ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü DÜNYA’NIN BÜYÜK NEHİRLERİ 3. KONFERANSI T.Fikret GİRAYHAN Uzman Yeni Delhi / HİNDİSTAN 18- 21 Nisan 2017 İçerik • Genel Bilgiler • Büyük Nehirler Girişimi • Konferans Gündemi – Hidroloji ve Hidrolik Oturumu – Sediment Taşınımı, Nehir Morfolojisi Oturumu – Ekoloji Oturumu – Entegre Nehir Yönetimi – Taşkın sularının tarımsal kullanım için değerlendirmesi • Sonuç Genel Bilgiler Dünya’nın Büyük Nehirleri 3. Konferansı Hindistan Hidroloji Ensitütüsü ve Avusturya Doğal Kaynaklar ve Yaşam Bilimleri Üniversitesi organizasyonunda 18-21 Nisan 2017 tarihleri arasında Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde düzenlenmiştir. Konferansın ilki Viyana/Avusturya(2011) ve İkincisi Manaus/ Brezilya’da(2014) düzenlenmiştir. Konferansın ana teması büyük nehirler özelinde yapılan bilimsel çalışmaların tartışmak ve bilgi paylaşımını sağlamaktır. Konferans UNESCO-IHP kapsamında çalışmaları devam eden «Büyük Nehirler Girişimi» ile de ilgilidir. Genel Bilgiler Dünya’nın Büyük Nehirleri 3. Konferansına 30 ülkeden 250 katılımcı katılmıştır. Konferansta sunulmak üzere 350 makale özeti sunulmuş bunların 154 âdeti bilim komitesi tarafından kabul edilmiştir. Su yönetimi Genel Müdürlüğü olarak da Türkiye’de ilk Taşkın Yönetim Planı olan “ Yeşilırmak Havzası Taşkın Yönetim Planı” başlıklı makale özeti bilim komitesi tarafından kabul edilmiş ve proje ile ilgili olarak sunum gerçekleştirilmiştir. BÜYÜK NEHİRLER GİRİŞİMİ Uluslararası Hidroloji Programı (IHP) UNESCO’nun su kaynakları alanında araştırma eğitim, kapasite geliştirme gibi bilimsel faaliyetlerde bulunan ülkeler arası tek programıdır. IHP 21. Oturumunda Avusturya tarafından “Büyük Nehirler Girişimi” adıyla bir çalışma grubunun oluşturulması ülkemizin itirazlarına karşın kabul edilmiştir. Girişim amaç olarak disiplinlerarası bir yaklaşımla bilimsel temelli çalışmalarla Dünya’nın çeşitli bölgelerinde bulunan Büyük Nehirlerin durumunu ortaya koymak ve onların sürdürülebilir ve entegre yönetimine katkı sağlamayı hedeflemektedir BÜYÜK NEHİRLER GİRİŞİMİ Girişimin belirli amaçları şu şekildedir: • Büyük Nehirlerin mevcut durumu ve gelecekteki muhtemel durumunu analiz etmek • Ülkeler arası hidrolojik bilimler dahilinde sinerji ve iş birliği oluşturmak, teknik alanlarda eğitim çalışmalarında bulunmak • Büyük Nehirlerin sürdürülebilir yönetimine dair yenilikçi stratejiler geliştirmek • Nehirlerin hidro-morfolojik ve hidro ekonomik değişimleri ile ilgili uyum ve azaltım stratejileri geliştirmek • Entegre nehir yönetimi kapsamında iyi uygulamaları IHP’ye sunmak Konferans Programı Konferansta işlenen başlıca konular Konu 1 : Hidroloji ve Hidrolik Konu 2 : Sediment taşınımı, nehir morfolojisi Konu 3 : Ekoloji Konu 4 : Entegre Nehir Yönetimi Konu 5: Hindistan Nehirleri Konu 6: Taşkın sularının tarımsal kullanım için değerlendirmesi (Özel Oturum) Açılış Oturumu Konferans Büyük Nehirler Girişimi’ne de öncülük eden Viyana Doğal Kaynak ve Yaşam Bilimleri Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Helmut HABERSACK ve Hindistan Ulusal Hidroloji Enstitüsü Müdürü Shri rajdeva Singh ve organizasyon sekreteri Dr. Anil Kumar Lohani’nin konuşmaları ile başlamıştır. Ayrıca onur konuğu olarak Hindistan Yer Bilimleri Bakanlığı müsteşarı da bir konuşma yapmıştır. Açılış Oturumu Hidroloji ve Hidrolik Oturumu Oturum kapsamında iklimsel değişimlerin nehirlerin hidrolojisi üzerinde meydana getirmiş olduğu değişimler üzerine sunumlar yapılmıştır. Başlıca sunumlar Ren Nehrindeki akış rejimindeki değişimler İklim değişikliğinin Chindwin Nehrindeki hidrolojik ekstremlere olan etkisi Narmada Havzasındaki su bütçesinin iklim değişkliği ekseninde incelenmesi Batı Ganj Nehrinde hidrolojik değişimlerin