Açık Kalp Ameliyatları

Gülçin EREN - Klinik Psikolog
Uzm. Dr. Mehmet KOfiARGEL‹R
AÇIK KALP
AMEL‹YATLARININ
HASTA ÜZER‹NDEK‹
NÖRO-PS‹KOLOJ‹K ETK‹LER‹
‹nsan sa¤l›¤› bedensel, ruhsal ve sosyal
aç›dan ayr›lmaz bir bütündür.
Karfl›lafl›lan sa¤l›k sorunlar›n›n boyutlar›
ise insan psikolojisinde kiflinin temel
ruhsal yap› özellikleri do¤rultusunda
çeflitli örselenmelere neden olabilir.
Cerrahi giriflimlerin özellikle kalp
cerrahisinin ciddi psiko-sosyal ve
psikolojik sorunlara yol açt›¤›n›
çal›flmakta oldu¤um Prof. Dr. Siyami
Ersek Kalp Cerrahisi Merkezi'nde takip
etmekteyim. Gerek ameliyat öncesi
yaflanan “Aç›k Kalp Ameliyat›”
olgusunun kiflide yaratt›¤› kayg›,
depresif duygu durumu gerekse
ameliyat sonras› görülen travma
sonras› stres bozuklu¤u veya nöropsikoloj›k komplikasyonlar
hastalar›m›zda ciddi sorunlara neden
olmaktad›r. Temel kiflilik özellikler
karfl›lafl›lan stresin boyutuna göre
kifliden kifliye farkl› etki-tepki
do¤rultusunda reaksiyonlar verdi¤i gibi
kalp ameliyatlar›nda da genelde
duyulan kayg›lar farkl› içeriklidir. Kimi
hasta olay› panik içinde veya
kabullenmeyen etkilenimle, kimisi de
daha bilgiç hasta tiplemesi veya kaderci
hasta grubu içinde de¤erlendirilebilir.
Hasta grubu hangi sosyo-kültürel
düzeyde ve temel psikolojik yap›
özelli¤inde olursa olsun, yap›lacak
ameliyat öncesi ön görüflme ve
destekleyici psikolojik tedaviden
faydaland›¤›, duygu-düflünce ve
davran›fl› yönünden örtülü ruhsal
gerilimin rahatlad›¤› görülmüfltür.
Hastanemizde kalp cerrahisi, anestezi
1
4
İSTANBUL’DA SAĞLIK
ve post-operatif bak›m tekniklerindeki
ilerlemeler sayesinde daha yafll› kiflilere
aç›k kalp cerrahisi uygulanmaktad›r. Bu
ameliyatlarda operatif mortalitedeki
belirgin azalmaya karfl›n, norokognitif
fonksiyon bozukluklar› insidans›nda bir
azalma olmay›p %19 oran›nda
aksamalar görülebilir. Kardio-pulmoner
by pas'a ba¤l› norokognitif fonksiyon
bozukluklar› hastalar›n yaflam
kalitelerini olumsuz etkiledikleri gibi
kalp cerrahlar›n›n da önemli
sorunlar›ndand›r. Yap›lan çal›flmalar
post-operatif devrede hastalarda
görülen nöro-psikoloj›k semptomlar›n
beyne olan mikro embolilere ba¤l›
oluflabildi¤i ve aç›k kalp cerrahisinde
kullan›lan pompa oksijenatör süresi ile
do¤ru orant›l›d›r. Bütün bu
semptomlar›n ortaya ç›kmas›nda
hastan›n yafl›, pompa zaman›, yüksek
doz inotrop ilaç kullan›m› ve afl›r› kan
elemanlar› kullan›m› haz›rlay›c› risk
faktörleridir. Entelektüel bozukluk,
konfüzyon, aj›tasyon, oriyantasyon
bozuklu¤u, bellek kusuru ameliyat
sonras› görülebilecek ifl ve sosyal
yaflamlar›n› etkileyecek semptomlar
aras›ndad›r. Aç›k kalp cerrahisi sonucu
görülebilen depresyon, sald›rganl›k,
deliryum, mani, kayg› bozuklu¤u,
k›sa psikoz, travma sonras› stres
bozuklu¤u, yak›n aile fertleri ile olan
uyum bozuklar›, gibi psikolojik
durumlar da s›k görülen semptomlar
aras›nda olup 2-3 aya kadar sürebilir.
Genellikle hafif depresyon semptomlar›
kendilinden kaybolur ve hastaya destek
olmak d›fl›nda tedavi gerektirmez. Baz›
hastalarda huzursuzluk, psikolojik bir
bozuklukla ba¤lant›l› olarak
geliflebilece¤i gibi, do¤rudan merkezi
sinir sistemi bozuklu¤u ile de ilgili
olabilir. Bu hastalarda geliflen deliryum
kendini paranoya yada
halisünasyonlarla belli edebilir.
Operasyon geçiren hastalar›m›zda
kendilerini düflmanlar›n takip etti¤i
yada hemflire-doktor taraf›ndan
zehirlenebilece¤ini hastaneden kaçma
istekleri oldu¤unu izleyebiliriz. Yap›lan
araflt›rmalar deliryum da dahil olmak
üzere bu komplikasyonlar›n hastalar›n
% 40’›na kadar ulaflabilirli¤i yönündedir.
Deliryum genelde bir hafta içinde
ortadan kaybolur ve bir psikiyatr
kontrolünde tedavi edilebilir.
Psikoloj›k durum ve ruhsal zorlanmalar
kalp hastal›¤›n›n geliflimini
kolaylaflt›rd›¤› gibi anj›na pektoristen
koroner by-pass cerrahisine kadar kalpdamar hastal›klar›n›n hemen hepsi
hastan›n kayg›s›n› artt›r›r ve bu dönem
içinde kiflilik de¤ifliklikleri ortaya ç›kar.
Bu de¤iflikliklerin bir ço¤u hastal›k
öncesi bask›lanan kiflilik temellerinin
travma ile abart›l› ön plana ç›kmas›d›r.
Kifli çeflitli savunma mekanizmalar›n›
kursa da bafla ç›kmakta zorlanacakt›r.
Bu dönem içinde alaca¤› psikolojik
destekten veya gerekirse medikal
yard›mla kardiak cerrahinin onlar›n
yaflam süresini uzatmas› yan›nda,
yaflam kalitelerini artt›rabilece¤i
konusunda bilgilendirilmesi kayg›lar›n›
büyük ölçüde azaltacakt›r.
ASKOM
‹l Acil Sa¤l›k Hizmetleri Koordinasyon Komisyonu (ASKOM);11.05.2000 tarih ve
24046 say›l› Resmi Gazete ve de¤ifliklik içeren 24.03.2004 tarih ve 25412 say›l›
Resmi Gazetede yay›nlanan Sa¤l›k Bakanl›¤› Acil Sa¤l›k Hizmetleri Yönetmeli¤i'nin
4. madde “v” bendi ile 5. madde “c” bendi gere¤ince ilimizdeki kamu ve özel
sektöre ait acil servis sorumlular› ile ‹l Ambulans Servisi Baflhekimli¤i sorumlular›n›n
kat›laca¤› ayl›k toplant›larla söz konusu kurumlar›n daha koordineli çal›flabilmeleri
amac›yla kurulmufltur.
ASKOM; ‹l Sa¤l›k Müdürü veya
görevlendirece¤i Acil Sa¤l›k
Hizmetlerinden Sorumlu ‹l Sa¤l›k Müdür
Yard›mc›s›n›n baflkanl›¤›nda Acil Sa¤l›k
Hizmetleri fiube Müdürü,Yatakl› Tedavi
Hizmetleri fiube Müdürü, ‹l Ambulans
Servisi Baflhekimi, resmi ve özel
hastanelerin Acil Servis Sorumlular› ile
meslek odas› ve ilgili sivil toplum
kurulufllar› temsilcilerinden
oluflmaktad›r.
ASKOM Toplant›lar› her ay›n son
Çarflamba günü saat 13:00’da ‹l Sa¤l›k
Müdürlü¤ü Konferans Salonu’nda
yap›lmaktad›r. ASKOM toplant›lar›
gündemi en geç bir ay öncesinde
belirlenir ve kat›l›mc›lara duyurulur.
Al›nan her karar›n uygulanabilirli¤i
ayr›nt›lar› ile tart›fl›lmaktad›r. Toplant›da
al›nan kararlarda oy birli¤i olufluncaya
kadar tart›flmalar devam etmektedir.
ASKOM toplant›lar›nda al›nan kararlar
ilimiz Kamu ve Özel Tüm Sa¤l›k Kurum
ve Kurulufllar›n›n Acil Servis
sorumlular›nca eksiksiz uygulanmaya
çal›fl›lmaktad›r. Al›nan kararlar hem 112
‹l Ambulans Servisi Baflhekimli¤i ve
Hastane Acilleri aras›ndaki hem
koordinasyonunu, hem de hastaneler
aras› nakillerin belirli bir düzen
içerisinde sa¤l›kl› olarak devam
etmesini sa¤lamaktad›r.
ASKOM toplant›lar›nda al›nan kararlarla
birlikte sistem içerisinde görev yapan
AMBULANS FOTO
GELECEK
tüm sa¤l›k personeli görev ve
sorumluluklar› hakk›nda daha da
bilinçlenmifl;böylece Acil Sa¤l›k
Hizmetlerinde standart giderek
yükselmifltir. ‹stanbul Sa¤l›k
Müdürlü¤ü’nün misyon ve vizyonu
do¤rultusunda hizmetteki standard›
daha da yükseltmek amac›yla hemen
her hafta, Acil Sa¤l›k Hizmetlerinde
görev yapan tüm sa¤l›k personeline
hizmet içi e¤itimler düzenlenmektedir.
ASKOM Acil Servis Organizasyonu
üzerine de çal›flmalar yapmaktad›r. K›sa
bir süre sonra da hastane öncesi ile
hastane acilleri aras›nda kurulan
koordinasyon Hastane Acilleri
Organizasyonuna da yans›yacak ve bu
birimlerimizde de standart istenilen
hedefe do¤ru h›zla yükselecektir.
ASKOM toplant›lar›nda al›nan kararlarla
birlikte Acil Sa¤l›k Hizmetlerinde
yükselen standard›n do¤rudan
vatandafla yans›d›¤›n› görmek çal›flanlar›
daha da motive etmektedir.
Hedefimiz; Acil Sa¤l›k Hizmetlerinin her
basama¤›nda kesintisiz, güvenli,
uluslararas› standartlara uygun bir acil
sa¤l›k hizmeti sunmakt›r.
‹STANBUL’DA SA⁄LIK
1
5