girisy_Layout 1.qxd

advertisement
MEB
ANADOLU GÜZEL SANATLAR LİSELERİ
MÜZİK BİÇİMLERİ
12.SINIF
YAZARLAR
Şakir YILDIRIM
Müfide ACAR
Fatma UÇURUM
DEVLET KİTAPLARI
BEŞİNCİ BASKI
................................, 2014
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI..................................................................................................: 4774
DERS KİTAPLARI DİZİSİ .......................................................................................................................: 1390
14.?.Y.0002.3938
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir
suretle alınıp yayınlanamaz.
Editör
Prof. Dr. Hakan CEVHER
Dil uzmanı
Hasan SİLAY
Program Geliştirme Uzmanı
Ali İhsan AKSU
Ölçme ve Değerlendirme - Rehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanı
Abdullah BİNGÖL
Nota Yazımı
Cenk Aybars DERELİ
Resim ve Grafik Uzmanı
Saadet SARPÜN
Görsel ve Teknik Tasarım Uzmanı
Necmi MUĞAN
ISBN 978-975-11-3351-9
Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 07.07.2009 gün ve 96 sayılı kararı ile ders kitabı
olarak kabul edilmiştir, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 28.03.2014 gün ve 1310094 sayılı yazısı ile
beşinci defa 2.267 adet basılmıştır.
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar?
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif Ersoy
GENÇLİĞE HİTABE
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek
düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil
işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk
İÇİNDEKİLER
İSTİKLÂL MARŞI
1.ÜNİTE
MÜZİK FORMLARININ ÖĞELERİ
8
11
1. Motif
2. Motif Yapısındaki Değişim ve Gelişimler
3. Cümle
4. Dönem
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
12
14
16
17
21
2. ÜNİTE
23
ŞARKI FORMLARI
1. Bir Bölümlü Şarkı Formu
2. İki Bölümlü Şarkı Formu
3. Üç Bölümlü Şarkı Formu
4. Katlı (Triolu) Şarkı Formu
5. Şarkı Formunda Yazılmış Eser Türleri
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
24
25
26
29
32
35
3. ÜNİTE
37
RONDO FORMLARI
1. Rondo Formu
2. Rondo Formu Çeşitleri
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
38
39
50
4. ÜNİTE
51
SONAT VE SONAT FORMU
1. Sonatin Formu
2. Sonatinin Tarihi Gelişimi
3. Sonat Formu (Sonat Allegrosu)
4. Sonatın Tarihi Gelişimi
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
52
53
54
55
57
5. ÜNİTE
59
FÜG FORMU
1. Füg Formu
2. Füg Formunun Genel Yapısı
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
60
61
64
6.ÜNİTE
65
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
1. Peşrev
2. Saz Semaisi
3. Oyun Havası
4. Taksim
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
66
69
71
73
76
7.ÜNİTE
77
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
1. Ağır Semai
2. Yürük Semai
3. Şarkı
4. Türkü
5. Gazel
6. Bozlak
Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
78
81
82
84
86
86
88
Performans Değerlendirme Formları
Terimler Sözlüğü
Kaynakça
89
94
99
İSTİKLÂL MARŞI (*)
Söz: Mehmet Âkif ERSOY
Müzik: Osman Zeki ÜNGÖR
Moderato
,
*
,*
,*
*
*
,
,
(*) İstiklâl Marşı’nın birinci sözlerini söylerken virgül ( ), ikinci sözlerini söylerken ise yıldız (
lerinin bulunduğu yerlerde nefes alınız.
* ) işaret-
İSTİKLÂL MARŞI’NIN KABULÜ
Millî marşlar, milletlerin kahramanlık destanlarıdır. Onu dikkatle okuyan ve gönülden
söyleyen nesiller, millî şuurlarını kazanır ve kim olduklarının farkına varırlar.
İstiklâl Marşı da halkın ordunun moral gücünü yükselteceği düşünülerek gündeme getirilmiştir. Bu nedenle Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Kurtuluş Savaşı’nın anlamını, heyecanını koruyacak, millî mücadele ruhunun önemini dile getirecek ve onu yüz yıllara nakşedecek
bir “İstiklal Marşı” yazdırılmasına karar verdi. Önce söz (güfte) yarışması düzenlendi. Gönderilen
toplam 724 şiir arasından en iyi yedi şiir seçilerek meclis üyelerine dağıtıldı. Mehmet Âkif Ersoy’un
Türk Kurtuluş Savaşı’nı destanlaştıran İstiklâl Marşı, zamanın Millî Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi
Tanrıöver tarafından meclis kürsüsünde okunduğunda bütün milletvekilleri tarafından coşku ile
ayakta alkışlandı ve 12 Mart 1921’de millî marş olarak kabul edildi.
Beste yarışmasına sadece yirmi dört besteci katıldı. İstiklâl Marşı, 1924-1930 yılları
arasında Ali Rıfat Çağatay’ın birinci seçilen bestesiyle çalınıp söylendi. Ancak, Osman Zeki
Üngör’ün 9 Eylül 1922’de Türk süvarilerinin İzmir’e girişinde atların çıkardığı nal seslerini hayalinde canlandırarak bestelediği ezgi çok beğeni toplayınca Atatürk’ün de isteği üzerine 1930 yılından itibaren Millî Marşımız yeni ezgisiyle günümüze ulaşmıştır.
Mehmet Âkif ERSOY (1873-1936)
İstanbul’da doğmuştur. Şiirlerinde sürekli millî konuları ve toplumsal gerçekleri dile getirmiştir. Mustafa Kemal önderliğindeki Türk kurtuluş hareketini desteklemiş, daha sonra Burdur milletvekili olarak TBMM’ne girmiştir. Ardından Mısır Üniversitesi’nde Türkçe müderrisliği yapan
Mehmet Âkif, şiirlerini “Safahat” adlı kitapta toplamış, ancak ‘İstiklal Marşı benim değil milletimindir’
diyerek onu Safahat’a almamıştır.
Osman Zeki ÜNGÖR (1880-1958)
İstanbul’da doğmuştur. Muzika-i Hümayun’u bitirdikten sonra İstanbul Erkek Mektebi ve
Muzika-i Hümayun’da öğretmenlik yapmıştır. Besteci, orkestra şefi ve keman virtüözüdür. Önce,
Saray Orkestrasını, ardından Riyaset-i Cumhur Filarmoni Orkestrasını (bugünkü Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasını) yönetmiştir. Daha sonra Atatürk’ün direktifleri ile Musiki Muallim Mektebi’ni kurmuş ve müdürlüğünü yapmıştır. İstiklal Marşı’ndan başka birçok marş ve okul şarkıları
bestelemiştir.
KİTABIMIZI TANIYALIM
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Yeni bilgilerin öğrenilmesi amacıyla yapılacak hazırlık çalışmalarını, ders için gerekli materyallerin istenmesini, ön bilgilerin harekete geçirilmesini, işlenecek konunun sezdirilmesini içerecek soruları gösterir.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
Yapı, tema ve anlatım ögelerinin iç içe girerek oluşturdukları bütünün anlam değerleri ile bu anlamın oluşmasını sağlayan ögeler arasındaki ilişkilendirme sürecini gösterir.
OKUL İÇİ ETKİNLİK
Bu sembol, ilgili etkinliklerin (grup çalışması, çalışma kâğıdı doldurma, görsel materyal okuma, sanal alan
gezisi, slayt/film izleme, dinleti, çalgı çalma, eser okuma, eser çözümleme vb.) sınıf içinde yapılacağını gösterir.
OKUL DIŞI ETKİNLİK
Bu sembol, ilgili etkinliklerin (araştırma, grup çalışması, proje çalışmaları, konser/sergi vb. etkinlikleri)
tamamının veya bazı aşamalarının ev, kütüphane ve konuyla ilgili kurum ve kuruluşlarda yapılabileceğini gösterir.
DERS İÇİ İLİŞKİLENDİRME
Bu sembol, ilgili kazanımla / üniteyle iş birliği yapılabilecek diğer dersleri gösterir.
GEZİ VE GÖZLEM
Bu sembol, ilgili etkinliklerin (proje çalışmaları, konser/sergi vb. ) gezi ve gözlem yoluyla yapılabileceğini
gösterir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
Bu sembol, öğrencilerin bilgilerini sınıflandırmalarını, karşılaştırma yoluyla ilişkilendirme yapmalarını, yeni
bilgilerini yorumlamalarını, kendilerini değerlendirmeye yönelik çalışmalarını gösterir.
1.ÜNİTE
MÜZİK FORMLARININ
ÖGELERİ
1. MOTİF
2. MOTİF YAPISINDAKİ DEĞİŞİM VE GELİŞİMLER
3. CÜMLE
4. DÖNEM
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Biçim sözcüğünden ne anlıyorsunuz? Örneklerle açıklayınız.
2. Her yapıtın bir tasarımı (planı) var mıdır? Tartışınız.
3. Müzikteki “motifi” yaşantımızda nelerle ilişkilendirebiliriz? Tartışınız.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
1. MOTİF (Örgen)
Müzikte gelişmeye elverişli en küçük müzik fikrine motif denir. Bir motif en az iki farklı notadan oluşabileceği gibi bazen iki, bazen üç ya da dört ölçüden de meydana gelebilir. Motif, m1-m2-m3 işaretleri ile gösterilir.
1. ETKİNLİK
Motif tanımından yola çıkarak, aşağıda gördüğünüz görsellerin hangi bütünün en küçük parçaları olabileceği konusundaki düşüncelerinizi verilen boşluğa yazınız.
...................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki motif örneklerini yapı bakımından inceleyiniz.
Ludvig van BEETHOVEN (Bethovın) 5.Senfoni
12
Wolfgang Amadeus MOZART (Sol Minör Senfoni KV 550)
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
Üçer ölçüden oluşan iki motif örneği:
1.ÜNİTE
m1
m2
Dörder ölçüden oluşan iki motif örneği:
m1
m2
3. ETKİNLİK
Yukarıdaki motif örneklerini inceleyiniz. Siz de farklı örnekler oluşturarak aşağıdaki dizeklere yazınız.
4. ETKİNLİK
Aşağıdaki motif örneklerini çalgınızla seslendiriniz.
1
li
2
3
Ge
13
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
2. MOTİF YAPISINDAKİ DEĞİŞİM VE GELİŞİMLER
1.ÜNİTE
Motifin yatay ya da dikey ters çevrilmesi :
Yatay ters çevrimde motifin son sesi ilk ses olarak ele alınıp motifin sesleri sondan başa doğru yazılır.
Dikey ters çevirimde ise motif olduğu gibi dikine ters çevrilerek yeniden yazılır.
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki yatay motif örneğini inceleyiniz. Siz de aşağıdaki dizeklere yatay ters çevrim çalışması yapınız.
Yatay ters çevrim örneği
Allegro
J.S.BACH, Do Envansiyon
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki dikey motif örneğini inceleyiniz. Siz de aşağıdaki dizeklere dikey ters çevrim örnekleri yazınız.
Dikey ters çevrim örneği
Allegro
14
L.v.BEETHOVEN, Op. 61, Keman Konçertosu
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
Gurur
Nihavent Saz eseri
1.ÜNİTE
Motifin ses sürelerinin küçültülmesi ya da büyütülmesi :
Bu yöntemde motifi oluşturan seslerin birkaçının ya da tümünün süreleri büyütülür veya
küçültülür.
Müzik : Onur AKDOĞU
motif
küçültülmüş
motif
motif
büyütülmüş
motif
3. ETKİNLİK
Yukarıdaki motifleri inceleyiniz. Siz de boş dizeklere ses alanı büyütülmüş ve küçültülmüş motif çalışması yapınız.
Motifin ses alanının büyütülüp küçültülmesi :
Bu yöntemde motifin ses alanını, büyütmek ya da küçültmek için motifin seslerinin bir ya da bir kaçı
pestleştirilir veya tizleştirilir.
Hırs
Nihavent Saz semai
motif
Müzik : Onur AKDOĞU
büyütülmüş
motif
15
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
Ancak biçimi açıkca kavrayabildiğimizde, öz de belirginleşmeye başlar.
Schumann (Şuman)
Dil Seni Sevmeyeni
Nihavent Şarkı
Müzik : Civan Ağa
motif
küçültülmüş motif
4. ETKİNLİK
Yukarıdaki motifleri inceleyiniz. Siz de boş dizeklere ses alanı büyütülüp küçültülmüş motif çalışması yaparak kendi motiflerinizi seslendiriniz.
3.CÜMLE
Motiften doğarak gelişen, anlam bakımından birbirini tamamlayan en az iki motifin art arda gelmesine
müzik cümlesi denir. Cümlelerin motifleri arasında çoğunlukla bir küçük durak bulunduğu gibi cümle hiç bölünmeden bir bütün de olabilir. Çoğu zaman cümleyi oluşturan motiflerden ilki soru, ikincisi cevap özelliğindedir.
Melih KİBAR
cümle
1.motif
cümle
soru motifi
16
Sadettin KAYNAK
cevap motifi
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
SOL MİNÖR SENFONİ
1.ÜNİTE
W.A. MOZART
.
9. SENFONİ
L.V. BEETHOVEN
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki soru motifine uygun bir cevap motifi oluşturarak cümleyi tamamlayınız.
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki cevap motifine uygun bir soru motifi oluşturarak cümleyi tamamlayınız.
