KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Nükleotid - Gen - Dna - Kromozom Fosfat - Şeker - Organik Baz 6. Kromozomlar DNA molekülü ve protein kılıftan 4. oluşmuşlardır. DNA molekülünün yapısında da genler bulunur. Genler ise nükleotitlerden oluşmuştur. DNA molekülü 200 C 100 G 50 T 75 A 200 G 100 C 50 A 75 T Dolayısıyla numaralandırılmış kutucuklarda verilen yapıların basitten karmaşığa doğru sıralanışı; 2. zincir 1. zincir 3 Nükleotid - 2 Gen - 4 DNA - 1 Kromozom Nükleotid sayısı = Fosfat sayısı = Şeker sayısı Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 1. zincirdeki toplam nükleotit sayısı: 425 2. zincirdeki toplam nükleotit sayısı: 425 850 Nükleotidlerin Yapısı 11. Nükleotid hangi bazı içeriyorsa o bazın ismiyle adlandırılır. Sitozin nükleotidi sitozin, şeker ve fosfat yapılarından oluşur. Dolayısıyla doğru cevap I - II ve IV olur. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları nükleotid DNA molekülünde; 125 adenin nükleotidi 300 guanin nükleotidi 300 sitozin nükleotidi 125 timin nükleotidi Toplam 850 nükleotid vardır. Dolayısıyla, 850 nükleotid = 850 fosfat = 850 deoksiriboz şeker DNA'nın Yapısı 13. 1. Zincir 2. Zincir T A C C C T T T C 2. Zincir A T G T A C G G A A A G G G A T T C Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler Hidrojen bağı sayısı 50 x 2 = 100 75 x 2 = 150 200 x 3 =600 100 x 3 = 300 A=T arasındaki hidrojen bağı sayısı GC arasındaki hidrojen bağı sayısı Toplam 1150 hidrojen bağı Buna göre, B seçeneğinde verilen adenin bazı sayısı doğrudur. DNA molekülünde 125 adenin bazı vardır. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji DNA Zincirleri Arasındaki Zayıf Hidrojen Bağı DNA'nın Kendini Eşlemesi 6. I. DNA'nın iki zinciri arasındaki bağlar eşlenme DNA molekülü 11. sırasında kopar. (Doğru) 150 A 150 T 1100 G 1100 C II. DNA kendi hücre bölünmesi öncesi eşler. (Doğru) III. DNA'nın eşlenmesinde bir zincirdeki adenin karşısına sitozin nükleotiti gelir. (Yanlış) Toplam 2500 nükleotit (Adenin karşısına timin nükleotiti gelir.) D Nükleotid sayısı = Deoksiriboz şeker=Fosfat sayısı sayısı I. 2500 nükleotid = 2500 deoksiriboz = 2500 fosfat III. II. Y (Melek'in yorumu doğrudur.) 150 + 150 = 300 (A + T) 1100 + 1100 = 2200 (G + C) A+T 300 A+T 3 = = G + C 2200 G + C 22 (Metin'in yorumu yanlıştır.) Zeka Küpü Yayınları Doğru yanıt “C” seçeneğidir. Mitoz Bölünme Hidrojen Bağı Sayısı Mitoz bölünmeyle ilgili; A=T arasındaki bağ sayısı 1100 x 3 = 3300 GC arasındaki bağ sayısı Toplam 3600 hidrojen bağı Hidrojen bağı sayısı 150 x 2 = 300 (Şule'nin yorumu yanlıştır.) Doğru yanıt “A” seçeneğidir. I. 2n kromozomlu hücrelerde görülür. (Doğru) II. Üreme hücreleri mitoz sonucu oluşur. (Yanlış) (Üreme hücreleri mayoz sonucu oluşur.) III. Üreme hücreleri mitoz bölünme geçirir. (Yanlış) (Üreme hücreleri "sperm-yumurta" mitoz bölünme geçirmez.) IV. Mitoz sonucu kromozom sayısı değişmez. (Doğru) V. Mitoz sonucu 4 hücre oluşur. (Yanlış) (Mitoz sonucu 2 hücre oluşur.) Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Mitoz Bölünmenin Canlılar İçin Önemi 5. Bitki Hayvan Hücresinde Sitoplazma Bölünmesi Anıl : Kırılan kolun iyileşmesi 8. (Mitoz bölünme-onarım) Zeynep: Ağaç gövdesinin büyümesi (Mitoz bölünme-büyüme) Furkan: Kuru soğanda yeşil yaprakların oluşması (Mitoz bölünme - üreme) İnsanda üreme hücresinin oluşması Hayvan hücresinde hücre duvarı bulunmaz. Şekli küreye benzer. Bundan dolayı verilen şekil bir hayvan hücresidir. Kromozomların eş parçalarının kutuplara doğru çekildiği evre anafaz evresidir. (Mayoz bölünme) Doğru yanıt “D” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları Doğru yanıt “C” seçeneğidir. Mayoz Bölünme Mitoz Bölünmenin Evreleri K hücresi 9. 2n 3. Mitoz bölünmede evrelerin gerçekleşme sırası; 1. 4. 3. mayoz I n n mayoz II n 5. 2. n n n M hücresi I. K hücresi 2n kromozomludur. (Doğru) II. M hücresi n kromozomludur. (Doğru) III. M hücresi üreme hücresidir. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. (Doğru) Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Mayoz Bölünmenin Canlılar İçin Önemi Homolog - Kromozom 9. Mayoz bölünmede parça değişimi; 2. Verilen şemada 1. olayda dişi üreme hücre- I. Homolog kromozolar arasında gerçekleşir. II. Mayoz I de görülür. III. Kalıtsal çeşitlilik sağlanır. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. Eşeyli - Eşeysiz Üreme 8. Bezelye tarafından tohumlardan yeni bezelyelerin oluşması eşeyli üremedir. Eşeyli üremede yeni bezelyelerin genetik yapıları ana canlıdan farklı olur. Deniz yıldızlarının ortadan kesilerek her parçasından yeni deniz yıldızlarının oluşması eşeysiz üremedir. Yavru deniz yıldızlarının genetik yapısı ana bireyle aynıdır. Bira mayasının tomurcuklanarak yavru bireyler oluşturması eşeysiz üremedir. Yavru bireylerin genetik yapısı ana birey ile aynıdır. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları si olan yumurta ve erkek üreme hücresi olan sperm mayoz bölünme sonucu oluşur. 2. olayda yumurta ve sperm döllenerek zigotu oluşturur. 3. olayda ise zigot mitoz bölünmeler geçirerek bireyleri oluşturur. Dolayısıyla; 1. olayda mayoz bölünme gerçekleştiği için kromozom sayısı yarıya iner ve genetik çeşitlilik sağlanır. 2. olayda döllenme gerçekleşir. 3. olayda gerçekleşen mitoz bölünme sadece eşeyli üreyen canlılarda değil, bütün canlılarda görülür. Doğru yanıt “C” seçeneğidir. Mayoz ve Mitoz Bölünmenin Karşılaştırılması 13. Mitoz Bölünme; 1- Vücut hücrelerinde görülür. 2- Sonucunda iki hücre oluşur. 3- Kromozom sayısı aynı kalır. 4- Kromozomlar arası parça değişimi görülmez. Üreme Hücrelerinin Oluşumu 6. Mayoz bölünmede; sırasıyla; K → DNA eşlenir. M → Kromozomlar oluşur. N → Kromozomlar arasındaki parça değişimi olur. L → Homolog kromzomlar ayrılır. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. Mayoz Bölünme; 1- Üreme ana hücrelerinde görülür. 2- Sonucunda dört hücre oluşur. 3- Kromozom sayısı yarıya iner. 4- Kromozomlar arası parça değişimi görülür. Buna göre Ayşe 3 numaralı özellikleri karıştırmıştır. Doğru yanıt “C” seçeneğidir 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Çocukluktan Ergenliğe Geçiş İnsanda Üremeyi Sağlayan Yapı ve Organlar 4. 8. Buse 15 yaşında ve ergenlik dönemindedir. Ergenlik dönemindeki değişimler; - Hayatı sorgulama - Koltuk altlarında kıllanma - Kilo artması görülür. Ancak ihtiyaçlarını karşılayamama bebeklik dönemine ait bir özelliktir. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. I. Sperm Kanalı: Spermlerin ve idrarın vücuttan dışarı çıkarılmasını sağlar. II. Döl Yatağı: Zigotun yerleştirdiği ve geliştiği yerdir. III. Testisler: Spermlerin üretildiği yerdir. IV. Yumurta Kanalı: Döllenme bu kanalda gerçekleşir. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 3. Sperm Yumurta a) Kamçılı I. Kamçısız II. Az sitoplazmalı b. Bol sitoplazmalı III. Küçük c. Büyük Yumurta ve sperm ile ilgili soruda verilen özelliklerden b -II ve c-III ile yer değiştirmelidir. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları Ergenlik ve Sağlık 11. Ergenlik döneminde olan Fatih'in ailesi; I. Fatih'i sosyal aktivitelere yönlendirmelidir. II. Fatih'le empati kurarak ona bu dönemle ilgili bilgiler vermelidir. III. Fatih için kişisel gelişim uzmanından yardım almalıdır. IV. Fatih'i sportif aktivitelere yönlendirmelidir. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. Basit Makineler 4. Şemada verilen üreme olayında "b" yumurta, "a" ise spermdir. Yumurta (b) nın oluşması mayoz bölünme ile gerçekleşir. I olayı mayoz bölünmedir. "a" ve "b" nin kromozom sayıları 23 olur. "c" zigottur ve zigot yumurta kanalında sperm (a) hücresinin yumurta (b)'yı döllenmesiyle oluşur. III. olayda zigot, mitoz geçirdiği için kalıtsal çeşitlilik görülmez. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler 6. ● Basit makineler; – İş yapma kolaylığı sağlar. – Yük → Kuvvet kazancını verir. Kuvvet – Kuvvetin yönünü değiştirebilir. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Sabit Makara Palangalar 8. Soruda kuvvet kazancını sorduğu için yük ağırlıklarını gözardı edebiliriz. 11. L K N M P1 1. düzenek F P2 F1 I. düzenekte 2 tane sabit makara verilmiştir. Sabit makaralarda kuvvet kazancı yoktur. Düzenekte verilen yük; yükle aynı büyüklükteki kuvvet ile çekilir. Yük Kuvvet kazancı = =1 Kuvvet Yukarıdaki sistemde; K ve M hareketli makaradır. İp, kuvvet uygulanarak aşağı çekildiğinde K ve M makaraları da yüklerle beraber yukarı doğru hareket eder. L ve N sabit makaradır. Tavana sabitlenmiştir. Kuvvet ve yükün hareketinden etkilenmez. 2. düzenek Cevap 2 L ve N L ve N Doğru yanıt “B” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları Sabit makaralarda kuvvetten kazanç yoktur. Cevap 1 F1 F1 F2 F2 F2 2F2 II. düzenekte 1 tane sabit, 1 tane hareketli makara vardır. Düzenekte verilen yük 2 F2 yükü ile dengelenir. Yük 2 F2 Kuvvet kazancı = = =2 Kuvvet F2 3. düzenek F3 Hareketli Makara 8. Hareketli makaralarda; II. Kuvvetten kazanç vardır. (Doğru) III. Yoldan kazanç yoktur. (Doğru) F3 F3 F3 III. düzenekte verilen makaraların hepsi sabittir. Dolayısıyla kuvvet kazancı yoktur. Kuvvet kazancı = Yük =1 Kuvvet IV. Bir yere sabitlenmiştir. (Yanlış) Hareketli makaralar bir yere sabitlenmez. Kuvvetin uygulanmasıyla aşağı ve yukarı yönlü hareket eder. Dolayısıyla; I. ve II. ifadeler doğrudur. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Kaldıraç Çeşitleri IV. düzenek bir palanga sistemidir ve kuvvet yukarı yönlüdür. Kuvvet yukarı yönlü olduğu zaman kuvvet kazancı makara sayısının bir fazlası kadardır. Yani IV düzenekte kuvvet kazancı 3 kattır ve en fazladır. 4. Ceviz kıracağında ve el arabasında yük ortada, destek ve kuvvet uçlarda olmalıdır. Buna göre; 4. düzenek 1 F4 2 3 Yükün ortada yani 2 numaralı yerde olduğu seçenek "B" seçeneğidir. Doğru yanıt “B” seçeneğidir. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. 5. Basit makinelerde kuvvet kazancı kün kuvvete bölünmesiyle bulunur. Kuvvet Kazancı = yü- Yük Kuvvet Zeka Küpü Yayınları Kuvvet Kazancı Kuvvet Hesaplama 1. F F . 2 = 80 . 3 F = 120 N Kaldıraçlarda desteğe göre denge formülü; Kuvvet x Kuvvet kolu = Yük x Yük kolu A) 30 N B) F2 1 br 1 br F1= 15 N C) Dolayısıyla; Yük = Kuvvet (Şekilde verilen kuvvet 120 N’dur.) F1.2 = 30 Yük = Kuvvet Kuvvet kazancı = F1 2 br Yük elde edilecek şeYukarıdaki denklemi Kuvvet kilde düzenlersek; Kuvvet Kolu Yük Kolu P = 80 N Kuvvet Kolu Yük Kolu F3 2 br 240 N 2 br F3.2 = 240.2 F3= 240 N Özetleyecek olursak; kaldıraçlarda kuvvet kazancı iki yoldan bulunabilir. 1) Yükü kuvvete oranlayarak 2) Kuvvet kolunu yük koluna oranlayarak Doğru yanıt “C” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler 120 N 2 br F2.1 = 120.2 F2= 240 N D) 40 N 3 br F4 1 br F4.1 = 40.3 F4= 120 N Şekilde verilen 120 N'luk kuvvet ile D seçeneğindeki F4 kuvveti aynıdır. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ Fen ve Teknoloji Makara -Kaldıraç 10. Eğik Düzlem - Makara - Kaldıraç Destek F P 8. I. şekilde verilen kaldıraçta kuvvet kolunun uzun- Destek P luğu, yük kolunun uzunluğuna eşit olduğundan dolayı kuvvetten kazanç veya yoldan kazanç yoktur. II. şekilde verilen sabit makarada da kuvvetten kazanç veya yoldan kazanç yoktur. F Şekil II Şekil I Yoldan kayıp, kuvvetten kazanç olan basit makineler III. şekildeki hareketli makarada ve IV. şeklindeki eğik düzlemde yoldan kayıp kuvvetten kazanç vardır. Doğru yanıt “D” seçeneğidir. - Her iki makinede de destek ortadadır. Demet'in - yorumu doğrudur. Her iki makinede de kuvvet kazancı yoktur. Özlem'in yorumu yanlıştır. Kaldıraçta destek F'ye yaklaştırılırsa kuvvet kolu küçülür ve kuvvet büyüklüğü artar. Bülent'in yorumu yanlıştır. Buna göre, yalnız Demet'in yorumu doğrudur. Doğru yanıt “A” seçeneğidir. Zeka Küpü Yayınları - Eğik Düzlem 11. F1 l α P P Şekil I 2l F2 h h α Şekil II iki düzenektede bulunan yükün eşit yüksekliğe çıkarılması için I. sinde l, II. sinde ise 2l kadar hareket ettirilmiştir. Bu nedenle II. düzenekte alınan yol I. düzeneğe göre daha fazladır. (Alınan Yollar) → II > I I. düzenekte yoldan kazanç II. düzeneğe göre daha fazladır. II. düzenekteki kuvvet kazancı daha fazla olduğundan F1 > F2 olur. (Kuvvet büyüklükleri) → F1 > F2 Doğru yanıt “B” seçeneğidir. 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Soru Bankası Çözümler 8