türk kızılayı`nın tarihi - Sağlik Ve insan Dergisi İnsan sağlığı Ve

kapakkonusu
TÜRK KIZILAYI’NIN TARİHİ
148 yıldır insanlığa hizmet veren Kızılay, Osmanlı İmparatorluğu’nun girdiği savaşlarda yaralanan askerlere
hiçbir ayrım gözetmeksizin yardım
etmek için “Osmanlı Yaralı ve Hasta
Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla
11 Haziran 1868 tarihinde Dr. Marko
Paşa, Dr. Abdullah Bey, Kırımlı Aziz
Bey ve Serdar-ı Ekrem Ömer Paşa’nın
girişimleriyle kuruldu.
Dernek, 1923’te “Türkiye Hilali Ahmer
Cemiyeti”, 1935’te Türkiye Kızılay Cemiyeti”, 1947’de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır. Kuruluşa “Kızılay”
adını Ulu Önder Atatürk vermiştir.
Kızılay, ihtiyaç anında dayanışmanın,
ıstırap anından şefkatin, farklılıklar
karşısında hoşgörünün, savaşın en
kızgın anından insancıllığın, merhametin, tarafsızlığın ve barışın simgesidir.
Kızılay, 1876 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’na
kadar geçen sürede, Türkiye’nin taraf olduğu tüm savaşlarda, cephe
gerisinde kurduğu hastaneler, hasta
10
SAĞLIK ve İNSAN / EKİM 2016
taşıma servisleri, donattığı hastane
gemileri, yetiştirdiği hemşireler ve
gönüllü hasta bakıcılar aracılığıyla
savaş alanında yaralanan ve hastalanan on binlerce Mehmetçik’in
yardımına koşmuştur. Ayrıca I. Meşrutiyetin ilanından sonra İstanbul’da
görülen büyük kolera salgınından
bu yana, yurdumuzda meydana gelen doğal afetlerde felaketzedelerin
bakımını, barınma ve beslenmelerini
sağlamıştır.
Türkiye’nin taraf olmadığı savaşlardan kaynaklı acıları dindirmek için de
tüm varlığıyla çalışan Türk Kızılayı, Birinci Körfez Savaşı’ndan etkilenen ve
ülkemize geçmek zorunda kalan on
binlerce mülteciye hizmet vermiş; Afganistan, Bosna-Hersek ve Irak’ta savaştan etkilenen insanlara yardım eli
uzatmıştır. Kızılay, Somali ve Filistin
başta olmak üzere çatışmalarda zarar
gören sivil halka Türk Halkının sıcacık
dost elini uzatmanın yanı sıra, doğal
afetlerden etkilenen çeşitli ülkelere
de nakdi yardım yapmıştır.
Toplumsal dayanışmayı sağlamak,
sosyal refahın gelişmesine katkıda
bulunmak, yoksul ve muhtaç insanlara barınma, beslenme ve sağlık yardımı ulaştırmak gibi önemli görevler
üstlenen ve birçok konuda da öncü
olan Türk Kızılayı; kan, afet müdahale,
sağlık, sosyal yardım, gençlik ve eğitim alanlarında hizmetler sunmaktadır.
Tüm bu özellikleri ile Türk Kızılayı,
ülkemizin en yaygın, en etkin ve en
güçlü organizasyon yapısına sahip
sivil toplum kuruluşudur.
Türk Kızılayı ulusal ve uluslararası çalışmalarını bağlı bulunduğu Uluslararası Kızılay-Kızılhaç Hareketi’nin benimsemiş olduğu 7 temel ilkeye göre
yürütmektedir. Bunlar: İnsancıllık, Ayrım Gözetmemek, Tarafsızlık, Bağımsızlık, Hayır Kurumu Niteliği, Birlik
ve Evrenselliktir. Görev ve yetkilileri
ulusal ve uluslararası yasalarla belirlenmiş olan Türk Kızılayı ülkemizdeki
Kızılay adını ve amblemini kullanma
yetkisine sahip tek kurumdur.
Birçok alanda faaliyet gösteren,
milyonların yarasına merhem olan
Kızılay, üzerine düşen görevi en iyi
şekilde yaptığı için bugünkü gücüne
ulaşmıştır.
Türk Kızılayı Neler Yapıyor?
Türk Kızılayı, ülke çapında yaygınlaştırdığı afet müdahale ve afet lojistik
sistemleri ile dünyanın en iyi afet örgütlenmelerinden birine sahiptir.
Türk Kızılayı, yurt içinde meydana
gelen doğal afetler sonrasında afetzedelere acil beslenme hizmeti verir.