incelenmesi Sediment Taşınımı, Nehir Morfolojisi Oturumu Tuna Nehrinde yapılan çalışmalarda sediment taşınımındaki bozulumın hem nehir yönetimi hem de taşkın yönetimi için önemli olduğu ortaya konulmuştur. Sediment taşınımı ile ilgili olarak Tuna Nehrininde sediment dengesinin yeniden sağlanması maksadıyla tedbirler alınmıştır. Guayas Nehri ( Ekvator) de yapılan çalışmada üst havzada meydana gelen arazi bozulmasının sediment taşınımı arttırdığı ve bunun şehir taşkınlarının etkisini artırdığı sunulmuştur. Sediment Taşınımı, Nehir Morfolojisi Oturumu Lena Nehri ( Rusya) de yapılan çalışmada havza erozyonu ve sediment taşınımı ile ilgili modelleme çalışması tartışılmış ve silt-kil taşınım modelinini uzaktan algılama yöntemleri ile entegre edilmesi ile ilgili çalışmalar paylaşılmıştır. Ayrıca yüksek çözünürlüklü topo-batimetrik LİDAR çözümü ile ilgili yapılan sunumda bu yöntemle yapılan çalışmaların taşkın modellemesinde katkı sağlayacağı, arazi çalışmalarında insan faktörünü azaltarak daha yüksek çözünürlükte haritaların elde edilebileceği vurgulanmıştır. Bu bağlamda nehir içi dere okumaların yüksek hassasiyetle alınabilmesinde ötürü söz konusu sistemin ülkemizde de kullanılabileceği değerlendirilmektedir. Ekoloji Oturumu Bu oturum kapsamında konuşmacılar tarafından seçilen büyük nehirlerin ekolojik durumlarının modellenmesi, iklim değişikliğinin nehirlerin ekolojik karakterine etkisi ve yapılan ekolojik modelleme çalışmaları ile ilgili çeşitli sunumlar yapılmıştır. Entegre Nehir Yönetimi Oturum kapsamında konuşmacılar seçilen büyük nehirler ile ilgili olarak arazi kullanımı, nüfus artışı ve iklim değişikliği gibi sorunlara karşı nehir yönetimi ile ilgili olarak kendi ülkelerinde geliştirilen yaklaşımları paylaşmışlardır. Ayrıca hidrolojik değişimlerin entegre nehir yönetimi üzerinde etkileri, entegre nehir yönetimi ile ilgili olarak geliştirilen bütüncül araçlarla ilgili olarak sunumlar yapılmıştır Entegre Nehir Yönetimi Taşkın risk yönetimi ile ilgili olarak erken uyarı sistemleri ile hidrolojik modellerin entegre edilmesi ile ilgili çalışmalar sunum sunulmuş, taşkın risk belirleme çalışmalarında gelinen son durumla ilgili bilgiler verilmiştir. Ayrıca buz erimesinden kaynaklı taşkınların önlenmesinde karar destek sistemlerinin kullanılması üzerine Heilongjaiang Nehri üstünde yapılan çalışmalar katılımcılarla paylaşılmıştır. Bu oturumda ülkemizde yapılan “ Yeşilırmak Havzası Taşkın Yönetim Planı” ile ilgili olarak sunum gerçekleştirilmiş ve katılımcıların soruları cevaplanmıştır. Taşkın sularının tarımsal kullanım için değerlendirmesi Hindistan’da özellikle çeltik tarımının yapıldığı bölgelerde meydana gelen taşkınların yer altna çevrilmesi, yer altı suyunu besleyerek daha sonra bu taşkın sularının daha sonra kurak dönemler için depolanması ile alakalı teknik sunumlar takip edilmiştir. Yeni olan bu yöntemin ülkemiz için de kullanım durumunun araştırılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Sonuç Dünyanın Büyük Nehirleri 3. Konferansı kapsamında diğer ülkelerde yapılan bilimsel çalışmalar takip edilmiştir. Büyük nehirlerin yoğun insan faaliyetleri neticesinde maruz kaldığı baskıların azaltılması, nehirlerin kullanımından kaynaklı çatışmaların azaltılması gayesiyle büyük nehirler özelinde bilimsel çalışmalara daha çok ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda gerek nehir yönetim planları gerekse taşkın yönetim planlarının hazırlanmasında konferansta sunulan bilimsel uygulamaların dikkate alınmasında faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Grup Fotoğrafı ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Su Yönetimi Genel Müdürlüğü ARZ EDERİM Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Daire Başkanlığı Mayıs 2017 / Ankara