ulusal ekonomik ve finansal güvenlik stratejileri çalışma

T.C.
CUMHURBAŞKANLIĞI
için hazırlanmıştır.
Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Sn. Cemil Ertem’e sunulmuştur
ULUSAL EKONOMİK VE FİNANSAL GÜVENLİK
STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBUNUN
OLUŞTURULMASI ÖNERİSİ
Hazırlayan
Selva Tor
Tartışma Metni / Taslak
Ağustos 2016
Mevcut Durum
 Vestfalya, çoğu siyaset bilimci için ulus devletin doğuşunu ifade eder.
 Ama her olayın arkasında bir ekonomik kurgu olduğuna inanan yakın dönem uluslararası parasal ilişkiler uzmanları için
Batı’da 1648’de doğan bu yapı tam anlamıyla piyasa devletidir.
 Devlet ve piyasa güçlerinin kurduğu, ortak yarara dayalı stratejik ittifakın ürettiği bu yapı, zamanla form ve biçim değiştirse
de özünden asla kopmamıştır.
 Ancak piyasa lehine yapılan aşırı liberal düzenlemeler, nihayet 2008 mali krizinin yarattığı zeminde piyasa devletinin
meydana getirdiği adaletsiz gelir paylaşımının sorgulanmasını gerekli kılmıştır.
1698-1820-1918
Karlofça Anlaşması
Mora İsyanı
Mondros Mütarekesi
1648-1914
Vestfalya /
I. Dünya Savaşı
1590-1694
Finansal
Devrim
1923-1947
Cumhuriyet göreceli özerk 10
yıl.
Marshall Yardımı
1918-1952
Paris Anlaşması
/ Süveyş Krizi
İNGİLTERE TİCARİ
İMPARATORLUĞU
POUND HAKİMİYETİ
ABD’NİN NET KREDI
VEREN POZSİYONU
1980-2001-2013
24 Ocak Kararları
2001 Büyük Mali Kriz
17-25 Aralık Halkbank
1980-2008-2010
Finansal Serbestleşme / Küresel Mali Kriz / Çin MB Bşk Açıklaması
FİNANSAL
LİBERALİZASYON
POLITIKALARI
2008 KÜRESEL
MALİ KRİZİ
ÇİN MERKEZ
BANKASI BŞK
KONUŞMASI
EKONOMİK
VE PARASAL
ÖLÇEKTE
TEMEL
DÖNÜŞÜM
Ticari ve Parasal Sistemde yeni durum.
 2008 küresel mali krizinin ardından meydana gelen büyük ekonomik durgunluk, özellikle bölgesel güç olma
arzusunda olan ülkelerin, Batı merkezcil parasal sistemin dayattığı dört yüzyıllık paradigmadan bağımsızlaşma
arayışlarına gerekçe oluşturmuştur.
 Batı dışı dünyanın küresel ekonomide üstlendikleri rolün artması ABD’yi de harekete geçmesine gerekçe
oluşturmuştur.
 Dünya Ticaret Anlaşması’nı ikame etmek üzere
geliştirdiği Trans-Atlantik ve Trans-Pasifik Ticaret ve
TTIP
Yatırım Anlaşmaları ABD’nin finansal ve ekonomik
Trans-Atlantic Trade &
güvenliğinin en önemli dayanağı haline gelmiştir.
AVRASYA
Investmet Partnership
TİCARİ VE
OBOR
 Çin ise, zayıflayan ve zamanla ağırlığı ve kullanımı
PARASAL HAVZASI
One Road One Belt
azalacak olan ABD dolarının karşısında, parasal
gücünü geniş bir coğrafyada OBOR gibi güçlü ticari
ilişkiler ile desteklemek istemektedir.
RMB
 Bu eksende Türkiye stratejik coğrafi konumu ve
Türkçe konuşan Asya coğrafyası ile olan kültürel ve
tarihsel bağları nedeni ile gelecek stratejilerinde
belirleyici konumunu sürdürebilecek potansiyele
sahiptir.
 Bu potansiyel ise ulusal ekonomik ve finansal
güvenliğine yeni bir alan daha açmıştır.
TPA
Trans-Pasific Partnership
Agreement
(Altına
Endekslen
miş?)
Yeni çağ coğrafyacılığı
 Kadim ticaret yolları üzerinde
yeniden inşa edilecek olan yeni
çağ ticaret havzası, Türkiye’ye
yeni ve stratejik roller
yüklemektedir.
