KADIN SAĞLIĞI EĞİTİM PROJESİ SAMSUN 2010 Kanser; insan vücudunu oluşturan hücrelerin kontrolsüz ve amaç dışı çoğalması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Sigara ve alkol Çevre kirliliği Dengesiz beslenme ve hareketsiz yaşam Şişmanlık Onkojenik Genetik Aile virüsler faktörler hikayesi Kanserlerin yaklaşık %80-90’ı çevresel ve/veya davranış faktörleri tarafından meydana gelir ve önlenebilme potansiyeli vardır. Kalıtım yoluyla kanser meydana gelme olasılığı çevresel faktörlere oranla çok daha azdır. Çocukluktan itibaren başlayan ve yetişkinliğe kadar süren bir kısır döngü içindeyiz. .. Hayatımıza sağlıklı bir birey olarak başlayıp obes bir yetişkin olarak devam ettiriyoruz… SAĞLIKLI ÇOCUK DM,ASTIM,HT, ,KKH, DEPRESYON, İSKELET SİSTEMİ HST., METABOLİK SENDROM OBES YETİŞKİN AĞIR OBES ÇOCUK ÇOCUKLUK ÇAĞI OBESİTESİ KISIR DÖNGÜ HAFİF OBES ÇOCUK PSİKOSOSYAL BASKI ORTA DERECEDE OBES ÇOCUK HAREKETSİZLİK Bu döngüden kurtulmak için sedanter hayattan kurtulmamız , düzenli egzersiz ve spor yapmamız gerekiyor. ****Psikolojik yararı o o Spor yaparak stresle mücadele etmek mümkündür. Spor ve egzersiz yapmak özellikle, güvensizlikten veya boşluktan kaynaklanan stres ve bunalımdan kurtulmaya da yardımcı olur. ****Fizyolojik yararı Spor yaptıkça, akciğerlerdeki esneklik artar. Esneklik, her nefes alışımızda daha çok oksijen almamızı kolaylaştırır. Böylece, hücrelere daha çok oksijen ulaşabilir. Düzenli spor yapan kişi, stres altındayken, kalp atışları spor yapmayan kişilerden daha düşük düzeyde kalır ve yavaş yavaş yükselir. Bu da kalbimizi özellikle şokla karşılaştığında korur. Ayrıca, kişi stres altındayken kalp atışları düşükse daha sakin kalabilir ve duygularını daha rahat kontrol altına alabilir. ****Kansere yakalanma riski azalır. Örneğin meme kanseri… Bilimsel çalışmalar sonucu atletizm yapan kızlarda meme kanseri riskinin azaldığı gösterilmiştir. Haftada 3-4 saat egzersiz yapma ile hem menarş geciktirilebilir hem de ovülasyon sayısı azaltılabilir. Bu da hayat boyu meme kanseri riskini azaltır. Adölesan yaşlarda spor yapan ancak devam etmeyen kadınlarda erken yaşta spor yapmanın olumlu etkisi ileriki yıllarda görülmemiştir. Tütün , kutuplar ve Ekvator bölgeleri dışında dünyanın her yerinde üretilebilmekte ; bu nedenle de kolaylıkla elde edilip çeşitli biçimlerde tüketilebilmektedir. Tütünün değişik kullanılış biçimleri arasında enfiye,tütün çiğneme,nargile, pipo, puro ve sigara bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; dünyada en büyük sağlık sorunu sigaradır. Merak Özenti Kendini ispatlama Arkadaş baskısı Arkadaşlar arasında yer edinme Otoriteye (aile,okul idaresi) karşı gelme Tütün her yaşta diğer tüm maddelerden ( alkol, esrar, kokain, eroin v.s.) daha yüksek derecede bağımlılık yapma potansiyeline sahiptir. Sigarayı bir kez deneyen her üç gençten biri bağımlı hale gelir. Gelişmiş batı ülkelerinde sigara içenlerin sayısı azalıyor… Buna karşılık sigara şirketleri az gelişmiş ülkelerde reklam ve tanıtım kampanyaları yapıyorlar… Sigara dumanında vücudumuz için zararlı 4.000’den fazla madde bulunur. En tehlikeli maddeler : NİKOTİN :Esrar, eroin ve morfin gibi bağımlılık yapar. KARBONMONOKSİT :Egzoz gazıdır. Kanın oksijen taşıma yeteneğini azaltır. KATRAN :Kanser yapar Tütün dumanında bulunan diğer bazı zararlı maddeler Temizlik