3. ETKİNLİK
Soru ve cevap özellikleri olan bir müzik cümlesi oluşturunuz.
4. ETKİNLİK
Sınıfınıza düzeyinize uygun bir eser getirerek dinleyiniz. Motif ve cümle yapısını inceleyerek düşüncelerinizi aşağıya yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
4. DÖNEM (Periyod)
Birbirini tamamlayan en az iki cümleden oluşan ezgisel bütüne dönem ya da periyod denir. Dönemi oluşturan cümlelerden birinci cümle (öncül) genellikle yarım kararla bir durak yapar, ikinci cümle (artcıl) ise ilk cümleyi tamamlar ve tam karar ile sona erer. Bir dönemin uzunluğu genellikle sekiz ölçüdür. Dönemler A,B,C gibi
büyük harflerle gösterilir.
17
1.ÜNİTE
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1. ETKİNLİK
Aşağıda verilen eseri inceleyerek öncül ve artcıl cümleleri bulunuz.
9. SENFONİ
Müzik :L.v. BEETHOVEN
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eserin dönem yapısını inceleyiniz.
9. SENFONİ
Allegro
Müzik :L.v. BEETHOVEN
ey
Ey
Biz
Mest
A
Hep
Da
İn
3. ETKİNLİK
Bir ezgi yapılırken dikkat edilmesi gereken özellikler neler olmalıdır? Arkadaşlarınızla tartışınız. Aşağıdaki dizeklerde iki dönemli bir eser çalışması yapınız.
18
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
4. ETKİNLİK
Aşağıdaki eserin cümle ve dönem yapısını inceleyiniz.
Rumen Halk Dansları Nu: 2
Müzik : Bela BARTOK
5. ETKİNLİK
Aşağıdaki tabloda verilen müzik terimlerini kendi cümlelerinizle tanımlayınız. Yaptığınız tanımları sözlük
anlamlarıyla karşılaştırınız.
Kelimeler
Motif
Cümle
Dönem
Biçim
KENDİ
TANIMIM
SÖZLÜK
ANLAMI
19
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
6. ETKİNLİK
Aşağıdaki resmi inceleyiniz. Öğrendiğiniz konularla ilgili bağlantı kurarak düşüncelerinizi yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
20
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Aşağıdakilerden hangisi motifin özelliklerinden biri değildir?
A) Eserin ana fikridir.
B) En az iki sesten oluşur.
C) Bazen dört ölçüden oluşur.
D) Geliştirilmeye elverişli değildir.
E) En küçük müzik fikridir.
2. Aşağıdaki ezgi kaç motiften oluşmuştur?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
E) 5
3. Yukarıda verilen motif, aşağıdaki seçeneklerden en uygun olarak hangisiyle tamamlanabilir?
A)
B)
C)
D)
E)
4. Aşağıdakilerden hangisi cevap motifi değildir?
A)
B)
C)
D)
E)
21
MÜZİK FORMLARININ ÖGELERİ
1.ÜNİTE
5. Aşağıda verilen örnek ezgide öncül ve artcıl cümleleri bulunuz.
Öl
6. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde doldurunuz.
En küçük müzik fikrine……..................denir.
……………..ters çevrimde motifin son sesi ilk ses olarak ele alınır.
……………..ters çevrimde motif olduğu gibi dikine ters çevrilir.
Cümleyi oluşturan motiflerden ilki soru, ikincisi…………………….özelliği gösterir.
En az iki cümleden oluşan ezgisel bütüne ………………….denir.
7. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
( ) Motif müzikal bir ögedir.
( ) Bir motife yeni bir motif eklenerek dönem oluşturulur.
( ) Müzikte yapısal olarak küçükten büyüğe motif-cümle-dönem-bölme sırası izlenir.
( ) Öncül cümleler yarım kararlı soncul cümleler tam kararlı olur.
( ) Dönemlerin art arda sıralanmasıyla cümle oluşur.
Okuma Parçası
ATATÜRK ve MÜZİK
Atatürk, müziği çok sever ve ayrı bir önem verirdi. O, müziği, toplumun temel kültür değerlerinden
biri olarak görürdü. Atatürk çeşitli yerlerde ve zamanlarda yaptığı konuşmalarda müziğe verdiği önemi vurgulamıştır.
Atatürk, müziğin kurallarını bilen ve güzel şarkı söyleyen bir insandı. Çocukluk ve gençlik yıllarının
geçtiği Rumeli yöresinin türkülerini dinler ve söylerdi. “Bilal Oğlan” ve “Manastır Türküsü” Atatürk’ün dağarcığımıza kazandırdığı türkülerdir.
Atatürk, müzikli toplantılara katılır, burada dinlediği müziklere eşlik eder ve müziklerin doğru söylenmesine özen gösterirdi.
Atatürk, güzel sanatların bütün dallarının geliştirilmesi yönünde önemli çalışmalar yapmıştır. Ancak,
müziğe ayrı bir önem vermiştir. Çünkü, müziğin çok yaygın bir sanat dalı olarak toplumları etkilediğini bilmekteydi.
Prof. Dr. Salih AKKAŞ, Lise Hazırlık Müzik, s.12.
22
2.ÜNİTE
ŞARKI FORMLARI
1. BİR BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
2. İKİ BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
3. ÜÇ BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
4. KATLI (TRİOLU) ŞARKI FORMU
5. ŞARKI FORMUNDA YAZILMIŞ ESER TÜRLERİ
ŞARKI FORMLARI
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Müzikteki form kavramını araştırarak arkadaşlarınızla tartışınız.
2. En çok etkilendiğiniz besteciler kimlerdir? Bu bestecilere ait seçtiğiniz eserlerin belirgin özelliklerini inceleyiniz.
2.ÜNİTE
Duygularımı şiirlerle anlatamam çünkü şair değilim. Kendimi gölgeler ve ışıklarla ifade edemem çünkü
ressam değilim. Düşüncelerimi hareketlerle de açıklayamam çünkü dansçı değilim. Ama bunların hepsini
müzikle yapabilirim, çünkü ben bir müzisyenim.
MOZART
TANIMLAMA-ÇÖZÜMLEME
1. BİR BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
Bir dönemden oluşan şarkı formuna bir bölümlü şarkı formu denir.
Okul şarkılarının ve halk türkülerinin çoğu bir bölümlü şarkı formunda yazılmıştır.
ATABARI
Form şeması :
Türkü
Yöresi: Artvin
A
a
4
b
4
SİHİRLİ KEMAN
Soğuk bir Noel günüydü.Thames Nehri kenarında, ihtiyar, beli bükük bir kör, soğuktan morarmış parmaklarıyla keman çalıyordu. Az öteden geçen, şık giyimli iki adam, ihtiyarı seyre koyulmuştu. Adamlardan zayıfı ihtiyarın paltosuna dokundu:
- Kötü bir gün, kimse para vermeye yanaşmıyor, değil mi?
- Pencereler açılıncaya kadar devam et, dedi.
İhtiyar tevekkül içinde ellerini yukarıya kaldırdı;
- İmkân olsa Tanrı’ya duyurmak isterim.
Zayıf adam birden kemanı onun elinden aldı:
- Ben çalsam ne dersin? Belki pencereleri açtırabilirim.
Sonra eldivenlerini çıkarttı ve sokağa dönerek çalmaya başladı. Bu sıradan keman, birden yepyeni bir
ruha büründü. Dilsiz, cansız notalar dile gelmiş, sokağı lirik ezgiler doldurmuştu. O sırada bir pencere açıldı
ve yukarıdan atılan koca bir şilingin tıkırtısı duyuldu. Arkadan bir daha… Bir daha… Olağanüstü müzik perde
perde yayıldıkça, sokak boyunca sıralanan evlerin pencereleri bir bir açılıyor ve paralar yağıyordu. Sonra zayıf
adam kemanı elinden bıraktı ve ihtiyara dönerek:
- Bereketli bir gün! Artık eve gidebilirsin. Ne istersen al. İstediğin gibi ye-iç, dedi.
Şaşkın hâldeki ihtiyar, ayrılmak üzere bulunan ince ve zayıf adamın arkasından sordu:
- İsminiz? İsminiz lütfen?
- Paganini.
Niccolo Paganini,1782’de Cenova’da doğdu, 1840’da Nice’de öldü. Müzik tarihinin ünlü keman
virtüözü ve İtalyan bestecisidir.
Prof. Koral ÇALGAN
Müzik Fıkraları
24
ŞARKI FORMLARI
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki şemaya şarkı formlarını yazınız.
2.ÜNİTE
Şarkı Formları
2. ETKİNLİK
Sayfa 24’teki Atabarı eserini inceleyerek bir bölümlü şarkı formunda eser yazma çalışması yapınız.
2. İKİ BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
İki dönemden oluşan şarkı formuna iki bölümlü şarkı formu denir.
İki bölümlü şarkı formu A B simgeleriyle gösterilir.
9.SENFONİ
Allegro
Müzik : L.v. BEETHOVEN
Ey
Biz
Mest
Hep
A -
Da
İn
Form şeması :
A
a
4
a’
4
:
B
b
4
a’
4
:
25
ŞARKI FORMLARI
1. ETKİNLİK
2.ÜNİTE
25. sayfadaki örneği inceleyerek iki bölümlü şarkı formu ile ilgili eser yazma çalışması yapınız.
2. ETKİNLİK
Yazdığınız eserin form şemasını aşağıya çıkarınız.
3. ÜÇ BÖLÜMLÜ ŞARKI FORMU
Çoğunlukla birinci ve üçüncü bölümleri birbirinin aynı ya da benzeri olan üç dönem üç bölümlü şarkı
formunu oluşturur.
Üç bölümlü şarkı formu A B A ya da A B C simgeleriyle gösterilir.
26
ŞARKI FORMLARI
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki fotoğrafı inceleyiniz. Duygu ve düşüncelerinizi küçük bir beste çalışmasıyla ifade ederek
eserinizi adlandırınız.
2.ÜNİTE
2. ETKİNLİK
Verilen eseri inceleyerek form şemasını çıkarınız.
SİNSİN OYUN HAVASI
Türkü
Yöresi: Kayseri
son
..
Eserin form şeması:
27
ŞARKI FORMLARI
3. ETKİNLİK
2.ÜNİTE
Vivaldi’nin “Dört Mevsim Konçertosu” adlı eserini dinleyiniz. Aşağıdaki resimleri inceleyerek daha önce
öğrendiğiniz üç bölümlü şarkı formu ile ilişkilendiriniz. Duygu ve düşüncelerinizi yazarak arkadaşlarınızla paylaşınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
4. ETKİNLİK
Aşağıda verilen eseri inceleyerek form şemasını çıkarınız ve çalgınızla seslendiriniz.
BEHÇELERE GELDİ BAHAR
Ye
Gel
Gel
Şu
Bil
Sır
Eserin form şeması:
28
Türkü
Yöresi: Kars
ŞARKI FORMLARI
ANKA KUŞU
2.ÜNİTE
Rivayet olunur ki; kuşların hükümdarı olan Simurg (Zümrüdü Anka ya da Batı’da bilinen adıyla
Phoenix), Bilgi Ağacı'nın dallarında yaşar ve herşeyi bilirmiş. Bu kuşun özelliği, gözyaşlarının şifalı olması
ve yanarak kül olmak suretiyle ölmesi, sonra kendi küllerinden yeniden dirilmesidir.
Kuşlar Simurg'a inanır ve onun kendilerini kurtaracağını düşünürmüş. Kuşlar dünyasında her şey
ters gittikçe onlar da Simurg'u bekler dururlarmış. Ne var ki Simurg ortada görünmedikçe kuşkulanır olmuşlar ve sonunda umudu kesmişler.
Derken bir gün uzak bir ülkede bir kuş sürüsü Simurg'un kanadından bir tüy bulmuş. Simurg'un var
olduğunu anlayan dünyadaki tüm kuşlar toplanmışlar ve hep birlikte Simurg'un huzuruna gidip yardım istemeye karar vermişler.
Ancak Simurg'un yuvası, etekleri bulutların üzerinde olan Kaf Dağı'nın tepesindeymiş. Oraya varmak için ise yedi dipsiz vadiyi aşmak gerekirmiş. Hepsi birbirinden çetin yedi vadi... İstek, aşk, marifet, istisna, tevhid, hayret ve yokluk vadileri...
Kuşlar, hep birlikte göğe doğru uçmaya başlamışlar. İsteği ve sebatı az olanlar, dünyevi şeylere
takılanlar yolda birer birer dökülmüşler. Yorulanlar ve düşenler olmuş...
"Aşk Denizi"nden geçmişler önce. "Ayrılık Vadisi"nden uçmuşlar... "Hırs Ovası"nı aşıp, "Kıskançlık
Gölü"ne sapmışlar... Kuşların kimi “Aşk Denizi"ne dalmış, kimi “Ayrılık Vadisi"nde kopmuş sürüden... Kimi
hırslanıp düşmüş ovaya, kimi kıskanıp batmış göle...
Önce bülbül geri dönmüş, güle olan aşkını hatırlayıp; papağan o güzelim tüylerini bahane etmiş (oysa
tüyleri yüzünden kafese kapatılırmış); kartal, yükseklerdeki krallığını bırakamamış; baykuş yıkıntılarını
özlemiş; balıkçıl kuşu bataklığını.
Yedi vadi üzerinden uçtukça sayıları gittikçe azalmış. Nihayet beş vadiden geçtikten sonra gelen Altıncı Vadi "şaşkınlık" ve sonuncusu Yedinci Vadi "yokoluş"ta bütün kuşlar umutlarını yitirmiş... Kaf Dağı'na
vardıklarında geriye otuz kuş kalmış.
Sonunda sırrı, sözcükler çözmüş: Farsça "si", "otuz" demektir... murg" ise "kuş"...
Simurg'un yuvasını bulunca ögrenmişler ki; "Simurg: otuz kuş" demekmiş. Onların hepsi
Simurg’muş. Her biri de Simurg'muş. Otuz kuş anlar ki aradıkları sultan kendileridir ve gerçek yolculuk,
kendine yapılan yolculuktur.
Çeviri : Necati LUGAL
Şark Klasikleri
4. KATLI (TRİOLU) ŞARKI FORMU
İki ya da üç bölümlü şarkı formuna yeni bir şarkı formu eklenerek baştaki ilk şarkı formuna dönülürse katlı
(triolu) şarkı formu elde edilir.
İlk şarkı formundan sonra ortada duyulan şarkı formuna trio denir.
Form yapısı örnekleri:
29
2.ÜNİTE
ŞARKI FORMLARI
1. ETKİNLİK
Yukarıdaki resimle daha önce öğrendiğiniz katlı şarkı formunu ilişkilendiriniz. Konuyu resim, kompozisyon
ya da karikatür çalışmalarından biriyle anlatınız.
30
ŞARKI FORMLARI
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri farklı gruplar oluşturarak çalgılarınızla seslendiriniz. Eserin form şemasını çıkarınız.
Allegretto
KÜÇÜK BİR GECE MÜZİĞİ
3.BÖLÜM
Müzik : MOZART
2.ÜNİTE
Da Capo al Fine
Eserin form şeması:
31
ŞARKI FORMLARI
3. ETKİNLİK
Katlı şarkı formunda bir eseri inceleyerek form şemasını yazınız.
2.ÜNİTE
Eserin form şeması:
4. ETKİNLİK
Katlı (Triolu) şarkı formunda yazılmış sözlü ve çalgısal eserleri inceleyiniz. Bunları diğer şarkı formları ile
yapısı bakımından karşılaştırınız.
5. ŞARKI FORMUNDA YAZILMIŞ ESER TÜRLERİ
1. SÖZLÜ ESERLER
• Türkü
• Şarkı
• Arya
2. ÇALGISAL ESERLER
• Eski ve yeni danslar
• Şarkı özelliğindeki eserler
•
Edebi eserler
• Öğretici eserler
• Çeşitleme (Varyasyon)
1. ETKİNLİK
Yukarıdaki tabloda verilen türlere ait birer örnek araştırarak sınıfınızda seslendiriniz.
2. ETKİNLİK
Yukarıdaki bilgiler ışığında eser türlerinden birini seçerek CD, kaset gibi görsel, işitsel materyallerden
yararlanarak sınıfınıza bir sunum yapınız.
32
ŞARKI FORMLARI
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki resim ve 2. etkinlikte yapılan sunum hakkındaki düşüncelerinizi verilen kutuya yazınız.
2.ÜNİTE
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
33
ŞARKI FORMLARI
4. ETKİNLİK
Aşağıda verilen eseri dinleyiniz. Biçimsel açıdan inceleyerek form şemasını çıkarınız.
ARYA
Müzik : J.S.BACH
2.ÜNİTE
Con calma
Eserin form şeması:
34
ŞARKI FORMLARI
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Aşağıdakilerden hangisi bir bölümlü şarkı formuna örnektir?
2.ÜNİTE
A) A-B-C
B) A-A¹-A
C) A-B
D) a-b
E) A-B-A
2. Aşağıdaki eserin form yapısı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir ?
A)
D)
A
B
a
a'
b
B)
a''
A
a
E)
b
A
a
C)
a'
A
a
A
a
B
b'
b
b'
: b
a''
B
b
c
d'
3. Aşağıdaki eserin form yapısı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir ?
A)
D)
A
a
B
a'
b
A
a
b
: b'
B)
a''
B
a''
:
E)
B
A
a
a'
: b
b
: c
A
a
a'
:
d'
:
C)
A
a
B
a''
:
B
35
ŞARKI FORMLARI
4. Aşağıdakilerden hangisi üç bölümlü şarkı formunun özelliklerinden biri değildir?
A) Çoğunlukla birinci ve üçüncü bölümleri birbirinin aynıdır.
B) Üç dönemden oluşur.
C) Genellikle dönemler sekizer ölçülüktür.
D) Bu formun en önemli özelliği soru ve cevaptan oluşmasıdır.
E) Form yapısı A-B-A dır.
2.ÜNİTE
5. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi şarkı formunda yazılmaz?
A) Sonat
B) Türkü
C) Arya
D) Lied
E) Passion
6. Aşağıdaki türlerden hangisi sözlü eserlerden değildir?
A) Kırık hava
B) Deyiş
C) Lied
D) Sarabande
E) Ninni
7. Aşağıdakilerden hangisi katlı şarkı formunun özelliklerinden biridir?
A) Üç bölümlü şarkı formuna yeni bir şarkı formu eklenir.
B) Birinci ve üçüncü bölümler birbirinin aynıdır.
C) İki dönemden oluşur.
D) Ortada duyulan bölüme menüet denir.
E) Ölçü değişikliği yapılmaz.
8. Aşağıdakilerden hangisi iki bölümlü şarkı formunun özelliklerinden biridir?
A) Eserde bulunan tekrar işaretleri şarkı formunu etkiler.
B) İki bölümlü şarkı formu A C simgeleriyle gösterilir.
C) İki dönemden oluşur.
D) Birinci bölüm esas tonun yarım kararı ile sona ermez.
E) Cümleler her zaman üçer ölçülüktür.
9. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde doldurunuz.
Halk türkülerinin çoğu ……………………. şarkı formunda yazılmıştır.
İki bölümlü şarkı formu ……………………….. simgeleriyle gösterilir.
Üç bölümlü şarkı formu ………………. ya da A B C simgeleriyle gösterilir.
(A B A) (C D) (A B A)………………………………formuna örnektir.
……………………..şarkı formunda yazılmış eser türlerinden biridir.
10. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
(
(
(
(
(
36
) Bir dönemden oluşan şarkı formuna bir bölümlü şarkı formu denir.
) İki bölümlü şarkı formu ABA simgeleriyle gösterilir.
) İlk şarkı formundan sonra ortada duyulan şarkı formuna sonat denir.
) Birinci ve üçüncü bölümleri birbirinin aynı ya da benzeri olan üç dönem üç bölümlü şarkı formunu oluşturur.
) Türkü, şarkı, arya şarkı formunda yazılmış sözlü eserlerdir.
3.ÜNİTE
RONDO FORMLARI
1. RONDO FORMU
2. RONDO FORMU ÇEŞİTLERİ
RONDO FORMLARI
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Rondo kavramı hakkında bilgi edininiz. Çocuk rondları ile bir bağlantısı var mıdır? Araştırınız.
2. Rondo formunun tarihsel gelişimini ve kullanıldığı dönemi araştırınız. Konuyu bir bilgisayar sunumu olarak
hazırlayınız.
3.ÜNİTE
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
1. RONDO FORMU
Rondo, Fransızların aynı adlı lirik şiirinden türeyen ve kıta sonlarında ana motifin nakarat biçiminde yinelenmesinden oluşan bir müzik biçimidir. Rondo formu, ilk duyulan temanın diğer temalardan sonra sık sık duyulmasından oluşan bir formdur.Bu temaya rondo teması denir. Ana tema olan rondo formunu A harfiyle
belirtirsek rondo formu şemasını A-B-A-C-A- vb. gösterebiliriz. Sevimli, neşeli ve zarif oluşunun yanında akıcı
ve canlı temposu rondonun başlıca özellikleridir. On üçüncü yüzyılda dans edilerek söylenen şarkılardan doğan
rondonun birçok kez tekrar edilen ana teması koro tarafından, bu tema arasındaki temalar ise solo şarkıcılar
tarafından söylenmiştir. On yedinci ve on sekizinci yüzyıllarda çalgısal yapıtlar için rondo formunda eserler
yazılmaya başlanmıştır. On dokuzuncu yüzyılda ise konçerto, senfoni ve sonatların finali olarak kullanılmıştır.
1. ETKİNLİK
Rondo formunun tarihsel gelişimi ile ilgili münazara çalışması yapınız.
Diğer formlara göre nasıl bir farklılık hissettiğinizi yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
1. ETKİNLİK
Müzikteki rondo ile şiirdeki rondeau ne gibi benzerlikler taşır? Örneklerle anlatınız.
38
RONDO FORMLARI
2. RONDO FORMU ÇEŞİTLERİ
Küçük Rondo Formu:
A B ve A bölümlerinden oluşan bir esere yeni bir C bölümü eklenmesi ve tekrar başa yani A bölümüne
dönülmesiyle küçük rondo formu oluşur. Rondo teması aralarında duyulan ara temaların küçük olması ve eser
içinde üzerine yeniden dönülmemesi, varış ve dönüş köprüleriyle codanın kısa tutulması yada tamamen kaldırılması ve çoğu zaman kolay çalınır olması küçük rondo formunun başlıca özellikleridir.
B
A
C
A
3.ÜNİTE
A
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyerek form yapısını çıkarınız.
RONDO “ALLA TURCA”
(Sonat A Bölümü)
Allegretto
=132
Müzik : W.A. MOZART
39
RONDO FORMLARI
3.ÜNİTE
2
40
RONDO FORMLARI
3
3.ÜNİTE
41
RONDO FORMLARI
3.ÜNİTE
4
42
RONDO FORMLARI
2. ETKİNLİK
Rondo formu ile benzerlik gösteren halay oyunu ile ilgili sınıfınıza CD, kaset gibi görsel işitsel materyaller
getirerek bunları inceleyiniz. Rondo formu ile ilgili benzerlik ve farklılıkları bulunuz.
3.ÜNİTE
3. ETKİNLİK
Rondo formu ile benzerlik gösteren başka oyun türleri olup olmadığını araştırınız. Formlar arasındaki
benzerlik ve farklılıkları yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
Büyük Rondo Formu
Rondo yapısının bütünüyle üç büyük bölmeden oluşması, rondo temasının yanında üçüncü bölmede
yeniden duyulan önemli bir yan temanın bulunması, orta bölmenin geniş tutulup eser içinde dengeyi ve gelişimi
sağlaması, varış ve dönüş köprülerinin temalar arasındaki bağıntıyı kurması ve büyükçe bir coda ile eserin
sona ermesi büyük rondo formunun özellikleridir.
CODA (son söz): Codada çoğunlukla rondo temasının motifleri işlenir. Bazen diğer temalardan da yararlanılabilinir.
A B A C A B A D E A B A Coda büyük rondo formuna örnek olabilir. Klasik dönemde sonatların son
bölümlerinde kullanılmıştır.
A
B
A
C
A
B
A
D
E
A
B
A
Coda
43
RONDO FORMLARI
4. ETKİNLİK
Müzik CD’lerinden büyük rondo formundan oluşmuş eserleri belirleyerek bir arşiv çalışması yapınız.
5. ETKİNLİK
Küçük ve büyük rondo arasındaki benzerlik ve farklılıkları yapısal açıdan inceleyerek takım sunuşu
yapınız.
6. ETKİNLİK
3.ÜNİTE
Aşağıda Beethoven’in Op.13 Do Minör Pathétique (patetik) Sonatı’nın son bölümünden ana tema örnek
olarak verilmiştir. Eserin rondo bölümünü dinleyerek konuyu irdeleyiniz.
BEETHOVEN
Beethoven, ilerici kişiliği ile insanlara yeni, çağdaş müziği getirmek istiyordu. Fransız devrimi olduğu
sırada Bonn’da üniversite öğrencisiydi ve özgür düşünceyi savunuyordu. Kendisini Napolyon’un “kardeşlik, adalet, özgürlük” idealleriyle özdeşleştiriyordu. Bu ruh hâli içinde Üçüncü Senfoni’sini besteledi ve adını
“Bonaparte” koydu. Ancak senfoninin adı Bonaparte olarak kalmadı. Çünkü Beethoven, senfonisini bitirmeden Napolyon’un kendisini kral ilan ettiğini öğrenmişti ve buna çok öfkelendi.
“Napolyon da herkes gibiymiş,” diyerek Üçüncü Senfoni’nin üzerindeki Bonaparte adını sildi ve
Eroica adını koydu.
Prof. Koral ÇALGAN
Müzik Fıkraları
7. ETKİNLİK
Yukarıdaki hikâyede geçen Beethoven’a ait Eroica eserini dinleyiniz.
8. ETKİNLİK
Büyük rondo formundan oluşmuş eserleri belirleyerek CD arşiv çalışması yapınız.
44
RONDO FORMLARI
9. ETKİNLİK
Büyük rondo formunda bir eser dinleyerek çözümlemeye çalışınız.
10. ETKİNLİK
Bach, Si Minör Orkestra Süiti’nin ikinci parçasını http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/wtc/i04.html sitesinden bularak dinleyiniz. Eser ile ilgili duygu ve düşüncelerinizi aşağıdaki boşluğa yazınız.
3.ÜNİTE
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
11. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri dinleyiniz. Rondo formunun özelliklerini duymaya çalışınız.
