9 1.628 3.988 40,8 10.197 24.253 42,0 9.400 22.398 42,0 796 1.855 42,9 1.291 2.809 46,0 1.536 3.608 42,6 11.738 21.372 54,9 147 2.269 6,5 305 374 81,6 1.048 2.963 35,4 748 1.149 65,1 Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni) Yılın ilk beş ayında, dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilatı 22,6 milyar YTL olmuştur. Dahilde alınan KDV tahsilatı bu dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,9 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, doğalgaz ve petrol ürünleri üzerinden alınan ÖTV geliri yüzde 4,8, motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV geliri, artan taşıt satışlarının da etkisiyle, yüzde 23,6, alkollü içki ve tütün mamülleri üzerinden alınan ÖTV geliri, vergilendirme 14 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 sisteminde geçen yıl yaşanan sorunların giderilmesinden dolayı, yüzde 59,1, dayanıklı tüketim malları ve diğer mallar üzerinden alınan ÖTV geliri, bazı mallar üzerindeki ÖTV oranlarında yapılan artışın da etkisiyle, yüzde 63,5, toplam ÖTV geliri ise yüzde 21,4 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, damga vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 26, harç gelirlerindeki artış oranı ise yüzde 22,5 olmuştur. Artan gayrimenkul satışlarından dolayı tapu harç gelirlerindeki artış harç gelirlerinde görülen artışta belirleyici olmuştur. 2006 yılının Ocak-Mayıs döneminde, uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 25,9 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, ithalden alınan KDV geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26 oranında artarak 9,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Uluslararası ticaret ve muameleler üzerinden alınan vergi tahsilatı üzerinde ithalattaki artışın ve ithalatın kompozisyonundaki değişimin etkili olduğu görülmektedir. Yılın ilk dört ayında, genel bütçe vergi dışı gelirleri 11,7 milyar YTL, genel bütçe sermaye gelirleri 147 milyon YTL, genel bütçe alınan bağış, yardımlar ve özel gelirleri ise 305 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, genel bütçe vergi dışı gelirleri, Türk Telekom AŞ’nin kasasında bulunan ve özelleştirilmesi nedeniyle Hazineye aktarılmasına karar verilen 1,4 milyar YTL tutarındaki nakit ile KİT’lerden elde edilen temettü gelirlerinden ve vergi cezalarındaki artıştan olumlu etkilenmiştir. Öte yandan, faiz, ikraz ve taviz gelirlerinde görülen azalış vergi dışı gelirler üzerinde olumsuz etki yapmıştır. Tablo 17: Merkezi Yönetim Bütçesi Harcamaları (2006) (Milyon YTL) Bütçe Ocak-Mayıs Başlangıç Ödeneği Gerç. Oranı Toplam 68.533 174.322 39,3 Faiz Dışı Harcamalar 48.470 128.062 37,8 15.365 36.021 42,7 Sos. Güv. Kur. Devlet Primi 1.998 4.975 40,2 Mal ve Hizmet Alımları 5.292 17.721 29,9 2.421 4.055 59,7 Personel Giderleri Sağlık Harcamaları Diğer 2.871 13.666 21,0 Cari Transferler 20.890 49.108 42,5 241 670 35,9 11.544 23.384 49,4 Gelirden Ayrılan Paylar 4.582 14.165 32,4 Tarımsal Destekleme 2.445 4.000 61,1 Diğer 2.078 6.889 30,2 2.309 12.452 18,5 766 1.834 41,8 1.849 4.256 43,4 1.774 3.961 44,8 KİT Görev Zararları Sos. Güv. Kuruluşları Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme Yurtiçi Yurtdışı 75 295 25,5 Yedek Ödenekler 0 1.695 0,0 20.063 46.260 43,4 İç Borç Faizi 17.164 39.460 43,5 Dış Borç Faizi 2.898 6.800 42,6 Faiz Harcamaları Kaynak: Maliye Bakanlığı (Kamu Hesapları Bülteni) 2006 yılının ilk beş ayında, merkezi yönetim bütçesi personel giderleri 15,4 milyar YTL, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise 2 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, mal ve hizmet alımları için, 2,4 milyar YTL’si sağlık, 1,2 milyar YTL’si savunma 15 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 ve güvenlik gideri, 1,7 milyar YTL’si de diğer mal ve hizmet alımı gideri olmak üzere, bütçeden toplam 5,3 milyar YTL harcama yapılmıştır. Tarımsal destekleme giderleri bütçe ödeneğinin yüzde 61,1’i seviyesinde 2,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Kamu