maddesi AMONYAK Roket yakıtında bulunan METANOL Fare zehiri ARSENİK Akü yapımında kullanılan KADMİYUM Çakmak gazı BÜTAN Boya sökücü ASETON Öldürücü zehirler SİYANÜR ve NAFTALİN Sigara dost gibi görünen bir düşmandır… Vücudumuza zarar vermediği organ yoktur… Organlar Etkileri Sindirim sistemi Mide kanseri, mide ülseri Kemikler Kemiklerde erime Damarlar Damarlarda tıkanma Cilt Ciltte kırışıklıklar Eller Parmaklarda sararma Üreme sistemi Kanser, çocuk sahibi olamama, çocuk düşürme, sağlıksız bebek doğurma, cinsel güç kaybı Organlar Etkileri Akciğerler Öksürük, balgam, nefes darlığı, kanser Kalp Damarlarda tıkanma, kalp krizi Ağız-Boğaz Tat almama, ağız kokusu, dişlerde sararma, boğaz kanseri, boğaz iltihabı Burun Koku almada azalma Sigara; Akciğer kanseri ölümlerinin % 90’ından, • • • • Tüm kanser ölümlerinin % 30’undan, Bronşit ölümlerinin % 75’inden, Kalp krizi ölümlerinin % 25’inden sorumludur. Sigaradaki filtre, nikotin ve katranın bir kısmını tutar. Böylece, sigaranın neden olduğu tehlikelerin bir kısmı azalır. Ancak bu azalma, çoğu zaman önem taşıyacak boyutlarda değildir. Solunum yollarının içinde titrek tüyler ve sümüksü bir salgı bulunur.İçilen sigaranın dumanı bu tüylerin görev yapmasını engeller. Böylece içeri giren yabancı maddeler akciğerlerde toplanır ve devamlı tahriş yaratarak kalıcı hasarlara neden olur. • Her yıl ülkemizde 100.000 insanımızı erken yaşlarda sigaraya kurban veriyoruz Her yıl 100.000 kişi ne anlama geliyor? Her gün bir uçak düşüyor ve 300 kişiye yakın insan ölüyor. • • Bir şehrimize atom bombası atılıyor Her gün içi dolu 6 otobüs uçuruma yuvarlanıyor ve kimse sağ kalmıyor İçilen her sigara,insan yaşamını 5 dakika kısaltır Erken yaşta sigaraya başlayanların ömrü ortalama 20-25 yıl azalır İçilen her sigarayla yalnızca kendimize değil, çevremizdekilere de zarar veriyoruz`; Türkiye’de yılda yaklaşık 10.000 - 15.000 kişi evde veya işyerindeki pasif içicilik nedeniyle öldüğü tahmin ediliyor. Gelişmiş ülkelerde sigara içme oranı ciddi anlamda azalıyor Sigara dişleri ve parmakları sarartıyor Sigara nefesin, saçın, elbiselerin kötü kokmasına neden oluyor Çevredeki insanların ve özellikle çocukların sağlığını bozuyor Sigara spor yapmaya engel oluyor Sigara için ve onun sebep olduğu hastalıkları tedavi etmek için çok para harcanıyor Sigara akciğeri, kalbi ve tüm vücudu harap ediyor Sigara KANSER yapıyor • • • • Kanınız vücudunuza daha iyi oksijen taşıyacak Kalbiniz ve akciğerleriniz daha iyi çalışacak Hastalanma riskiniz azalacak Daha uzun yaşayacaksınız NİYE BEN DEMEYİN… SİGARAYI HİÇ DENEMEYİN… Her yıl, tüm dünyada 10 milyon kişi kanserden etkilenmektedir. Dünya Sağlık Örgütüne göre, 2020 yılında her yıl yeni kanser tanısı konan hasta sayısı 17 milyona, 2050 yılında 24 milyona yükselecektir . Tüm dünyadaki kanser oranını azaltmak için bir yandan eğitim faaliyetleriyle farkındalık sağlanmaya çalışılırken, bir yandan da erken teşhisi tarama yöntemleriyle mümkün olan kanserlerin tarama işlemleri yürütülmektedir. Bu anlamda taranan kanserler: Kolon kanseri Rahim ağzı kanseri Meme kanseri Bu kanserleri taramak amacıyla da ülkemizin her bir ilinde en az bir tane olacak şekilde Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM)ler kurulmuş ve faaliyet göstermektedir. RAHİM AĞZI (SERVİX) KANSERİ •Kadın rahmi gövde ve rahim ağzı kısımlarından oluşur. •Rahim ağzı doğum sırasında genişleyerek bebeğin çıkmasını sağlayan kısımdır. •Bu kısmı oluşturan hücrelerin anormal bölünmesi ve üremesi sonucunda rahim ağzı kanseri oluşur. Rahim ağzı kanserinden HPV (human papilloma virüs) denilen bir virüs sorumlu tutulur. Cinsel Çok yaşamı erken başlayanlar eşli olanlar Erken yaşta doğum yapanlar Cinsel yolla bulaşan hastalığı olanlar Sigara kullananlar Ağrılı cinsel ilişki, Adet arası ve/veya ilişki sonrası kanama, Kötü kokulu, kanlı vajinal akıntı Erken evrelerde hiçbir şikayete neden olmaz. ERKEN EVRELERDE TESBİT EDİLEN RAHİM AĞZI KANSERİNİN % 100’e YAKIN TEDAVİ ŞANSI VARDIR. RAHİM AĞZI KANSERİ NASIL TESPİT EDİLİR? Smear; rahim ağzındaki salgıların bir fırça yardımı ile alınması işlemidir. Bu şekilde rahim ağzından vajinaya dökülen hücreler toplanmış olur.Salgı cam üzerine yayılır ve mikroskop altında incelenir. Kadınlarda en sık görülen ve en sık ölüme neden olan kanser meme kanseridir. Her yıl 1 milyon kadına yeni meme kanseri teşhisi konuyor. Her 11 dakikada 1 kadın meme kanseri nedeni ile hayatını kaybediyor. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Her 100 kadına karşılık 1 erkek meme kanserine yakalanmaktadır. İlk adet yaşının erken olması (12 yaş altı) İlk gebelik yaşının geç olması (30 yaş üstü) oGeç menapoza girme (55 yaş üstü) oEmzirme süresinin kısa oluşu Hormon ilaçlarının kontrolsüz kullanımı Anormal BRCA1 ve BRCA2 genleri tüm meme kanserlerinin yaklaşık %10'undan sorumludur. Aile hikayesinde meme kanseri olanlar hastalığın oluşması bakımından risk altındadırlar. Fakat unutulmamalıdır ki; meme kanseri olan kadınların %85' inin ailesinde meme kanseri hikayesi yoktur. İlk bulgu olguların %70’inde kitledir. Hareketsizdir. Genellikle ağrısızdır. Sınırları kısmen belirlenebilir. Başlangıçta %90 oranında ağrısızdır. Ağrı geç dönemde oluşur Kendiliğinden gelen, Genellikle tek taraflı olan, İltihabi ya da kanlı olabilen akıntı. Memede renk değişimi meme başında içeri çekilme Meme cildinde pullanma, yara, egzama şeklinde görüntüler Paget hastalığı. Koltuk altı lenf bezlerinde büyüme Portakal kabuğu görüntüsü Deride gamzeleşme Erken evrede teşhis edilen meme kanserinin % 90 oranında tedavi şansı vardır. 1.Kendi Kendine Meme Muayenesi 2.Klinik Meme Muayenesi 3.Mamografi Bir hekim tarafından düzenli olarak yapılmalıdır. 20-39 yaş arasında 3 yılda bir, 40 yaşından itibaren yılda bir olmak üzere yapılmalıdır. Eğer hastada izlenmesi gereken fizik muayene bulguları var ise, hekimin gerekli gördüğü aralıklarla izlenirler. Mamografi ;meme görüntüleme filmidir. Meme dokusu sıkıştırılarak belirli seviye ve kesitlerde görüntü alınması esasına dayanır. o o Genç yaşlarda itibaren itibaren düzenli muayene yapılması, kişinin memesini tanımasını sağlar. Kişiye sağlığı konusunda doktor ile işbirliği yapma imkanı sağlar. Kendi kendine meme muayenesini; her kadın düzenli olarak yapmalıdır. 20 yaş bitiminden sonra her ay yapmalıdır. Muayene En için en uygun zaman; uygun zaman adet başlangıcından bir hafta sonraki zamandır. Menapozdan sonra kişinin belirleyeceği ayın herhangi bir günü yapılabilir. Emziren kadınlarda,emzirmeden sonra,göğüsteki süt boşaltımının ardından yapılmalıdır. VÜCUDUMUZU TANIYALIM. ONU KORUYALIM... HERŞEY DAHA UZUN VE SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN…