İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER GİRİŞ 5 7 15 I. BÖLÜM D E V L E T L E R H U K U K U N U N TANIMI V E H U K U K DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ I. D E V L E T L E R H U K U K U N U N T A N I M I II. D E V L E T L E R H U K U K U N A Y A P I L A N İTİRAZLAR A. Milletlerarası Üstün Bir Otorite Mevcut Değildir 21 22 23 B. Milletlerarası Kanun Koyucu Mevcut Değildir 24 C. Milletlerarası Yargı Organı Mevcut Değildir D. Milletlerarası Uygulamada Sistemli Bir Müeyyide Düzeni Mevcut Değildir 25 26 II. BÖLÜM D E V L E T L E R HUKUKUNUN DAYANAĞI V E MECBURİLİĞİ I. G E N E L O L A R A K II. DOĞAL (TABİİ) H U K U K GÖRÜŞÜ III. SUBJEKTİVİST (İRADECİ) G Ö R Ü Ş L E R A. Kendi Kendini Sınırlama Görüşü B. Ortak İrade Görüşü IV. OBJEKTİVİST G Ö R Ü Ş L E R A. Normcu Görüş B. Sosyolojik Görüş 29 29 30 31 31 32 32 34 İçindekiler 8 III. BÖLÜM D E V L E T L E R HUKUKUNUN KODİFİKASYONU I. G E N E L O L A R A K II. B M ÖNCESİ KODİFİKASYON ÇALIŞMALARI III. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER D Ö N E M İ N D E K O D İ F İ K A S Y O N ÇALIŞMALARI IV. BÖLÜM D E V L E T L E R H U K U K U - İ Ç H U K U K İLİŞKİLERİ I. G E N E L O L A R A K II. İKİCİ (DÜALİST) GÖRÜŞ III. BİRCİ (MONİST) G Ö R Ü Ş IV. TÜRK A N A Y A S A L A R I N D A D Ü Z E N L E M E V. DEVLETLER HUKUKU KAYNAKLARININ TÜRK İÇ HUKUKUNDAKİ YERİ V. BÖLÜM D E V L E T L E R H U K U K U N U N TARİHİ GELİŞİMİ I . D E V L E T L E R H U K U K U N U N TARİHLE O L A N İLİŞKİSİ II. D E V L E T L E R H U K U K U N U N TARİHİ DEVRELERİ A. Birinci Devre: Yazının İcadından VVestphalıa Barışına (M.Ö. 4000-M.S. 1648) B. İkinci Devre: VVestphalıa Barışından Milletler Cemiyeti Misakına (1648-1919) C. Üçüncü Devre: Milletler Cemiyeti Misakından Birleşmiş Milletler Andlaşmasına (1919-1945) D. Dördüncü Devre: Birleşmiş Milletler Andlaşmasından Sonra (1945-Günümüze Kadar) 51 5 2 52 5 4 5 6 5 7 VI. BÖLÜM DEVLETLER HUKUKUNUN KAYNAKLARI I. GENEL OLARAK II. D E V L E T L E R H U K U K U N U N MADDİ KAYNAĞI III. D E V L E T L E R H U K U K U N U N ŞEKLİ K A Y N A K L A R I 51 61 62 İçindekiler 9 A. Milletlerarası Adalet Divanı Statüsü 38. Maddesinin Anlamı 62 B. Asli Kaynaklar 63 1. Milletlerarası Andlaşmalar 2. Milletlerarası Teamül Hukuku 3. Genel Hukuk İlkeleri C. Devletler Hukukunun Yardımcı Kaynakları 1. Yargısal Kararlar (İçtihat) 2. Doktrin 63 86 89 92 92 93 VII. BÖLÜM D E V L E T L E R H U K U K U N U N KİŞİLERİ I. G E N E L O L A R A K II. BAĞIMSIZ D E V L E T L E R A. Tam Bağımsız Devletler B. Bağımsızlıkları Sınırlı Devletler (Yetkileri Sınırlı Devletler) 95 96 97 99 1. Minyatür Devletler 2. Sürekli Tarafsız Devlet 3. Koruma Altındaki Devletler 4. Ortak Yönetilen Ülke (Condominium) 5. Vekalet Altında Ülke 6. Kendine Özgü (Sui Generis) Statüye Sahip Devletler C. Devletlerin Tanınması 1. Tanımanın Hukuki Niteliği 2. Tanıma Türleri 3. Tanımanın Zamanı 4. Hükümetlerin Tanınması 99 99 100 100 100 100 101 101 102 103 103 D. Devletin Ülkesi 1. Devletin Kara Ülkesi 2. Devletin Hava Ülkesi 104 104 108 3. Deniz Ülkesi III. MİLLETLERARASI Ö R G Ü T L E R 113 152 A. Milletlerarası Örgütlerin Genel Niteliği 152 B. Birleşmiş Milletler Örgütü 1. Birleşmiş Milletler Örgütünün Kuruluş Çalışmaları 157 157 2. Örgüte Üyelik 3. Birleşmiş Milletler Örgütünün Organları 4. Birleşmiş Milletler Örgütünün Amaç ve İlkeleri 161 163 166 IV. GERÇEK KİŞİLER A . Koruma Hakkı B . Temsil Hakkı • C. Bir Milletlerarası Kişilik Örneği: Gerçek Kişiler ve A İ H M İlişkisi 1 6 8 1 6 8 1 7 0 170 D . Yükümlülük 1 7 2 1. Milletlerarası Suçlar 2. Uluslararası Ceza Mahkemesi 1 7 2 i 79 " VIII. BÖLÜM İNSAN H A K L A R I H U K U K U I . İNSAN H A K L A R I K A V R A M I 1 7 5 A . Hak Kavramı 1 7 6 B . Hak v e Ödev 1 7 7 C . İnsan Haklan 1 7 8 II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Ç E R Ç E V E S İ N D E İNSAN H A K L A R I N I N KORUNMASI A. Birleşmiş Milletler Şartı ve insan Hakları B. insan Haklan Evrensel Bildirisi C. 1966 insan Hakları Sözleşmeleri (ikiz Sözleşmeler) 1. Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi 2. Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi D . Diğer Sözleşmeler 1. Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 2. İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muameleye ve Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 3. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 4. Çocuk Hakları Sözleşmesi E. Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunmasına Dair Sözleşme Dışı Usuller 1. 1235 Usulü 2. 1503 Usulü 3. Özel Usuller (Konusal-Thematic) III. İNSAN H A K L A R I N I N K O R U N M A S I N D A A V R U P A SİSTEMİ 1 8 1 181 1 1 R4 , O H 1 QC 1 1 8 6 1 8 7 ' 8 7 1 8 8 189 '90" '91 1 9 1 1 9 1 1 9 2 193 11 içindekiler A. Avrupa Konseyi ve İnsan Haklan B. Sözleşmede Yer Alan Haklar 1. Yaşama Hakkı (AİHS m. 2) 193 195 195 2. İşkence Yasağı (AİHS m.3) 3. Kölelik ve Zorla Çalıştırma Yasağı (AİHS m.4) 4. Özgürlük ve Güvenlik Hakkı (AİHS m.5) 195 195 195 5. A d i l Yargılanma Hakkı (AİHS m.6) 6. Suç ve Cezaların Kanuniliği Hakkı (AİHS m.7) 7. Özel Hayatın ve A i l e Hayatının Gizliliği Hakkı (AİHS m.8) 196 196 196 8. Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü (AİHS m.9) 197 9. İfade Özgürlüğü (AİHS m. 10) 10. Dernek Kurma ve Toplantı Özgürlüğü (AİHS m . l 1) 11. Evlenme Hakkı (AİHS m. 12) 12. Etkili Başvuru Hakkı (AİHS m. 13) 13. Ayrımcılık Yasağı (AİHS m. 14) 197 197 197 198 198 C. AİHS'nin Uygulama Alanı 1. Kişi Bakımından 2. Yer Bakımından 3. Zaman Bakımından D. AİHS'nin Denetim Mekanizması 1. Devlet Başvurusu 2. Bireysel Başvuru 198 198 199 199 200 200 201 IX. BÖLÜM DİPLOMASİ V E K O N S O L O S L U K H U K U K U DİPLOMATİK T E M S İ L İLİŞKİLERİ A. Diplomatik Temsilin Tarihi Gelişimi 207 207 B. Temsil İlişkisinin Kurulması ve Sona Ermesi C. Diplomasi Temsilcilerinin Sınıflandırılması 208 212 1. Sürekli Diplomasi Temsilcileri 2. Geçici Diplomasi Temsilcileri 3. Milletlerarası Memurlar D. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklar 1. Dokunulmazlık ve Ayrıcalık Kavramı 2. Diplomatik Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkları Açıklayan Görüşler 3. Dokunulmazlık ve Ayrıcalıklardan Yararlanacak Olanlar 4. Dokunulmazlıklar 212 213 213 214 214 215 216 218 İçindekiler 5. Ayrıcalıklar II. K O N S O L O S L U K İLİŞKİLERİ A . Konsolosluk İlişkilerinin Tarihi Gelişimi B. Konsolosluk İlişkilerinin Kurulması, Niteliği ve Konsolosluk Mensupları C. Konsoloslarin Görevleri ve Görevin Sona Ermesi D. Konsolosluğun ve Konsolosluk Mensuplarının Dokunulmazlık ve Ayrıcalıkları 1. Dokunulmazlıklar 2 . Ayrıcalıklar ° l l 2 2 8 2 3 1 232 ^ 2 X. BÖLÜM MİLLETLERARASI U Y U Ş M A Z L I K L A R I N BARIŞÇI Ç Ö Z Ü M Y O L L A R I I. GENEL OLARAK II. MİLLETLERARASI UYUŞMAZLIK K A V R A M I ve UYUŞMAZLIKLARIN S I N I F L A N D I R I L M A S I A. Milletlerarası Uyuşmazlık Kavramı B . Milletlerarası Uyuşmazlıkların Sınıflandırılması III. BARIŞÇI ÇÖZÜM Y O L L A R I A . Diplomatik Yollar 2 3 7 2 3 7 237 2 3 8 2 4 1 2 4 1 242 1. Görüşme 2 . Dostça Girişim 3 . Arabuluculuk 4. Soruşturma Komisyonları 2 4 8 2 5 0 oca ?59 5. Uzlaştırma Komisyonları B . Yargısal Yollar 1. Milletlerarası Hakemlik 2. Milletlerarası Yargı Organları C. Milletlerarası Örgütlerce Çözüm IV. Z O R L A M A Y O L L A R I A . Savaş B. Savaşa Varmayan Zorlamalar 1. Misilleme 2. Zararla Karşılık 3. Müdahale 2 6 2 2 6 2 264 265 2 6 6 2 6 7 268 268 269 270 İçindekiler 13 XI. BÖLÜM MİLLETLERARASI S O R U M L U L U K I. MİLLETLERARASI S O R U M L U L U K K A V R A M I II. MİLLETLERARASI S O R U M L U L U Ğ U N TARİHİ GELİŞİMİ III. MİLLETLERARASI S O R U M L U L U Ğ U N ŞARTLARI A. Devletler Hukukuna Aykırı B i r F i i l B. Zarar C. İlliyet Bağı D. Kusur IV. FİİLİN D E V L E T L E R H U K U K U KİŞİSİNE BAĞLANMASI (İSNADİ Y E T ) A. Devletler 1. Devlet Türleri 2. Devlet Organları 3. Özel Kişilerin Fiilleri 4. Ayaklanma ve İç Savaş B. Milletlerarasi Örgütler V . H U K U K A U Y G U N L U K SEBEPLERİ A. Zarar Görenin Zarara Razı Olması B. Zarar Görenin Kusuru C. Meşru Müdafaa D. Zararla Karşılık E. Mücbir Sebep F. Zaruret Hali VI. MİLLETLERARASI S O R U M L U L U Ğ U N HUKUKİ SONUÇLARI 1. Zarar Giderme Yükümlülüğü 2. Zarar Giderme Yöntemleri VII. Kusur İlkesinin Terkedilmesi ve Devletler Hukukunda Objektif Sorumluluk Eğilimi 273 274 276 276 279 281 282 284 285 285 288 293 294 296 296 297 298 298 299 299 300 300 301 302 305 XII. BOLUM DEVLETLER HUKUKUNDA K U V V E T KULLANIMI . TARİHİ GELİŞİM II. BİRLEŞMİŞ M İ L L E T L E R Ö R G Ü T Ü D Ö N E M İ N D E KUVVET K U L L A N I M I A. Kuvvet Kullanmama İlkesi B. Devletler Hukukunun Kuvvet Kullanımına İzin Verdiği Durumlar 311 312 313 314 İçindekiler C. Birleşmiş Milletler Örgütünün Organları Kararıyla Kuvvet Kullanımı 1. Güvenlik Konseyi Kararı ile Kuvvet Kullanımı 2. Genel Kurul Kararı ile Kuvvet Kullanımı D. Müşterek Güvenlik İlkesi E. Meşru Müdafaa 314 315 327 330 330 F. Birleşmiş Milletler Barış Gücü 332 G. Bölgesel Organizasyonlar 333 KAYNAKÇA 335