RONDO
Allegro
Müzik : Muzio CLEMENTİ
Op. 36 Nu. 5
45
3.ÜNİTE
RONDO FORMLARI
46
RONDO FORMLARI
3.ÜNİTE
47
3.ÜNİTE
RONDO FORMLARI
48
RONDO FORMLARI
3.ÜNİTE
12. ETKİNLİK
Dinlediğiniz eserlerde rondo formunun hangi özelliklerini farkettiğinizi yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Okuma Parçası
MÜZİK ÜZERİNE GÜZEL SÖZLER
• Müzik, ruhsal hayatla bedensel hayat arasında bir aracıdır. İnsanı Allah’a en fazla yakınlaştıran şey, tüm
bilgilerin ve tüm felsefelerin üzerinde olan, müziktir.
L. v. Beethoven
• İnanın ki insanların ihtirasları üzerinde en fazla tesiri olan ve ona en büyük cesareti veren müziktir.
Napolyon
Dr. Bekir Grebene, Müzikte Tedavi, s.1,2.
49
RONDO FORMLARI
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Rondo formunun başlangıç dönemi aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?
A) 11. yüzyıl
B) 18. yüzyıl
C) 13. yüzyıl
D) 14. yüzyıl
E) 17. yüzyıl
2. Aşağıdakilerden hangisi rondo formu için söylenemez?
A) Fransızların aynı adlı lirik şiirinden türemiştir.
B) Ana motifin nakarat biçiminde yinelenmesinden oluşan bir müzik biçimidir.
C) Birçok kez tekrar edilen ana teması koro tarafından, bu tema arasındaki temalar ise solo şarkıcılar
tarafından söylenmiştir.
D) Konçerto, senfoni ve sonatların finali olarak kullanılmıştır.
E) Form yapısı katlı şarkı formu ile aynıdır.
3.ÜNİTE
3. Aşağıdakilerden hangisi küçük rondo formuna örnektir?
A) A-B-A
B) A-B-A-C-A
C) A-B-C-D
D) A- A′-B-C-D Coda
E) A-B-A-C-B
4. Aşağıdaki Türk halk oyunlarından hangisi rondo formu ile benzerlik gösterir?
A) Halay
B) Zeybek
C) Atabarı
D) Karşılama
E) Horon
5. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi büyük rondo biçimine örnektir?
A) A-B-A-B-C- A′′
B) A-A′-B-C-D-E-F
C) A-B-A-C-D Coda
D) A-B-A-C-A-B-A-D-E-A-B-A-Coda
E) A-B-A-C-A
6. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
(
(
(
(
(
) Rondo gelişmiş bir bütündür.
) Rondoda temalar köprüler tarafından birbirine bağlanır.
) Rondoda yan tema başlı başına ayrı bir özellik göstermez.
) Rondo formu uçarı ve canlı temposu ile eserlerin son bölümünde yer alır.
) Rondo formu ciddi, ağır fikirler, karşıtlıklar üzerine kurulu dramatik bir yapıdadır.
7. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde doldurunuz.
………………önce duyulan bir temanın diğer temalardan sonra sık sık duyulmasıyla oluşan bir formdur.
Rondo formunda esas temayı…………………söyler, geçici bölümlerini ise ……………………söyler.
Rondo………………………..aynı adlı lirik şiirden türemiştir.
Rondoda temalar…………………..birbirine bağlanır.
Rondo ……………yüzyılda konçerto, senfoni ve sonatların finali olarak kullanılır.
50
4.ÜNİTE
SONAT VE SONAT
FORMU
1. SONATİN FORMU
2. SONATİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ
3. SONAT FORMU (SONAT ALLEGROSU)
4. SONATIN TARİHÎ GELİŞİMİ
SONAT VE SONAT FORMU
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Senfoni, konçerto ve kuartet kavramları size neyi anlatıyor? Tartışınız.
2. Sonatin ile sonat arasındaki farkları belirleyiniz.
3. Sonat nasıl bir müzik biçimidir? Kaynaklardan bulduğunuz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
1. SONATİN FORMU
Sonatin iki veya üç bölümden oluşan küçük, kısa sonattır. Kısa oluşu, sade yapısı ile sonattan ayırt
edilebilir.
1. ETKİNLİK
Aşağıda verilen sonatini sınıfınızda dinleyiniz. Dinlediğiniz eserin form şemasını yazınız.
4.ÜNİTE
Eserin form şeması:
Spiritoso
52
SONATİNA
Op. Nu.1
Müzik :M. CLEMENTİ
SONAT VE SONAT FORMU
2. SONATİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
Sonatin on yedinci yüzyıldan itibaren İtalya’dan Avusturya ve Almanya’ya ulaşmış on sekizinci yüzyılda
Fransa’da yaygınlık kazanmıştır. Kimliğini Barok Dönemin ilk zamanlarında bulmuş bir müzik biçimidir. On sekizinci yüzyılın ortalarına doğru Eski İtalyan sonatı ile Viyana Klasikleri sonatı arasında bir geçiş sağlanarak iki
zıt tema üzerine sonat yazma dönemi başlamıştır. Klasik Çağ’da bu şekil, en yüksek gelişmesine ulaşarak ve
esasta aynı kalarak geçerliliğini günümüze kadar devam ettirmiştir.
4.ÜNİTE
2. ETKİNLİK
Beethoven’in Ay Işığı sonatını dinleyerek duygularınızı yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
53
SONAT VE SONAT FORMU
3. ETKİNLİK
Sonat formunun tarihî akışı içerisinde ilk çağı ve parlak dönemi hakkında yaptığınız araştırmanın en
önemli özelliklerini arkadaşlarınızla sözlü olarak paylaşınız.
AY IŞIĞI
Beethoven bir gün Ay Işığı
sonatını çalıyormuş.
Dinleyenlerden biri:
-Üstat, bununla neyi anlatmak
istediniz? diye sormuş.
Beethoven bir daha çalmış Ay
Işığı sonatını ve:
-İşte bunu, demiş.
Prof. Koral ÇALGAN
Müzik Fıkraları
3. SONAT FORMU (SONAT ALLEGROSU)
Sonat büyük yapıda olan genellikle piyano, keman, viyolonsel gibi solo çalgılara ya da piyano eşlikli yaylı
veya üflemeli çalgılardan birine yazılan bir sanat eseridir. Müziksel ifade biçimi olarak, senfoni, konçerto ve oda
müziği yapıtlarının formlarını dolaysız biçimde etkilemesi açısından çalgı müziğinin en önemli türü olarak nitelenir.
Sonat formunda giriş - gelişme - sonuç adlarında birbiriyle ilgili üç ayrı bölme bulunur.
Bunlar, sergi (ekspozisyon), geliştirme (developman) ve serginin tekrarı (reekspozisyon) adlarıyla
anılırlar.
4.ÜNİTE
A
Sergi
SERGİ
GELİŞME
1.Tema
:
2.Tema
Köprü
:
:
B
A
Geliştirme Serginin tekrarı
SERGİNİN TEKRARI
1.Tema
2.Tema
Coda
:
Köprü
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri çalgılarınızla değişik sınıflarda seslendiriniz.
Allegro
Keman 1
Keman 2
Cembola
(Klavier)
Viyolonsel
54
İKİ KEMAN VE VİYOLONSEL İÇİN SONAT
LA CORNARA
Müzik : Giovanni LEGRENZI
SONAT VE SONAT FORMU
4.ÜNİTE
2. ETKİNLİK
Sınıfınızda üç grup oluşturarak senfoni, kuartet ve konçerto türlerinin sonat formu ile bağlantısını
sergileyen görsel ve işitsel doküman desteğiyle takım sunuşu yapınız.
DEVELOPMAN GELMEMİŞ
Konservatuvarda “form bilgisi” dersinde eserlerin müzikal analizlerini yapabilmek için teknik terimler
öğretiliyordu. Aynı sınıfta okuyan öğrencilerden oluşan bir oda müziği topluluğu da o günlerde klarnetli bir
kentet çalışıyordu. Çalışma sırasında viyolacı genç bilgiçlik tasladı:
-Arkadaşlar developman geldi.
Kapının kenarında oturan klarnetçi kalktı kapıyı açtı:
-Gelen giden yok. Nerden çıkarıyorsun?
DEVELOPMAN: Sonat formunda “işleme” bölümüne verilen ad.
Prof. Koral ÇALGAN
Müzik Fıkraları
4. SONATIN TARİHÎ GELİŞİMİ
Barok Çağ sonatlarının tek bölümlü olanlarının yapısı kural olarak, her iki bölmesi ikişer kez
seslendirilirken, klasik sonatta en yaygın kuruluş üç bölmeli olmuştur.
Biçem (üslup) ve örgü Barok Çağ’da çok sesliyken (polifon), Klasik Çağ’da homofon biçem ve örgü daha
ağır basmıştır.
Ön Klasik evrede (1730’lu yıllar) oluşan sonat allegrosu formu, Klasik Çağ’da (1780-1830) en önemli
biçim sayılmış, Romantik Çağ’da (1830-1890) önemini giderek yitirmiştir.
55
SONAT VE SONAT FORMU
1. ETKİNLİK
Bulunduğunuz ilde bir senfoni orkestrasının konserine giderek çalınan eserlerin dönem-biçimsel özelliklerini belirleyiniz. Bu konuda bir kompozisyon yazınız.
4.ÜNİTE
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki esas ve yan temaları örnek olarak verilen Beethoven Op. 2 Nr. 3 piano sonatını sınıfınızda
dinleyiniz. Sonat formunun yapısı ve bölümler arasındaki geçişler ile ilgili düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
56
SONAT VE SONAT FORMU
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi sonat formunun özelliklerinden değildir?
A) Kilise müziklerinin başında duyulan eserlerdir.
B) İki veya üç bölümden oluşan küçük, kısa sonattır.
C) Çalgısal eserlerdir.
D) On altıncı yüzyılda görülmeye başlamıştır.
E) Asıl tema ve temaya karşı cevap prensibiyle yapılandırılırlar.
2. Aşağıda şeması verilen sonat allegro’su formunun eksik bölümünü tamamlayan doğru seçeneği
işaretleyiniz.
SERGİ
GELİŞME
1.Tema
:
2.Tema
2.Tema
A)
:
:
Coda
:
SERGİNİN TEKRARI
B)
1.Tema
2.Tema
Coda
:
Köprü
D)
:
SERGİ
1.Tema
:
GELİŞME
E)
4.ÜNİTE
Coda
C)
:
:
SERGİNİN TEKRARI
1.Tema
2.Tema
Coda
:
3. Aşağıdakilerden hangisi sonat formunda kullanılan biçimlerden değildir?
A) Rondo
B) Menuet
C) Konçerto
D) Scherzo
E) Çeşitleme
4. Aşağıdakilerden hangisi sonatın tarihi akışı içersinde yer almaz?
A) İlk örnekleri A. Corelli tarafından verilmiştir.
B) En parlak dönemini on yedinci yüzyılda Bach, Mozart ve Beethoven zamanında yaşamıştır.
C) On dokuzuncu yüzyılda konçerto ve senfonilerin finali olarak kullanılmıştır.
D) On altıncı yüzyılda küçük orkestra parçası olarak görülür.
E) Carl Philipp Emanuel Bach tarafından şekillendirildi.
57
SONAT VE SONAT FORMU
5. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
(
(
(
(
(
) Sonat bir ya da birkaç çalgı için yazılmış üç-dört bölümlü çalgısal eserlerdir.
) Sonat formu birlik içinde değişimdir.
) Sonat formunda her bölüm ritim-tempo ve karakter olarak diğer bölümün devamıdır.
) Sonat formunda yazılan büyük eserlere rondo denir.
) Sonat formunda dört çalgı için yazılan esere trio denilir.
6. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde doldurunuz.
Senfoniye bir veya birkaç çalgının solist olarak katılmasına…………………. denir.
Sonat formunun iki çalgı için yazılmış şekline………………………denir.
Oda müziği ………………………………………………………………… çalgılarla seslendirilir.
Sonat formunda bir çalgı için yazılmış sonata………………sonat denilir.
Erken Klasik Dönemin ilk bestecilerinden olan ………………………....senfoniye kesin şeklini vermiştir.
Okuma Parçası
ALLA TURCA
Mozart’ın müziği üzerine biraz da “özel” konulara girelim mi?
“Türk müziği”nden esintiler, “Türk motifleri” ya da bir bütün olarak “Türk stili”…
4.ÜNİTE
Bilindiği gibi “alla turca” denen stil, 18. yüz yıl Avrupa’sında pek modaydı. 1683’teki bizim 2.
Viyana Kuşatması öyle izler bırakmıştır ki, Viyanalısı, Avusturyalısı ve giderek Avrupalısı, mehter müziğinin heybetini, gümbürtüsünü unutamamıştı. Müzikte “yüreklere korku salmak” işte bu kadar olur!
Viyana’da bugün bile “yaramazlık etme, Türkler geliyor” denir.
18. Yüzyıl başlarından beri, Avusturyalı, Alman, Fransız ve çoğu İtalyanların olmak üzere,
“Türkleri” konu alan 150 dolayında opera ve bale eseri yazılmıştır. Bu eserlerin hep “ürkütücü” temalara
yöneldiği sanılmasın. Olaylar soğuyup Avrupalı bu işe olgunlukla bakınca “Türk figürü, merhametli, sevecen, bağışlayıcı, şefkatli bir karaktere dönüşmüştür. Özellikle Mozart’ın operalarında Asyalı ve Avrupalı,
doğulu ve batılı, Müslüman ve Hristiyan, kadın ve erkek herkes, sadece kanlı canlı değil, duygulu ve duyarlı birer “insan”dır. Hatta Mozart, bu insanlar arasındaki eşitliği vurgulayabilmek için “doğru insan”nı
yüceltmiştir. Bu anlayışın kaynağı, Lessing, Rousseau ve Montesquieu’ya kadar uzanır.
Çalgı müziğinde ise “alla turca” modasının rüzgarlarında Mozart’ın yaklaşımı, Avrupalıya çarpıcı
gelen ritimleri ve Asya tınıları kendi yaratıcılığına göre incelikle değerlendirmek olmuştur. Bir keman
konçertosunda davullar ve ziller düşünebiliyor musunuz? Mozart bunu bile yapmıştır.
Ünlü piyano sonatının “Rondo alla turca” (Türk Marşı) bölümünde, mehter müziğini öznel, ama
bence çok doğru bir esintiyle yapmıştır. Benim “Mozart” diskimde yer alan bu sonatı yorumlarken davul
vuruşlarını özellikle duyurmak istedim. Bu ritim, sol elde sürekli aynı vurguları yineler. “Kuşatma”nın
tantanasını biraz yaşatmak için olur gibime geldi. Viyana kapılarındaki bunca mehter takımı, gece gündüz
boşuna mı gümbürdedi?
Burada bir ayrıntıya değineyim: Mozart’ın “Türk Müziği”nden anladığı ile bizim halk müziğimizin
ya da saray müziğimizin bir ilgisi yoktur. Mozart için Türk Müziği”, mehter müziğinin yeri göğü inleten
kasırgasıdır.
Birkaç yıl önce, Salzburg Festivali’nde “Saraydan Kız Kaçırma” operasının ilginç bir temsili
yapılmıştı. Sanıyorum yönetmen Filistinliydi. Orkestrada bizim geleneksel çalgılarımız kullanılmış, bu
değişik orkestranın yarattığı ses renkleri çok beğenilmişti. Opera dünyasında yankılar uyandırmıştı temsil. Ben de aynı görüşteyim: Gerçekten özgün bir yapımdı, başarılı bir denemeydi. Çünkü eserin atmosferine uygun düşmüştü bu ses renkleri…
Müzik biraz da kendine özgü bir atmosfer yaratmak değil midir?
Fazıl Say, Uçak Notları, s.102-103.
58
5.ÜNİTE
FÜG FORMU
1. FÜG FORMU
2. FÜG FORMUNUN GENEL YAPISI
FÜG FORMU
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Füg kavramını araştırarak kelime anlamını arkadaşlarınızla tartışınız.
2. Füg formunun kuruluş yapısını araştırınız. Öğrendiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
3. Kanon ve füg arasındaki bağlantıyı araştırarak seçtiğiniz eserlerin belirgin özelliklerini inceleyiniz.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
1. FÜG FORMU
5.ÜNİTE
Füg Latince ve İtalyanca kaçmak anlamına gelen fugare sözcüğünden gelmektedir. Kanonda olduğu gibi
kaçan bir ezgiyi bir benzeri kovalar.(Kanon: Kontrpuan yöntemiyle yazılan eserlerde bütünüyle taklit temeline
dayanan beste tekniği.)
Girişte tek başına duyurulan, devamında farklı partilerde, farklı ses yüksekliklerinde tekrarlanan yapısı
vardır. Taklit esasına dayanır. Temanın bir sesten başka bir ses partisine geçişi kaçışa benzetilir.
On dordüncü, on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda İtalyanlar bazı kanonlara fuga diyerek, kanon’a eş anlamda kullanmışlardır. On sekizinci yüzyılın ilk yarısında en gelişmiş formuna özellikle J. S. Bach ile ulaşmıştır.
Barok Dönemde kullanılan bir formdur.
Haydn’dan alınan küçük füg parçası önce baştan sona ve sondan başa doğru, sonra da ters çevirip
yine baştan sona ve sondan başa doğru seslendirilebilir.
1. ETKİNLİK
Sınıfınıza bir kanon örneği getirerek dinleyiniz.
Johann Sebastian BACH
60
FÜG FORMU
2. ETKİNLİK
Aşağıda adresi verilen İnternet sitesine girerek füg formu hakkında bir araştırma yapınız. Eser örneklerini
dinleyiniz. Konuyla ilgili düşüncelerinizi sınıfınızda arkadaşlarınızla paylaşınız.
( http://jan.ucc.nau.edu/~tas3/wtc/i04.html )
2. FÜG FORMUNUN GENEL YAPISI
Füg genel olarak üç bölümlüdür. İlk bölüm her partinin en az bir kere duyurulduğu sergidir. Sergiden
sonra orta bölüm gelir. Bu bölüm, çeken ve alt çeken gibi ilgili tonlara geçki yapan ara kesitleri kapsar. Son
bölüm, eserin sona erişini içerdiği için ana temanın eksen tonuna dönmesini getirir. Sona erişi hissettiren özgür
bir yükseliş gerçekleşir.
J. S. Bach’ın bir teması üzerine (Defter II / 9. Füg) H. Grabner.
Örnek Füg Formu :
1. Bölüm - SERGİ
Cevap (Sol majörde)~~~~~~~~~
Ara müziği ~~~ la
Füg teması (Do majörde),Karşı ezgi ~~~~~~~~~~~~~~~~~
2. Bölüm - GELİŞME
~~~~~~~~~~~~~~~~~ Cevap (mi minör) ~~~~~~~~~~~~~~~~~
Ara müziği ~~~ la
Tema (la minör) ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
3. Bölüm - DÖNÜŞ ve SONUÇ
~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Cevap (Do) ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Coda
Tema (Fa) ~~~~~~~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
1. ETKİNLİK
J. S. Bach’ın Defter II / 9.Füg’ünü dinleyerek yukarıda verilen bölümleri fark etmeye çalışınız.
5.ÜNİTE
Wassily Kandinsky -“The Fugue” (Füg)
61
FÜG FORMU
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri çalgınızla seslendiriniz.
5.ÜNİTE
FUGA
62
Johann Caspar Ferdinand FISCHER
FÜG FORMU
5.ÜNİTE
3. ETKİNLİK
Füg türleri hakkında bir araştırma yaparak isimlerini aşağıdaki tabloda verilen boşluklara yazınız.
63
FÜG FORMU
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Füg formunun tarihçesiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Barok dönemde kullanılan bir formdur.
B) On dördüncü, on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda İtalyanlar bazı kanonlara fuga demişlerdir.
C) Füg, en gelişmiş formuna on sekizinci yüzyılın ilk yarısında Beethoven ile ulaşmıştır.
D) Füg, Latince kaçmak anlamında fugare sözcüğünden gelmektedir.
E) Füg, gelişmiş bir sonat formudur.
2. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi füg formunun genel yapısını simgeler?
A) Sergi-gelişme-cevap
B) Gelişme-cevap-sonuç
C) Dönüş-sergi-gelişme-karşı ezgi
D) Sergi-gelişme-dönüş ve sonuç
E) Coda-gelişme-sergi ve dönüş
3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi füg türlerinden biri değildir?
A) Konser fügü
B) Ses fügü
C) Motet fügü
D) Yaylılar dördülü için füg
E) Ballad fügü
4. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
5.ÜNİTE
(
(
(
(
(
) Füg, Latince ve İtalyanca kaçmak anlamına gelen fugare sözcüğünden gelmektedir.
) Füg, belli bir bölümün tekrarlanması esasına dayanan bir yapıya sahiptir.
) On sekizinci yüzyılın ilk yarısında en gelişmiş formuna J. S. Bach ile ulaşmıştır.
) Klasik dönemde kullanılan bir formdur.
) Füg, genel olarak üç bölümlüdür.
5. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde doldurunuz.
On dördüncü, on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda bazı kanonlara…………….. diyerek, kanon’a eş anlamda
kullanmışlardır.
………………..dönemde kullanılan bir formdur.
Füg……..........…… esasına dayanan bir yapıya sahiptir.
Fügde ilk duyulan bölüm……………… bölümüdür.
Temanın bir sesten başka bir ses partisine geçişi …………………………….benzetilir.
Okuma Parçası
MÜZİK ÜZERİNE GÜZEL SÖZLER
• ‘Müzik ruhu terbiye eden biricik vasıtadır. Müzik Allah’ın lisanıdır.
Eflâtun
• Şiir ve resmin ifade edemediği şeyi müzik ifade eder.
R.Wagner
• Müzik, içinde bulunan anı her şeyden daha çok doldurur, düşünceyi de uyandırır, harekete teşvik eder.
Goethe
• Müzik, sesler aracılığı ile birbirini takip eden güzel duygular ifade etmek sanatıdır.
Kant
64
6.ÜNİTE
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ
MÜZİĞİ FORMLARI
1. PEŞREV
2. SAZ SEMAİSİ
3. OYUN HAVASI
4. TAKSİM
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Geleneksel Türk müziğinde saz müziği formlarını araştırınız. Yapısal özellikleri hakkında bilgi edininiz.
2. Hane, teslim kavramlarının Türk müziğindeki anlamını araştırınız.
3. Taksim kelimesinin sözlük anlamı ile Türk Müziği’nde ‘taksim’i ilişkilendiriniz.
4. Türk müziğinde kullanılan büyük usuller hakkında bilgi edininiz.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
Müzik öyle bir denizdir ki ben paçaları sıvadım hâlâ içine giremedim.
Dede Efendi
1. PEŞREV
Hane-teslim bölümlü bir çalgısal türdür. Günümüzde dört hane ve bir teslim bölümü anlayışı içinde yazılır.
Genel olarak birinci hanenin ilgili makamda bestelenmesine karşın, diğer hanelerde geçki yapılabilir. Teslim
bölümü mutlaka ilgili makamda ve bitiş duygusu oluşturacak şekilde ve büyük usullerle bestelenir. (15 ve daha
büyük zamanlı usuller)
Peşrevlerin genel form yapısı:
1.Hane A
Teslim
B
2.Hane C
Teslim
B
1
2
3
4
3.Hane D
A+B / C+B / D+B / E+B
Teslim
B
4.Hane E
Teslim
B
1. ETKİNLİK
Türk müziğinde saz müziği formlarıyla ilgili yazılı basında çıkan haber kupürlerini bulmaya çalışınız, bulduğunuz dökümanlarla sınıfınızda bir pano hazırlayınız.
2. ETKİNLİK
6.ÜNİTE
Çeşitli amaçlar için hazırlanan farklı özellikteki peşrev türlerini araştırarak öğrendiğiniz bilgileri paylaşınız.
66
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyerek çözümleyiniz. Form şemasını çıkarınız.
Usulü: Çember
NİHÂVENT PEŞREV
Müzik: Gazi Giray Han II
6.ÜNİTE
67
6.ÜNİTE
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
Eserin form şeması:
68
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
2. SAZ SEMAİSİ
Çalgısal bir türdür. Hane - teslim bölmelidir. Günümüzde dört hane ve teslim anlayışı içinde bestelenirler. Teslim mutlaka ilgili makam içinde bestelenir. Bunun yanında dördüncü hanede usul geçkisi yapılması gelenek olmuştur. Aksak semai usulünün 10/8’lik şekli ile bestelenir. Yapısal özellikleriyle peşrev’e benzer.
1. ETKİNLİK
Saz semai türlerini araştırarak bunlarla ilgili arşiv çalışması yapınız.
6.ÜNİTE
Saz semailerinin genel form yapısı:
1.Hane A
Teslim
B
2.Hane C
Teslim
B
1
2
3.Hane D
A+B / C+B /
Teslim
B
4.Hane E
Teslim
B
3
4
D+B / E+B
2. ETKİNLİK
Yakın çevrenizdeki geleneksel Türk müziği konserlerinden birine katılarak dinlediğiniz eserlerin form
özelliklerini araştırınız. Ulaştığınız bilgileri sınıf ortamında paylaşınız.
69
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
3. ETKİNLİK
6.ÜNİTE
Aşağıda verilen eseri dinleyiniz. Biçimsel açıdan inceleyerek form şemasını çıkarınız.
HİCAZKAR SAZ SEMAİSİ
Usulü : Aksak Semai
Müzik : Kemal Niyazi SEYHUN
70
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
Eserin form şeması:
4. ETKİNLİK
Atatürk’ ün belirlediği müzik ilkeleri doğrultusunda yapılan çalışmaları ve sağlanan gelişmeleri
araştırarak arkadaşlarınızla paylaşınız.
3. OYUN HAVASI
Tek ya da toplu danslara eşlik amacıyla seslendirilen eserlere genel bir ad olarak oyun havası denilmiştir. Çalgısal ve sözel olabilir. Köçekçe ve Tavşanca adıyla anılan eserler bu konuyla ilgili tipik örneklerdir.
Ayrıca sirto, longa, çiftetelli ve mandra gibi türleri vardır.
Köçekçe ve Tavşancanın dışında oyun havası olarak adlandırılan horon, halay, bar, karşılama gibi adlandırılmış ezgiler, müzik türü olmamalarına karşın, birer geleneksel dans türüdürler. Ancak zeybek ve teke
zortlaması bir dans türü olmasına karşın, aynı zamanda bir müzik türüdür.
Oyun havalarında genel olarak bir cümleli ya da bir bölümlü biçimler kullanılır.
1. ETKİNLİK
Bulunduğunuz bölgenin yöresel halk oyunlarıyla ilgili VCD örneğini sınıfınıza getirerek izleyiniz.
İzlediğiniz bölgenin müziklerini yapısal açıdan tartışınız.
6.ÜNİTE
71
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
Çiftetelli
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri dinleyiniz.
Usulü: Sofyan
6.ÜNİTE
=64
72
ÇEÇEN KIZI
Hüseyni
Tanburi Cemil Bey
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
4. TAKSİM
İşitsel olarak kişiyi bir makama koşullandırmak amacıyla üretilen çalgısal bir türdür.Temel ögesi, doğaçlanması ve usulsüz oluşudur. Çalgının ses genliğini, tınısını, icracının becerisini sergileyen bir yapısı vardır.
1. ETKİNLİK
6.ÜNİTE
Taksim türlerini araştırarak aralarındaki benzerlik ve farklılıkları aşağıdaki boşluklara yazınız.
BENZERLİKLER
................................................
...........................................................
...........................................................
.........................................................
...........................................................
.....................................................
...........................................................
..........................................................
..........................................................
FARKLILIKLAR
................................................
...........................................................
...........................................................
.........................................................
...........................................................
.....................................................
...........................................................
..........................................................
..........................................................
73
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri dinleyiniz.
HİCAZ TAKSİM
6.ÜNİTE
Müzik :Tanburi Cemil Bey
74
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
Okuma Parçası
ELEŞTİRMEK VEYA ELEŞTİRİLMEK
Eleştirmek veya eleştirilmek, insanın en sevdiği şeylerden biri olan “polemik şarabı”nı yudumlamaktır. Onsuz edemeyiz. Herkes eleştirir, dolayısıyla herkes eleştirilir. Ama her insan, her şeyin iyi eleştirmeni olamaz. Klasik müzikte iyi eleştirmen ile kötü eleştirmen nasıl ayırt edilir?
Kötü eleştirmen, notanın avukatlığını yapar. İyi eleştirmen, hisseden yorumcuyu hisseder.
Burada biraz duralım:
İki yüz küsur yıl öncesinden kalan bir Mozart yapıtı günümüze nasıl gelebilmiştir? Notalar
aracılığıyla. Notada neler vardır? Sesler, nüanslar, yaklaşık olarak tempolar, bazı ifadeler ve bütün bunları
simgeleyen işaretler…
Peki duyguların anlatımı var mıdır notalarda? Müziğin duygusal enerjisi? Neşe, hüzün, şaka, acı,
bilinçaltı, dargınlık, yenilgi, aşk, tedirginlik, düşler, kavga, coşku, bilgelik, hüsran, iyimserlik, dostluk ve
benzerleri? Renklerin sonsuz sayıdaki tonları? Ormanın uğultusu, dağların rüzgarı, kavakların ürpertisi,
gecenin mavisi? Renklerin sonsuz sayıdaki tonları?
Soru şöyle olmalı herhalde:
Gerçek müzik, kağıtta yazılı olanda mı saklıdır, yoksa benliğimizin derinliklerinde mi?
Bir yapıtı yorumladınız… Kötü eleştirmen hemen atlayacaktır: “8. sayfanın 4.satırındaki crescendoyu iyi yapamadı, şurada fa notasını yanlış bastı. Burada sağ pedalı uzun tuttu, şurada sol pedalı gereksiz kullandı…”
6.ÜNİTE
İyi eleştirmense şöyle diyebilir: “Ağır bölümdeki bazı ifadeler iç monolog olarak yansıdı, kendimi
müziğin içinde buldum. Sanatçı bana insan olduğumu, sanatın insan yaratıcılığı olduğunu hatırlattı…”
Hep söylüyorum: Nota saydam bir kağıttır. Yorumcu, kağıdın arkasını keşfeder. Müzik işte
oradadır.
Fazıl Say, Uçak Notları, s.126-127.
75
TÜRK MÜZİĞİNDE SAZ MÜZİĞİ FORMLARI
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde seçeneklerden biriyle tamamlayınız.
Peşrev …………………… bölmeli bir çalgısal türdür.
A) geçki - meyan
B) teslim - taksim
C) hane - teslim
D) zemin - nakarat
E) teslim - nakarat
2. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde seçeneklerden biriyle tamamlayınız.
Peşrev……………………….biçiminde yazılır.
A) dört hane - bir teslim
B) iki hane - bir teslim
C) dört hane - iki teslim
D) iki hane – iki teslim
E) üç hane - bir teslim
3. Saz semaileri aşağıdaki usul türlerinden hangisiyle bestelenir?
A) 15/8’lik raksan usulü
B) 12/8’lik frenkçin usulü
C) 13/8’lik nim evsat usulü
D) 9/8’lik oynak usulü
E) 10/8’lik aksak semai usulü
4. Aşağıdaki oyun havası türlerinden hangisi aynı zamanda bir müzik türüdür?
A)
B)
C)
D)
E)
Karşılama
Zeybek
Horon
Bar
Halay
6.ÜNİTE
5. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
76
(
) Taksim çalgısal bir türdür.
(
) Peşrev küçük usuller ile bestelenen bir türdür.
(
) Oyun havalarında genellikle üç bölümlü biçimler kullanılır.
(
) Taksimin temel ögesi doğaçlanması ve usulsüz oluşudur.
(
) Saz semai türü yapısal özellikleriyle oyun havasına benzer.
7.ÜNİTE
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ
MÜZİĞİ FORMLARI
1. AĞIR SEMAİ
2. YÜRÜK SEMAİ
3. ŞARKI
4. TÜRKÜ
3. GAZEL
4. BOZLAK
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Geleneksel Türk müziğinde yer alan ağır semai, yürük semai, şarkı, türkü, gazel ve bozlak gibi söz müziği formlarını araştırınız. Yapısal özellikleri hakkında bilgi edininiz.
2. Ünitede yer alan müzik türleriyle ilgili usuller hakkında bilgi edininiz. Bu usulleri sınıflandırınız.
3. Müzik biçimlerinde gelenekten söz edilebilir mi? Düşüncelerinizi örneklerle açıklayınız.
TANIMLAMA - ÇÖZÜMLEME
1. AĞIR SEMAİ
Sözel bir türdür. On zamanlı aksak semai usulünün 10/8 ya da 10/4’lük türevlerinden biriyle bestelenir.
İki veya dört bölmeden oluşur. Dört dizeden ya da ayrı iki beyitin ezgilendirilmesiyle oluşan bu tür, terennüm
bölmesi içerir.
Ağır semailer, beste formundan hemen sonra takım ve fasıllardaki sıraya göre yer alırlar.
Ağır semai türünü oluşturan usul türevleri
10
4
10
8
7.ÜNİTE
Aksak semai
Ağır aksak semai
1. ETKİNLİK
Atatürk’ün, yeni müzik kurumlarının açılması ve müzik sanatçıları yetiştirilmesinde yaptığı çalışmalar
hakkında bir sunum hazırlayınız. Hazırladığınız sunumu arkadaşlarınıza iletiniz.
78
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyiniz. Çözümleyerek form şemasını çıkarınız.
GÜLŞENDE HEZAR NAĞME-İ DEM-SAZ İLE MAHZUZ
Hicazkâr Ağır Semai
Usulü: Ağır Sengin Semai
Müzik: Zekai Dede
=72
7.ÜNİTE
79
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
7.ÜNİTE
bi
-
-
-
ça
- -
-
-
re -----------------me -
Eserin form şeması:
80
-
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
2. YÜRÜK SEMAİ
Sözel bir türdür. Terennüm bölümü içerir. Mutlaka altı zamanlı yürük semai ya da sengin semai usullerinden birini kullanması türü belirleyen özelliktir. Dört ya da iki bölümlü olabilir. Dört bölümlüde sözler dört
dize ve terennümden oluşur. Her dizeden sonra terennüm seslendirilir.
6
4
6
8
Yürük semai
Sengin semai
1. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyerek çözümleme çalışması yapınız. Eserin form şemasını çıkarınız.
BÜLBÜL GİBİ PÜR OLDU
Usulü: Sengin Semai
Hicazkâr Yürük Semai
Beste: Zekai Dede
7.ÜNİTE
81
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
Eserin form şeması:
7.ÜNİTE
3. ŞARKI
Sözel bir türdür. On zamanlıya kadar usuller kullanılır. Ezgiler küçük soluklu, kolayca algılanabilir niteliktedir. Genel olarak şarkı türünde A (a+b) + B (c+d) formu kullanılır.
Geleneksel Türk sanat müziğinde bu form içindeki a cümlesine zemin, b cümlesine nakarat, c cümlesine ise meyan denilmiştir.
82
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
1. ETKİNLİK
Çevrenizde bulunan amatör veya profesyonel saz sanatçılarından biri ile iletişim kurarak şarkı örneği
dinleyiniz. Dinlediğiniz şarkının form yapısını yazınız.
Eserin form şeması:
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyiniz. Form şemasını yazınız.
LEYLA BİR ÖZGE CANDIR
Usulü: Düyek
Segâh şarkı
=120
Söz: Vecdi BİNGÖL
Müzik: Sâdettin KAYNAK
7.ÜNİTE
83
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
Eserin form şeması:
4. TÜRKÜ
7.ÜNİTE
Türk Halk Edebiyatına ait hece vezniyle yazılmış sözlerin kolayca anlaşılabilir ve küçük soluklu
ezgilendirilmesi ile oluşan bir türdür. Genel olarak on zamanlıya kadar olan usullerin kullanılmasının yanı sıra
tek cümleli ve bir bölümlü biçimlerdir. Karadeniz, Teke, Konya, Yozgat, Rumeli, Azeri gibi yöre türkülerinin
yanında müstezat, zeybek, maya, bozlak, gurbet, barak, hoyrat, divan, güvende takımı, barana takımı ve müzikli
öykü türleri vardır.
1. ETKİNLİK
Anonim türkülerden arşiv oluşturarak seçtiğiniz bir türkünün hikâyesini bulunuz.
84
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki resimlere uygun bulduğunuz bir hikâyeyi sınıfınızda dramatize ediniz.
3. ETKİNLİK
Aşağıdaki eseri inceleyiniz. Form şemasını yazınız.
DAĞLAR DAĞLAR VİRAN DAĞLAR
Usulü: Sofyan
Hicaz türkü
=72
Rumeli Türküsü
7.ÜNİTE
85
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
Eserin form şeması:
5. GAZEL
Divan Edebiyatı’ndan alınan sözlerin usulsüz ve doğaçtan ezgilendirilmesiyle oluşturulan bir türdür.
Doğaçlama sırasında çalgılar ilgili makamda usullü dem tutar. Sözler doğaçlanırken “of”, “aman”, “gönül ey”,
“dost”, “yâr” gibi katma sözler de söylenir.
1. ETKİNLİK
Taksim ve gazel türlerinden birer örnek dinleyiniz. İki tür arasındaki benzerlik ve farklılıklarını yazınız.
Gazel
................................................
...........................................................
...........................................................
.........................................................
...........................................................
.....................................................
...........................................................
Taksim
................................................
...........................................................
...........................................................
.........................................................
...........................................................
.....................................................
...........................................................
6. BOZLAK
Halk müziğimizde bir uzun hava çeşididir. Sözel müziğin usulsüz ve ses alanı en geniş olan türüdür. En
belirgin özelliği kürdi dizisi içinde seslendirilmesidir. Sözel bölüme başlamadan önce, tek çalgı tarafından yol
gösterme adı verilen bir usulsüz açış yapılır. Orta Anadolu’daki Abdallar ile Güney Anadolu’da Avşarlar arasında
yaygın olan bir türdür. Ele aldığı konular arasında göç, ayrılık, ölüm, yurt özlemi, yiğitlik, mertlik gibi toplumsal
ve bireysel olgular vardır.
1. ETKİNLİK
CD, kaset gibi görsel, işitsel materyallerden yararlanarak bozlak örnekleri dinleyiniz. Fark ettiğiniz özellikleri sınıfta paylaşınız.
2. ETKİNLİK
Öğrendiğiniz konuları zorluk derecesine göre sıralayarak kendinizden sonraki öğrenciler için tavsiyelerinizi yazınız.
7.ÜNİTE
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
86
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
3. ETKİNLİK
Kitabınızda şu ana kadar öğrendiğiniz konuları hatırlamaya çalışınız. Hatırladığınız konuları aşağıya
yazınız.
............................................................................................................
...................................................................................................................
................................................................................................................
.....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
Okuma Parçası
DÜNYADAKİ EN GÜZEL SES NEDİR?
Bir müzik eğitimcisi olduğum için sınıflarda öğrencilerim, söz meclislerinde dostlarım bana müzikle
ilgili değişik sorular sorarlar. En çok karşılaştığım soru ise şudur:
- Hocam! dünyadaki en güzel ses nedir?
Her defasında hiç düşünmeden aynı soruyu soru sahiplerine yöneltirim.
- Size göre dünyadaki en güzel ses nedir?
Soru sahipleri, genellikle herhangi bir çalgıyı ya çalarlar ya da ona karşı ilgi duyarlar. Bundan dolayı
çalınan veya ilgi duyulan çalgının sesi dünyanın en güzel sesi olur. Kimine göre kemanın, kimine göre flütün,
kimine göre neyin, kimine göre udun, kimine göre kanunun kimine göre de bağlamanın sesi dünyanın en
güzel sesidir.
