6(5ú 25*$1ú=( 6$1$<ú %g/*(6ú 0h`h5/høh
advertisement
.$<6(5ú25*$1ú=(6$1$<ú %g/*(6ú0h'h5/høh KÜMELENME RAPORU FABRiKASYON METAL ÜRÜNLER UR-GE PROJESi “ Kayseri O.S.B. İşin, liyakatin, birlikteliğin, kardeşliğin ve kalkınmanın merkezi “ .$<6(5ø25*$1ø=( 6$1$<ø%g/*(6ø 0h'h5/höh KÜMELENME RAPORU & FABRiKASYON METAL ÜRÜNLER UR-GE PROJESi TAKDİM Değerli Sanayicilerimiz; Türkiye’nin kalkınmış ve güçlü, insanları mutlu ve huzurlu, evrensel standartları yakalamış, dünyada sözü geçen, büyük ve güçlü bir ülke olmasında, ekonomimizin bugünlere gelmesinde, girişimcilerimizin, sanayicilerimizin önemli rolü olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Hükümetimizin belirlemiş olduğu 2023 hedeflerini yakalamak, kalkınma ve gelişmemizi bundan sonra daha yüksek seviyelere taşımak, yatırım, üretim, istihdam ve ihracata dayalı büyümesinin kaçınılmaz olduğu aşikârdır. Pek tabii olarak, bunun için güçlü bir özel sektöre ihtiyar vardır. Sadece olanı değil, olmayanı getirmeyi de amaçlamalıyız. Artık kendi içime kapanayım, kendi yağımla kavrulayım dönemi sona ermiştir. Artık, sorunlarımızı cesaretle çözmek ya da çözüyormuş gibi görünüp ertelemek arasında bir tercih yapmalıyız. Yani beraber çalışabilecek ortak bir akıl varsa, başarı bunun peşinden gelmektedir. Güçlü bir kümenin parçası olan işletme, tek başına hareket eden işletmelerden daha hızlı büyür. Çünkü güçlü bir küme, bir işletmenin en iyi yaptığı işe odaklanmasını kolaylaştırır. Keza, uzman tedarikçilerin, uzman işgücünün ve destek kuruluşların olması da işletmenin rekabetçi konumunda ilerlemesine imkân sağlar. Sektörel kümelenmedeki asıl amacı ise; işletmelerimizin dayanışma ve işbirliği imkânlarının güçlendirilmesi, ortak iş yapma kültürünün geliştirilmesi, kalite anlayışının daha etkin hale getirilmesi, yurtiçi ve yurt dışında araştırma, inceleme, iletişim ve etkileşim faaliyetlerinin beklenen seviyede olması, kurumsal yönetim ve markalaşma kültürünün geliştirilmesi, firmalarımızın rekabet gücünün ve yeteneklerinin daha artırılması, kümelenme sayesinde bölgesel ve uluslararası rekabetin elde edilmesi … şeklinde kısaca özetleyebiliriz. Değişimi hisset – dönüşüme ortak ol prensibinden hareketle Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Yönetimi olarak; firmalarımızın istifadelerine sunulmak üzere uzmanlarımız tarafından büyük bir özveri ile, konu başlıkları ve yukarıda belirtilen hususlar da dikkate alınarak “ Kümelenme Raporu “ adı altında bir kitapçık hazırlanmıştır. Çok yararlı bilgilere ulaşılacağı ümidi ile, huzurlu, başarılı ve bereketli çalışmalar dileriz. Kayseri OSB’yi; “İşin, liyakatin, birlikteliğin, kardeşliğin ve kalkınmanın merkezi“ haline hep birlikte getireceğiz inşallah. Gün, işbirliği ve güç birliği günüdür. Yönetim Kurulu Adına Tahir NURSAÇAN Yönetim Kurulu Başkanı Takdim Kümelenme Yaklaşımı / Tanımı 04 Kümelenme ve Rekabet 05 Kümelenme Yaklaşımının Tarihçesi 06 Ahilik Ve Kümelenme 07 Kümelenme Süreci Ve Tipolojisi 08 Kümelenmenin Etkileri 11 Dünyada Kümelenme Yaklaşımı 12 Türkiye’de Kümelenme Yaklaşımı / Tarihçesi 15 Türkiye’de Kümelenme Teşvikleri 16 Türkiye’de Kümelenme Modelleri 18 Kayseri İli Kümelenme Yaklaşımı / Rekabet Endeksi 21 Kayseri İli Kümelenme Potansiyeli 27 Kayseri İli Kümelenme Projeleri 27 Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi 28 Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (Ur-Ge) Desteği 28 Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi: Neredeyiz? 34 Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi Amaç Ve 35 Hedefleri Hedefler 35 Kaynakça 37 KÜMELENME YAKLAŞIMI Kümelenme Tanımı Sektörel, bölgesel ve yerel rekabet gücünü artırıcı bununla birlikte kalkınma modeli olarak bilinen kümelenme; • Birbirlerine katma değer ekleyen üretim zinciri ile bağlı, • Karşılıklı bağımlı tedarikçileri de içeren firmalar, • Üniversiteler, araştırma kurumları, mühendislik şirketleri gibi bilgi üreten kurumlar, • Acenteler, danışmanlık şirketleri, bankalar, sigorta şirketleri gibi destekleyici kurumlar, • Müşteriler, • Kümelenmeyi destekleyen ilgili kamu kurumları, • Sektörle ilişkili sivil toplum kuruluşları, • Yerel yönetimler, • Sektörle ilişkili medya kanalları ve kontrol ile standartları düzenleyen kuruluşlar tarafından oluşturulmuş ağ ve bunların coğrafi bir alanda yoğunlaşmaları olarak tanımlanmaktadır. Kısaca kümelenme; yakın bölgelerde ve benzer faaliyet alanlarında, birbiriyle işbirliği içerisinde olan ve aynı zamanda rekabet edebilen, birbirleri ile alakalı firmaları ve onları destekleyici kuruluşları bir araya getiren oluşumdur. 04 KÜMELENME VE REKABET Kümelenme yaklaşımının temelinde sektörel rekabetçilik gücünün artırılması vardır. Neticede kümeyi oluşturan kurum, kuruluş ve kişileri bir arada tutan yasal zorunluluklar değildir. Diğer taraftan rekabetçilik birçok değişkeni bünyesinde barındırmakta olup kaliteye, hıza, teknik üstünlüğe, hizmet ve ürün farklılaşmasına dayanmaktadır ve verimlilikle birlikte inovasyonu tetikleyen kümelenmenin doğal bir sonucu olarak gelişmektedir. Nitekim kümelenmenin esas amacı; firmaların hızlı bir şekilde pazara girebilmeleri, bilgiye çabuk ulaşmaları, finansman sağlayabilmeleri, Ar-Ge, üretim ve pazarlama ortak hareket etmeleri, riski dağıtmaları, ihracatlarını artırmaları, bölge ekonomisini geliştirmek için birbirleri ve diğer kuruluşlar ile sistematik olarak iş birliği kurmalarıdır. Firmalar bu şekilde rekabet avantajı elde etmenin iki koşulu olan düşük fiyat ve yüksek kalite farklılaşmış ürün ile gerek yurt içi ve yurt dışı pazarlarda faaliyetlerini arttırırken, bölgenin uluslararası rekabetçiliğinin gelişmesine önemli katkılar sunabilecektir. Kümelenmeler bulundukları coğrafi bölgelerin rekabet avantajını üç şekilde geliştirmektedir (Alsaç, 2010). Kümelenmeler rekabet avantajını; • Kümede yer alan işletmelerin mevcut verimlilik düzeylerini yükselterek, • Küme katılımcılarının yenilik kapasitelerini artırarak, • Kümelenmelerin büyümesini sağlayacak yeni iş kurulmasını teşvik ederek geliştirirler. alanlarının 05 KÜMELENME YAKLAŞIMININ TARİHÇESİ Ekonomik faaliyetlerin küreselleşmesiyle birlikte temel girdi ticaretinin yaygınlaşması doğal kaynak, hammadde ve ucuz işgücü gibi temel girdilere dayalı rekabet gücünü sona erdirmiştir. Bu noktada rekabetin tanımı da; maliyet unsurlarından inovasyon yani yenicilik ve verimlilik merkezde olacak şekilde daha geniş bir çerçevede ele alınmaya başlanmıştır. Avrupa’ da özellikle İtalya’da 1960 ve 70’lerdeki belli endüstriyel bölgelerde yoğunlaşmış teknolojik ve stratejik olarak işbirliği yapmaya eğilimli küçük firmaların bulunduğu bölgelerin gelişmesi ve gerek ulusal gerekse uluslararası rekabet gücünün artması 1990’lı yıllarda bugünkü anlamında kümelenme kavramının ortaya konulmasını sağlamıştır (Eraslan ve Güngören, 2013). Kümelenme kavramındaki en büyük ilerleme Milletlerin Rekabetçi Avantajları adlı çalışması ile o zamana kadar herkesçe kabul gören, çeşitlendirilmiş ekonomileri teşvik eden, hâkim yerel kalkınma hedeflerinin tersine, endüstriyel kümelenmelerin gücüne vurgu yapmak suretiyle, uzmanlaşmayı savunan Michael Porter ile gerçekleşmiştir. “Kümelenme birbiriyle bağlantılı olan işletmelerin ve kurumların belirli yerlerde coğrafi olarak yoğunlaşmalarıdır. Kümelenmeler, rekabet açısından önemli olan birbiriyle bağlantılı endüstrileri ve diğer kurumları içine alır. Bunlar bileşen, makine ve hizmet sağlayan ihtisaslaşmış tedarikçileri ve ihtisaslaşmış altyapı sağlayıcılarını kapsar. Kümelenmeler genelde dikey olarak tedarik kanallarını ve müşterileri, yatay olarak tamamlayıcı ürünler üretenleri ve yetenekleri, teknoloji veya ortak girdi kullanımı yönünden ilgili olan sanayilerdeki işletmeleri kapsayacak şekilde genişler. Son olarak, kümelenmeler kamu kurumları ve üniversiteler, standart belirleyici ajanslar ve danışmanlar, mesleki eğitim kurumları ve sendikalar gibi ihtisaslaşmış eğitim, öğretim, araştırma, bilgi ve teknik destek sağlayan diğer kurumları kapsar. Bir kümenin coğrafik kapsamı tek bir şehir, eyalet veya ülke olabileceği gibi komşu ülkelerde olabilir .” Michael Porter 06 Michael Porter’ın Elmas Modeli Porter’ın tanımı çerçevesinde; özellikle geleneksel imalat faaliyetlerinin belirli alanlarda günümüz kümelenme yapılanmalarına benzer şekilde faaliyette bulundukları ve yüzyıllardır çağdaş kümelenmelere neredeyse eşdeğer teşkilatlanma yapısı ile Devlet İlgili ve Firma Stratejisi ve Rekabet Yapısı Kümelenme Talep Koşulları hareket ettikleri görüşü hakimdir. Ahilik ve Kümelenme XIII. Yüzyılın başlarından itibaren Ahilik Tipi Sosyoekonomik Teşkilatlanma ve Üretim Modeli yapılarının günümüz rekabetçi kümelenme yapılanmalarına son derece benzerlik arz ettiği görülmektedir. Ahilik, XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıla dek uzun bir süre Anadolu ve Balkanlarda yaşayan Müslüman-Türklerin hem sanat ve meslek alanlarında yetişmelerini, hem de ahlaki yönden gelişmelerini sağlayan sosyal ve ekonomik örgütlenme tipi olarak öne çıkmaktadır. Ahilik ile birlikte henüz XIII. yüzyılın başlarında Kayseri’de esnaf üretiminden kümelenmeye dayalı üretim sistemine geçilmeye başlanmış, Kayseri, Konya ve Kırşehir iktisadî coğrafyasında merkezileşen bir sanayiyapısının temelleri oluşturulmuştur. (Eraslan ve Güngören, 2013). “Birlikte rahmet, ayrılıkta azap vardır” Hadis-i Şerif 07 Kümelenme Süreci ve Tipolojisi Belirli bir coğrafi bölge içinde aynı sektörde pek çok firmanın varlığı “yığın” olarak adlandırılmaktadır. Aynı bölgede ve sektörde faaliyet gösteren pek çok firmanın yığından ziyade küme olarak adlandırılması için firmalar ve onların ihtiyaçlarına hizmet eden kurumlar arasında bilinçli ve sürekli bir işbirliği olması gerekmektedir. Bu bağlamda dört temel kümelenme evresinden bahsedilmektedir. Yığınlar • Belirli bir coğrafi bölge içinde aynı sektörde pek çok firma vardır. • Firmalar işbirliği için bir araya gelme girişiminde bulunmamıştır. Başlangıç Düzeyinde-Yeni Oluşan Kümeler • Firmalar arası işbirliği oluşmaya başlamıştır. • İşbirliği yapısal değildir. • Gelişim yolunda analiz çalışmalarının yürütüldüğü ihtiyaçların ve stratejilerin belirlendiği evredir. Gelişen Kümeler • Küme tanımı yapılmıştır. • İleri düzey analizler gerçekleştirilmiştir. • Gelişim için alternatif finansman kaynakları kullanılmaktadır. • Küme ulusal düzeyde otorite haline gelmiştir. Olgun Kümeler • Küme kendi içinde finanse olabilmektedir. • Uluslararası düzeyde otorite haline gelmiştir. • Sürdürülebilirliği kanıtlanmıştır. • Kendi alt kümelerini oluşturmaya başlamıştır. 08 Kapsamlarına Göre Kümelenme Tipleri Yerel Kümeler Bulundukları coğrafi bölge kapsamında yerel nüfusun ihtiyacını karşılamak için gerekli ürün ve hizmetleri üreten kümeleridir. Dışa Dönük Kümeler Diğer bölge ve uluslarla rekabet eden ürün ve hizmet üreten, ulusal veya küresel çapta rekabet avantajı sağlayan yenilikçi kümelerdir. Kaynağa Dayalı Kümeler Belirli doğal kaynağı ile öne çıkan coğrafi bölgelerde kurulan ve ilgili doğal kaynak üzerine üretim ve hizmet sağlayan kümelerdir. 09 İlişkilerine Göre Kümelenme Tipleri Dikey Kümeler Tedarik zincirlerinde gözlenen, doğrudan alıcı ve satıcı ilişkisinin yansıtıldığı tipik dikey ilişkidir. Bu tarz ilişkiler ve tedarik zincirleri genellikle büyük şirketlerin etrafında gerçekleşmektedir. Yatay Kümeler Aynı veya benzer müşteri yapısı, benzer teknoloji kullanımı, birbirlerine yakın dağıtım kanalları, ortak işgücü niteliği, benzer kaynak gereksinimi, ortak altyapı ihtiyacı ile birbirlerine bağlı firma ve firma grupları arasındaki yatay ilişkilerdir. 10 Kümelenmenin Etkileri Kümelenme köklü değer sistemleri yaratan yerel bir kalkınma sürecidir (Steinle ve Schiele, 2002). Kümelenme esas olarak bölgesel kalkınma, girişimcilik, inovasyon ve sanayi politikalarını birleştiren kapsayıcı bir yapılanmayı temsil etmektedir. Bu bağlamda kümelenmenin ekonomik kalkınma ve gelişime etkisi aşağıdaki gibi ifade edilmektedir. • İhtiyaç duyulan üretim faktörlerinin daha uygun koşullarda temin edilmesine olanak sağlayarak firmalara maliyet avantajı kazandırır. • Ölçek ekonomisinden faydalanılarak maliyetlerin düşürülmesini sağlar. • Ürün kalitesi, verimlilik ve istihdamı arttırır. • Firmaların yurt içi ve yurt dışı satışlarının artmasını sağlar. • Yenilik ve teknolojilerin hızla yaygınlaşmasını sağlar. • ARGE, pazarlama faaliyetlerinin gelişmesine olanak tanır. • Finansal kaynaklara ulaşımı kolaylaştırır. • Rekabet avantajı ile bölgesel kalkınmayı ve bölge ekonomisini destekler. • Ortak gereksinim ve menfaatler için iş birliğinin gelişmesini sağlar. • Bölgeyi yatırımcılar için ilgi merkezi haline getirir. • Üniversite ile sanayi işbirliğini destekleyerek inovasyon ve ARGE faaliyetlerinin sürdürülebilir olmasını sağlar. • Yeni faaliyet ve girişim sayısını arttırır. • Teşvik ve hibelerden yararlanma olanağını kolaylaştırır. • Destekleyici eğitim ve danışmanlık faaliyetlerini geliştirir. 11 DÜNYADA KÜMELENME YAKLAŞIMI Kümelenme yaklaşımının sadece bölgesel değil, aynı zamanda ulusal ölçüde rekabet gücünü geliştirici bir yapılanma olarak belirmesinin ardından, birçok ülkenin makro politikalarında sektörel kümelenme öncelik olarak yer bulmuştur. Neticede kümelenme politikalarının etkisi ile dünya genelinde başta gelişmiş ülkelerde olmak üzere öne çıkan pek çok kümelenme modeli oluşmuştur. Silikon Vadisi 1990’ların sonlarına doğru, bazı başarılı bilgisayar teknolojisi üzerine çalışan şirketler Kaliforniya’nın Silikon Vadisi adı verilen bölgesinde ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu durum, bu sektörde yeni şirketler kurmak isteyen yatırımcıların da Silikon Vadisi’ne kaymasına yol açmıştır. Bu sektöre yeni başlayacak firmaların sayısı Silikon Vadisi’nde artmaya başlayınca finans kuruluşları da Silikon Vadisi’nde yerini almıştır. Böylece sektöre yeni başlayacak daha çok girişimci Silikon Vadisi’nde faaliyetlerine başlamıştır. Bir başka deyişle, hem kredi sağlayıcılar hem de kredi alıcılar Silikon Vadisi’nin etrafında küme modelini oluşturmuştur. Dijital Medya Şehri 1990’ların sonlarında Seul şehrinde kurulan Digital Media City (DMC) Seul’un hızla büyüyen multi-medya, bilgi teknolojisi ve eğlence endüstrilerinde faaliyet gösteren firmalara büyümeleri konularında yardımda bulunmuştur. DMC küresel iş dünyasında Seul’un önemli bir ticari gücü olarak büyümüştür. Kendi bünyesinde yer alan dijital medya ile alakalı ileri teknoloji alanında faaliyet gösteren firmalar ortaklıklar oluşturmaya başlamıştır. Bu durum bölgedeki insani ve sosyal sermayeyi arttırmıştır. Böylece DMC Seul şehrinde bulunan sektörle ilgili (küçük ölçekli internet, oyun ve telekomünikasyon bazlı) 10000 firmanın yenilenme çalışmasına destek olmuştur. Bunların yanında vergi teşvikleri DMC’ye olan ilgiyi arttırmış ve daha çok firma ve yatırımcıyı çekmiştir. Bu nedenlerle DMC birçok firmayı, yatırımcıyı ve nitelikli iş gücünü bünyesinde barındıran bir küme modeli haline gelmiştir. Londra Bankacılık Kümesi New York şehri gibi Londra da birçok bankanın ve sigorta 12 şirketinin ana merkezini bünyesinde barındırdığı için dünya finans merkezlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. London Stock Exchange, Lloyd’s of London ve Bank of England gibi büyük kuruluşların tümü Londra’da konuşlanmışlardır. 500’den fazla bankanın ofisi şehir içinde yer almaktadır. Bu da finans dünyasının merkezi haline gelmesini sağlamaktadır. Bu durum finansal alanda daha çok şirketin Londra’da ofisler açmasına sebep olmak da ve küme daha da büyümektedir. Toronto Gıda ve İçecek Kümesi Gıda işleme ve içecek sektörü Kanada’daki en büyük üretim sektörlerinden biri olup Toronto ekonomisinde büyük bir yer tutmaktadır. Gıda ve içecek sektöründeki her 1 dolarlık üretim, bölgesel ekonomiye 1,83 dolar olarak geri dönmektedir. Kanada’daki birinci sınıf gıda ve içecek üreticilerinin yarısının genel merkezine ev sahipliği eden Toronto, Kanada’daki gıda sanayisi için önemli bir karar merkezidir. Toronto Gıda ve İçecek Kümesi’nin yıllık cirosu yaklaşık 20 milyar dolar ve üye sayısı 1500’dür. Firmalar arasında Cadbury Schweppes, Campbell Soup, Cargill, Kraft, Nestle, Unilever, Wrigley’s gibi birçok global üretici olsa da firmaların üçte ikisi yıllık 5 milyon dolar altında satış yapan yaş meyve ve sebze işleyicisi KOBİ’lerdir. Nano BioNet NanoBioNet, üniversiteler, araştırma enstitüleri, hastaneler ve şirketler arasındaki iletişimi arttırmak amacıyla Almanya’da kurulmuş bir kümedir. Kümenin odaklandığı konular nanoteknoloji, nanobiyoteknoloji ve farmasötik biyoteknolojinin yanı sıra nanoetik ve nano güvenliktir. Küme üyeleri arasında KOBİ’lerden yerel yönetimlere, üniversite, sivil toplum kuruluşu ve büyük ölçekli işletmeler de dahil olmak üzere oldukça geniş bir üye portföyüne sahiptir. Kümenin ana faaliyetleri arasında teknoloji danışmanlığı, network geliştirme, bilimsel projelerin tanıtımı, fizibilite çalışmaları ve etkinlik organizasyonları yer almaktadır. NanoBioNet Kümesi ileri teknoloji odaklı bir küme olduğundan, teknoloji transferi ve araştırma sonuçlarının ticarileştirilebilmesi gibi ileri teknoloji kümelerine özgü sorunlara odaklanmaktadır. SPRINT SPRINT kümesi Romanya’da, otomotiv sanayi ar-ge’si üzerine odaklanmış bir kümedir. Sektörün tedarik zinciri Romanya’da soğuk savaş yıllarında şekillendiğinden 1989 sonrası Romanya otomotiv sanayi pazar ekonomisinden kaynaklanan oldukça köklü bir değişim sürecine girmiştir. SPRINT Kümesinin ana hedefleri arasında Romanya otomotiv sanayi tedarikçilerinin Avrupa standartlarında Ar-Ge ve ürün geliştirme çalışmaları yürütmelerine yardımcı 13 olmak, Romanya otomotiv tedarikçilerini AB’de yürütülen ar-ge projelerinin sonuçları hakkında bilgilendirmek ve AB araştırma projelerinde Romanya otomotiv tedarikçisi firmaların daha fazla yer almasını sağlamak yer almaktadır. Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi (Computing Competence Kümesi), Finlandiya Uzmanlık Merkezi Programı’nın bir parçası olarak Bilişim ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) toplumun farklı kesimlerine yaygınlaştırılmasını sağlamak, küresel ticaret arenasında BİT tabanlı konseptler ve ürünlerin ticarileştirilmesini arttırmak ve yeni teknolojilerin geliştirilmesini desteklemek amacıyla kurulmuştur. Kümenin ana faaliyetleri arasında küme üyesi firmalara eğitim ve öğretim imkanları sağlamanın yanında bilgi ve iletişim teknolojileri konusunda başlangıç ve risk sermayesi desteği yer almaktadır. Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi, Küresel Kümeler (Global Clusters) projesi kapsamında, uluslararası ticarette büyüme bekleyen Finli KOBİ’ler için bir ticaret eğitim programı geliştirmiştir. Eğitim; çalıştaylar, piyasa ve rakip analizleri ile şirkete özel danışmanlık hizmetini içermektedir. Küme üyeleri, bu program sayesinde Asya’da, Avrupa’da veya Kuzey Amerika’da önemli iş bağlantıları elde etmişlerdir. Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 14 TÜRKİYE’DE KÜMELENME YAKLAŞIMI Türkiye’de Kümelenme Tarihçesi Ülkemizde kümelenme araştırmaları ise 1999 yılında Michael Porter’ın yönlendirmesi ile oluşturulan Orta Doğu Rekabet Stratejileri Merkezi ve Türk özel sektörünün katkıları ile kurulan CAT platformu (Türkiye`nin Küresel Arenada Ekonomik Rekabet Gücü`nün Arttırılması Projesi–Competitive Advantage of Turkey) tarafından başlatılmıştır. CAT platformu kurumsallaşma süreci esnasında bir kuruma dönüşmüştür ve URAK (Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu) ismini almıştır (Akbay, 2014). Ülkemizde kümelenme konusunda özellikle 2000’li yılların başından itibaren çeşitli istatistiki veri toplama ve analiz çalışmaları yapılmıştır. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) ile Devlet Planlama Teşkilatı (şimdiki adı ile Kalkınma Bakanlığı) tarafından yapılan ve 2005 yılında yayımlanan “Türkiye’de Bölgesel Gelişme Politikaları Sektör-Bölge Yığınlaşmaları” isimli çalışmada Türkiye’de sektörlerin hangi Düzey 2 bölgelerinde hangi derecede yoğunlaştığını tespit etmek amacı ile yığınlaşma oranları hesaplanmıştır. Gerçekleştirilen çalışma sektörlerin bölgeler özelinde kümelenme potansiyellerini ortaya koyması açısından önemli bir yer teşkil etmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 20 Ocak 2009’da hazırlanan ve “Kümelenme Güncel” adlı kümelenme bülteninde Şubat 2009 sayısında yayınlanan “Kümelenme Politikası Geliştirme Projesi”, Türkiye’de sürdürülebilir sosyal, çevresel ve ekonomik kalkınma için kapsamlı ve ileriye dönük bir kümelenme politikasının geliştirilmesini hedeflemiştir. Bu yaklaşımdan hareketle hazırlanmakta olan “Kümelenme Strateji Belgesi” Türkiye’de kümelenme politikası için bir çerçeve dokümanı olma niteliği taşımaktadır. Kümelenme Politikası Geliştirme Projesi ile Ankara’da yazılım ve makine; Kütahya, Eskişehir ve Bilecik’te seramik sektörü; Konya’da otomotiv yan sanayi; Mersin’de işlenmiş gıda; Muğla’da yat üretimi; Bursa’da tekstil; İzmir’de organik gıda; Manisa’da elektrikelektronik ve Marmara’da otomotiv sektörleri Türkiye’nin yeni kümelenme politikalarıdır. 15 Gelişmekte Olan Bölgelerde 10 Küme Potansiyeli (2009) Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Gelişmekte olan bölgelerde de 10 küme potansiyeli (Samsun, Çorum, Kayseri, Malatya, Gaziantep, Yozgat, Erzurum, Trabzon ve Kars) ortaya çıkmıştır. Bu bölgelerde kümelenme politikası ve yol haritası çıkartılmamış sadece analizler yapılmıştır. Belirlenen şehirler, belirlenen sektörlerde dünyada söz sahibi konumdadırlar. Türkiye’de Kümelenme Teşvikleri 2008 ve 2009 Yılı Ekonomik Programlarında Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda kümelenme politikası ve destek modeli geliştirileceği, başta organize sanayi bölgelerinde olmak üzere, işletmeler arası işbirlikleri ve kümelenme faaliyetlerinin destekleneceği belirtilmiş, bu süreçte Ekonomi Bakanlığı’nın ( Dış Ticaret Müsteşarlığı) yürüttüğü kümelenme projesinin sonuçlarından yararlanılması gerektiği vurgulanmıştır. Kalkınma Ajansları 5449 sayılı Kanunu çerçevesinde 2009 yılı sonu itibarıyla 26 bölgede Kalkınma Ajansı kurulmuş ve faaliyete başlamıştır. Kalkınma ajansları proje ve güdümlü proje destekleri ile KOBİ’lere, yeni girişimlere ve bölgenin kapasitesini artıracak diğer kurum ve kuruluşlara destek sağlamaktadırlar. Bu durum kümelenme uygulamalarında güçlü bir bölgesel yapıya olan ihtiyacı giderebilecektir. 16 Hazine Müsteşarlığı tarafından uygulanan yatırım teşviklerinde bölgesel öncelikleri dikkate alan sektörel bir destek mekanizması geliştirilmiştir. Bu kapsamda, yeni teşvik sistemi 2009 yılı 15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe girmiş ve Türkiye’de, yeni teşvik sistemine göre illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak bölgesel teşvik uygulamasına başlanmıştır. Bu mekanizma ile bölgelerde öne çıkan sektörler desteklenmekte ve kümelerin gelişmesi için etkin olabilecek bir destek mekanizması sektörel ve bölgesel olarak ortaya konulmaktadır. 2010 ve 2011 Yılı Programlarında, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na kümelere yönelik “Rekabetçilik Programı” geliştirmesi görevi verilirken, Kalkınma Bakanlığı’na ise Türkiye’deki küme çalışmalarına yönelik yönetişim modelinin oluşturulması ve kümelenme çalışmalarına ilişkin bir strateji dokümanın hazırlanması için koordinasyon görevi verilmiştir. 2011-2014 Sanayi Strateji Belgesi’nde, kümelenmenin sanayi politikalarının önemli bir aracı olduğu benimsenmekte ve bu kapsamda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB ve Kalkınma Ajansları’ nın destek mekanizmalarının geliştirileceği vurgulanmaktadır. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kümelenme Destek Programı 24 Ekim 2013’de ilan edilmiştir. Programın Birinci Çağrı dönemi için toplam 30 Milyon TL ödenek ayırılmış, ödeneklerin ilerleyen dönemlerde bütçe ihtiyaçları ölçüsünde arttırılacağı belirtilmiştir. Ülkemizde ayrıca doğrudan kümelenme başlığı altında olmayan ancak bölgesel iş birliklerini ve kümelenmeyi tetikleyici destek programları uygulanmaktadır. Bununla birlikte potansiyeli yüksek olan bölgeler için Kalkınma Ajansları’nca kümelenmeye yönelik özel destek çağrılarına çıkılmaktadır. 2010 yılında yayımlanarak yürürlüğe giren KOSGEB Destek Programları Yönetmeliği kapsamında uygulamaya konulan İş Birliği Güç Birliği 17 Destek Programı ile 2010/8 sayılı “Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” kapsamında Ekonomi Bakanlığı’nca uygulamaya konulan UR- GE Proje Desteği kümelenme üzerine sağlanan en önemli devlet destekleridir. Türkiye’de Kümelenme Modelleri Bugün ülkemizde; Ankara Makine Kümesi, Ankara Yazılım Kümesi, Denizli-Uşak Ev Tekstili Kümesi, Eskişehir–Bilecik-Kütahya Seramik Kümesi, İzmir Organik Gıda Kümesi, Konya Otomotiv Parça ve Aksamları Kümesi, Marmara Otomotiv Kümesi, Mersin İşlenmiş Gıda Kümesi ve Muğla Yatçılık Kümesi gibi birçok başarılı küme faaliyetlerine devam etmektedir. Savunma Sanayi Sektörü (SSS) Kümelenme Analizi ve OSTİM Havacılık ve Savunma Kümesi “Rekabetçilik ve Kümelenme Analizi Çalışması” kapsamında yapılan araştırma, analiz ve sentezler sonucunda savunma sanayi sektöründe kümelenme çalışması yapılmasına karar verilmiştir. Kümelenme analizi aşamasında, OSTİM Organize Sanayi Bölgesi’nde savunma sanayine üretim yapan 77 firma ile görüşülerek veri toplanmış, elde edilen sektör kümelenme haritası geliştirdiği ağ yöntemi ile analiz edilmiş ve bu analizler sonrasında sektörel kümelenmenin yoğunlukları, tedarik zinciri yapıları, merkez ve çevre üyeleri belirlenmiştir. Anket sonuçlarının değerlendirilmesi sonucu sektöre ilişkin sektör haritaları oluşturulmuştur. Ostim Savunma Yan Sanayi Kümelenmesi 01 Temmuz 2008 tarihinde kurulmuş olup küme Ostim Organize Sanayi Bölgesi ve civarında savunma sanayinde faaliyet gösteren KOBİ’lerden oluşmaktadır. GAP Bölgesi Kümelenme Çalışmaları AB-GAP Bölgesel Kalkınma Programı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP) ve GAP İdaresi işbirliği ile yürütülmektedir. Bu program altında faaliyetlerine devam eden GAP-GİDEM projesi kapsamında “yerel ekonomik kalkınmaya” dönük olarak bir dizi kümelenme çalışmaları yapılmıştır. Bu bağlamda, Şanlıurfa ili organik tarım, Diyarbakır ili mermercilik ve Adıyaman ili hazır giyim sektörlerinin kümelenme analizleri yapılmıştır. Adıyaman ili hazır giyim sektörünün kümelenme analizlerinden sonra kümelenme geliştirme çalışmalarına da başlanmıştır. Halen bu çalışmalar yerel paydaşlar ve firmalar tarafından devam ettirilmektedir. Konya Sanayi Odası Kümelenme Çalışmaları Konya Sanayi Odası bünyesinde kümelenme potansiyelini tespit etmek, kümelenme potansiyeli olan KOBİ’lerin ulusal ve uluslararası 18 rekabet gücünü artırmak ve bölgesel düzeyde proje uygulama kapasitesinin artırılmasına katkıda bulunmak amacı ile kümelenme çalışmaları başlatılmıştır. Elazığ Kümelenme Temelli Stratejik Ekonomik Kalkınma Projesi Elazığ Valiliği tarafından “Elazığ Buluşuyor” şemsiye programı kapsamında “Kümelenme Temelli Stratejik Ekonomik Kalkınma Projesi” ile il düzeyinde kümelenme çalışması başlatılmıştır. Proje kapsamında öncelikle Elazığ ili genelinde faaliyet gösteren tüm sektörlerin uluslararası rekabetçilik analizi yapılmış ve yapılan çalışmalar sonucunda mermer ve su ürünleri sektörlerinde kümelenme analiz çalışmalarına başlanmasına karar verilmiştir. Kümelenme analiz çalışması Elazığ Valiliği ile Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası (ETSO) önderliğinde tamamlanmış, kümelenme geliştirme safhasına geçilmiştir. Tarım Gıda Sektöründe Kümelenme Projesi Mersin İl Özel İdaresi’nin Avrupa Birliği fonlarından finanse ederek uyguladığı, toplam bütçesi 1.080.630 Avro olan 36 aylık proje kapsamında, proje ortağı bölgelerin dünya pazarından daha çok pay alması hedeflenmektedir. Projenin hedef kitlesini Mersin, İtalya’dan Emilia Romagna ve İspanya’dan Murcia Bölgelerindeki ve tarımgıda sektörleri oluşturmaktadır. Projenin uygulanma aşamasında Mersin, Avrupa’da gıda sektöründe hizmet veren tüm kamu, sivil toplum kuruluşu, özel sektör kuruluşlarını bir arada toplamak üzere kurulmuş olan Avrupa Gıda Kümeleri Ağına (www.networkfine. net) davet edilmiştir. Bu kapsamda Eylül 2008’de Brüksel’de gerçekleştirilen toplantıya katılım sağlanmıştır. MEDİKÜM “Samsun Medikal Sanayi Kümelenme Derneği” KOBİ’lerin rekabet gücünü artırmak, rekabetçilik anlayışını geliştirmek derneğin ana amacı olarak belirlenmiştir. Dernek, bünyesinde 50 üye bulunmakta ve Samsun’da medikal işkolu kümelenme çalışmalarını yürütmektedir. Merzifon Ankastre Kümelenmesi Merzifon OSB koordinasyonunda 2011 yılı başında küme kurulmuştur Merzifon Ankastre Kümesi, 1000’in üzerinde istihdam sağlayan rekabet seviyelerini geliştiren AR-GE kabiliyetine sahip, uluslararası bağlantıları gelişmiş seviyede olan bir küme oluşumu hedeflenmiştir. Medikal Sanayi Kümelenmesi OSTİM’de faaliyet gösteren sektörlerin uluslararası rekabetçilik düzeyinin araştırılması için yapılan analiz 2007 yılında tamamlanmıştır. Bugün küme 54 firma ve aralarında üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının ve diğer kamu kuruluşlarının bulunduğu 16 çözüm ortağından oluşmaktadır. 19 Eskişehir Bilecik Kütahya Seramik İş Kümesi EBK Seramik İş Kümesi, çevre dostu, enerji açısından verimli ve yenilikçi özellikleriyle dünyanın önde gelen müşteri odaklı seramik iş kümesi olmayı amaçlamaktadır. İAOSB Makine Metal Döküm Kümesi Projenin genel amacı İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nde (İAOSB) makine, metal ve döküm sektörlerinde faaliyet gösteren firmaların rekabetçilik seviyelerinin artırılmasıdır. İzmir Organik Gıda Kümesi “İzmir Organik Gıda Kümelenme Projesi”, organik gıda sektörünün tüm aşamalarını kapsayacak bir çalışma ile sektörün ulusal ve uluslararası rekabet gücünü ve yenilikçilik kapasitesini arttırmak amacıyla uygulanmıştır. Küme, Ege İhracatçı Birlikleri ve Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği işbirliği ve İZKA desteği ile hayata geçirilmiştir. Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Havacılık ve Uzay Kümelenmesi, ülkemiz havacılık ve uzay sanayinin gelişimi için sektöre ihtiyaç duyduğu desteği sağlamak, sektörde yerli katkı payının ve ihracat imkanlarının artırılmasında katkıda bulunmak, ulusal ve uluslararası alanda işbirlikleri kurmak ve sektörün yenilikçi ürünler ve süreçler geliştirmesine destek olmak amacıyla kurulmuş bir kümelenme örneğidir. İnegöl Mobilya Sektörü Kümelenme Çalışmaları İnegöl Mobilya Sanayicileri Derneği (İMOS) 2010 yılında, İnegöl’de varlığını sürdüren mobilya sanayicilerinin işbirliği içerisinde hareket etmenin faydalarından yararlanmaları amacı ile kurulmuştur. Günümüze kadar yaptığı üretim ve çalışmalarla kendi ihtiyaçlarını karşılamakla yetinen İnegöl mobilya üreticileri, bundan sonraki faaliyetlerinde İMOS’un önderliğinde kümeleşmeye giderek hareket etmektedirler. Kümelenme çalışmaları ile aralarında 25 bin metrekarelik fuar alanı 20 oluşturmak da bulunan birçok projeyi hayata geçiren sanayiciler, İMOS’un da katkıları ile dünyanın en önemli akredite mobilya test laboratuvarı olan TÜV Rheinland Mobilya Test Laboratuvarı’nın İnegöl’e kazandırılmasını sağlamıştır. KAYSERİ İLİ KÜMELENME YAKLAŞIMI Kayseri İli Rekabet Endeksi Rekabet endeksi; temel göstergeler, ekonomik yapı ve girişimcilik, inovasyon göstergeleri başlıkları altında yer alan on beş bileşenden meydana gelmektedir. Söz konusu bileşenler demografik yapı, altyapı, ulaşım, sağlık, eğitim, sosyal yaşam, makroekonomi, dış ticaret ve sanayi, finansal piyasalar, turizm, tarım, inovasyon, girişimcilik, yükseköğretim ve teknolojik altyapı endeksleridir. Bu endeksler, belirlenen ağırlıklar dikkate alınarak rekabet endeksini meydana getirmiştir. ORAN Kalkınma Ajansı verilerine göre; Rekabet endeksi skorları itibariyle il sıralaması incelendiğinde, ilk sırada 77,14 skorla İstanbul yer almaktadır. İstanbul’u sırasıyla 50,44 değeri ile Ankara ve 44,28 değeri ile İzmir izlemektedir. Söz konusu illerin skorları arasında değişkenliğin yüksek olduğu gözlenmektedir. İlk üç sırada yer alan illeri sırasıyla Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir, Konya, Adana ve Muğla takip etmektedir. Rekabet endeksinde ilk on sırada yer alan illerin skorlarının ortalaması 41,40’dır. Bu illerin coğrafi bölgelere göre dağılımı incelendiğinde altı ilin İç Anadolu ve Marmara Bölgeleri’nde bulunduğu görülmektedir. ORAN Kalkınma Ajansı Desteği ile Kayseri Ticaret Odası tarafından hazırlanan Kayseri Rekabet Endeksi Raporu’na göre; Kayseri ili rekabet endeksinde 11.sırada yer almaktadır. Kayseri’nin endeks skoru ise 30,35’tir. Kayseri sahip olduğu endeks değeri ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Balıkesir, Tekirdağ, Trabzon, Samsun ve Mersin illeri izlemektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması 29,70’dir. Rekabet endeksi açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri olarak Bursa, Eskişehir, Konya, Adana ve Muğla söylenebilmektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise 33,24’tür. Rekabet endeksi sıralamasında ilk sırada bulunan İstanbul ile Kayseri arasındaki fark ise 46,79’dur. 2013-2014 Kayseri Rekabet Endeksi Oran Kalkınma Ajansı Verileri Demografik Yapı Endeksi Demografik yapı endeksi, rekabet endeksinin alt bileşenlerinden biri olup nüfusun temel özelliklerini göstermektedir. Dolayısıyla bu endeks başlığı altında toplam nüfus, hanehalkı ortalama büyüklüğü, nüfus yoğunluğu, nüfus artış hızı, 15-64 yaş grubunun nüfus içindeki payı, şehirleşme oranı, verdiği göçün nüfus içindeki payı, net göç 21 hızı, okur-yazar oranı, lise mezunu oranı, üniversite mezunu kadın oranı vb. göstergeler dikkate alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 55,65 değeri ile on birinci sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Mersin, Muğla, Bilecik, Çanakkale ve Edirne takip etmektedir. Söz konusu illerin birbirine yakın skorlar aldığı görülmektedir. Ayrıca Türkiye sıralamasında on birinci sırada yer alan Kayseri ilinin muhtemel rakiplerinin ise Kocaeli, Bursa, Yalova, Tekirdağ ve Kırklareli olduğu görülmektedir. Altyapı Endeksi Söz konusu endekste doğalgaz varlığı, atık hizmeti verilen nüfus, atık hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı, içme – kullanma suyu hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı, deprem riski vb. göstergeler incelenmiştir. Kayseri ilinin altyapı endeks skoru 72,12 olup on ikinci sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Bursa, Diyarbakır, Nevşehir, Edirne ve Aksaray izlemektedir. Özellikle Bursa ile Kayseri’nin skorları birbirine oldukça yakındır. Bunun yanı sıra altyapı endeks sıralamasında on ikinci sırada yer alan Kayseri’nin muhtemel rakipleri ise Yalova, Sivas, Kocaeli, Trabzon ve Mersin’dir. Ulaşım Endeksi Ulaşım endeksinde kara, hava, demir ve deniz ulaşımının yanı sıra ulaştırma yatırım tutarlarına da yer verilmiştir. Bu endeks başlığı altında toplam karayolu içinde asfalt yolun payı, kişi başına düşen otomobil sayısı, havaalanı varlığı, dış hat uçak seferinin varlığı, toplam uçak trafiği içinde ticari uçak trafiğinin payı, demiryolu hat uzunluğu, liman varlığı, kişi başına düşen ulaştırma alanındaki kamu yatırımı vb. göstergeler kullanılmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 30,03 skoru ile yirmi dördüncü sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Elazığ, Malatya, Şanlıurfa, Erzurum ve Diyarbakır izlemektedir. Burada 29,98 skoru ile Elazığ dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra Kayseri’nin muhtemel rakipleri ise Kütahya, Sinop, Gaziantep, Sakarya ve Amasya’dır. Sağlık Endeksi Sağlık endeksiyle illerin sağlık altyapıları ve söz konusu illerde yaşayan kitlelerin sağlık durumları yansıtılmaktadır. Bu endeks başlığı altında hastane sayısı, on bin kişiye düşen yatak sayısı, aile hekimi başına düşen nüfus, 112 ambulans başına düşen nüfus, yatak doluluk oranı, on bin kişiye düşen eczane sayısı, yüz bin kişide kaba intihar hızı, bebek ölüm hızı, bin kişide genel doğurganlık hızı vb. göstergeler ele alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 39,69 skoru ile on üçüncü sırada yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Rize, Adana, Bursa, Elazığ ve Diyarbakır takip etmektedir. Bu beş ilin skorlarının 22 ortalaması ise 37,33’tür. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Isparta, Konya, Erzurum, Eskişehir ve Samsun’dur. Söz konusu illerin skorlarının ortalaması 41,59 olarak hesaplanmıştır. Eğitim Endeksi Eğitim endeksi altında eğitim kademeleri bazında illerin eğitim altyapıları ve durumları ortaya konulmuştur. Dolayısıyla okul öncesi eğitime katılım oranı, ilköğretimde net okullaşma oran, ilköğretimde okul başına düşen öğrenci sayısı, ilköğretimde öğretmen başına düşen öğrenci sayısı, genel ortaöğretimde şube başına düşen öğrenci sayısı, mesleki ortaöğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı, puan türleri itibariyle lisans yerleştirme sınavı (LYS) puanları vb. değişkenleri dikkate alınmıştır. Kayseri ilinin eğitim endeksi skoru 52,61 olup 81 il içindeki sırası 34’tür. Kayseri’yi sırasıyla Artvin, Sinop, Kastamonu, Mersin ve Samsun izlemektedir. Söz konusu illerin endeks skorlarının ortalaması 52,24’tür. Ayrıca söz konusu illerin skorları arasındaki değişkenliğin de yüksek olmadığı söylenebilmektedir. Kayseri ilinin muhtemel rakiplerinin ise Erzincan, Kırşehir, Karaman, Tekirdağ ve Uşak olabileceği görünmektedir. Sosyal Yaşam Endeksi Söz konusu endeks başlığı altında kültür, spor ve sosyal yaşama katılım istatistikleri incelenmiştir. Dolayısıyla ildeki sinema koltuk sayısının ülkedeki toplam sinema koltuk sayısına oranı, ildeki toplam tiyatro seyirci sayısının ildeki nüfusa oranı, sporcu sayısının toplam sporcu sayısına oranı, bin kişiye düşen spor tesisi sayısı, ildeki faal dernek sayısının toplam dernek sayısına oranı, seçimlere katılım oranı vb. değişkenler analize dahil edilmiştir. Kayseri ili sosyal yaşam endeksi skoru ile 14. sırada yer almaktadır. Kayseri’nin skoru ise 24,12’dir. Kayseri’yi sırasıyla Muğla, Yalova, Aydın, Samsun ve Karabük takip etmektedir. Bu illerin endeks skorunun ortalaması ise 23,46’dır. Dolayısıyla skorların birbirine yakın olduğu söylenebilmektedir. Kayseri ilinin muhtemel rakipler ise Antalya, Trabzon, Sinop, Balıkesir ve Sakarya’dır. Makroekonomi Endeksi Bu endekste makro büyüklükler, kamu harcamaları ve gelirleri, vergi mükellefleri vb. başlıklar dikkate alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda talep potansiyeli, enflasyon oranı, işsizlik oranı, kişi başına ödenen vergi, kişi başına düşen merkezi yönetim bütçe geliri, kişi başına düşen merkezi yönetim bütçe gideri, mahalli idareler bütçe dengesi, kurumlar vergisi faal mükellef sayısının toplama oranı vb. değişkenler incelenmiştir. Kayseri ilinin makroekonomi endeks skoru 14,13 olup on altıncı sırada yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Hatay, Gaziantep, Adana, Samsun ve Zonguldak takip etmektedir. Söz 23 konusu beş ilin skorlarının ortalaması 13,71’dir. Dolayısıyla bu illerin skorları Kayseri’nin skoruna yakın olduğu söylenebilmektedir. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Çanakkale, Muğla, Manisa, Denizli ve Aydın’dır. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise 14,85’tir. Dış Ticaret ve Sanayi Endeksi Bu endekste ihracat – ithalat hacmi, sanayi altyapısı ve firma büyüklükleri incelenmiştir. Dolayısıyla il ihracatının ülke ihracatı içindeki payı, il ithalatının ülke ithalatına oranı, serbest bölge sayısı, serbest bölge ticaret hacmi, organize bölge sayısı, liman sayısı, gümrük sayısı, ildeki sanayi işletmesi sayısının ülkedeki sanayi işletmesi sayısına oranı, ilde 100 milyon doları aşan ihracat yapan firma sayısı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 5,50 skoru ile yirminci sırada yer almaktadır. Ayrıca Kayseri sahip olduğu skoru ile endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Aydın, Çanakkale, Zonguldak, Afyonkarahisar ve Kastamonu izlemektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise 4,29’dur. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Balıkesir, Denizli, Trabzon, Muğla ve Sakarya’dır. Finansal Piyasalar Endeksi Finansal piyasalar endeksinde kredi, mevduat ve tasarruf hacmi ile finansal alt yapı başlıkları dikkate alınmıştır. Dolayısıyla ildeki nakdi kredilerin toplam kredilere oranı, ilde kişi başına düşen nakdi kredi miktarı, ilde kişi başına düşen taşıt kredisi miktarı, ildeki bireysel kredi kartı sayısının ülkedeki kredi kartı sayısına oranı, takipteki alacakların nakdi kredilere oranı, ilde kişi başına düşen tasarruf mevduatı, şube başına düşen nüfus vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ilinin finansal piyasalar endeks skoru 16,26 olup yirmi beşinci sırada yer almaktadır. Kayseri, bu skoru ile endeks ortalamasının üstünde yer almıştır. Kayseri ilini sırasıyla Samsun, Sakarya, Kahramanmaraş, Karabük ve Çorum takip etmektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 15,44’tür. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Aydın, Balıkesir, Kırşehir, Rize ve Trabzon’dur. Söz konusu beş ilin endeks skorlarının ortalaması ise 16,86’dır. Turizm Endeksi Turizm endeksinde illerin turizm altyapısı ve kültür varlıkları incelenmiştir. Dolayısıyla ildeki tesis sayısının ülkedeki tesis sayısına oranı, ildeki tesislere gelen yabancı turistlerin sayısı, ildeki tesislere gelen yerli turistlerin ortalama kalış süreleri, ildeki tesislerin doluluk oranı, ildeki beş yıldızlı otel sayısının ülkedeki beş yıldızlı otel sayısına oranı, ildeki kültür varlığı sayısının ülkedeki kültür varlığına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili sahip olduğu 11,80 24 skoru ile turizm endeksinde yirmi yedinci sırada yer almaktadır. Bu skor ile endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Bolu, Hatay, Sakarya, Diyarbakır ve Tekirdağ izlemektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması 11,42’dir. Bunun yanı sıra Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Erzurum, Eskişehir, Samsun, Şanlıurfa ve Düzce olduğu söylenebilmektedir. Tarım Endeksi Tarım endeksinde, hayvansal ürün değeri, çiftçi sayısı, organik üretim dikkate alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda ildeki tarım alanının ülkedeki tarım alanına oranı, ildeki bitkisel üretim değerinin ülkedeki bitkisel üretim değerine oranı, ildeki kişi başına hayvansal ürünler değeri, ildeki organik üretim alanının ülkedeki organik üretim alanına oranı, ildeki hayvan sayısının ülkedeki hayvan sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili tarım endeksi skoruyla otuz beşinci sırada yer almıştır. Endeks değeri ise 12,79’dur. Kayseri’yi sırasıyla Isparta, Tokat, Bursa, Ordu ve Eskişehir takip etmektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması ise 11,93’tür. Bunun yanı sıra bu endekste Kayseri’nin muhtemel rakipleri olarak ifade edebileceğimiz Muğla, Kastamonu, Bolu, Elazığ ve Çorum illerinin endeks skorlarının ortalaması ise 13,51’dir. İnovasyon Endeksi inovasyon endeksinde patent, marka ve model sayıları, ildeki inovasyon altyapısı ve proje sayıları dikkate alınmıştır. Bu amaçla ildeki patent başvuru sayısının ülkedeki patent başvuru sayısına oranı, yüz bin kişi başına düşen endüstriyel tasarım başvuru sayısı, ildeki ARGE merkezi sayısı, ildeki teknokent sayısı, ildeki Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu projesi sayısının ülkedeki TÜBİTAK projesi sayısına oranı vb. değişkenler incelenmiştir. Kayseri ilinin inovasyon endeks skoru 17,18 olup sıra numarası ise 10’dur. Kayseri, sahip olduğu skor ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Aydın, Balıkesir, Manisa, Diyarbakır ve Adana izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 15,41’dir. Bu endeks için Kayseri’nin muhtemel rakip olarak ifade edilebilen Kocaeli, Eskişehir, Konya, Antalya ve Sakarya illerinin endeks skorlarının ortalaması ise 21,72’dir. Girişimcilik Endeksi Girişimcilik endeksi, firma sayıları ve büyüklüklerini dikkate alarak hesaplanmıştır. Bu başlık altında ildeki yatırım teşvik belge sayısının ülkedeki yatırım teşvik belge sayısına oranı, Borsa İstanbul (BİST)’te işlem gören şirketlerin toplam şirket sayısına oranı, İstanbul Sanayi Odası (İSO) 1000 listesine giren firma sayısı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili girişimcilik endeksi skoruyla sıralamada sekizincidir. Kayseri’nin skoru ise 20,34 olup endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Manisa, Antalya, Tekirdağ, Denizli ve Adana izlemektedir. Bu beş ilin skorlarının 25 ortalaması 19,19’dur. Bunun yanı sıra girişimcilik endeksi açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri olarak söylenebilen iller ise Bursa, Ankara, Gaziantep, Kocaeli ve Konya’dır. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise 25,13’tür. Yüksek Öğretim Endeksi Yükseköğretim endeksinde lisansüstü diploma programlarına ait bilgiler ile yükseköğretim altyapısı incelenmiştir. Bu amaçla ilde bin kişi başına düşen doktora mezunu, ildeki profesör sayısının toplam akademisyen sayısına oranı, ildeki akademisyen sayısının ülkedeki akademisyen sayısına oranı, akademisyen başına düşen öğrenci sayısı, ilde yükseköğretimdeki öğrenci sayısının ülkede yükseköğretimdeki öğrenci sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ilinin yükseköğretim endeksi skoru 37,76 olup 81 il içindeki sırası 11’dir. Kayseri sahip olduğu skoru ile endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Konya, Çanakkale, Bolu, Sakarya ve Malatya izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 35,32’dir. Yükseköğretim endeksi skorları açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri olarak Trabzon, Isparta, Edirne, Bursa ve Erzurum görülmektedir. Söz konusu beş ilin endeks skorlarının ortalaması ise 40,28’dir. Teknolojik Alt Yapı Endeksi Teknolojik altyapı endeksi, illerin telefon ve internet altyapıları dikkate alınmıştır. Bu amaçla nüfusun sabit telefon erişim hat sayısına oranı, nüfusun fiber abone sayısına oranı, ilin yüzölçümünün geniş bant internet abone sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ilinin teknolojik altyapı endeks skoru 84,56 olup sırası 39’dur. Kayseri sahip olduğu endeks skoru ile ortalamanın üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Burdur, Elazığ, Gaziantep, Kastamonu ve Erzincan izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 83,58’dir. Teknolojik altyapı endeksi açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri ise Giresun, Uşak, Kütahya, Ordu ve Manisa’dır. Söz konusu illerin endeks skorlarının ortalaması 85,57 olarak hesaplanmıştır. 26 Kayseri İli Kümelenme Potansiyeli Belirli bir bölgede istihdam ve iş yeri sayısı açısından yoğunlaşmış, gelişmiş ilişki ağları olan, dış ticaret açısından göreceli öneme sahip sektörlerin kümelenme potansiyeli daha yüksektir. TR72 Bölgesi’nde kümelenme potansiyeli olan sektörlerin nicel verilere dayalı olarak belirlenmesine yönelik gerçekleştirilen 2015 Oran Kalkınma Ajanı TR72 Bölgesi Öne Çıkan Sektörler çalışmasında TR72 Bölgesi’nde genel kabul görmüş kümelenme parametreleri olan büyüklük, başatlık, uzmanlaşmaya ek olarak Kayseri imalat sanayi sektörleri analiz edilmiştir. Bu bağlamda dış ticaret, imalat sanayi açısından incelenmiş; farklı istatistiki analizlerin yorumlanmasıyla kümelenme potansiyeli olan sektörler, bu verilere dayalı olarak belirlenmiştir. Tüm analizler ve yerel dinamikleri dikkate alındığında başta Kayseri ili olmak üzere bölgede genel hatları ile Mobilya İmalatı, Tekstil, Makine ve Teçhizat, Elektrikli Teçhizat, Fabrikasyon Metal Ürünleri ve Metal Eşya, sektörlerinin öne çıkan sektörler olduğu değerlendirilmiştir. Kayseri İli Kümelenme Projeleri Kayseri ilinde hâlihazırda uygulamaları devam eden ve Ekonomi Bakanlığı’nca desteklenen dört URGE (Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi) Projesi bulunmaktadır. Söz konusu olan her bir proje farklı sektörlere yöneliktir. Bunlar; Kayseri Mobilya Sanayicileri Derneği, Kayseri Mobilyası Dünya Pazarında Projesi, Kayseri Plastik İşletmeciler Derneği Gücünü Birleştiren Kayseri Plastik Sektörü Dünyaya Açılıyor Projesi, Erciyes Teknopark A.Ş. Kayseri Yazılım Kümesi Projesi ve Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü 27 Fabrikasyon Metal Ürünler URGE Projesi’dir. Kayseri (Teknopark) Yazılım Kümesi uluslararası rekabetin geliştirilmesini sağlamak amacıyla; Ekonomi Bakanlığı tarafından 2010/8 Sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliği gereğince başlatılan UR-GE Teşvik Programı’ ndan yararlanmaktadır. Kayseri’nin ilk, Türkiye’nin ise ikinci yazılım kümesi olan Ettosoft Yazılım Kümesi; Erciyes Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin yönetici şirketi olan Erciyes Teknopark A.Ş. çatısı altındaki 150 den fazla Ar-Ge firması arasından seçilen 27 üye firmadan oluşmaktadır. Bu firmaların 18’i aktif olarak yapılan faaliyetler ve düzenlenen eğitimlere katılmaktadırlar. KAYSERİ FABRİKASYON METAL ÜRÜNLER UR-GE PROJESİ Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (UR-GE) Desteği 2010/8 sayılı “Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” kapsamında Ekonomi Bakanlığı’nca uygulamaya konulan UR-GE Proje Desteği kümelenme üzerine sağlanan en önemli devlet desteklerinden biridir. İş Birliği Kuruluşları Ekonomi Bakanlığı; Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi (UR-GE) programı ile Odalar, Birlikler, Dernekler, Sendikalar, OSB’ler gibi işbirliği kuruluşlarının koordinasyonu altında firmaların uluslararası pazarlarda rekabet gücünü ortak ihtiyaç analizi, ortak öğrenme ve ortak pazarlama faaliyetleri ile arttırmayı amaçlamaktadır. UR-GE programı; iş birliği kuruluşunun proje sunumunun akabinde gerçekleştirilen genel olarak dört aşamalı eylem - faaliyeti 28 desteklemekte ve 36 ay sürmektedir. Projenin yürütülmesinde tüm süreçler işbirliği kuruluşu tarafından takip edilmektedir. Bununla birlikte proje dahilinde gerçekleştirilecek faaliyetlere firmalardan yetkililer de katılabilmektedir. UR-GE Destek Projesi Sunumu Sonrası 4 Aşamalı Eylem- Faaliyetler İİhtiyaç Analiz Firmaların ihracat, uluslararası pazar bilgisi, yönetim ve üretim süreçleri gibi alanlarda yaşadıkları ortak sorunların belirlenmesine ile hedef ve potansiyel pazarların tespit edilmesine yönelik olarak gerçekleştirilen ilk aşama faaliyetidir. İhtiyaç Analizi Çalışmasında Kullanılabilecek Analiz Araçları Kısaca İhtiyaç Analizi ile: • İhracat yol haritası, • Ortak vizyona ve stratejik hedeflere ulaşmak için firmaların ihtiyaç duyduğu eğitim ve danışmanlık hizmet kalemleri, • Proje yol haritası, proje faaliyet ve tahmini bütçe planı, • Firma bazında hazırlanacak analiz sonuç raporlarının hazırlanması 29 beklenmektedir. Eğitim ve Danışmanlık Faaliyetleri İhtiyaç analizi sonucunda belirlenen alanlarda şirketlerin rekabet gücünü geliştirmek ve ihracata yönelik kapasitelerini artırmak amacıyla sağlanabilecek eğitim ve danışmanlık alanlarını kapsamaktadır. Eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinde bir süre kısıtlaması yoktur. Eğitim ve Danışmanlık faaliyeti kapsamı; • Dış Ticaret Yönetimi • Uluslararası Pazarlama ve Elektronik Ticaret • Markalaşma • İnovasyon ve Kümelenme • Kurumsallaşma ve İnsan Kaynakları Yönetimi • Bilgi ve İletişim Teknolojileri • Finansal Yönetim ve Risk Yönetimi • Kalite ve Verimlilik • Proje Yönetimi ve Stratejik Yönetim • Moda ve Tasarım • Bakanlıkça uygun görülen sektöre özgü konular olarak değerlendirilmektedir. Eğitim ve Danışmanlık Faaliyeti örnekleri; küme web sitesinin kurulumu, Küme markalaşma danışmanlığı, Dış ticaret danışmanlığı, Yurtdışı pazarlama danışmanlığı, Maliyet analizi teknik desteği, Kurumsallaşma teknik desteği, Tarımsal danışmanlık olarak sıralanabilmektedir. Yurtdışı Pazarlama Faaliyetleri Projede yer alan firmaların mevcut ve potansiyel dış pazarlar hakkında bilgi edinmeleri, potansiyel alıcılarla iş görüşmeleri yapmaları, uluslararası rekabet ve ihracat potansiyellerini artırmaları amacı ile işbirliği kuruluşu koordinasyonunda yurt dışında gerçekleştirilen faaliyetlerdir. Yurt Dışı Pazarlama faaliyeti kapsamı; • • • • • • Ortak pazar araştırmaları Pazar ziyaretleri Ticaret heyetleri Yurtdışı fuar ziyaretleri Eşleştirme faaliyeti Küme tanıtım faaliyetleri olarak değerlendirilmektedir. 30 Yurt Dışı Pazarlama faaliyeti ile ulaşım giderleri, konaklama giderleri, tanıtım ve organizasyon giderleri, tercümanlık gideri, toplantı ve ikili görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri, görsel ve yazılı tanıtım giderleri halkla ilişkiler hizmeti gideri desteklenmektedir. Yurt Dışı Pazarlama Örnek Faaliyet Süreci Alım Heyeti Faaliyeti Projede yer alan firmaların hedef ve potansiyel yurt dışı pazarından ithalatçı şirket yetkilileri, kurum ve kuruluş temsilcileri ile medya mensupları davet edilerek ikili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri, meslek kuruluşlarını ziyaret etmeleri, ilgili tesisleri yerinde görmeleri ve ülkemizde düzenlenen fuarları ziyaret etmeleri kapsamındaki faaliyetlerdir. • • • • Kısaca Alım Heyeti faaliyeti kapsamı; İkili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri, Tesis ziyaretleri, Meslek kuruluşu ziyaretleri olarak değerlendirilmektedir. 31 Alım Heyeti faaliyeti ile ulaşım giderleri, konaklama giderleri, tanıtım ve organizasyon giderleri, tercümanlık gideri, toplantı ve ikili görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri, görsel ve yazılı tanıtım giderleri halkla ilişkiler hizmeti gideri desteklenmektedir. Proje süresince ayrıca işbirliği kuruluş tarafından gerçekleştirilecek istihdam da desteklenmektedir. Bu bağlamda Proje kapsamında yürütülen programların organizasyonun ve koordinasyonunun sağlanması amacıyla 2 kişinin işbirliği kuruluşu tarafından istihdam edilmesi ön görülmektedir. İstihdam Desteği Kapsamında Örnek Görev Tanımları 32 Bireysel Danışmanlık Bireysel Danışmanlık faaliyeti; UR-GE proje bitiminden sonra en geç 6 ay içerisinde Ekonomi Bakanlığı’na firmaların başvurusuyla Bakanlıkça uygun görülen konularda bireysel danışmanlık hizmeti almasıdır. Danışmanlık hizmet giderleri 3 yıla kadar %75 oranında desteklenmektedir. Bireysel Danışmanlık faaliyeti kapsamı; • Bilgi ve İletişim Teknolojileri • Finansal Yönetim ve Risk Yönetimi • Kalite ve Verimlilik • Üretim ve Tedarik Zinciri Yönetimi • Bakanlıkça uygun görülen firma ihtiyaçlarına özgü diğer konularda danışmanlık alımı olarak değerlendirilmektedir. Faaliyet Hedef Grup UR-GE Destek Tutar ve Oranları İşbirliği kuruluşunun koordinasyonunda yürütülen bu faaliyetlerin 33 tamamı %75 Ekonomi Bakanlığı desteğiyle gerçekleştirilmektedir. Kalan %25’lik kısım firmalar tarafından karşılanmaktadır. Proje süresince gerçekleştirilen faaliyetlerde desteklenen kurum işbirliği kuruluşu iken, bireysel danışmanlık desteği 3 yıl süresince proje katılımcısı firmalara sağlanmaktadır. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi Güncel Durum (UR-GE) Desteği Toplam Proje Aktif Proje Toplam Kazandırılan Destek Tutarı 356 179 70 Milyon TL Güncel Veriler ( Eylül 2016 İtibariyle ) Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler UR-GE Projesi: Neredeyiz? 2016 yılı itibari ile uygulamasına başlanan ve toplamda üç yıl sürecek olan projenin hedef kümelenme sektörü Kayseri ili nezdinde potansiyeli ile öne çıkan Fabrikasyon Metal Ürünler (çelik kapı) sektörüdür. Bu bağlamda kümede Kayseri Organize Sanayi Bölgesi içerisinde faaliyet gösteren 20 firma bulunmaktadır. 34 Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler UR-GE Projesi Amaç ve Hedefleri Proje kapsamında ulaşılması planlanan hedefler; katılımcı firmaların mevcut ihracat yaptıkları ülkelere olan ihracat tutarlarının arttırılması, ihracatı gerçekleştirilmemiş ürünlerinin de ihraç edilebilir hale getirilmesi ve daha önce ihracat yapılmamış ülkelere ihracatın yapılabilmesi ile hem ihraca konu ürünlerin çeşitlendirilmesi, hem de pazar farklılığı ve çeşitliliğinin sağlanması olarak belirtilmiştir. Böylelikle hem ihracat miktarı artmış hem de ihracata açık pazarlara erişim olanaklarının arttırılması amaçlanmıştır. Projeye katılan firmalar, yurtdışı pazarlara erişim konusunda yapılacak olan durum değerlendirmesinden hareket ederek, uluslararası hedefler doğrultusunda bir stratejik plana gereksinim duymaktadırlar. Projenin ilk faaliyeti olan ve Kasım 2016 sonu ile tamamlanan ihtiyaç analizi firma ve sektör bazında bir durum değerlendirmesinden ve küresel eğilim analizinden yararlanarak, hedef pazarlar ve bu pazarlara erişim konusunda atılması gereken adımları ve proje kapsamındaki etkinlikleri bir yol haritası değerlendirilmektedir. Bu haritadan hareketle, hedef pazarlara yönelik yurtdışı pazarlama faaliyetleri gerçekleştirilerek potansiyel müşteriler ve bağlantılar yerinde ziyaret edilecektir. Bununla birlikte alım heyetlerine destek temin edilecek ve yurtdışı bağlantıları ve potansiyel müşterilerinin katılımcı firmaları yakından tanımaları, üretim ve AR-GE yeteneklerini yerinde incelemeleri sağlanacaktır. HEDEFLER Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) İşletmelerin rekabet öncesi işbirliği, ağ oluşturma, ortak Ar-Ge ve tasarım, ortak tedarik ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi özendirilecektir. KOBİ’lerin hem kendi aralarında hem de büyük işletmeler, üniversiteler ve araştırma merkezleriyle işbirliği halinde daha organize faaliyet göstermeleri ve kümelenmeleri desteklenecektir. Bölgesel düzeyde değer zinciri ilişkileri dikkate alınarak, yenilikçi ve yüksek katma değerli küme oluşumları teşvik edilecek, mevcut kümelerdeki işletmeler arası işbirlikleri artırılacak, kümelerin uluslararası piyasalarla bütünleşmeleri güçlendirilecek ve desteklerde merkezi ve bölgesel düzey uyumu gözetilecektir. Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014-2023) Firmalar arası ortak iş yapabilme kültürünün geliştirilmesine ve 35 firmaların işbirliği içinde uluslararası rekabet gücünün artırılmasına yönelik tedbirler uygulamaya konulacaktır. Bu kapsamda, bölge bazında, sürükleyici sektörler liderliğinde ve güçlendirilmiş sosyal ağ yapısı içinde kümelenmelerin desteklenmesi esas alınacaktır. Bölgelerde belirlenen sektörlerde kümelenme haritası çıkarılarak ya da kümelenme teklif çağrısı ile belirlenecek sektörlere destek sunumu sağlanacaktır. Kalkınma ajansları, bölgesel düzeyde kümelenme analizleri yapılmasından, küme desteklerinin bölgesel düzeyde uygulanmasından, izlenmesinden ve koordinasyonundan sorumlu olacaktır. Ajanslar bölgelerindeki yerel yönetimler, kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve özel sektör temsilcileri arasında işbirliğini ve koordinasyonu tesis etmek üzere kümelerin gelişimi sürecinde teknik destek sağlayacaktır. Uygulanmakta olan destekleri tamamlayıcı nitelikte destek programları tasarlayacak ve uygulayacaktır. Sanayi Stratejisi Belgesi (2015- 2018) Belgede yer alan Türkiye Sanayisinin GZFT Analizinde ise zayıf yön olarak “Sanayinin az gelişmiş olduğu bölgelerde kümelenme konusunda farkındalığın yeterli olmaması” yer almıştır. Kümelenme konusunda bilinç ve örgütlenme düzeyi artmakta, küme oluşumlarının desteklenmesi yönünde yürütülen çabalar hem ulusal, hem de bölgesel rekabet gücü açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Ülkemizde bölgesel ve sektörel politikaların bir uygulama aracı olarak kümelenme yaklaşımının önemi giderek artmıştır. Buna paralel olarak kümelenme destekleri ulusal ve bölgesel strateji dokümanlarının da bir parçası haline gelmiştir. Kümelenme alanında başta Ekonomi Bakanlığı’nın Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Programı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Kümelenme Destek Programı ve Kalkınma Ajanslarının kümelere yönelik mali ve teknik destek programları ile güdümlü projeleri kapsamında destekler sağlanmaktadır. Kalkınma Bakanlığı tarafından kümelenme politikalarının ve destek uygulamalarının koordinasyonunu sağlamak üzere “Kümelenme Yönetişim Modeli” hazırlanmıştır. Ayrıca “Sanayi altyapısı güçlendirilecektir” politikasının altında “Raylı ulaşım sistemleri ve içten yanmalı motor üretimi konusunda kümelenme çalışması yapılacaktır.” eylemi bulunmaktadır. “Bölgesel gelişmeye katkı sağlamak üzere sanayi politikaları geliştirilecektir.” Politikası altında ise “Kalkınma ajanslarınca bölgelerinde küme analizleri yapılacak, mevcut kümeler tespit edilecek ve gelişme gösteren kümeler takip edilecektir.” Eylemi yer almaktadır. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2014-2018) Öncelikli yazılım alanları etrafında kümelenme sağlanması 36 (savunma, sağlık, mobil uygulamalar/oyun). TR72 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı Eksen 1. Rekabet Edebilirlik Öncelik 2. İmalat Sanayinin Geliştirilmesi Önceliği Tedbir 5. Sektörel Kümelenme ve İhtisaslaşma geliştirilecektir. KAYNAKÇA 1. Ahiler Kalkınma Ajansı Yerel Ekonomik Kalkınma ve Kümelenme Rehberi http://ahika.gov.tr/assets/ilgilidosyalar/Kumelenme-Rehberi.pdf 2. Akbay, M. (2014), Kümelenme Raporu, Academia. 3. Alsaç, F. (2010), Bölgesel Gelişme Aracı Olarak Kümelenme Yaklaşımı ve Türkiye İçin Kümelenme Destek Modeli Önerisi, Uzmanlık Tezi, DPT, Ankara. 4. Bozkurtoğlu, S. (2013), Kümelenme Modeli ve Türkiye’deki Kümelenme Çalışmaları, İzmir Ticaret Odası Yayınları http://www.izto.org.tr/portals/0/ bilgi%20bankas%C4%B1/projeveraporlar/kumelenme/kumele nmemodeli. pdf 5. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Yerel Paydaşlar için Kümelenme Kılavuzu 6. h t t p : // w w w . s m e n e t w o r k i n g . g o v. t r / u s e r f i l e s / p d f / b e l g e l e r / ekonomiBakanligi/1_yerel_paydaslar .pdf 7. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, UR-Ge Proje Desteği Sunumu http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/ dDocName:EK-234751 8. Eraslan, İ.H ve Güngör, M. (2013) Endüstriyel Kümelenmelerin İktisadî Tarihi Ve Gelişim Süreci, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12 Sayı:45 (171-197) 9. İzmir Kalkınma Ajansı, 2010 İzmir Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesi Projesi - Saha Çalışması Sonuç Raporu http://www.izka.org.tr/files/ppkb/ IZKA_kumelenme_saha_calismasi_raporu_taslak_rev_2.pdf 10. Kayseri Ticaret Odası, 2013-2014 Kayseri Rekabet Endeksi Raporu http:// www.kayserito.org.tr/Dosyalar/EK/KayseriRekabetRaporu.pdf 11. Orta Anadolu Kalkınma Ajansı, 2015 TR 72 Bölgesinde Öne Çıkan Sektörler Raporu http://www.oran.org.tr/materyaller/Editor/document/ PlanlamaBirimi/Dokmerkezi/ORAN- TR72-one-cikan-sektor-analizi.pdf 12. Porter, M.E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. The MacMillan Press Ltd., London and Basingstoke. 13. Porter, M.E. (1998). Clusters and the New Economics of Competition. Harvard Business Review. November-December 1998. 14. Steınle, C. ve Schıele H. (2002), “When do Industries Cluster? A Proposl on How to Assess an Industry’s Propensity to Concentrate at a Single Region or Nation”, Research Policy, 31, s.849- 858. 15. Ulusal Rekabet Araştırmaları Kurumu URAK, 2004 Kümelenme Yaklaşımı ve Sektörel Uygulamalar Raporu. Http://Ref.Sabanciuniv.Edu/ Sites/Ref.Sabanciuniv.Edu/Files/M_Bulut.Pdf 16. Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2010/8) 2010/8 Sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin 37 Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’in Uygulama Usul ve Esasları Genelgesi .$<6(5ú25*$1ú=(6$1$<ú %g/*(6ú0h'h5/høh KÜMELENME RAPORU FABRiKASYON METAL ÜRÜNLER UR-GE PROJESi
