Stres, Baş etme ve Sağlık:

Stres,BaşetmeveSağlık:
Ruh-Bedenİlişkisi
Doç. Dr. Gülbahar Baştuğ
1
Esnekbaşetme
u  Başetmestratejilerineuyumyeteneğibirçokstresli
durumlabaşetmedeönemlidir.
u  DuygularıbasDrmayadaduygulardankaçınmabizi
problemçözmedenuzaklaşDrır.
u  DeğişGremediğimizdurumlarıveduygularıkabullenmeve
sorunlarımızhakkındaolumludüşünmeyollarıbulma
streslebaşetmeningüçlübiraracıolabilir.
2
Birisine, beyaz ayı gibi bir şeyi düşünmemesini söylemenin
kişinin bastırmaya çalıştığı düşüncede daha çok artışa yol
açtığını araştırmalar göstermiştir.
3
Bireyselfarklılıklar
u  Tutumlarımız,kişiliğimizvesosyalizasyonumuzda
tepkilerimizibiçimlendirir.
u DeğişikliğebirtehdiLenziyadebirmücadeleolarak
bakDğınızda,
u YaşamveçalışmahayaDnıgerçekleşGrdiğinizde,
u Olaylarıkontroledebildiğinizeinandığınızdurumlardaki
birdizitutumlaradayanıklılıkdenir.
4**
Bireyselfarklılıklar
MaddiandKobasa(1984)’nınçalışmasınagöre,
yaşamakarşıtutumlarıyüksekdüzeydekontrol,
uyumvemücadeleyiyansıtanbireylerböyle
olmayanlaragöredahasağlıklıolmaktadırlar.
u  Dayanıklılıkdüşükdüzeydeanksiyeteyeyatkınlıkve
stresesakinbiçimdetepkivermeeğilimiile
ilişkilidir.
5
Bireyselfarklılıklar
u  Op+mistkişilerdahaüretken,odaklanabilenve
engellenmeyidahaiyielealabilenkişilerdir.
u  Maneviyatçılıkvedininyüksekdüzeydeolduğudurumlarda
aynıyararlargörülmektedir.
6**
Optimists—bardağın «yarısı boş» diye değil de,
«yarısı dolu» diye görenlerdir.—pessimistlere göre
değişmeyi bir mücadele olarak görme olasılıkları
daha fazladır.
7
Bireyselfarklılıklar
Olumsuzolaylarıkafamızdasüreklidöndürüp
durmadepreseolmamızayolaçar.
u  Gevişge(rircesinedüşünüpdurma–olumsuzluklara
odaklanmavesonsuzbiçimdesorunlarayolaçanşeyleri
veonlarınsonuçlarınıanalizetme.
u  Kısmenerkensosyalleşmeyebağlıolarak,dahaçok
kadınlardagörülür.
8**
u  Erkekler
kadınlara göre
daha fazla spor yaparlar, bu
durum stresli olduklarında
sürekli düşünme eğilimini
azaltır.
u  Kadınlar
sorunları hakkında
daha çok konuşma ve analiz
etme eğiliminde olurlar. 9
İyisağlıkvedahaazstres
10
u  SağlığıarDrmakiçin4temeldavranış:
u Sigaraiçmeyibırak.
u AlkoltükeGminikontrolet.
u Sağlıklıbirkiloyaulaş.
u Egzersizyap.
11
Sigaraiçmeyibırak
u 
A.B.D.’ndeönlenebilirölümlerinönemlibirnedeni.
u 
Türkerkeklerinin%46’sı,kadınlarında%15’isigaraiçiyor.
u 
Türkerkeğinin%37.6’sı,kadınların%5.8’isigarayüzünden
hayaDnıkaybediyor.
u 
Türkiye’dekişibaşınayıllıkortalama1399sigaraiçiliyor.
u 
Pasifiçiciliğemaruzkalançocuklarınoranı%89.
- 
13-15yaşarasındakierkekçocuklarındasigaraiçmeoranı%9.4.
