Önsöz - Proje Yönetimi, Analitik Yaklaşımlar

Önsöz
Günümüzde, hemen hemen her tür ve boyutta organizasyonda, görevleri proje olarak organize
etmek yaygınlaşmıştır. Bunun en temel nedenlerinden biri çağdaş yönetim anlayışının hiyerarşik
örgüt yapısından daha düz örgüt yapılarına yönelmesi ve bu çerçevede, projelerin bölümler hatta
kurumlar arası ortak faaliyetler gerçekleştirmek ve işbirliği sağlamak için bir araç olarak
görülmesidir. Yaygınlaşmadaki diğer bir etken ise günümüzde artan rekabet baskısıdır. İşleri
gerçekleştirmede mükemmellik arayışı, yönetimde koordinasyon ve kontrol fonksiyonlarının
önemini arttırmıştır. Bu açıdan bakıldığında, proje yapılanması örgütsel hedeflere ulaşmak için
sorumluluk ve yetkiye odaklanmaya yardımcı olmakta, faaliyetlerin daha iyi kontrol ve koordine
edilmesini sağlamakta, iletişimi ve müşteri ilişkilerini geliştirmeyi desteklemektedir [Meredith ve
Mantel, 2011]. Tüm bu avantajlar sebebiyle, giderek yaygınlaşan proje odaklı organizasyonlar
için, proje yönetimi de daha önemli hale gelmektedir.
Proje yönetimi gerek teorik ve pratik uygulamalar, gerekse yazılımlar ve karar destek
sistemleriyle (decision support systems-DSS) ilişkileri bakımından başlı başına bir çalışma alanı
oluşturmaktadır. Bu alan, akademisyenlerin yanı sıra, proje ekiplerinde ve yönetiminde yer alan
ve farklı disiplinlerde öğrenim görmüş profesyonellerin de ilgisini çekmektedir.
Bu yönelimler doğrultusunda kitabın ana amacı proje yönetiminin temel tanım, kavram ve
yöntemlerini anlatma ve bunu yaparken analitik model ve yaklaşımları vurgulamaktır.
Disiplinler arası çalışma ortamı da düşünülerek, geniş bir okuyucu kitlesi göz önüne alınmıştır.
Mühendislik ve matematik gibi teknik alanlarda bilgi sahibi okuyuculara yöneylem araştırması
yöntemlerini ve proje yönetimi uygulamalarını tanımanın yanı sıra işletme terimlerini de öğrenme
imkanı sunulmaktadır. Sosyal ve yönetim bilimlerinde bilgi sahibi okuyuculara ise matematiksel
yaklaşımın işletme problemlerinde nasıl kullanıldığını görme ve kavrama olanağı sunulmaktadır.
Matematiksel modellerde teknik bilgiler giriş ve orta düzeyde anlatılmıştır, daha detaylı analiz
yapmak isteyenler için konuyla ilgili referanslar verilmiştir. Bu kitap proje yönetimi
profesyonelleri ile işletme, iktisat, endüstri mühendisliği, yöneylem araştırması, mühendislik
yönetimi vb. lisans ve yüksek lisans programlarındaki öğrenciler için kapsamlı bilgilenme imkânı
sağlamaktadır.
Proje Yönetimi Profesyoneli [Project Management Professional-PMP] ünvanı almak için sertifika
sınavına hazırlananlara ise konuların daha detaylı anlatımlarını görerek bilgilerini pekiştirme
imkanı sunulmaktadır. Bu kapsamda kitabın Project Management Institute (PMI) Bilgi Kılavuzu
5. Baskısı [Project Management Body of Knowledge (PMBOK) Guide] ile ilişkisi net olarak
tarif edilmiş ve tablolarla özetlenmiştir (bkz bölüm 1.3.). Terimlerin kullanımında da PMBOK
Kılavuzundaki kullanımla paralellik sağlamaya özen gösterilmiştir.
Kitaptaki modeller, algoritmalar ilgili alanlarda akademik çalışma yapmak isteyen öğrenciler için
literatür araştırmasına ve temel bilgi birikimi sağlamaya destek olarak iyi bir başlangıç noktası
teşkil etmektedir. Ek olarak gerek proje yönetimi profesyonellerine gerekse bu alanda akademik
çalışma yapan araştırmacılara yeni proje yönetimi yaklaşımlarından, eğilimlerinden önemli
bazıları hakkında güncel bilgi edinmek veya bilgilerini pekiştirmek imkanı da sunulmuştur.
Kitabımızın en önemli özelliklerinden biri de teorik anlatımların yanı sıra kavram ve modellerin
çok sayıda örnek ve vaka analizleri (case study) kullanılarak pekiştirilmesidir. Örnek ve analizler
gerçek hayat problemleri temel alınarak hazırlanmıştır. Konular kritik düşünmeye, yorumlama ve
analize dayalı, mukayeseyi ön plana çıkaran sorular içermektedir. Birçok sorunun cevabı
verilmiş, bazı soruların cevapları ise özellikle okura bırakılmıştır. Kitabın içeriği disiplinler arası
araştırma yapmaya, aktif, etkileşimli, uygulama ve konu tartışmalarına öncelik veren eğitim
uygulamalarına imkân sağlayacak şekilde oluşturulmuştur. Her birimden önce öğrenme hedefleri
tanımlanmış ve kitap içeriği bu hedeflerle uyumlu olarak düzenlenmiştir.
Kitaptaki
bölümler
özgün
değere
sahiptir,
başka
kaynaklardan
yapılan
çevirilerden
oluşmamaktadır. Kapsamlı araştırma yapmak isteyenlerin uluslarası yayın takibini kolaylaştırmak
için önemli terimlerin İngilizce karşılıkları ve kısaltmaları özellikle belirtilmiş ve tablolar halinde
özetlenmiştir. Kitapta anlatılan yöntemlerin, terimlerin birçoğunun İngilizcelerinin kısaltmaları
uluslarası proje yönetimi literatüründe çok yaygın olarak kullanılmakta ve bilinmektedir; bu
sebepten kısaltmalar İngilizce karşılıkları temel alınarak yapılmıştır. Türkçe ve İngilizce
karşılıkları ise tablo halinde kitabın sonunda verilmiştir.
Kitabın birinci bölümünde proje yönetiminin temel kavram ve yöntemleri, fonksiyonları
tanıtılmaktadır. Bunu izleyen üç bölüm proje yönetimindeki en kritik fonksiyonlardan biri olan
planlamaya ayrılmıştır. Bu çerçevede, ikinci bölümde proje zaman planlarının oluşturulmasında
kullanılan deterministik model ve yöntemler islenmiştir. Deterministik modeller akademik
çalışmalarda problem hakkında bilgi edinmek, çözüm kümesini ve en iyi çözüm(lerin)
özelliklerini tespit etmek için sıklıkla kullanılırlar. Ancak bu modellerde daha basitleştirici bir
yaklaşımla problem parametrelerinin karar vericiler tarafından kesin olarak bilindiğini varsayılır.
Bu nedenle, üçüncü bölümde gerçek hayat problemlerini daha iyi bir şekilde kapsayan belirsizlik
durumunda çizelgeleme model ve yöntemleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise planlamanın
finansal boyutuna odaklanılarak, maliyet/harcama planlarının oluşturulması ve nakit akışı
analizleri işlenmiştir.
Planlamanın yanı sıra, kontrol ve risk yönetimi proje yönetiminin diğer önemli fonksiyonları
arasında yer alır. Bu konularda yöneticilere karar destek sağlayabilecek yöntemler sırasıyla
beşinci ve altıncı bölümlerde anlatılmıştır. Kontrol bölümünde uygulamada çok sık kullanılan
kazanılmış değer analizine ağırlık verilmiştir. Bu bölüm gerçek hayat problemlerine benzer çok
sayıda örneklerle zenginleştirilmiş, ölçütler ve tahminler matematiksel formüllerin yanı sıra
geometrik anlamlarıyla birlikte anlatılmıştır. Risk yönetimi ve zaman yönetimi kapsamında ise
uygulamaya yönelik iki ayrı vaka analizi gerçekleştirilmiştir. Bu analizler gerçek hayat
problemlerine benzer uygulamaların daha ayrıntılı incelenmesini içerir; birden fazla bölümde
anlatılan bilgi ve yöntemlerin kullanımını gerektirir.
Yedinci bölümde, günümüzde etkin yönetimin olmazsa olmaz unsurunun bilişim sistemleri
olmasından hareketle, bu alandaki proje yönetimi yazılım ve uygulamaları ve yazılım tabanlı
karar destek sistemleri tanıtılmıştır. Sekizinci bölümde ise, proje yönetimindeki yeni yaklaşımlar
ve eğilimler araştırılmış, bu konudaki güncel tartışmalara yer verilmiştir. Bunlar, üç yaklaşımla
sınırlı tutulmuştur: stratejik, sürdürülebilirlik ve çevik proje yönetimi. Son bölümde ise zaman
yönetimi ve risk yönetimi konularına odaklanan iki vaka analizi uygulaması detaylı bir şekilde
verilmiştir.
Kitabın kapak tasarımı için Selin Çavdar’a, kitabın hazırlanmasındaki bilimsel katkı ve önerileri
için Dr. Çilem Selin Hazır’a, Dr. Mehmet Rüştü Taner’e, Prof. Dr. Şeyda Zeki Deligönül’e ve
PMI-Tr başkanı Algın Erozan’a teşekkürü borç biliriz.
Ayrıca bu kitabın bazı bölümlerinde TÜBİTAK SOBAG 113K245 numaralı ”Endüstriyel
Projelerin Çizelgelenmesi, Kontrolü ve Yazılım Desteği İçin Karar Destek Çerçevesi Geliştirme”
projenin sonuçları kullanılmıştır. Bu kapsamda projeye sağlanan destekten dolayı TÜBİTAK’a
teşekkür ederiz.
PMI TR ÖNSÖZ
Değerli Okuyucular,
PMI Türkiye olarak Proje Yönetimi: Analitik Yaklaşımlar kitabını desteklemek istedik. Öncelikle
kitabın yazarlarını kutluyorum. Kitabın yazarları arasında eski PMI Türkiye yönetim kurulu üyesi
olan Mustafa Hafızoğlu’nun olması bizleri ayrıca heyecanlandırdı.
Proje Yönetimi: Analitik Yaklaşımlar kitabı akademik bilgileri ve uygulamayı beraber ele alan bir
kitap. Açıklayıcı ve detay bilgileri aktarabilen bir çalışma. Proje Yöneticilerine, akademisyenlere
ve öğrencilere referans olacaktır.
Proje Yönetimi bir standart olmakla beraber her kurumun kendi iç süreçlerinin farklı olması
sebebiyle kurumlar analitik düşünerek kendi metodolojilerini yaratabilmektedir. Bu kitap, bu
çerçevede Türkiye’de proje yönetimi için önemli bir kaynak olacaktır.
Algın Erozan, PMP, CISA, ITIL
PMI Türkiye
Yönetim Kurulu Başkanı