Acil barınma konusunda ise devletin
ilgili kurumlarının yanında yardımcı
rol üstlenir. Afet müdahale ve afet
lojistik sistemlerini ülke çapında yaygınlaştıran, bu ağ ile dünyanın en iyi
afet örgütlenmelerinden birine sahip
olan Türk Kızılayı, 8 Bölgesel ile 25
Yerel Afet Müdahale ve Lojistik Merkezleri sayesinde en kısa sürede afet
alanına ulaşır. Afet sonrası bölgedeki
acil ihtiyaçları karşılayan Türk Kızılayı,
beslenme alanında ise Mobil Ekmek
Fırını, Mobil Mutfak ve Mobil İkram
Araçları ile kaliteli ve hızlı hizmetle
afetzedelerin yanında olur. Ankara ve
Erzincan’da çadır işletmesi ve üretim
atölyesi bulunan Türk Kızılayı, yurt içi
ve yurt dışı insani yardım çalışmalarında uzun süreli kullanılabilen afet
çadırlarının yanı sıra ihtiyaca yönelik
özel çadırlar da üretmektedir.
Göç ve Mülteci Hizmetleri
Türk Kızılayı ülkemize sığınan geçici
koruma altındaki kişilerin barınma,
beslenme, sağlık, eğitim ve diğer
ihtiyaçlarının karşılanmasında ilgili
kamu otoritelerine yardımcı rol üstlenir. Özellikle son beş yıldır Suriye’deki
iç karışıklıktan dolayı ülkemize sığınan ve bugün 24 kampta misafir
edilen Suriyelilerin barınma, beslenme ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında kamu kurumlarına destekte
bulunur. Paydaşlarının ve bağışçılarının destekleri ile kamplarda barınan
sığınmacıların yaşam koşullarının
iyileştirilmesine yönelik Kızılay Kart,
Çocuk Dostu Alanlar gibi projeler geliştirir. Şehirlerde zor koşullarda yaşayan Suriyelilere yönelik gıda, kıyafet
yardımlarının yanı sıra Toplum Merkezleri aracılığı ile meslek edindirme,
Türkçe dil kursları, çocuk ve annelere
yönelik psikososyal destek programları uygular. Ayrıca 9 sınır üstü noktasından Suriye içlerine insani yardım
malzemesi gönderir.
Türk Kızılayı son 10 yılda 78 farklı ülkede doğal ve insan kaynaklı afetlere
müdahale etmiş, kuruluşundan bugüne 137 ülkeye yardım eli uzatmıştır.
Dil, din, ırk ayrımı gözetmeden çalışmalarını sürdüren Türk Kızılayı, dünyanın farklı bölgelerinde milyonlarca
insana yardım eli uzatır. Her geçen
gün insani yardım alanında yürüttüğü yardım çalışmaları ile kapasitesini
artıran Türk Kızılayı, insani yardım çalışmalarında küresel bir aktör haline
gelmiştir. Türk Kızılayı son 10 yılda 78
farklı ülkede doğal ve insan kaynaklı
afetlere müdahale etmiş, ihtiyaç sahiplerinin barınma ve beslenme gibi
temel ihtiyaçlarını karşılamıştır. Türk
Kızılayı, Filistin, Sudan, Endonezya,
Sri Lanka, Kırgızistan, Kosova, Somali, Pakistan gibi ülkelerde insani
yardım faaliyetlerinin yanı sıra pek
çok kalıcı refaha yönelik çalışmalara
imza atmıştır. İhtiyaç sahibi ülkelerdeki projelerini konut, okul, toplum
merkezi, ibadethane, kamu tesisleri
inşası, geçim kaynaklarının temini ve
desteklenmesi, sağlık, eğitim, sosyal
yardım, tarım ve sulama gibi alanlarda yoğunlaşmıştır.
İlk Yardım Merkezileri
Türk Kızılayı, insanların acil durumlar
karşısında doğru bilgi ve beceriyle
gereken ilk yardım müdahalesini yapabilmelerini hedefler. Bu kapsamda
Şubeleri bünyesindeki 33 İlk Yardım
Merkezi ile eğitim programları düzenler. Bu güne kadar 100.000’den
SAĞLIK ve İNSAN / EKİM 2016
11
fazla insana ilk yardım eğitimi veren
Türk Kızılayı, toplumda ilk yardım bilincinin yaygınlaştırılması amacıyla
farkındalık projeleri yürütür.
Eğitim ve Gençlik Hizmetleri
Toplumda Kızılaycılık ve yardımlaşma
kültürünün yaygınlaşması adına eğitim çalışmaları hayata geçiren Türk
Kızılayı, afet zararlarını azaltma ve
afetlerden korunma, kişi ve toplum
sağlığı gibi birçok konuda kurumsal
ve toplumsal bilinci artırmaya yönelik eğitim programları gerçekleştirir.
İlköğretim çağındaki öğrencilere ve
öğretmenlere yönelik, toplumu afetler konusunda bilinçlendirmek, güvenli bir yaşam ve afet zararlarından
korunma yöntemleri konusunda farkındalığı artırmak amacıyla “Kızılay ile
Güvenli Yaşamı Öğreniyorum” projesini yürütür. Türk Kızılayı gençlik hizmetleri kapsamında Şubeleri ile birlikte kamp ve burs hizmeti sunar. Türk
Kızılayı kendi olanaklarıyla tatil yapamayan öğrenciler için yurdun çeşitli
illerinde “Gençlik Kampları” organize
eder. Gençlik Kolları, Üniversite Kulüpleri-Toplulukları aracılığıyla gençlerde
Kızılaycılık kültürünün yaygınlaşması
yönünde çalışmalar yürütür.
Kan Bankacılığı Çalışmaları
Türk Kızılayı olarak yürüttüğümüz
çalışmalardan biri de “Ulusal Güvenli
Kan Temini” programı. 2005 yılından
bu yana yürüttüğümüz bu hayati
çalışmanın sonuçları bizi gururlandırıyor, umutlandırıyor, motive ediyor.
342 bin 146 ünite kan bağışının alın-
dığı 2005 yılından bu yana çok ciddi
mesafeler aldık ve 2015 yılı sonu itibariyle 1 Milyon 937 bin 327 ünite
kan bağışına ulaştık. Önümüzdeki
birkaç yıl içinde ise ülkemizin ihtiyacı
olan kanın tamamını karşılamış olacağız. Yapılanmamızı bu hedefe ulaşmak için güçlendirdik. Şu an 17 bölge
kan merkezi, 65 kan bağış merkezi ve
mobil kan bağışı araçlarıyla ülkemizin dört bir tarafında kan bağışı alımı
çalışmaları yürütüyoruz.
Sadece teknik anlamda değil insan
kapasitesi anlamında da önemli mesafeler aldık. Bölge kan ve kan bağış
merkezlerimizin sayısı arttıkça personel sayımızı artırdık. Kurum içi eğitimlerimizi ise günün şartlarına göre
düzenledik. Ayrıca vatandaşlarımızın
kan bağışına daha fazla ilgi göstermeleri, bağışta bulunmaları için tanıtım çalışmalarımızı kesintisiz sürdürüyoruz. Tüm bunların sonucunda
kan bağışı konusunda dünyanın en
iyi kuruluşlarından biri olduğumuzu
rahatlıkla söyleyebilirim.
Vatandaşlarımızın Kan Bağışlama
Konusundaki Davranışları
Kan ve kan bileşenlerinin en güvenli
ve hızlı şekilde hastanelere ulaşma
sürecini koordine ederken diğer yandan ülkemizin her tarafında gerçekleşen kan bağışçısı kazanımı çalışmalarına da büyük önem veriyoruz.
Güvenli Kan Temini Programının en
önemli unsuru olan güvenli ve düzenli kan bağışçısına ulaşabilmek
adına ulusal ve yerel çalışmaları sürekli olarak devam ettiriyoruz. Bu
çalışmaların en başında dolaylı ve direkt yoldan yapılan eğitimler olduğu
söylenebilir. Kan Bağışı Merkezlerinde kan bağışı kampanyaları düzenlenerek birebir bağışçı adaylarına ulaşmak, kurum ve kuruluşlarla yapılan
görüşmeler neticesinde çalışanlara
yönelik bilgilendirme çalışmaları kan
bağışı konusunda farkındalığı her geçen gün artırmaktadır. Çalışmalarımızın yansımasına her geçen gün artan
kan bağışı sayıları ile görmekteyiz.
TÜRKKÖK Projesi’nin Detayları
Kök hücre nakli tedavisi bekleyen
hastalar için Sağlık Bakanlığı ile
önemli bir projeye imza attık: TÜRKÖK. 2014 yılının son birkaç ayında
başlangıcını yaptığımız Türkiye’nin
uygun ilik arayışında yurt dışına bağımlılığını ortadan kaldıran TÜRKÖK
projesi, iki yılda sınırları aştı dünyaya
model oldu.
Proje kapsamında kan bağışında bulunan vatandaşlarımıza TÜRKÖK bünyesindeki Kemik İliği Bankası için kan
örneği bağışlamak isteyip istemedikleri sorusunu yöneltiyoruz. Cevabı
“evet” olan vatandaşlardan aldığımız
numune kanı Sağlık Bakanlığı’nın
merkezi laboratuvarlara gönderiyoruz. Şu ana kadar 160.000’den fazla
hayırsever kemik iliği vericisi olmayı
kabul etti, dünyaya umut oldu. Başta
Amerika, Belçika Avusturya ve Hindistan olmak üzere çeşitli ülkeler sıraya girerek Türkiye’den tarama talep
etti. Yurt dışından 14 uygun eşleşme
bile tespit edildi. Mevcut gönüllü kök
hücre bağışçılarından 149 başarılı nakil gerçekleşti. Bundan sonraki aşamada ise 500.000 bağışçıyı sisteme
dahil etmek, kayıtlarını oluşturmak
istiyoruz. Gönüllü verici adaylarının
kazanımında, Kan ve Kan Ürünleri
Kanunu çerçevesinde mevcut yaklaşık 4.500.000 kişilik bağışçı veri tabanından da yararlanacağız.
Ayrıca insan plazması hammadde
olarak kullanılarak birçok hastalığın tedavisinde kullanılacak plazma
ürünleri elde edilmesine ilişkin projenin hazırlık çalışmaları ise devam
ediyor. Plazma ürünlerinin üretilebilmesine ilişkin çalışmaların hayata
geçirilmesi neticesinde yerli üretimin
gerçekleştirilmesi ve hatta ihraç edilmesi mümkün olacak.
12
SAĞLIK ve İNSAN / EKİM 2016