iktisadi teşebbüslerine görev zararı olarak 241 milyon YTL, sosyal güvenlik kurumlarına 11,5 milyar YTL, il özel idareleri ve fonlara ise gelir üzerinden ayrılan paylardan 4,6 milyar YTL transfer yapılmıştır. Bu dönemde, sermaye giderleri özellikle yol yapımı için yapılan ödemelerden dolayı 2,3 milyar YTL olarak gerçekleşirken, sermaye transferleri, kapatılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün devam eden hizmetleri ve KÖY-DES Projesi için mahalli idarelere yapılan transferlerden dolayı 766 milyon YTL, borç verme kalemi ise KİT’lere yapılan transferler, risk hesabı ve Kıbrıs’a kredi teşvikinden dolayı 1,8 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Yılın ilk dört ayında faiz giderleri 20,1 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, iç borç faiz giderleri 17,2 dış borç faiz giderleri ise 2,9 milyar YTL olmuştur. Tablo 18: Merkezi Yönetim Bütçesi Borç Stoku (Nisan Sonu) (Milyon YTL) 2005 İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı Nakit Sabit Getirili Değişken Faizli Döviz Cinsinden Dövize Endeksli Nakit Dışı Sabit Getirili Değişken Faizli Döviz Cinsinden Dövize Endeksli Değişme (%) 2006 235.064 250.732 6,7 178.725 201.310 12,6 99.883 104.220 4,3 45.893 59.590 29,8 27.199 34.976 28,6 5.750 2.524 -56,1 56.338 49.422 -12,3 0 0 51.319 46.440 -9,5 3.393 1.113 -67,2 1.626 1.869 14,9 Alıcılara Göre Dağılım Kamu Piyasa 80.907 75.990 -6,1 154.158 174.742 13,4 Dış Borç Stoku (Milyon $) 66.068 64.698 -2,1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Merkezi yönetim bütçesi borç stoku verileri incelendiğinde ise, 2006 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla 2005 yılının aynı ayına göre nakit iç borç stokunun yüzde 12,6 oranında arttığı, nakit dışı iç borç stokunun yüzde 12,3 oranında azaldığı, toplam iç borç stokunun ise yüzde 6,7 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Aynı dönemde, toplam iç borç stoku içinde kamu payının ağırlığı azalırken piyasa payının ağırlığının ise arttığı izlenmektedir. 16 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Şekil 3 : İç Borçlanma Faiz Oranı İç Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik) 70 60 50 40 30 20 IV. 20 06 M ar t O ca k uz m Te m 20 05 M ar t O ca k uz m Te m M ar t O ca k 20 04 uz m M ar t Te m 20 03 O ca k 10 Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler Haziran ayında Merkez bankası, enflasyon gerçeklesmelerinin hedefle uyumlu patikanın üzerine çıkması ve uluslararası mali piyasalarda oluşan hareketliliğin döviz kurları üzerindeki baskı oluşturması nedeniyle, kısa vadeli faiz oranlarını 7 Haziran’da 1,75 puan ve 25 Haziran’da 2,25 puan olmak üzere toplam 4 puan artırmıştır. Ayrıca, 28 Haziran tarihinde likidite yönetiminde esnekliğin ve etkinliğin artırılması amacıyla Merkez Bankası, borçlanma – borç verme faiz oranları aralıklarında teknik değişikliğe gidilmesine karar vermiş ve bu kapsamda borçlanma faiz oranları sabit kalmak üzere borç verme faiz oranlarını 2 puan artırmıştır. Bu gelişmeler sonucunda Merkez Bankası’nın kısa vadeli borçlanma faiz oranı yüzde 17,25’e, borç verme faiz oranları ise yüzde 22,25’e yükselmiştir. Öte yandan, 26 Haziran tarihinden itibaren piyasadaki YTL likiditesini azaltmak için depo alım ihalelerine ve döviz likiditesinin sağlanması amacıyla döviz satım ihalelerine başlanmıştır. Bunun yanında, döviz piyasasındaki sıkışıklığın giderilmesi amacıyla, Merkez Bankası, ay içinde doğrudan döviz satış müdahaleleri de gerçekleştirmiştir. Haziran ayında, Net Dış Varlıkların 2,2 milyar dolar azalması ve İç Döviz Yükümlülüklerinin 1,7 milyar dolar artmasıyla, Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 3,9 milyar dolar azalarak 25,6 milyar dolardan 21,7 milyar dolara gerilemiştir. Net Döviz Pozisyonundaki azalma, 26 ve 27 Temmuz tarihlerinde ihale yoluyla gerçekleştirilen 1 milyar dolar tutarındaki döviz satışı ve 13, 23 ve 26 Haziran tarihlerinde gerçekleştirilen doğrudan döviz satım müdahalelerinden kaynaklanmıştır. Bu dönemde Net Dış Varlıklar hesabı içinde temel kalem olan Merkez Bankası Net Rezervlerindeki gerileme, kamunun ve bankaların döviz mevduatlarındaki artış sonucunda, 2,7 milyar dolarda kalmıştır. Tablo 20: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu* Net Döviz Pozisyonu (NDP) - Net Dış Varlıklar Net Rezervler KMDTH ve SDMH(-) Diğer - İç Döv. Yük. Döv. Olarak T.Mev. Hazine Mevduatı Bankaların Döviz Mev. *Ayın son Cuma günü itibariyle 2004 Aralık 2.736,4 17.173,1 35.189,7 18.602,5 586,0 14.436,6 4.544,7 3.837,5 9.891,9 2005 Aralık 15.499,1 36.843,1 49.371,8 15.576,4 3.047,6 21.344,0 10.331,0 8.735,2 11.013,0 17 (Milyon Dolar) 2006 Mart 23.660,3 44.947,4 57.281,2 15.670,9 3.337,1 21.287,1 10.798,8 10.305,2 10.488,2 Nisan 24.516,9 46.009,4 58.768,2 16.022,2 3.263,5 21.492,5 10.925,0 10.360,5 10.567,5 Mayıs 25.586,8 45.564,3 58.584,6 16.321,0 3.300,7 19.977,5 9.598,8 9.061,5 10.378,7 Haziran 21.715,4 43.347,3 55.789,3 15.930,0 3.488,0 21.631,9 10.319,5 9.712,8 11.312,4 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Haziran ayında, Toplam İç Kredilerin 1,1 milyar YTL, Diğer Hesabının 0,6 milyar YTL gerilemesiyle, Net İç Varlıklar 1,7 milyar YTL azalarak 10,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Toplam İç Kredilerdeki gerileme temelde döviz kurundaki yükselme sonucunda Değerleme Hesabında görülen 1,7 milyar YTL’lik gerilemeden kaynaklanmıştır. Hazinenin Borçları Hesabı bu dönemde 0,6 milyar YTL artış göstermiştir. Tablo 21: Merkez Bankası Analitik Bilançosu* 2004 Aralık (Milyon YTL) 2005 Aralık 2006 Mart Nisan Mayıs Haziran Net Döviz Pozisyonu+Net İç Varlıklar = MBP 24.743,1 38.547,7 49.796,4 51.028,4 51.160,2 Net Döviz Pozisyonu(NDP) - Net Dış Varlıklar - İç Döviz Yükümlülükleri Net İç Varlıklar (I+II) I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5) 1- Hazinenin Borçları a. DİBS b. Dövize Endeksli DİBS c. Diğer 2- Değerleme Hesabı 3- IMF Acil Yardımı 4 - Bankalara Açılan Krd. 5- TMSF'na Kullan. Krd. II- Diğer 3.672,6 23.048,0 19.375,4 21.070,6 25.581,9 23.239,4 19.577,2 3.715,3 -53,0 2.032,4 0,0 7,7 302,3 -4.511,3 20.815,3 49.480,2 28.664,9 17.732,4 21.440,2 19.429,1 19.470,0 0,0 -40,9 2.009,6 0,0 1,4 0,0 -3.707,8 31.768,7 60.350,8 28.582,1 18.027,7 20.897,7 19.478,1 19.520,4 0,0 -42,3 1.417,5 0,0 2,1 0,0 -2.870,0 32.350,0 60.709,4 28.359,4 18.678,4 21.193,4 19.536,0 19.582,9 0,0 -46,9 1.655,3 0,0 2,1 0,0 -2.515,0 39.393,5 70.150,8 30.757,3 11.766,7 14.375,3 18.658,6 18.698,0 0,0 -39,4 -4.285,4 0,0 2,2 0,0 -2.608,6 44.916,7 34.807,6 69.481,4 34.673,8 10.109,0 13.273,5 19.300,7 19.347,9 0,0 -47,2 -6.028,9 0,0 1,6 0,0 -3.164,4 REZERV PARA 20.327,7 32.696,4 32.704,8 35.332,0 Emisyon 13.465,2 19.612,0 20.206,9 21.381,5 Bankalar Zor. Karş. 3.115,3 0,0 0,0 0,0 Bankalar Serbest Mevduat 3.608,0 12.898,9 12.417,7 13.858,7 Diğer 139,2 185,5 80,2 91,8 PARASAL TABAN 23.949,7 37.679,4 47.253,9 48.739,1 APİ’den Borçlar 3.622,1 4.983,0 14.549,0 13.407,1 MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.743,1 38.547,7 49.796,4 51.028,4 Kamu Mevduatı 793,4 868,3 2.542,6 2.289,4 Kaynak: TCMB günlük vaziyet * Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. 35.675,5 22.723,7 0,0 12.830,3 121,6 50.682,8 15.007,3 51.160,2 477,4 36.780,3 23.275,7 0,0 13.344,1 160,5 41.846,3 5.066,1 44.916,7 3.070,3 Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Haziran ayında Merkez Bankası Parasının 6,2 milyar YTL azalarak, 44,9 milyar YTL’ye gerilediği görülmektedir. Emisyon ve Bankalar Mevduatındaki sırasıyla 0,6 ve 0,5 milyar YTL’lik artışlar sonucu Rezerv Para bu dönemde 1,1 milyar YTL yükselmiştir. Bu dönemde döviz satım ihaleleri ve doğrudan döviz satım müdahaleleri yoluyla YTL likidite fazlasının sterilize edilmesi sonucunda APİ’den Borçlar 9,9 milyar YTL azalarak 5,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Kamu Mevduatında gerçekleşen 2,6 milyar YTL’lik artış Haziran ayında Merkez Bankası Parasındaki gerilemeyi sınırlamıştır. Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme) Emisyon Rezerv Para M2 M2Y Toplam Mevduat (TL+YP) Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi) TÜFE 2006 Haziran/ 2005 Haziran 39,8 62,2 41,1 36,8 37,5 64,1 10,1 2006 Haziran/ 2005 Aralık 18,7 12,5 15,5 17,4 16,7 27,6 4,9 2006 Haziran/ 2006 Mayıs 2,4 3,1 1,7 1,4 1,1 4,5 0,3 M1, M2 ve M2Y para arzları Haziran ayında reel olarak artmıştır. Bu ay içinde bir önceki aya göre M1 para arzı, dolaşımdaki paranın artmasının etkisiyle, yüzde 3,2 oranında artarak 45,6 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde M2 para arzı yüzde 1,7 oranında artarak 176,9 milyar YTL’ye, M2Y para arzı ise yüzde 1,4 oranında artarak 269,6 milyar YTL’ye çıkmıştır. 18 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Haziran ayında YTL mevduatlar artarken, YP mevduatlarda gerileme görülmüştür. Nitekim; bir önceki aya göre yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatları yüzde 1,2 oranında artarak 166,4 milyar YTL’ye yükselirken, YP mevduatlar yüzde 3,2 oranında azalarak 57,8 milyar dolara gerilemiştir. Bankalararası hariç toplam mevduat hacmi ise, YTL mevduatlardaki artış ve YP mevduatların YTL değerinin doların değer kazanması sonucunda yükselmesiyle birlikte bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında artarak 263,9 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Haziran ayında mevduat bankalarının yurtiçi kredileri bir önceki aya göre yüzde 4,5 oranında artarak 154,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde tüketici kredilerindeki artış devam etmiş, ancak tüketici kredileri faiz oranlarının önemli ölçüde yükselmesi nedeniyle artış hızında gerileme olmuştur. Tablo 23: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri Vadesi Gün 2003 Ocak-Aralık 2004 Ocak-Aralık 2005 Ocak-Aralık 2005 Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2006 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Faiz Oranı Yıllık Basit Yıllık Bileşik 290 372 560 688 613 582 561 890 1.070 873 792 810 941 558 42,72 24,84 16,60 16,57 15,09 14,82 14,11 13,73 14,22 14,21 14,13 14,42 14,99 45,01 25,66 16,90 16,83 15,33 15,21 13,92 14,06 14,50 14,50 14,16 14,13 14,95 17,39 17,63 Haziran ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, Mayıs ayındaki yüzde 15’lik seviyesinden, yüzde 17,6’ya yükselmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade 383 gün kısalarak 558 gün düzeyinde gerçekleşmiştir. Şekil 4: Reel Kur Endeksi Reel Kur Endeksi (1$ + 1,5 Euro) (1987 = 100) 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 100,0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Mayıs ayında önemli ölçüde gerileyen reel döviz kuru, Haziran ayı ortalama dolar ve euro kurunun YTL karşısında değer kazanmasıyla birlikte, Haziran ayında da gerilemeye devam etmiştir. Nitekim; Nisan ayında 191,4 olan reel kur endeksi, Mayıs ayında 178,4, Haziran ayında ise 159,8 seviyesine inmiştir. 19 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi 5 0 .0 0 0 4 6 .0 0 0 4 2 .0 0 0 3 8 .0 0 0 3 4 .0 0 0 3 0 .0 0 0 2 6 .0 0 0 2 2 .0 0 0 1 8 .0 0 0 1 4 .0 0 0 1 0 .0 0 0 6 .0 0 0 2 .0 0 0 2 .5 0 0 2 .0 0 0 1 .5 0 0 1 .0 0 0 500 2001 -1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 1 2002 2 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200312 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200412 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200512 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200612 -1 2 3 4 5 6 0 TL Bazında Dolar Bazında Haziran ayında gelişmekte olan ülke piyasalarındaki dalgalanma devam etmiştir. Uluslararası likidite koşullarının değişmesinin etkisiyle Mayıs ayında yüzde 13,1 oranında değer kaybeden İMKB-100 Endeksi, Haziran ayında da 7,6 oranında değer kaybederek Mayıs ayındaki 38.132 seviyesinden 35.453 seviyesine gerilemiştir. V. Fiyat Gelişmeleri: 2006 yılı Haziran ayında TÜFE yüzde 0,34 oranında artmıştır. Endeksteki 6 aylık kümülatif artış yüzde 4,88, 12 aylık artış ise yüzde 10,12 oranında gerçekleşmiştir. Haziran ayı TÜFE artış beklentisi, TCMB beklenti anketine göre yüzde 1,29 idi. ÜFE, Haziran ayında yüzde 4,02 oranında artmıştır. Bu dönemde ÜFE’nin ana alt kalemleri olan tarım kesimi fiyatları yüzde 0,25 oranında gerilerken; sanayi kesimi fiyatları yüzde 5,08 oranında artmıştır. ÜFE artış beklentisi Reuters beklenti anketine göre yüzde 2,49 idi. Haziran ayı tüketici fiyat artışının beklentilerin altında kaldığı görülmektedir. Endekste en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubu fiyatlarının bu dönemde yüzde 2,72 oranında gerilemesi, son iki aydır yükselişte olan tüketici enflasyonundaki gerilemede temel etken olmuştur. Endeksteki yüksek ağırlığı dolayısıyla geçtiğimiz ay gıda fiyatlarındaki yüksek oranlı artışa neden olan domates fiyatları, Haziran ayında yüzde 41,94 oranında gerileyerek gıda fiyatlarındaki azalışta rol oynamıştır. Bu dönemde gerileyen diğer alt kalem; muhtevasında mücevher, bazı hizmetler ve kişisel bakım ürünlerini bulunduran çeşitli mal ve hizmetler harcama grubu olmuştur. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış ise yüzde 3,77 ile ulaştırma grubunda gerçekleşmiştir. Özellikle LPG dolum ücretindeki yüzde 6,86’lık, benzindeki yüzde 5,70’lik ve şehirlerarası otobüs ücretindeki yüzde 3,02’lik yüksek oranlı artışlar bu gelişmede rol oynamıştır. Haziran ayında yüksek oranlı artış gösteren diğer gruplar ise, yüzde 2,52’le eğlence ve kültür, yüzde 2,18’le konut ve yüzde 1,96’yla eğitim olmuştur. 20 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Şekil 6: 2006 Yılı Hedefiyle Tutarlı Enflasyon Patikası % 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 01 02 03 12 Aylık TÜFE Artışı 04 05 06 Hedefle Tutarlı Patika 07 08 09 İç Aralık +/- %1 10 11 12 Dış Aralık +/- %2 Merkez Bankası tarafından “2006 yılı Para ve Kur Politikası” başlıklı duyuruda açıklanan yıl sonu hedefiyle tutarlı patikada, 2006 yılı Haziran ayında 12 aylık artış yüzde 6,5 olarak öngörülmüştür. IMF programı için program şartlılığı +/- yüzde 2 olarak belirlenirken, hedef patikadan yüzde 1’lik bir sapma halinde karşılıklı değerlendirme yapılması kararlaştırılmıştır. Haziran ayında 12 aylık tüketici enflasyonunun yüzde 10,12 olarak gerçekleşmesiyle belirsizlik aralığı aşılmıştır. Eylül ayı için belirtilen hedefe ulaşılması için ise önümüzde 3 aylık dönemde kümülatif tüketici enflasyonunun yüzde –2,67, 1 puanlık iç aralıkta kalması için yüzde –1,75, 2 puanlık dış aralıkta kalması için ise yüzde –0,83 oranında gerçekleşmesi gerekmektedir. 2005 yılında üçüncü çeyrek tüketici enflasyonu yüzde 1,3 olarak gerçekleşmişti. Tablo 24: Haziran Ayı İtibariyle Fiyat Endekslerinde Gelişmeler (2003=100) Aylık 12 Aylık Yıllık Ortalama 0,34 -2,72 0,00 0,84 2,18 1,35 0,41 3,77 0,95 2,52 1,96 0,84 -0,88 10,12 9,22 31,11 0,03 13,23 2,49 2,54 12,64 3,72 3,06 7,03 14,36 18,87 8,32 6,35 26,10 0,26 10,62 4,49 0,88 11,89 2,49 5,03 8,81 14,29 11,00 4,02 -0,25 5,08 5,13 5,37 12,52 11,53 12,63 18,32 13,01 4,97 3,85 5,28 12,37 5,48 0,91 4,77 -0,35 Tüketici Fiyatları Endeksi Genel - Gıda ve alkolsüz içecekler - Alkollü içecekler ve tütün - Giyim ve ayakkabı - Konut - Ev eşyası - Sağlık - Ulaştırma - Haberleşme - Eğlence ve kültür - Eğitim - Lokanta ve oteller - Çeşitli mal ve hizmetler Üretici Fiyatları Endeksi Genel Tarım Sanayi - Madencilik - İmalat Sanayi - Elektrik, gaz, su Haziran ayında özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin seyri işlenmemiş gıda ürünlerinde yüksek oranlı bir fiyat gerilemesine işaret etmektedir. Nitekim; yüzde 56,1 oranıyla en dar kapsama sahip olan ve işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ile tütün ürünleri, fiyatları yönetilen veya yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergileri dışarıda bırakan G kodlu özel TÜFE göstergesi yüzde 1,07 oranında artarken, işlenmemiş gıda ürünlerini içeren F kodlu gösterge yüzde 0,22 oranında gerilemiştir. 21 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Tablo 25: Haziran Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100) Grubu A B C D E F G Kapsamı TÜFE Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç (E) ve fiyatları yönetilen/ yönlendirilen diğer dolaylı vergiler hariç ürünler, (F) ve (B) Yüzdelik Payı Aylık 12 Aylık Yıllık Ortalama 100,0 87,2 85,8 85,1 70,9 80,4 0,34 1,01 1,34 -0,16 0,94 -0,17 10,12 9,65 9,44 9,63 8,72 8,38 8,32 8,81 8,15 8,10 7,87 7,04 70,3 -0,22 9,97 7,68 56,1 1,07 8,95 7,27 Haziran ayında beklentilerin üzerinde artan ÜFE’nin, Mayıs ayında olduğu gibi metal ve petrol fiyatlarındaki yüksek oranlı artıştan etkilendiği görülmektedir. Döviz kurunda yaşanan artışın da etkisiyle Haziran ayında ana metal sanayi ile kok kömürü ve petrol ürünlerinin ÜFE artışına katkısı yaklaşık yüzde 1,6 olarak gerçekleşmiştir. Haziran ayında, balıkçılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 4,85; tarım, avcılık, ormancılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 0,14 oranında gerilemesiyle, tarım fiyatları yüzde 0,25 oranında gerilemiştir. Sanayi fiyatlarının Haziran ayındaki gelişimi incelendiğinde, sektör içinde en yüksek paya sahip olan imalat sanayi fiyatlarının yüzde 5,37 oranında arttığı görülmektedir. İmalat sanayi artışında; kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri fiyatlarındaki yüzde 13,26 ve ana metal sanayi fiyatlarındaki yüzde 13,32 oranlarındaki artışlar belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle birlikte madencilik alt sektörü fiyatlarının yüzde 5,13 ve elektrik, gaz ve su fiyatlarının yüzde 0,91 oranlarında artması sonucunda sanayi fiyatları Haziran ayında yüzde 5,08 oranında artış göstermiştir. VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler 1. Gelişmiş Ülkelerdeki Gelişmeler ABD: Mayıs ayında ABD’de tarım dışı istihdam 75.000 artış ile beklentilerin altında kalmıştır. Ancak işsizlik oranı yüzde 4,6 ile son beş yılın en düşük seviyesine inmiştir. Nisan ayında işsizlik oranı yüzde 4,7 olarak gerçekleşmişti. Mayıs ayında ABD’de üretici fiyatları yüzde 0,2, gıda ve enerji sektörleri dışındaki fiyat artışını gösteren çekirdek üretici fiyatları ise yüzde 0,3 ile beklentilerin üzerinde artmıştır. Aynı dönemde tüketici fiyatları enerji maliyetlerindeki artışın etkisiyle yüzde 0,4, çekirdek tüketici fiyatları ise kiralardaki artışın etkisiyle yüzde 0,3 ile beklentilerin üzerinde artmıştır. ABD’de Mart ayında 61,9 milyar dolar olan dış ticaret açığı, Nisan ayında 63,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, dış ticaret açığının finansmanına ilişkin bir gösterge olan net sermaye girişi Mart ayında revize edilmiş rakamlara göre 70,4 milyar dolar iken, Nisan ayında 46,7 milyar dolara gerilemiştir. ABD'nin cari işlemler açığı ilk çeyrekte 208.67 milyar dolara gerileyerek beklentilerden daha fazla daralmıştır. Geçen yılın son çeyreğine ilişkin açıklanan 224.88 milyar dolarlık açık rakamı ise 223.1 milyar dolar olarak revize edimiştir. ABD’de önceden yüzde 5,3 olarak açıklanan 2006 yılı ilk çeyrek büyümesi yüzde 5,6 olarak revize edilmiştir. 2005 yılının ilk çeyreğinde GSYİH artışı yüzde 3,8, 2005 yılının son çeyreğinde yüzde 1,7 olarak gerçekleşmişti. ABD Merkez Bankası tarafından enflasyon göstergesi olarak ve faiz artışlarında kriter olarak yakından izlenen çekirdek PCE göstergesi ise 2004 yılı sonunda yüzde 2,4 seviyesindeyken, 2006 yılının ilk çeyreğinde yüzde 2 olarak gerçekleşmiştir. 22 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 FED, 29 Haziran tarihindeki toplantısında faiz oranlarını 25 baz puan artırarak yüzde 5,25’e yükselmiştir. Toplantıdan sonra yapılan açıklamada ekonomik büyümedeki yavaşlamanın ve verimlilikteki artışın enflasyon üzerindeki baskıyı azalttığı belirtilmiş ancak başta enerji olmak üzere emtia fiyatlarındaki olası yükselişlerin enflasyon için risk oluşturduğu ifade edilmiştir. Açıklamadaki ifadelerin beklenenden daha olumlu olması ve bu ifadelerin faiz artırımlarına ara verilebileceği şeklinde yorumlanması, gelişmekte olan ülkelerin piyasalarına da olumlu yansımıştır. Japonya: Japonya’nın cari fazlası 2006 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 35,2 oranında artarak 384,9 milyar yene (3,35 milyar dolar) yükselmiştir. Aynı dönemde ihracat yüzde 18,9 oranında artarak 5,7 trilyon yene, ithalat ise yüzde 17,9 oranında artarak 5,3 trilyon yene yükselmiştir. İlk tahminlere göre yüzde 1,9 olarak açıklanan Japonya’nın 2006 yılının ilk çeyreğindeki yıllık büyüme oranı, yüzde 3,1’e revize edilmiştir. 2006 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre GSYİH büyüme oranı ise yüzde 0,8 olmuştur. 15 Haziran tarihindeki toplantısında Japonya Merkez Bankası (BOJ), faiz oranlarını değiştirmeyerek sıfır seviyesinde bırakmıştır. Öte yandan, Japonya’da 2005 yılı Kasım ayından beri artış trendine geçen çekirdek tüketici fiyatları endeksi, Mayıs ayında da bir önceki yıla göre yüzde 0,6 oranında artmıştır. Çekirdek tüketici fiyatındaki artış, Japon Merkez Bankasının önümüzdeki dönemde faiz oranlarını yükseltebileceğine ilişkin beklentileri artırmaktadır. Japonya’da işsizlik oranı Mayıs ayında 0,1 puan düşerek sekiz yıldan bu yana en düşük seviyesi olan yüzde 4’e gerilemiştir. Euro Bölgesi Avrupa Merkez Bankası (ECB), Haziran ayındaki toplantısında faiz oranlarını çeyrek puan artırarak son üç senenin en yüksek seviyesi olan yüzde 2,75’e yükseltmiştir. Böylece Banka, 2005 yılı Aralık ayından bu yana üçüncü faiz artırımını gerçekleştirmiştir. Euro bölgesinde Mayıs ayında tüketici fiyatları bir önceki aya göre yüzde 0,3, bir önceki yıla göre ise yüzde 2,5 oranında artmıştır. Nisan ayında yıllık tüketici fiyatları artışı yüzde 2,4 olmuştu. Enerji ve işlenmemiş gıda fiyatlarının dışarıda tutulduğu çekirdek tüketici fiyatlarındaki yıllık artış oranı ise gerilemiştir. Nisan ayında yüzde 1,6 olan euro bölgesinin yıllık çekirdek tüketici fiyatları artışı, Mayıs ayında yüzde 1,5’e gerilemiştir. Mayıs ayında çekirdek tüketici fiyatlarındaki aylık artış ise yüzde 0,1 olmuştur. Mayıs ayında euro bölgesi ve AB-25’te üretici fiyatları endeksi bir önceki aya göre sırasıyla yüzde 0,3 ve yüzde 0,1 oranında artmıştır. Üretici fiyatlarındaki yıllık artış oranları ise sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 6,9 olarak gerçekleşmiştir. Euro bölgesinde perakende satışlar Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0,6 oranında gerilerken, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,8 oranında yükselmiştir. Perakende satışlardaki gerileme, tüketim talebinin halen kırılgan olduğunu göstermektedir. Mayıs ayında euro bölgesinin en büyük ekonomisi olan Almanya’da perakende satışlar bir önceki aya göre yüzde 2,2, bir önceki yıla göre yüzde 2 oranında gerilemiştir. Aynı dönemlerde Fransa’da perakende satışlar sırasıyla yüzde 0,1 ve yüzde 1,4 oranlarında artmıştır. Fransa: Fransa’da tüketici fiyatları Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0,4, yıllık bazda ise yüzde 2,4 ile beklentilerinde üzerinde artış göstermiştir. Fransa’da Nisan ayında yüzde 1,4 oranında azalan sanayi üretimi, Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 2 oranında yükselmiştir. 23 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Almanya: Almanya'nın iş dünyası eğilim araştırması IFO endeksi, Haziran ayında beklenmedik bir artışla Mayıs ayındaki 105,7 seviyesinden 106,8 'e yükselmiştir. Almanya’da Nisan ayında önemli ölçüde artan imalat sanayi siparişleri Mayıs ayında, dış talepteki azalmanın etkisiyle, bir önceki aya göre yüzde 1,2 oranında gerilemiştir. Yurtdışı talepler bu dönemde yüzde 4,2 oranında azalırken, yurtiçi talepte yüzde 1,9 oranında artış görülmüştür. Mayıs ayında Almanya’da ihracat bir önceki aya göre yüzde 1,5 oranında gerileyerek 71,3 milyar euroya inmiştir. Ancak bu dönemde ithalatın daha fazla azalması sonucunda, dış ticaret fazlasında yükselme olmuştur. 2005 yılı Mayıs ayında 12,1 milyar euro, 2006 yılı Nisan ayında 11,2 milyar euro olan Almanya’nın dış ticaret fazlası, 2006 yılı Mayıs ayında artarak 12,9 milyar euroya yükselmiştir. Cari fazlada ise bu dönemde gerileme olmuştur. Nitekim; 2005 yılı Mayıs ayında 5,4 milyar euro, 2006 yılı Nisan ayında 7 milyar euro olan Almanya’nın dış ticaret fazlası, Mayıs ayında 4,3 milyar euroya gerilemiştir. Almanya’da tüketici fiyatları Mayıs ayında aylık bazda yüzde 0,4, yıllık bazda ise yüzde 2,1 oranında yükselmiştir. İngiltere: En son 2005 yılı Ağustos ayında gösterge faiz oranlarını çeyrek puan düşüren İngiltere Merkez Bankası, Haziran ve Temmuz aylarındaki toplantılarında da faiz oranlarını değiştirmeyerek yüzde 4,5 seviyesinde bırakmıştır. İngiltere’de revize edilmiş rakamlara göre GSYİH 2006 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,7, bir önceki yıla göre yüzde 2,3 oranında artmıştır. 2005 yılı için yıllık GSYİH artışı ise yüzde 1,9’a revize edilmiştir. 2. Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Gelişmeler: Çin: Çin’de 2006 yılının Mayıs ayında dış ticaret fazlası bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 44,4 oranında artarak 9 milyar dolardan 13 milyar dolara yükselmiştir. Mayıs ayındaki fazlayla birlikte 2006 yılının ilk beş ayındaki dış ticaret fazlası, 2005 yılının aynı dönemine göre yüzde 56 oranında artarak 30 milyar dolardan 46,8 milyar dolara çıkmıştır. Brezilya: 2005 yılı Mayıs ayında 3,5 milyar dolar olan Brezilya’nın dış ticaret fazlası, 2006 yılı Mayıs ayında 3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Brezilya’nın 2005 yılının tamamındaki dış ticaret fazlası 44,8 milyar dolar ile rekor seviyeye yükselmişti. 2005 yılı Mayıs ayında 597 milyon dolar olan Brezilya’nın cari fazlası ise 2006 yılı Mayıs ayında 475 milyon dolara gerilemiştir. 2006 Mayıs ayı itibariyle 12 aylık cari fazlanın GSYİH’ya oranı ise yüzde 1,51 seviyesindedir. Sanayi üretimi Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 1,6, bir önceki yılın Mayıs ayına göre ise yüzde 4,8 oranında artmıştır. Arjantin: 2005 yılının ilk çeyreğinde yüzde 8 oranında büyüyen Arjantin GSYİH’sı, 2006 yılının ilk çeyreğinde yüzde 8,6 oranında artmıştır. Böylece, GSYİH’da 13 çeyrek üst üste artış gerçekleşmiştir. 24 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf Ekonomik Gelişmeler Haziran 2006 Haziran ayında tüketici fiyatları artışı yüzde 0,5 olmuştur. Yıllık tüketici fiyatları artışı ise yüzde 11 olarak gerçekleşmiştir. Hükümetin 2006 yılı için enflasyon hedefi yüzde 8,6 seviyesindedir. Rusya: Rusya’da Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında artan tüketici fiyatları, Haziran ayında yüzde 0,3 oranında yükselmiştir. 2006 yılının ilk altı aylık döneminde ise tüketici fiyatları yüzde 6,2 oranında artmıştır. Rusya’nın 2006 yılı için enflasyon hedefi yüzde 9 olarak belirlenmişti. 2005 yılında yıllık tüketici fiyatları artışı yüzde 10,9 olarak gerçekleşmiş ve yüzde 8,5 olarak belirlenen hedefi aşmıştı. 2005 yılı Nisan ayında 10,2 milyar dolar olan Rusya’nın dış ticaret fazlası, 2006 yılı Nisan ayında bir önceki yıla göre yüzde 23,7 oranında artarak 12,6 milyar dolara yükselmiştir. 2005 yılının son çeyreğinde yüzde 7,9 olarak gerçekleşen Rusya’nın GSYİH artışı, 2006 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5,5’e gerilemiştir. 2005 yılının ilk çeyreğindeki GSYİH artışı ise yüzde 5 olmuştu. Rusya’da Mayıs ayında sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 10,6 oranında yükselmiştir. Tayland: Tayland ekonomisi 2006 yılının ilk çeyreğinde beklentilerin üzerinde büyümüştür. 2006 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre mevsimsellikten arındırılmış GDP artışı yüzde 0,7 olarak gerçekleşirken, yıllık büyüme oranı yüzde 6 olmuştur. G. Afrika: G. Afrika’da tüketici fiyatları enflasyonu Mayıs ayında, enerji fiyatlarındaki artış ve G. Afrika randının değer kaybetmesinin etkisiyle bir önceki aya göre yüzde 0,6 oranında yükselmiştir. Yıllık tüketici fiyatları artışı da yüzde 3,9’a çıkmıştır. G. Afrika’da 2005 yılının ilk beş ayında 7,9 milyar rand olan dış ticaret açığı, 2006 yılının ilk beş ayında önemli ölçüde yükselerek 24 milyar randa yükselmiştir. 25 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2006/06.pdf