Koronerkalphastalığı;felç;akciğerkanserivedüşükdoğum
ağırlığınayolaçmakta.
u 
12*
Sigarayıbırakmayaçalışanlarınyalnızca%5’ibaşarılıolmakta.
*
AşırıalkoltükeGmi
u  Ağıriçmedönemi(bingedrinking)erkeklerde
birkerede5veyukarısı,kadınlarda4veyukarısıdır.
u  Kanservekaraciğersorunları,kalpdamarhastalıkları,
hamilelikkomplikasyonları
u  TarDşmalıçalışmalarda,ılımlıdüzeydeözellikleşarap
içmeninkalphastalığıvefelçriskiniazalağı
bildirilmektedir.
13
Aşırı alkol alma uzun süreli fiziksel
sorunlara yol açar.
14
Sağlıklıbirkiloyaulaşma
u  Amerikalıların2/3’üaşırıkilolu,bunlarınyarısıda
obes.Türkiye’de%30(2010).
u  AzalanfizikselakGviteyebağlıolarak“Obesitesalgını”
tümdünyaiçinbirrisk.
u  (BMI)Bedenkitleindeksihesaplanması:
Kilo
Boy2
15
16
Sağlıklıbirkiloyaulaşma
u  Obesitekalphastalığı,felç,kanservediabetaçısından
yüksekriskesahipGr.
u  NekadarçokhareketsizisenizvenekadarçokTVkarşısında
zamangeçiriyorsanız,okadarçokobesolmaolasılığınızvar.
u  Kilovermekanbasıncını,anksiyeteyi,kolesterolvediabet
riskiniazalDr;mood’uarDrır.
u  Duygusal(depr,anx)vesosyal(alay)problemlerdençekeriz.
u  Önyargıveayrımcılıkyapılır.
17
18
19
u  Metaboliksendrom
u  Karınetramndakiyağ
metaboliksendrom,yüksek
kanbasıncı,diabet,
aterosklerozis,kanserve
yaşlanmaileilişkilidir.
20
Sağlıklıbirkiloyaulaşmakiçin
ipuçları
u 
ModadanveşokdiyeLenkaçının.“yo-yoetkisi”
u 
Düzenliegzersizyapın.
Aldığınıztoplamkaloriyivevücutağırlığınızıtakipedin.
u 
u 
Uygunbiçimdeyemekyiyin(iyiyağlar,aztuz,yükseklifliyiyecekler).
u 
Sosyaldestekalın.
u 
Porsiyonlarınbüyüklüğünükontroledin.
21*
*
Her yıl insanların kafasını karıştıran çok sayıda
diyet kitapları basılmakta. Bunların kaç tanesi
yeterince bilimsel temele dayanmakta?
22
Egzersiz
u 
Düzenliaerobikegzersizinçoksayıdayararıvardır:
u  Bedendeoksijenkullanımınayardımeder.
u  KanbasıncınıveKoronerkalphastalığıriskiniazalDr.
u  AkciğerfonksiyonlarınıarDrır.
u  DiabetriskiniazalDr.
u  MemevekolonkanseririskiniazalDr.
u  YaşamsüresiniuzaDr.
u  YaşlılardabilişselişlevselliğiarDrır.
u  NöronlarınbüyümesiniarDrır.
23*
u Birhapadaçeşitlidefalar30dak.
*
Kürek çekme, yüzme, bisiklete binme gibi aerobik
egzersizler kilo vermenin, fit kalmanın, kalp damar
sağlığını sürdürme ve hatta iyileşmenin en iyi yollarından
biridir.
24
Değişdemesikolay,
yapabiliyorsansenyap
u  Kişiseltembellik.Yenişeyleridenemesikolaydeğildir.
u  Ölümriskinivenedenleriniyanlıştahminederiz.
u  Değişmeiçingüçsüzhissederiz,çünküalışkanlıklarımız
çokderineköksalmışDr.
25*
*