NUKLEUS (Hücrenin kontrol merkezi)

İstanbul Tıp Fakültesi
Tıbbi Biyoloji AD
Prof. Dr. Filiz Aydın
Nükleus (çekirdek)
 Ökaryotlar ile prokaryotları ayıran
temel özelliktir.
 Çekirdek hem genetik bilginin deposu
hem de kontrol merkezidir.
 DNA replikasyonu ve transkripsiyonu
nükleus içinde gerçekleşir.
 1802’de Franz Bauer tarafından
tanımlanmıştır
Yerleşim
Genellikle hücre merkezinde
(sentral nükleus)
Bazen hücre bazalinde
(bazal nükleus)
Örn: Prizmatik epitel hücreleri
Hücrenin bir tarafına çekilmiş
(eksantrik nükleus)
Örn: Plazma
Nukleus yapısı üç bölge halinde incelenebilir
Nuklear zar
Perinuklear
aralık
Nuklear
Por
Endoplazmi
k retikulum
Nukleolus
Nukleoplazma +
kromatin
1.
Nuklear membran ( Nukleolemma – Karyolemma)
2.
Nukleoplazama ve Kromatin materyali
3.
Nukleolus
3.Nukleoplazma +
kromatin
2.Nukleolus
1.Nuklear
membran
Nukleus porları
Nuklear membran -1
1. Nuklear membran çift katlıdır ve ER membranları ile
devam eder. Dış membran üzerinde ribozomlar yer
almaktadır. Bu ribozomların sentezledikleri ürünler
perinüklear aralığa taşınmaktadır

POR’ lar oktogonal simetri gösteren kompleks bölgelerdir.

Yapısına çeşitli proteinlerin girdiği bu açıklıklar NPK

( Nuclear Por Complex) olarak isimlenirler.
Nukleus por yapısı
Nukleus por yapısı
Nuklear por
kompleksi
Ribozomlar
Dış nukleus
zarı
Emerin
İç nuklear zar
Lamina
Kromatin

İleri derecede düzenlenmiş yapı özelliği
Nuklear lokalizasyon sinyaller
 Nuklear eksport sinyaller
Nüklear lamina
Kromatin iç tutunma bölgeleri
oluşturur
membrana desteklik özelliği
gösterir
Lamin A mutasyonu
Nukleus membranı bozulur
Nüklear laminler membran proteinleri aracılığı ile
hücre iskeletine bağlanır
Lamin mutasyonları
•Nükleus membranı bozulur
•Musküler distrofi nedeni
•Miyopatiler vb.
•Progeria (erken yaşlanma hastalığı)
Nukleusun genel yapısı
İpliksi proteinlerin yan yana
düzenlenmesiyle nükleer laminanın
kafesi andıran yapısı oluşur
Hutchinson- Gilfort Progeria
sendromu
1. Kromozom üzerinde bulunan LMNA geninin 1824 pozisyonunda
meydana gelen mutasyon sonucu T-C yer değişimi gerçekleşir.
Bu değişim progerin olarak bilinen Lamin A üretimini engeller. Hücrenin
dayanıklılığını ve gücünü etkileyen protein yokluğunda hücre erken
süreçte ölür.
Etkilenen bireylerde;
Kırılgan vücut yapısı, büyüme geriliği
Alopesi (Tüm vücutta saç -kıl kaybı)
Eklem anomalileri
Aterosikleroz
Böbrek yetmezliği, kalp damar hastalıkları vb
NUKLEOLUS
Hücrede ribozom oluşturan merkezler
olarak kabul edilirler
Nukleolus
mitoz anında görülmezler!
Her kromatid bir DNA molekülüdür
Her bir Kromozom iki kromatid’ten meydana gelir
• Tüm kromozomlarımızda,
DNA molekülleri benzer
şekilde paketlenir ve
mikroskopik olarak görünür
hale geçerler
İnsan hücre
nukleusu
23 çift kromozoma
sahiptir
DNA
Nukleozom
birimleri
2 nm
10nm
Paketlenen
nukleozomlar
30nm
Kromozom
İlmekleri
300nm
Paketlenen
İlmekler
700nm
Mitotik
kromozomlar
1400 nm
Metafaz kromozomları sentromer
bölgelerine göre sınıflandırılırlar
Kromozom yapısından neler öğrenebiliriz
XXY
Teşekkürler...