 Bu hem Çin’in ( OBOR ) ticari
genişleme planlarını, hem de
ABD’nin ( TPA / TTIP ) küresel
ticaretin kurallarını ve parasal
sistemini belirlemeye devam
etme arzusu ve hegemonyal
hevesleri Türkiye’nin atacağı
stratejik adımların yönü ile
belirlenecektir.
«Kainatta iki büyük yol vardır.
Gökyüzünde Samanyolu,
Yeryüzünde İpek Yolu»
Türk Atasözü
15/7’un ardındaki resim
 Dünya ekonomik ve siyasi yapısında dört asırlık paradigmayı dönüştüren dinamikler ve Türkiye’nin
Ortadoğu ve yakın coğrafyasında eş zamanlı nüfus alanı oluşturma girişimleri, Batıdaki siyasi dinamiklerde
Türkiye ile ilgili tehdit algısını artırmıştır.
 Bu tehdit algısı, Batı’nın ekonomik ve parasal eksende meydana gelen güç kaybının doğal bir reaksiyonu
olarak Türkiye ile Batılı merkezler arasındaki diyalog ve işbirliği kanallarını da ciddi anlamda daraltmaktadır.
 Halen Türk sanayi ve hizmet üretiminin önemli bir alıcı pazarı olmaya devam eden Avrupa Pazarı ile Kuzey
Atlantik güvenlik savunma paktı içinde ( NATO ) Türkiye’nin üstlendiği rol Batı ile arasındaki ilişkilerin
sağlığı açısından iki önemli çıpa görevini sürdürmektedir.
 Ancak gelişmeler bu çıpaların sürdürülebilir olup olmadığı konusunu tartışmaya açmıştır.
 Bu ve 15/7 da meydana gelen gelişmeler bu çalışmanın gerekçesini oluşturmuştur.
Gerekçe
 15/7/2016 tarihinde Türkiye, egemenlik haklarına karşı küresel düzeyde planlanmış düzenlenmiş açık bir
saldırıya uğradı.
 Bu saldırı 2008 Küresel Mali Krizin meydana getirdiği ekonomik ve finansal paradigmal değişimin,
bölgemize ve geniş hinterlandımızda meydana getirdiği siyasi, ekonomik ve diplomatik yarılmaların doğal
bir uzantısıdır.
 Türkiye’nin hassas ekonomik dengeleri ve kamu maliyesi kapasitesi de göz önüne alındığında 15/7 sonrası
olası finansal güç denemelerine muhatap olması olasılığı ise çok yüksektir.
 Bulunduğu coğrafya itibarı ile hem bölgesel hem de küresel ölçekte meydana gelebilecek değişimin başat
unsuru olmaya devam edecek olan Türkiye bu türden saldırılara karşı hazırlıklı olmak ve direnç kapasitesini
artırmak mecburiyetindedir.
 Bu nedenle T.C. Cumhurbaşkanlığı’nın himayesinde ve koordinasyonunda, çok disiplinli ve entegre bir
yaklaşımla Türkiye’nin ”Ulusal Ekonomik ve Finansal Güvenlik Stratejileri” nin tanımlanması ve bu stratejiler
perspektifinde Ulusal ve Uluslararası ölçekte “Aksiyon Planı“ oluşturmak amacı ile bir çalışma grubunun
oluşturulması önerilmektedir.
Amaç
 15/7 sonrası siyasi, askeri ve sosyal gelişmelerin tetikleyebileceği ekonomik ve finansal yeni durumun
üretebileceği olası riskleri
 gerçekleşmeden öngörebilme,
 önleme
 yönetebilme kabiliyet ve kapasitesinin artırılması.
 Türkiye’nin güvenlik kavram ve algısının ekonomik ve finansal sistem ile olan ilişkisinin canlandırılması
 Orta ve Uzun vadede Küresel Paradigmal Değişimin Türkiye’ye yüklediği yeni jeopolitik ve jeoekonomik
rollerin, ulusal ekonomik ve finansal çıkar ekseninde yeni bir strateji çerçevesinde ele alınması
 Türkiye’nin kara ve deniz egemenlik alanlarının
 Tehdit
 Güvenlik
 Potansiyel çıkar ve işbirliği ekseninde ekonomik ve finansal sisteme olan yansımaları
 Ve yukarıdaki tüm değerlendirmelerin ortaya çıkaracağı uyumsuzluk, uzlaşma ve çatışma ilişkilerinin Türk
Dış Politikasına olan yansımaları ile olası kriz yönetim süreci önerilerinin meydana getirmek
amaçlanmaktadır.
Yöntem
 Önerilen çalışma grubu, 15/7 saldırısı sonrası ulusal ve uluslararası finansal sistemden kaynaklanabilecek
olası parasal güç denemelerine karşı acil mukavemet ihtiyacı için bir araya gelse de, olası sistemik risklerin
bertaraf edilmesi için gereken bütünleşmiş uzmanlığı Devletin poltiika uygulayıcıslarıın hizmetine sunmayı
amaçlamıştır.
 Parasal güç enstrümanlarının hem finansal sistem hem de ekonomik sistemle olan bağlantılarının doğal
etki alanı dış ve iç politik gelişmeler olduğundan, çalışma grubu da bağımsız alt çalışma komitelerine sahip
olmakla birlikte farklı uzmanlıkların bütünleşik çalışmalarına da imkan sağlayacaktır.
 Bu çalışma, farklı disiplinlerden, toplumun farklı uzmanlık alanlarından sivil ve resmi katılımcıların da
katkısı ile meydana getirilecektir.
 Çalışma Grubu belirli bir süre için bir araya gelecek, planlanan çıktıları teslim ettiğinde görevini sona
erdirecektir.
 Çalışma Grubunun çalışma prensipleri ve metodolojisi için bir taslak tartışma şeması ekte sunulmuştur.
Çalışma Grubu organizasyon şeması
CUMHURBAŞKANLIĞI
ULUSAL EKONOMİK VE FİNANSAL GÜVENLİK STRATEJİLERİ
ÇALIŞMA GRUBU
UZMANLAR PANELİ
EKONOMİK
SISTEM ÇALIŞMA
GRUBU
FİNANSAL SİSTEM
ÇALIŞMA GRUBU
DIŞ POLITIKA ÇALIŞMA
GRUBU
İLETİŞİM ÇALIŞMA
GRUBU
Çalışma Grubu organizasyon şeması
Finansal Sistem
Hisse Senedi
Piyasaları
Borçlanma Piyasaları
Döviz Piyasaları
Ekonomik Sistem
Kurumsal Finansman
Hisse Senedi Arzı
Finansal Yönetim
Şirket Satınalma/Birleşmeler
Tahvil İhracı
Dış Politika
Üretim
Tüketim
Ticaret
Risk Önleme Stratejileri
UZMANLAR PANELİ
Çalışma Çıktıları
 Küresel ölçekte kısa ve orta vadede meydana gelebilecek olası risklerin öngörü, önleme ve yönetme
kapasitesinin artırılması için senaryo çalışmalarının yapılacak,
 Ekonomik Güvenlik ve Finansal Güvenlik kavramları ekseninde, Türkiye’nin mevcut ve olası güvenlik
endeksinin oluşturulacak,
 Oluşturulan Güvenlik Endeksi temel alınarak orta ve uzun vadede Türkiye ekonomik ve finansal güvenlik
strateji belgesi geliştirilecek,
 Türk Dış Politikası ile Ekonomi Yönetiminin bu bulguları kendi kriz yönetim süreçlerine uyarlamaları için bir
metodoloji öneri raporu üretilecektir.
Önerilen Çalışma Programı
 Uzmanlar Panelinin oluşturulması ( ……….. )
 Alt Çalışma Gruplarının oluşturulması ( ….. )
 Alt Çalışma Gruplarının çalışmalarının sonlanması ( …………)
 Raporların meydana getirilmesi
 Raporların özet sunumları
 Raporların teslim edilmesi
 Sonuç Raporunun Değerlendirme Toplantısı.. Ve Aksiyon Planı sunumu
 (……) belirtilen bölümler tarih belirli olmadığından boş bırakılmıştır.
Taslak Tartışma Metni
Bu taslak çalışma metni, 2015 Temmuz ayında kabul edilen
"Uluslararası finansal ve parasal gücün, devletlerin güvenliğine olan etkisi:
Türkiye'nin ulusal finansal güvenliği (1974-2014)"
başlıklı Yüksek Lisans tezime dayanarak geliştirilmiştir.
Bu taslak metne yapılacak eleştiri, öneri ve katkılarınız çok değerlidir.
Saygılarımla
Selva TOR
[email protected]
(532) 356 6832