Form ve Fonksiyon Vücut Yapısı ve Şekli
advertisement
Hayvanlarda Yapısal Organizasyon (b) Doku düzeyi: Kalp kası (a) Hücresel düzey: Kas hücresi Hücre-Doku-Organ-Sistem ilişkisi İnsan Anatomi ve Fizyolojisi İnsan Vücudu Yapı ve Fonksiyonları Organ Sistemleri – Bireysel hücreler grup yaparak dokuları oluşturur – Dokular bir araya gelerek organları – Belirli organlar sistemleşerek sistemleri – Organ sistemleri de bütün bir organizmayı oluşturur (c) Organ düzeyi: Kalp (e) Organizma düzeyi: Bir çok organ sistemi birlikte çalışır. (d) Organ sistem düzeyi: Dolaşım sistemi FBÖ331.01/02 2 Ekim 2017 Dr. Aktan Form ve Fonksiyon • Biyolojik yapılar ve fonksiyonları arasında ilişki vardır. Dış ve İç Çevre Arasında Alışveriş • Anatomi ve Fizyoloji – Anatomi Organizmayı oluşturan yapıların incelenmesi ve çalışılmasıdır. – Fizyoloji Organizmayı oluşturan yapıların fonksiyonları ve işleyişlerinin incelenmesi ve çalışılmasıdır. Vücut Yapısı ve Şekli • Bir hayvanın vücut yapısı (büyüklüğüküçüklüğü) ve şekli onun çevresi ile enerji ve madde alışverişini nasıl gerçekleştirdiğini etkiler. • Tek hücreli bir organizma için materyallerin alışverişi kolaydır. • Tüm organizmalar açık sistemdir. – Yani organizmalar çevreleri ile madde (kimyasal) ve enerji alışverişinde bulunurlar. – Organizmalar yaşayabilmek için bu alışverişi gerçekleştirmek zorundadır. • Bir hidra, basit yapılı su canlısı, sadece iki sıra hücreden oluşan bir vücut duvarına sahiptir. – Her iki sırada su ile sarılmış haldedir. – Örneğin bir amip hücresinin tüm yüzeyi çevre ile temas halindedir. Ağız Değişim-Alışveriş Değişim-Alışveriş • Tüm canlı hücreler su ortamı ile sarılmıştır böylece gerekli materyallerin alışverişi gerçekleşebilir. Değişim-Alışveriş Sindirim Boşluğu 1 Dokular • İnsan gibi, gelişmiş vücut formuna sahip hayvanlar içinde aynı problem söz konusudur. – Tüm hücreler bir sıvı, su, ile çevrilmelidir – Tüm hücreler dış çevreden gelen gerekli besinlere ulaşabilmelidir. • Gelişmiş yapılı hayvanlar, özel sistemler sayesinde bu alışverişi vücut içerisinde en iyi ve en geniş alanlarda gerçekleştirebilmek için özelleşmiş yapılara, sistemlere sahiptir. • • Simple Squamous Epithelium Kas Doku: Organizmanın hareketinden sorumludur. • Sinir Doku: Duyusal bilgi ve mesajların iletişimini İskelet kasları, düz kaslar ve Kardiyak (kalp) kasını içerir. Epitel Dokunun İncelenmesi Epitel hücreler • Kalp ve Kan damarları • Solunum sistemi Vücudun yüzeyini kaplar Organ ve vücut boşluklarını sarar Sıkı bir şekilde sıralanmış paketlenmiş hücrelerdir Vücut sürekli olarak epitel dokuları, hücreleri yeniler • sağlayan, organizmanın dış-iç çevreleriyle olduğu kadar; organizma içinde organların haberleşmesine imkan verir. Başlıca Sinir dokusu beyinde, omur ilikte ve sinirlerde bulunur. Organlar epitel doku ile kaplanır: – – – – Bağ Doku: Vücut yapılarına bağlanmak ve desteklemektedir. Örn. Tendonlar, kemikler, kan, vd. – Bir doku, benzer özellikleri taşıyan, benzer yapıdaki hücreler topluluğudur. Bu hücreler birlikte belirli fonksiyonları yerine getirir. Epitel Doku • Epitel doku yani epithelium Epitel Doku - Epithelium: Kan damarları içermeyen, vücudun dış yüzeyini ve iç boşluklarını kaplayan ve de organların dış ve iç boşluklarını saran özelleşmiş bir dokudur. Örn. Deri yüzeyi, İnce bağırsağın iç yüzeyi. • Bir çok, çok hücreli hayvanda hücreler dokular halinde gruplanmıştır. • Sindirim sistemi Epidermis • Genitoüriner sistem • Hücrelerin şekline göre sınıflandırılabilir: Squamous (düzleşmiş yassılaşmış hücreler), Kübik (kübik yapılı hücreler), ve Columnaruzun (silindirik uzun hücreler). • Hücrelerin dizilişlerine göre sınıflandırılması: Basit, tek sıralı; Stratified, iki ya da daha fazla sıradan, tabakadan oluşan; Pseudostratified Columnar, tek sıra hücre çekirdeği pozisyonuna göre stratified gibi görünür; Transitional, özel düzenleme, farklı şekildeki hücrelerin kombinasyonu. Simple Cuboidal Epithelium Simple Columnar Epithelium (Örn. Böbrek tübülleri, bazı salgı bezleri) (Örn. İnce barsaklar) Örn. İnsan akciğerleri, endotelyum-kan/lenf damarları, mezotelyum – seröz membran/mezenteri). 2 Stratified Squamous Epithelium (Örn. Özofagus, ağız içi, dil, vajina vb. gibi ıslak yüzeylerde bulunur.) Pseudostratified ciliated columnar epithelium Transitional epithelium (Uroepithelium) (Örn. Soluk borusu, Trakea) (Örn. İdrar torbası ve idrar kanalları) 3
