Besinsel vitamin B12 eksikliği klinik özellikler ve laboratuvar tanı

Dr. Erol Erduran
K.T.Ü. Tıp Fakültesi
Çocuk Hematoloji Bilim Dalı
Trabzon
Vit-B12’nin günlük ihtiyacı;
0.4 ug/g
0.5 ug/g
0.9 ug/g
1.2 ug/g
1.8 ug/g
2.4 ug/g
2.4 ug/g
2.6 ug/g
2.8 ug/g
0-6 ay
7-12 ay
1-3 yaş
4-8 yaş
9-13 yaş
14 yaş ve üzeri kadınlar
14 yaş ve üzeri erkekler
gebelikte
emzirme
Yenidoğan bebekler 25-50 µg vit-B12 deposu ile doğar (6 -12 ay)
Yetişkinlerde; 2-3 mg Vit-B12 deposu vardır.
Vit-B12 deposu yeterli anneden doğan bebekte; 25 mcg
Vit-B12 deposu yetersiz anneden doğan bebekte; 3-5 mcg
Vit-B12 deposu vardır.
Kolostrumda Vit-B12 seviyesi düşüktür.
Plasentanın kbl depolama fonksiyonu yüksek olduğundan, annede eksik olsa bile
yenidoğanda kbl eksikliği görülmez.
Hayvani Gıdalar;
Et 1-3 µg/100 g
Yumurta 1-2.5 µg
Karaciğer 26-58 µg/100 g
Tavuk eser-1 µg/100 g
Bitkiler;
Deniz yosunu
Mantar
Kobalamin (kbl);
- Siyano-kbl
- Metil-kbl
- Deoksiadenozil-kbl
- Hidroksi-kbl
Aktif formları;
• Metil- kbl: Sitoplazma
• Adenozil-kbl: Mitokondri
Vit-B12 eksikliğinde hızlı proliferasyon gösteren sistemlerde
klinik bulgu gösterir
1. Hematopoetik sistem
2. Gastrointestinal sistem
3. Sinir sistemi
Süt çocuklarında kbl eksikliğinin en sık nedeni annede diyete
bağlı alım eksikliğidir.
Maternal kbl eksikliği, annenin vejeteryan diyet ile beslenmesi
sonucu 3-4 yıl içersinde gelişir.
Makrobiyotik (hayvansal proteinin düşük) gıda ile beslenen
çocuklarda hematolojik ve nörolojik bozukluklar görülmemekle
birlikte, psikomotor gelişme ve büyüme geriliği görülür.
Büyümenin hızlı olduğu yenidoğan ve süt çocukluğu
döneminde Vit-B12 eksikliği, nörolojik bulguların ön
planda olması ile kendini gösterir.
Vit- B12 deposu yetersiz doğan çocukların doğumu izleyen
ilk bir aydaki gelişimleri normaldir. %70’inde klinik bulgular
3-6 ay arasında ortaya çıkar.
Vit-B12 Klinik Özellikleri
İntrauterin Vit-B12 eksikliği
Vit-B12 yetersiz olan anneden doğan bebeklerde;
Büyüme geriliği
İrritabilite
Hipotoni
Gelişme geriliği
Apati,Letarji
Konvülsiyon
Solukluk (Megaloblastik anemi)
Emmeme, beslenmeyi red etme
İştahsızlık
Oral aftlar
İshal
Karın şişliği
1. Düşük doğum ağırlığı
Hamile annede yüksek homosistein seviyesi, doğum
ağırlığını negatif yönde etkiler.
Hamileliğin 2. trimesterinde düşük Vit-B12 seviyesine
sahip annelerin infantlarında intrauterin gelişme geriği
görülme riski 9 kat daha fazladır.
2. Tip 2 diyabet
İntrauterin gelişme geriliği olan bebeklerde hayatlarının
ilerliyen dönemlerinde tip 2 diyabet gelişme riski yüksektir.
Yajnik et al;
653 hamile kadın ve çocuğunu takip etmiş. Kadınların
%60’ında 2. trimestr de Vit-B12 eksikliği saptamış.
Gebeliğin 18. haftasında düşük Vit-B12 seviyesi, çocukta 6.
yaşta insülin resistansı ile ilişkili bulunmuş.
Yajnik DS, et al. Diabetologica, 2008.
3. Nöral tüp defekleri (NTD)
NTD ile doğan bebeklerin amniotik sıvılarındaki Vit-B12
seviyesi kontrol vakalarından anlamlı derecede düşük
bulunmuş.
Steen MT, et al. Prenat Diag, 1998
Vit-B12< 250 ng/L olan annelerden doğacak çocuklar 2.5 kattan
daha fazla NTD riskine sahip.
Molloy AM, et al. Pediatrics, 2009
Kognitif fonksiyonlarda gerilik
12. ayda Bayler Mental Gelişim Skalası ile karşılaştırıldığında
günde < 2 mcg Vit-B12 tüketen annelerin bebeklerinin
mental skoru, günde >2 mcg Vit-B12 tüketen annelerin
bebeklerinden 1.6 puan daha düşük saptanmıştır.
4.
del RioGarcia C, et al. Nutr Neurosci,2009.
Serum Vit-B12 seviyesi < 150 mcg olan annelerin çocuklarında
verbal fonksiyon testleri, normal serum Vit-B12 seviyesine
sahip annelerin çocuklarınkinden anlamlı derecede düşük
bulunmuştur.
Muthayya S, et al. Eur J Clin Nutr, 2006.
Süt Çocuğu ve Erişkin Vit-B12 eksikliği
1. Megaloblastik anemi
- Makrositer anemi
- Trombositopeni
- Lökopeni
- Sarılık (inefektif eritropoeze bağlı)
2. Gastrointestinal bulgular
- İştahsızlık
- Kilo kaybı
- Bulantı-kusma
- Kabızlık, nadiren ishal
- Glossit
3. Nörolojik bulgular
- Spinal kordda subakut kombine dejenerasyon
* Arka ve lateral kordda aksonal dejenerasyon
. Vibrasyon ve pozisyon hissinde azalma [ataksi ve
Ramberg (+)]
- Simetrik ve asimetrik periferik sinir paralizileri
(DTR lerde azalma)
- Serebellar bulgular
- Optik sinir dejenerasyonu
- Piramidal yollarda dejenerasyon
. Spastisite
. Babinski (+)
- Demans (ileri yaşlarda)
Vit-B12 Eksikliğinde Laboratuvar Tanı
1. Tam kan sayımı
- Makrositik anemi
- Trombositopeni
- Lökopeni
- Retikülopeni
- PY: Makro-ovalosit eritrositler, anizositoz, poikilositoz,
Howell-Jolly (+), nadiren normoblast, nötrofillerde
hipersegmentasyon
2. Kan biyokimyası
- LDH, SD, AST, ind. bilirübin, ürik asit
3. Kemik iliği bulguları
- Eritroid hiperplazi
- Megaloblastoid değişiklikler
- Howell-jolly
- Eritroid öncül hücrelerde mitotik aktivite artmıştır
- Diseritropoetik değişiklikler (DNA sentezi bozukluğu
sonucu gelişir)
- Özellikle metamyelosit seviyesinde granülositik
hücreler büyük olarak görülür (dev metamyelositler)
4. Serum kbl seviyesinin tayini
Hasta ve annesinde vit-B12 seviyesi düşük bulunur (süt çocukluğu
döneminde)
<200 pg/mL veya 148 pmol/L vit-B12 seviyesi düşük kabul edilir.
Green R. Am j Clin Nutr, 2011
* < 169 pg/mL veya 125 pmol/L vit-B12 seviyesi düşük kabul edilir.
* 169-338 pg/mL (125-250 pmol/L) değerlerindeki Vit-B12
Homosistein-metionin dönüşümünü iyi çalıştırmamaktadır.
* >338 pg/mL (250 pmol/L) değerleri yeterlidir.
Hvas AM, et al. Haematologica, 2006
Düşük Vit-B12 eşik değerleri;
< 148 pmol/L (200 pg/mL)*
200 pmol/L (200-300 pg/mL)
223 pmol/L (> 300 pg/mL)
Bailey RL, et al. Am J Clin Nutr, 2011
5. Metil malonik asit seviyesi
 > 376 nmol/L
 > 271 nmol/L
Bailey RL, et al. Am J Clin Nutr, 2011
 >260 nmol/L
Green R. Am j Clin Nutr, 2011
Metil malonik asit
- Azotemi veya böbrek yetmezliği
- İ.B. aşırı bakteri kolonizasyonu
Serum Homosistein seviyesi
- Hipotiroidi
- Pridoksin eksikliği
6. Serum homosistein seviyesi
 12 µmol/L
Bailey RL, et al. Am J Clin Nutr, 2011
Kadınlar;
> 13 µmol/L
Erkekler; > 15 µmol/L
O’Leary F, et al. Nutrients, 2010