Herkesin kendine göre verdiği cevapları aldıktan sonra konuşmaya başlarım:
7.ÜNİTE
- Sizler dünyadaki en güzel sesin herhangi bir çalgıya ait olduğunu söylediniz. Bana göre de
dünyanın en güzel sesi bir çalgıya aittir. Ben, sizlere dünyadaki en güzel sese sahip o mükemmel çalgının
adını söylemeyip tarif edeyim: O çalgının da gövdesi vardır ama o gövde ne ağaçtan ne de bakırdandır. O
çalgının da ses çıkaran telleri vardır ama o teller ne çelik ne de naylondandır. Üstelik tellerin akordunu yapacak kulak ve anahtara da ihtiyaç yoktur. O çalgının sesi eğitilebildiği takdirde dünyadaki bütün çalgıların
seslerini verebilir, hastalıklardan ve olumsuz diğer faktörlerden korunduğu sürece uzun yıllar sağlıklı olarak
kullanılabilir.
Sözlerimi bir soru ile tamamlarım:
- Artık dünyadaki en güzel sesin ne olduğunu rahatlıkla söyleyebilirsiniz, değil mi?
Prof. Yusuf AKBULUT
87
TÜRK MÜZİĞİNDE SÖZ MÜZİĞİ FORMLARI
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
1. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde seçeneklerden biriyle tamamlayınız.
Ağır semai …………………… usulüyle bestelenen sözel bir türdür.
A) 10/8’lik aksak semai
B) 6/8’lik yürük semai
C) 5/8’lik Türk aksağı
D) 7/8’lik devri turan
E) 9/8’lik aksak
2. Aşağıdaki noktalı yerleri cümleyi anlamlı kılacak biçimde seçeneklerden biriyle tamamlayınız.
Yürük semai…………………………………….
A) Üç ya da iki bölmelidir.
B) Dört ya da iki bölmeli olabilir.
C) Bir bölmelidir.
D) Mutlaka yedi zamanlı usulle bestelenir.
E) Çalgısal bir türdür.
3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi şarkı formu için söylenebilir?
A)
B)
C)
D)
E)
Çalgısal bir türdür.
Daima on zamanlıdan büyük usuller kullanılır.
Ezgiler küçük soluklu, kolayca algılanabilir niteliktedir.
Zemin, nakarat, meyan ilişkisi yoktur.
Şarkı türünde mutlaka A (a+b) + C (b+a) + B (d+e) biçimi kullanılır.
4. Aşağıdakilerden hangisi aynı zamanda bir oyun türüdür?
A) Gurbet
B) Zeybek
C) Müstezat
D) Maya
E) Bozlak
5. Aşağıdaki ifadelerden hangisi gazel türünün bir özelliği değildir?
A) Doğaçtan yazılmazlar.
B) Sözlerde “of”, “aman”, “dost”, “yâr” gibi katma sözler eklenir.
C) Usulsüzdür.
D) Sözler Divan Edebiyatı’ndan alınır.
E) Gazelin seslendirilmesinde çalgılar ilgili makamda usullü dem tutar.
6. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına (Y) harfini yazınız.
7.ÜNİTE
(
(
(
(
(
88
) Bozlak sözel müziğin usûlsüz ve ses alanı en geniş olan türüdür.
) Ağır semai çalgısal bir türdür
) Yürük semaide her dizeden sonra terennüm seslendirilmez.
) Türkülerin en önemli özelliği kolayca anlaşılabilir ve küçük soluklu ezgiler olmasıdır.
) Şarkı türünde A (a+b)+B (c+d) formu kullanılır.
PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMLARI
GRUP ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU
Grubun Adı:
Gruptaki Öğrencilerin Adları:
Açıklama: Aşağıdaki tabloda grubunuzu en iyi şekilde ifade eden seçeneğin altına (X) işareti koyunuz.
Her zaman
BECERİLER
DERECELER
Bazen
Hiçbir zaman
1. Araştırma planı yaptık.
2. Görev dağılımı yaptık.
3. Araştırmada çeşitli kaynaklardan yararlandık.
4. Etkinlikleri birlikte hazırladık.
5. Görüşlerimizi rahatlıkla söyledik.
6. Grupta uyum içinde çalıştık.
7. Birbirimizin görüşlerini ve önerilerini dinledik.
8. Grupta birbirimize güvenerek çalıştık.
9. Grupta birbirimizi takdir ettik.
10. Çalışmalarımız sırasında birbirimizi cesaretlendirdik.
11. Sorumluluklarımızı tam anlamıyla yerine getirdik.
12. Çalışmalarımızı etkin bir biçimde sunduk.
TOPLAM :
_____________
_____________
_____________
Aşağıdakileri grubunuza göre cevaplayınız.
1. Çalışmalar sırasında karşılaştığımız en büyük problem,
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Problem nereden kaynaklanıyordu?
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Grubumuzun en iyi olduğu alan
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
4. Grup olarak daha iyi olabilirdik, fakat
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
89
PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMLARI
ÖZ DEĞERLENDİRME
Adı ve Soyadı :………………………..
Sınıfı
:………………………..
Nu.
:………………………..
Tarih
:………………………..
Bu çalışmada neler yaptım?
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Bu çalışmada neler öğrendim?
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler :
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler :
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım :
......................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
90
PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMLARI
GRUP DEĞERLENDİRME FORMU
Grubun Adı:
Sınıfı:
Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün ne düzeyde yeterli olduğunu göz önüne alarak grubu değerlendiriniz.
5.Her Zaman
4.Sıklıkla
3.Bazen
2.Nadiren
BECERİLER
1.Hiçbir zaman
DERECELER
Grup üyeleri birbirleriyle yardımlaşırlar.
Grup üyeleri birbirlerinin düşüncelerini dinlerler.
Grup üyelerinin her biri çalışmalarda rol alırlar.
Grup üyeleri birbirlerinin düşüncelerine ve çabalarına saygı gösterirler.
Grubun her üyesi birbirleriyle etkileşim içerisinde
tartışırlar.
Grup üyeleri ulaştıkları sonucu birbirlerine iletirler.
Grup üyeleri bireysel sorumluluklarını yerine getirirler.
Grup üyeleri bilgilerini diğerleriyle tartışırlar.
Grup üyeleri birbirlerine güvenir.
Grup üyeleri birbirlerini cesaretlendirirler.
Grup üyeleri söz hakkının adil bir biçimde paylaşılmasına özen gösterirler.
Grupta birbiriyle çatışan görüşler olduğunda,
gruptakiler bunları tartartışmaya açarlar.
Çalıştıkları konuda, grup üyeleri ortak bir görüş
oluştururlar.
Grup üyeleri birlikte çalışmaktan hoşlanırlar.
TOPLAM : ________ ________ ________ ________ ________
Yorumlar:
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
91
PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMLARI
GRUP DEĞERLENDİRME FORMU
Toplam puan
Ödevlerini saklama
Ödevleri tamamlama
Zamanı verimli kullanma
Görev almaya istekli oluş
Görüşlerini gerekçelendirme
Farklı görüşlere saygı
duyma
Tartışmalara katılma
Grup arkadaşlarını
destekleme
Sorumlulukları paylaşma
Başkalarını dinleme
Öğrencinin
Adı ve Soyadı
Çalışmaya hazır oluş
Yönerge: Aşağıdaki form gruptaki her bir öğrencinin değerlendirilmesi için geliştirilmiştir.
Puanlama Anahtarı:
5= Çok iyi
4= İyi
3= Orta
2= Geçer
1= Zayıf
Yorumlar :
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
92
PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMLARI
ÖĞRENCİ GÖZLEM FORMU
Açıklama : Bu form, etkinlik süresince öğrencilerin, yapılan çalışmalara katılma düzeylerini gözlemlemeniz amacıyla hazırlanmıştır.
5.Her
Zaman
4.Sıklıkla
3.Bazen
2.Nadiren
BECERİLER
Adı ve Soyadı :………………………..
Sınıfı
:………………………..
Nu.
:………………………..
DERECELER
1.Hiçbir
zaman
Ünite Adı : .......................................
I. DERSE HAZIRLIK
1. Bilgi kaynaklarına nasıl ulaşacağını bilir.
2. Ulaştığı kaynaklardan etkin bir biçimde yararlanır.
3. Derse değişik yardımcı kaynaklarla gelir.
4. Derse hazırlıklı gelir.
Toplam
II. ETKİNLİKLERE KATILMA
1. Konu ile ilgili görüşlerini çekinmeksizin ifade
eder.
2. Görüşü sorulduğunda söyler.
3. Yeni ve özgün sorular sorar.
4. Belirttiği görüşler ve verdiği örnekler
özgündür.
5. Dersi iyi dinlediği izlenimi veren sorular sorar.
Toplam
III. İNCELEME - ARAŞTIRMA - GÖZLEM
1. Bilgi toplamak için çeşitli kaynaklara başvurur.
2. Kendisine verilen kaynaklarla yetinmeyip
başka kaynaklar araştırır.
3. İnceleme ve araştırma ödevlerini özenerek
yapar.
4.Gözlemlerini dikkatli bir şekilde yapar.
5.Gözlemleri sonucunda mantıksal çıkarımlarda
bulunur.
6. Araştırma ve inceleme sonucunda
genellemeler yapar.
TOPLAM : ________ ________ ________ ________ ________
Yorumlar:
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
93
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
A
a capella
accelerando
adagio
ağır semai
akor
akustik
alla turca
allegretto
allegro
allemande
alto
andante
andantino
animato
arietta
armoni
arpej
arya
a tempo
a tonalite
: Çalgı eşliği olmayan koro.
: Hızlanarak.
: Yavaş tempo.
: Türk Sanat Müziğinde semai formunun ayrıldığı iki şekilden birine verilen ad.
: Aynı anda tınlamak üzere “dikey” olarak yazılmış ikiden fazla ses.
: Sesle, sesin doğumu özellikleri, ulaşımı ve alımı ile uğraşan fizik bilimi kolu.
: Türk müziği benzerinde.
: “Allegro”dan daha yavaş tempo.
: Önceleri yalnız “mutlu” ve “sevinçli” anlamlarına gelirdi. Günümüzde hızlı tempoyu anlatmak için kullanılır.
: Almanya’da doğan, 1550 yıllarında Fransa’ya geçen, ağırca tempoda tören dansı.
: Kadın ve çocuk seslerinin en pes olanı. Terim aynı alandaki erkek sesleri içinde kullanıldığı gibi, Fransızcada “viyola” karşılığı olarak da kullanılır. Alto anahtarı portenin
üçüncü çizgisine konan “do” anahtarıdır.
: Orta yavaşlıkta tempo.
: “andante”den daha hızlı.
: Canlı.
: Kısa ve küçük arya.
: Akorların kuruluşu, türleri, çevrilmesi, bağlanması, yürüyüşü ve melodi ilintileriyle
uğraşan bilgi kolu.
: İtalyanca “arpeggiare” kelimesinden, arp çalmak anlamına gelir. Süslemelerin notalanışında, bir akorun yanı başına konan dikey ve kıvrımlı çizgi, akor seslerinin birlikte
değil de, birbiri arkasından çalınması gerekeceğini gösterir.
: Bir tür şarkı. İnsan sesi için beste. Ope- ralarda genellikle başvurulan biçim.
: İcrada tempo değişmesinden sonra, yeniden önceki tempoya dönüş.
: Tonalite dışı. Majör, minör, ya da başka modal dizilerle ilgisizliği anlatan terim.
B
ballad
bando
barcarolle
bariton
basso continuo
bemol
bourree
bozlak
: 12. yüzyılda Güney İtalya halkının söylediği kısa dans şarkısı.
: Nefes ve vurmalı çalgılardan kurulan, çoğunlukla törenlerde kullanılan çalgı toplu: luğu.
: Sandal şarkısı. Genellikle Venedik gondolcularının söyledikleri hafif ve durgun parça.
: Orta kalınlıkta erkek sesi.
: Sürekli bas.
: Bir notayı yarım aralık pesleştiren işaret.
Fransa’nın Auvergne bölgesinden doğma şen bir dans. Dört zamanlıdır. Barok süit: lerinde kullanılmıştır.
Türk Halk Müziğinde bir uzun hava çeşididir.
C
cantabile
canto
canzone
canzonetta
capella
capriccio
chaconne
94
coda
con calma
courante
crescendo
cümle
:
: Şarkı söyler gibi.
: Şarkı.
(1) Halk şarkısı. (2) Çok sesli şarkı. (3) Yazı bakımından madrigali andıran; iki ya da
: üç sesli çalgı müziği parçası.
: Kısa “ Canzone”.
: Bir müzik parçasını seslendiren türlü çalgılardan kurulu topluluk.
Başlangıçta fuga yazısına dayanan bir türlü çalgı müziğini tanıtması bakımından
“ricercar” ve “fantasia” ile aynı anlama gelirdi. Bugün beklenmedik etkiler taşıyan
: “kaprisli” besteler için kullanılmaktadır.
İspanyol kaynaklı olduğu sanılan bir dans. Aslında 4/4 ölçüdedir. Sanat müziğinde
: kullanılışı, pes alanda tekrarlanan 3/4 ölçüdeki motif ü- zerine çeşitlemelere dayanır.
: “kuyruk” anlamındadır. Bir bestenin sonuna konan bitiş bölümü.
: Sakince
: 16. yüzyılda ortaya çıkmış, hızlı tempoda, üçlü zaman ölçüsünde Fransız dansı.
: Sesi gitgide yükselterek.
En küçük müzik fikri.
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
Ç
çalgılama
çeşitleme
: Çalgıların tını nitelikleri, ses sınırları, birbirleriyle birleştiklerinde, ne türlü sonuçların
ortaya çıkabileceği konusundaki bilgilerin tümü.
: Bir temanın, bir konunun, bir düşünün değişikliklerle tekrarlanması. Değişim, ritim,
armoni ve melodide, çoğu kere konunun her bir tekrarında bunlardan yalnız birinde
yapılır.
D
divertimento
dönem
dönemsel biçim
duet, duo
düzenleme
: (1) Operada danslar bölümü. (2) Çalgı müziğinde, danslar dizisi. 18. yüzyılda
‘süit’den çıkma bir biçim.
: “Period” Avrupa Sanat Müziğinde bir eserin çoğunlukla sekiz ölçüden oluşan ve iki
müzik cümlesini kapsayan yapısal kesimi.
: Sonat biçiminde yazılmış yapıtlarda, ilk bölümde sunulan konuların, sonraki bölümlerde de kullanılması.
: İki ses için müzik.
: Bir ortam için yazılmış bir yapıtı bir başka ortama aktarmak.
E
eroıca
eşlik
: Kahramanca.
: İnsan sesi ya da tek çalgı için yazılmış yapıtlarda, başlıca ses ya da seslere yardımcı
durumda olan çalgı bölümü.
F
fantaisie
finale
forte
fuga
: Bağımsız biçimli parça.
: Konçerto, senfoni, opera gibi uzun, ya da çok bölümlü bir bestenin son bölümü.
: Güçlü.
: Kontrapunta yazısı biçimlerinden biri. Tema (ya da, başka bir deyişle konu) bir seste
sunulur ve sonra öbür seste birbiri ardından benzetiş yoluyla konuyu izler. “Fuga”
sözcüğü Latince’de “kaçmak” anlamına gelir. Nitekim Fuga’da seslerin birbiri ardına
sıralanması kovalamayı andırmaktadır.
G
gavotte
gazel
glissando
: Fransa’da 18. yüzyıldan sonra yaygınlaşan oynak bir dans türü.
: Türk sanat müziğinde taksim gibi doğaçtan çalınan ve söylenen bir tür.
: Kaydırma, piyanoda parmağı tuşların üstünden hızla geçirme. Yaylı çalgılarda telin
üstünde kaydırma.
H
habanera
: İspanya’da yaygın Küba kaynaklı dans. Küba’ya Afrika’dan gelmiştir. İki vuruşludur.
Ritim özelliği, birinci vuruşun noktalı oluşudur.
I
ımprovısatıon
ınterlude
: Doğaçtan yorum ya da söyleyiş. Müziği hazırlıksız olarak içe doğduğu gibi, hem
yaratma hem de yorumlama sanatı.
: Bir yapıtın ana bölümleri arasında yorumlanan parça.
J
jig
: İngiliz kaynaklı, hızlı dans.
95
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
K
kanon
kantat
konçerto
kontrapunta
kuartet
: Çok ses yazısı türlerinden. Ses girişleri, dizinin türlü katlarında tekrarlama yoluyla
birbirini izler.
: Başlangıçtaki anlamına göre söylemek, “teganni” edilmek için yazılmış parça.
Bugünkü anlamına göre, operada olduğu gibi, metni bir olayı bir konuyu anlatan, fakat
sahnede oynamak için hazırlanmamış, bir ya da birkaç solo şarkıcı ve orkestra (ve
bazı kere de koro) için yazılmış yapıt.
: Bir çalgının teknik özelliklerini ön plana çıkartmak amacıyla yazılmış orkestra
eşliğinde seslendirilen sonat formundaki müzik eseri.
: Birden çok sesi birleştirme kurallarının tümü. Armoniyle yakından ilgilidir.
: Dört çalgı ya da dört ses için müzik. Dört çalgılık, ya da dört seslik topluluk. En yaygın
dörtlü çalgılaması, iki keman viyola ve viyolonselden kurulan topluluktur.
L
libretto
loure
: “Küçük kitap” anlamına gelir. Opera metni, opera oyunu.
: 18. yüzyıl süitlerinde rastlanan bir tür halk dansı.
M
melodi
menuetto
modulation
monodram
motif
mülazime
: Ritim öğesinden yararlanarak, bir biçim için art arda çizilmiş notalar.
: 17. yüzyılda ortaya çıkmış. Fransa kaynaklı, üç zamanlı saray dansı. Adı “küçük” anlamına gelen menü sözcüğünden türemiştir. Ufak adımlarla oynanması bu adı gerektirmiştir. Müziği önce süitlerde yer almış, sonra sonat biçiminin bölümlerinden biri
olmuş, yerini ‘scherzo’ya bırakıncaya kadar kullanılmıştır.
: Bir tonaliteden öbürüne geçme. Modülasyon.
: Tek şarkıcı için opera.
: Bir bestenin yaratılmasında kıvılcım işlevi gören müzikal öge.
: Teslim. Türk müziğinde her hanenin sonunda aynı ezgiyi içeren ölçü.
N
nocturne, notturno
: “Gece Müziği” anlamında kullanılır. İlk terim olarak durgun, düşünceli ve duygulu
piyano parçalarını anlatmak için John Field tarafından kullanılmıştır. Bu türde en
olumlu, en ünlü parçaları Chopin yazmıştır.
oktav
opus
: Sekiz sesli aralık.
: “Yapıt” anlamında kullanılır. Bazı besteciler yapıtlarının bestelenmiş ya da yayınlanmış sırasını belirtmek için Op. kısaltmasını ve yapıtın sırasını kullanırlar.
: Türk halk danslarına eşlik eden müziği nitelemek için de kullanılmasına karşın genellikle eğlence amacına yönelik dans müziklerini ifade eden terim.
O
oyun havası
P
partisyon
partita
passıon
pastoral
96
: Çalgı ya da ses bölümlerinin birlikte okunmasını sağlamak amacıyla birbiri üstüne
sıralanış notası.
: On yedinci yüzyılda art arda çalınan dans parçaları dizisi. Bach, terimi iki anlamda kullanmıştır. (1) Süit karşılığı, (2) org “chorale”leri üzerine çeşitlemeler.
: İsa’nın haçlanması ile ilintili kutsal metin üzerine koro, solo şarkılar ve çalgı eşliği için
bestelenen bir tür oratoryo. Ortaçağ’da “mystére” ve “devozione”lerden türemiştir.
: (1) Konusu genellikle efsanelere dayanan müzikli oyun. Operanın öncüsüdür. Renaissance İtalya’sında ortaya çıkmış, sonra özellikle Fransa’da gelişmiştir. (2)
“Çobansı” nitelikte çalgı müziği ya da şarkı. “Musette” ve “Siciliana” pastoral biçimlerdir.
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
peşrev
polka
polonaise
: Önde giden. Geleneksel Türk sanat müziğinde “hane - teslim” bölmeli bir çalgısal
türdür.
: Bohemya kaynaklı, hızlı tempolu dans.
: Polonya halk dansı. Orta yavaşlıktadır.
R
rapsodi
recitativo
resital
ritm
romance
rondo
: Belirli bir kalıp ve biçime bağlı olmayan genellikle halk temalarına dayanan çalgı müziği.
: Bir operanın oratoryonun ya da kantatın “teganni” edilmeyip söylenen, bir türlü konuşmayla sunulan bölümleri.
: Bir konserde tek şarkıcı yada çalgıcının eşliksiz olarak bir veya birkaç yapıtı sunması.
: Zaman içinde varolan müziğin yine zaman içinde belirtilmesi. Ritim müziğin üç ana
öğesinden biridir. Öbür ikisi melodi ve armoni. Melodisiz ve armonisiz müzik olabilir
ama ritimsiz bir müzik düşünülemez.
: Besteciyi kesin bir kalıp biçimine uymak zorunda bırakmayan, genellikle duygusal
parçalara verilen ad.
: Tekrarlar üzerine kurulmuş olan bir müzik formu. Rondo da ana tema en az üç kez
duyurulur. Bu tekrarların arasına rondonun temasıyla gereğince karşıtlık yaratabilen
ara kesitler yerleştirilir.
S
saz semai
scherzo
sonat
sonatin
stretto
süit
: Türk sanat müziğinde bir form. Klasik fasıl düzeni içerisinde en son çalınır ve
makamın hareketli bir örneğini verir.
: “Şaka” anlamına gelir. Sonat biçiminde Beethoven’den bu yana “menuetto”nun yerini
almış olan bölüm. Tekrarlanan kesin çizgili bir ritmik figüre dayanır. Menuetto’da
olduğu gibi karşıt nitelikte bir yavaş bölümü (üçlü bölümü) vardır.
: Büyük yapıda olan genellikle piyano, keman, viyolonsel gibi solo çalgılara ya da
piyano eşlikli yaylı veya üflemeli çalgılardan birine yazılan bir sanat eseridir.
: Küçük ve kısa sonat.
: (1) Fuga yazısında, ana konu ile karşılığın üst üste geldiği ve seslerin birbirini daha
yakından izlediği bölüm. (2) Parçanın sonunda tempo hızlanması (genellikle İtalyan
operasında).
: 16. yüzyılda bir yandan halk arasında, öte yandan saraylarda gelişmeye ve yaygınlaşmaya başlayan dans parçaları demeti. Sanat müziği sınırları içinde yer edinmiş,
17. ve 18. yüzyıllar boyunca başlıca çalgı müziği ortamı ve sonat biçiminin öncüsü olmuştur. Allemande, Courante, Gavotte, Rigaudon, Loure, Passepied, Chaconne
süitlerde rastlanan başlıca danslardır.
Ş
şarkı
: Eski çağlardan beri bütün kültürlerde yer almış olan küçük bir sözlü müzik formu.
T
taksim
tema
tempo
teslim
toccato
tonalite
trio
: Geleneksel Türk sanat müziğinde solo doğaçlamaya verilen ad.
: Bir bestede başlıca müzikal fikir yada konu.
: Müzikte sesin süresi üzerine kurulmuş, ses hareketlerinin süre ve hızlarını ölçmeye
yarayan sistemlerin temeli.
: Türk müziğinde her hanenin sonunda aynı ezgiyi içeren ezgi parçacıklarına verilen
ad.
: Sözcük anlamı “dokunmak için” parça. Klavye müziğinde (org, klavsen) verilen ilk adlarından biri. Kuzeyli orgçular ve Bach fuga yazısında “toccata”larda geniş yer vermişlerdir.
: Bir bestede ya da bir beste bölümünde bütün nota ve akorların, bir “çıkış noktası” durumundaki notayla ilgilerini düzenleyen sistemlerin bütünü. Tonalite, kendi başına,
müzik yaratıcılığında bir amaç değil, fakat araçlardan yalnız biridir.
: Üç ses ya da çalgı için yazılmış beste. Böyle bir besteyi çalan topluluk.
97
TERİMLER SÖZLÜĞÜ
türkü
: Türk halk müziğinde geniş bir yaratma alanını temsil eden, en tanınmış, köklü,
yaşayan, yaygın biçimdir.
U
uvertür
: Müzikli sahne yapıtlarının, süit ve senfonilerin başındaki açılış, giriş müziği. İtalya’da
Alessandro Scarlatti, Fransa’da da Jean-Baptiste Lully uvertürü üç bölümlü olarak
kesinleştirmişler, böylece klasik senfoni biçiminin temelini atmışlardır.
Y
yürük semai
yorum
98
: Türk sanat müziğinin küçük ve bileşik bir usulü. Geleneksel sanat müziğinde kullanılan bir form.
: Bir müzik yapıtını icra eden şarkıcı, enstrümanist ya da yöneticinin, o yapıtı bestecinin
düşünce ve duygularına uygun olarak sunma amacıyla uyguladığı duygusal
davranışın ve bilimsel inceleme sonuçlarının tümü.
KAYNAKÇA
Akdoğu, Onur, Türk Müziği’nde Türler ve Biçimler, Can Ofset, İzmir, 1995.
Cangal, Nurhan, Müzik Formları, Arkadaş Yayınevi, Ankara. 2004.
Çalgan, Koral, Müzik Fıkraları, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 1997.
Fenmen, Mithat, Müzikçinin El Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 1997.
Feridunoğlu, Lale, Müziğe Giden Yol, İnkılap Kitabevi, Ankara. 2004.
Gazimihal, M.Ragıp, Musıki Sözlüğü, M.E. Basımevi, İstanbul, 1961.
Hodier, Andre, Müzikte Türler ve Biçimler, çev.İlhan Usmanbaş, MEB 1971.
Karolyi, Otto, Müziğe Giriş, çev. M. Nemutlu, Pan Yayıncılık, İstanbul.2005.
Kolçak, Olcay, Müziği Öğreniyoruz, Pan Yayıncılık, İstanbul.2005.
Özgür, Ülkü, Aydoğan Salih, Müziksel İşitme Okuma, Sözkesen Matbaası, Ankara. 1999.
Özkan, İsmail Hakkı, Türk Musıkisi Nazariyatı ve Usûlleri, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1998.
Say, Ahmet, