haber bültenđ

HABER BÜLTENĐ
13 Ocak 2005
Haber Özetleri
Ortadoğu
•
Irak'ta Şii lider Büyük Ayetullah Ali Sistani'nin bir temsilcisi dün akşam Bağdat
yakınlarında öldürüldü. Sistani'nin Necef'teki bürosundan yapılan açıklamada,
Şeyh Mahmut Medeheyni ile oğlu ve dört koruma görevlisinin, Bağdat'ın 10
kilometre güneyindeki Selman Pak'ta akşam namazından çıktıktan sonra
silahlı kişilerin saldırısına hedef olduğu belirtildi. Iraklı Şiilerin önde gelen lideri
Sistani'nin temsilcisinin, daha önce birçok ölüm tehdidi aldığı kaydedildi.
Mahmut Medeheyni, Sistani'ye yakın önde gelen Şii liderlerden biri.
Medeheyni, Şii kesimin desteklediği seçimlerin yapılmasına karşı çıkan
kesimler tarafından daha önce de tehdit edilmişti. Olayın meydana geldiği
çarşamba günü akşam saatlerinde Bağdat'ın güneydoğusundaki Salman
Pak'ta akşam namazına giden Medeheyni'yle birlikte oğlu ve dört koruması da
öldürüldü. Ayetullah Ali el Sistani, seçimlerde aday değil, ancak desteğini
Şiilerin oluşturduğu ittifaka yönlendirmiş durumda. Seçimlere tek bir ittifak
çatısı altında hazırlanan Şiilerin çoğunluğu kazanmaları Irak'taki gözlemciler
için sürpriz olmayacak. Sünnilerin de, yıllardır sahip oldukları yönetim yetkisini
kaybetmeleri de yüksek bir olasılık olarak görülüyor. Bu noktada, önde gelen
Şii liderlere yönelik saldırılar da artmış durumda.(BBC)
•
Amerikan yönetimi Irak'a askeri harekat başlatılmasına başlıca gerekçe olarak
gösterilen kitle imha silahlarını aramaya son verildiğini açıkladı. Yetkililer,
Washington Post gazetesinin bu yöndeki haberlerini doğruladı. Gazete,
silahları aramakla görevlendirilen ekibin Ekim ayında yayımladığı ara rapordan
bu yana durumda değişiklik olmadığını kaydetmişti. Irak Araştırma Grubu'nun
başkanı Charles Duelfer, söz konusu raporda, 'Irak'ta ortaya çıkarılabilecek
herhangi bir yasak silah bulunmadığı'na hüküm vermişti. Irak'ın elinde kitle
imha silahları bulunduğu iddiası ve bunun tehdit yarattığı düşüncesi,
Washington ve Londra yönetimlerinin Irak'ı işgali için gündeme getirdiği
başlıca gerekçeydi. Birleşmiş Milletlerin bu silahları bulup denetlemekte
yeterince etkin olmadığını düşünen Washington, bu nedenle işgal sonrasında
da BM ekiplerini ülkeye yeniden davet etmek yerine, kendi ekibini kurmuştu.
1.200 kişilik Irak Araştırma Grubu, ülkenin işgalinden bu yana askeri harekata
gerekçe gösterilen kimyasal, biyolojik ve nükleer silahları arıyordu. Ancak
ekibin iki yıllık çalışmaları ardından, noel döneminde Irak'tan ayrıldığı
bildiriliyor. Beyaz Saray, Duelfer'in çalışmalarını tamamlamak için
Washington'da olduğunu ve Bağdat'a dönmeyeceğini doğruladı. Merkezi
1
Haberalma Teşkilatı CIA tarafından oluşturulan ekibin başkanı Charles
Duelfer, Kongre'ye sunduğu son ara raporda, Bush yönetiminin Irak'a yönelttiği
neredeyse tüm suçlamaları çürüten sonuçlara varmıştı. Duelfer, silah programı
görmediğini, ama Saddam'ın programları başlatma niyeti olduğunu açıkladı.
Oysa buna dair bir kanıt da yok. ABD Kongresi, kitle imha silahlarının
aranması çalışmalarına yüzlerce milyon dolar aktardı. Savunma bakanlığı
yetkilileri bu bütçenin ve harcamaların gizli tutulmaya devam edileceğini
belirtiyor. Ancak silahların bulunmadığı tespitine rağmen raporda Beyaz
Saray'ın iddialarını kanıtlar nitelikte gördüğü ve kendisini savunmak için altını
çizdiği unsurlar da vardı. Duelfer, kitle imha silahlarının Sadam Hüseyin rejimi
için caydırıcı niteliğiyle büyük önem taşıdığını ve yönetimin yaptırımların
kalkması halinde bu programları yeniden başlatma planları olduğunu da
kaydetmişti. Duelfer'den önce bu görevi yürüten David Kay, Irak'ta kitle imha
silahı olmadığını belirterek Irak Araştırma Grubu başkanlığından istifa etmişti.
(BBC)
•
Eskiden Baas partisine üye olan Hasan Zeydan ABD güçleri tarafından
tutuklanması üzerine kendisinin ve partisinin (Irak Birliği Ulusal Partisi)
seçimlerden geri çekileceğini açıkladı. Böylelikle Sünni kesimin seçimleri
boykot eylemi bir destekçi daha kazanmış oldu. Ayrıca, haftalar önce
seçimlerden geri çekileceğini açıklayan Irak Đslami Partisi bazı önemli siyasi
güçlerin seçimlerden geri çeklime niyetinde olduğunu beyan etti. (EL-HAYA
GAZETESĐ)
•
Amerika’da yayınlanan NewYork Times gazetesi de seçimlerin ertelenmesi
gerektiği görüşünde. Söz konusu gazete Irak’ta bir iç savaş çıkabileceği
uyarısında bulundu. Gazete, bu seçimlerin bir Sünni-Şii çatışmasına yol
açabileceğini ve bu durumun Ortadoğu’da istikrarın bozulmasına neden
olacağını vurguladı. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
•
Uluslararası Göç Örgütünün yaptığı açıklamada yurtdışında yaşayan yaklaşık
1 milyon Iraklının 14 ülkede oy kullanabileceğini ifade etti. (EL-HAYAT GAZETESĐ)
•
Ürdün ABD Büyükelçisi, Irak seçimleri konusunda iyimser olmadığını belirtti.
Büyükelçiye göre Iraklıların yaklaşık olarak %40’ı seçimlere katılmayacak.
Dolayısıyla böyle bir seçimin halkın gerçek iradesini yansıtmayacağını
vurguladı. (www.karbalanews.com)
•
Birleşmiş Milletlere göre Đran’da yaşayan yaklaşık 120 bin Iraklı bu seçimlerde
oy kullanabilecek. Đran’da 6 şehri kapsayan 70 seçim merkezi
kurulacak.(www.karbalanews.com)
•
Irak Dışişleri Bakanı Hoşyer Zebari’nin ulusal uzlaşma çağrısı bazı aşiret ve
siyasi partilerden tarafından olumsuz karşılandı. Anbar ve Felluce’de bulunan
Dilem aşireti söz konusu kurultayı reddetti. Ayrıca, Irak Ulusal Kurucu
Kurultayı Zebari’nin ulusal uzlaşma çağrısını kabul etmedi. Seçimi reddeden
siyasi partiler Zebari’nin bu çağrısını seçime zemin hazırlama çabası olarak
değerlendiriyor. (ALQUDS GAZETESĐ)
2
•
Financial Times gazetesi bir haberinde, Şii partilerin seçimlerde iyi sonuç elde
edebileceğini yazıyor. Gazete, iki büyük Şii teknokratın hükümet başkanlığı
makamına yükselme olasılığının da altını çiziyor. Đlki, Ayetullah Ali Sistani’ye
yakınlığıyla bilinen Hüseyin El-Şehristani. Đkincisi ise Abdülaziz El Hekim’in
liderliğini yaptığı Irak Đslami Devrim Yüksek Konseyi Partisinin önde gelen
isimlerinden Maliye Bakanı Adil Abdülmehdi’dir. Ayrıca bu şahsiyet Đran’a olan
yakınlığıyla tanınmaktadır. (ALQUDS GAZETESĐ)
•
Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Halifa Bin Zayad Al Nahyan’ın resmi
konuğu Suudi Arabistan Savunma Bakanı Sultan Bin Abdulaziz’le yaptığı ikili
görüşme sonrasındaki basın toplantısında ikili ilişkilerin yanı sıra Irak’taki
gelişmeler ve Irak seçimleri değerlendirildi. Basın toplantısında Irak halkının
refahı ve bağımsızlığı için yapılması gereken yardımları detaylı bir şeklide
görüştükleri açıklandı. Ayrıca Irak halkının özellikle Arap alemindeki önemi ve
birçok Arap ülkesinin istikrarının buna bağlı olduğuna dair fikir mutabakatına
varıldığı ifade edildi. (AZZAMAN GAZETESĐ)
•
Irak Cumhurbaşkanı Gazi El Yaver’in dün akşamki Fransa ziyareti bugün
resmen başladı. Öğle yemeğinde bir araya gelecek olan Fransa
Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ve El Yaver Irak seçimleri ve yabancı güçlerin
Irak’tan çekilmesi konularını görüşecekler.(AZZAMAN GAZETESĐ)
•
Iraklı 14 siyasi partinin Paris’te yaptığı görüşmeler iki gündür devam ediyor.
Irak Komünist Partisinin verdiği demeçte “Fransa, işgalde ABD’ye destek
vermediği için uğradığı zararı telafi etmeye çalışmaktadır. Fransa, sadece
ekonomik değil siyasi olarak da Irak’ta etkin ve kalıcı olmayı hedefliyor” diye
konuştu. (KUVEYT HABER AJANSI)
•
Birleşmiş Milletlere bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişleri,
Amerika Birleşik Devletleri tarafından, gizli bir nükleer silah üretim merkezi
olabileceği iddia edilen tesisi incelemek üzere Đran'a gitti. Başkent Tahran
yakınındaki Parçin askerî üssünde bugün incelemeler yapacak olan
müfettişler, bu tesiste nükleer denemeler yapılıp yapılmadığını belirlemeye
çalışacak. ABD'li uzmanlar, elde ettikleri uydu fotoğraflarına dayanarak, tesiste
bulunan bazı binalarda nükleer bir bombada kullanılabilecek parçaların
denemelerinin yapılmış olabileceğini iddia etmişlerdi. Tahran yönetimi, iddiaları
reddediyor ve nükleer programının barışçı amaçlı olduğunu savunuyor. Đran'ın
nükleer programından sorumlu yetkililerden Hüseyin Musavani, müfettişlerin
tesislerde sınırlı bir inceleme yapmalarına izin verileceğini söyledi ve
"Müfettişlerin askerî tesislerimize girmesine izin verdik ancak her türlü bilgiye
ulaşmalarına, askerî sırlarımızın çalınmasına izin vermeyiz" dedi. Musavani
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu müfettişlerinin binalara girmelerine gerek
olmadığını, ellerindeki aygıtlarla binaların dışından örnekler alacaklarını belirtti.
Đran, yürüttüğü nükleer çalışmalarının tamamen sivil ve barışçı amaçlı
olduğunda ısrar ediyor ve nükleer silahlar üretme amacı olmadığını savunuyor.
ABD'nin bu konudaki baskısı, Parçin askerî üssüyle ilgili fotoğrafların Bilim ve
Uluslararası Güvenlik Enstitüsü tarafından yayınlanması ardından arttı. Đran'ın
nükleer programıyla ilgili tartışmalar nedeniyle 18 ay önce askıya alınan
Avrupa Birliği Đran ticaret görüşmeleri de dün yeniden başladı. Görüşmeler,
3
Đran'ın uranyum zenginleştirme çalışmalarını Kasım ayında durdurma kararı
almasının ardından başladı.(BBC)
•
Gazze’de, bir Yahudi Yerleşim birimi yakınında meydana gelen bombalı
saldırıda, 3’ü asker 4 Đsrailli öldü. Saldırı sonrasında çıkan silahlı çatışmada 2
Filistinli militan öldürüldü. Saldırıyı Đslami Cihat örgütü üstlendi. Đsrail
askerlerinin Gazze’de düzenlediği operasyonlarda 4 Filistinli de tutuklandı.
Ramallah kentinin kuzeyindeki bir köye yapılan baskındaysa, 2 Filistinli
öldürüldü. Bu arada, Đsrail Başbakanı Ariel Şaron, Filistin Devlet Başkanı
Mahmut Abbas’a yakında bir toplantı yapmayı teklif edeceğini açıkladı.
(VOANEWS)
•
Avrupa Birliği'nin dış politika yetkilisi Javier Solana bugün Đsrail'de temaslarda
bulunacak. Đsrail Filistin sorunuyla ilgili incelemelerde bulunmak üzere bölgeye
giden Solana son birkaç günü Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde geçirdi. Javier
Solana Filistin'de yapılan seçimlerin ardından, Filistin Özerk Yönetimi Başkanı
olarak seçilen Mahmud Abbas'la yaptığı görüşmelerin ardından Đsrail'de
yetkililerle son gelişmeleri değerlendirecek. Filistin'de Mahmud Abbas
döneminin başlamasıyla Đsrail-Filistin sorununun çözümü yolunda yeni bir
döneme girilip girilmediğini ilk elden görmek isteyen Javier Solana, Avrupa
Birliği'nin de yardım etmeye hazır olduğu mesajını verecek. Đsrail
yetkililerinden, yeni Filistin lideri Mahmud Abbas'a destek vermelerini
isteyecek olan Solana, yeni yönetime başarıya ulaşmak için şans tanınması
çağrısında bulunacak. Đsrailli yetkililer Solana'yla görüşecek ve bilgi
aktaracaklar ancak özellikle Avrupa'dan talimat almaktan hiç hoşlanmadıkları
da açıkça biliniyor. Avrupa'yı Filistin'e destek vermekle suçlayan Đsrail, Avrupa
Birliği'ni de 'şüpheli ülkeler bloğu' olarak niteliyor.(BBC)
Kafkasya-Orta Asya
•
Gürcistan’a bağlı Abazya’da yeniden başkanlık seçimi yapılıyor. Ekim ayındaki
seçimler usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle iptal edilmişti. Son seçimde rakip
olan iki aday bugünkü seçime başkan ve başkan yardımcısı olarak birlikte
katıldı. Đki liderin, Halkın Partisi lideri Yakup Lakoba’yı açık farkla yenmesi
bekleniyor. Özerk Abazya, 1990 yılından buyana Gürcistan’dan bağımsızlığını
kazanmaya çalışıyor. (VOANEWS)
•
Rusya ve Đran, Tacikistan'da bir hidroelektrik santrali kurma konusunda
anlaşma imzaladı. Anlaşmayı Rusya adına ülkenin enerji tekeli UES'nin
Başkanı Anatoli Çubais imzaladı. 500 milyon dolara mâl olması beklenen ve
tamamlandığında bölge ülkelerine elektrik satması planlanan santral,
Tacikistan'da bugüne kadar yapılan en büyük yabancı yatırım. Sangtuda adı
verilecek santral, Pamir Dağları'ndaki bir dizi hidroelektrik santralinin parçası
olacak. Bu santraller zinciri, Orta Asya'nın tüm elektrik ihtiyacını karşılamanın
yanı sıra, örneğin Pakistan büyüklüğünde bir ülkenin ihtiyacına da yetecek ek
üretim yapma kapasitesine sahip. Ancak bu santrallerin büyük bir bölümü kötü
durumda. Bazıları ise 1990'lardaki Tacik iç savaşı sırasında terkedilmiş.(BBC)
4
Kısa Kısa Dünya
•
Almanya'da polis, Đslamcı militan olduklarından şüphelenilen kişi ve gruplara
karşı beş ayrı eyalette operasyon düzenledi. 700 kadar polisin katıldığı
operasyonlarda camiler, evler ve bürolar arandı, 11 kişi gözaltına alındı.
Yetkililer Almanya'da son dönemde düzenlenen bu en büyük güvenlik
operasyonunun bir yıllık bir hazırlık dönemi ardından başlatıldığını
söylüyor.(BBC)
•
Paris Kulübü adıyla bilinen dünyanın en zengin 19 ülkesi, Asya'daki tsunami
felaketinin mağduru ülkelerin, kabul etmeleri durumunda, borçlarının
ertelenmesini kararlaştırdı. Bu ertelemeyle borç geri ödemesinde kullanılacak
kaynakların felaketten zarar gören ülkelerin yeniden inşasına aktarılması
planlanıyor. Aralarında Oxfam ve Action Aid'in de bulunduğu bazı yardım
kuruluşları borçların silinmesini teklif etmişlerdi. Silinmesi önerilen borç miktarı
da yaklaşık 5 milyar dolar tutarında. Ancak muhabirlerimiz, alacaklılar için çok
ciddi bir rakam olmamasına karşın, bu borçların silinmesi önerisinin gündeme
alınmasının mümkün görülmediğine dikkat çekiyorlar. Borçların geri
ödenmesinin ne kadar süreyle ertelendiği de henüz açıklanmış değil.(BBC)
•
Endonezya'nın Aceh bölgesindeki ayrılıkçı gerillalar, hükümete ateşkese
katılma ve tsunami felaketinden en fazla zarar gören bölgedeki yardım
çalışmalarının etkin şekilde yürütülmesine izin verme çağrısı yaptılar.
Ayrılıkçıların bir sözcüsü, Aceh halkının acılarını azaltmak için hükümetle
görüşmeye hazır olduklarını söyledi. Hükümet ise daha önce bölgedeki
yabancı yardım görevlilerinin faaliyetlerine kısıtlama getirmişti. (BBC)
Gazete Başlıkları
Gazetelerin tümünün birinci sayfalarında öne çıkan ortak bir haber ise, eski
muhafazakar başbakan Margaret Thatcher'ın oğluyla ilgili.. Güney Afrika'da
yaşayan Mark Thatcher geçen Ağustos ayında, petrol zengini Afrika ülkesi
Ekvador Gine'sindeki bir darbe girişimine maddi destek sağlamakla suçlanarak
tutuklanmıştı. Gazeteler, Thatcher'in cezasında indirim karşılığı iddia
makamıyla anlaştığını ve bugün çıkarılacağı mahkemede "suçluyum"
diyeceğini duyuruyor. Guardian'ın manşet haberinden aktaralım. "Mark
Thatcher'ın suçlu olduğunu kabul etmesi karşılığında hakkında, beş yıllık hapis
ve 270 bin sterlin para cezası istenecek. Ama hapis cezası tecil edilecek.
Thatcher, Ekvador Ginesindeki darbe girişimine, bilmeden destek verdiğini,
satın aldığı helikopterin ambulans olarak kullanılacağını sandığını söyleyecek.
Helikopterin pilotu, sorgusunda, aracın, Ekvador Ginesindeki darbe girişimine
havadan destek vermek için kullanılmasının planlandığını söylemişti. "
Guardian, başyazısında, dünyanın güçlü mali kuruluşları ile onlardan borç
alan ülkeler arasındaki ilişkileri kökünden değiştirecek gelişmeler yaşandığını
yazıyor. "Arjantin teklifini sunup, 'beğenmeyen almasın' deyince, doğal olarak,
alacaklı bankalar ve kurumların çoğu ayağa kalktı. Ama burada en önemli soru
şu: Bu, Arjantin'in yanına kalacak mı? Alacaklıların çoğu teklifi kabul ederlerse
2001 yılı itibariyle mevcut alacaklarının yüzde yetmiş beşini kaybetmeyi sineye
5
çekmiş olacaklar. Alacaklıların kayıpları Arjantin'in kazancı olacak. Fakat en
önemlisi, eğer Arjantin bu planla borçlarından kurtulmayı başarırsa, bu, benzer
sıkıntılar içindeki başka gelişmekte olan ülkeler için bir emsal teşkil edecek.
Uluslararası mali kuruluşların acımasız kredi politikaları göz önüne
alındığında, Arjantin örneğinin yaygınlaşması için fazla beklemeyeceğimiz
anlaşılıyor. "
"Bask'ların sürpriz adımı Đspanya'yı bölebilir". Bu başlık Times gazetesinden.
Gazetenin Madrid muhabiri, anayasal bir krizi engellemek amacıyla bugün
başkentte kritik görüşmeler yapılacağını duyuruyor. "Bask parlamentosu
tarafından beklenmedik bir şekilde onaylanan plan, Đspanya'nın Bask
topraklarındaki egemenliğini reddediyor ve bölge ile Đspanya arasındaki
ilişkilerin, bundan böyle iki eşit ortak arasındaki ilişki olarak düzenlenmesini
istiyor. Bask bölgesinin planı Đspanya'dan ayrı bir yargı sistemi ve Avrupa
Birliği Bakanlar Konseyi düzeyinde ayrı temsil hakkı da talep ediyor. Bask
planında ayrıca, şu anda Fransa sınırları içinde olan, Bask'ların yaşadığı özerk
Navarre bölgesiyle birleşme amacından da söz ediliyor. Đspanya Başbakanı
Jose Luis Zapatero, bugün Bask bölgesi lideri Juan Jose Đbarretxe'yi, planı
Bask bölgesinde referanduma sunma ve uygulama planlarından vazgeçirmeye
çalışacak. Zapatero'nun bunun karşılığında planının bazı maddelerini kabul
edebileceği söyleniyor. Anlaşma sağlanamazsa ülke bir anayasal krize
girecek."
6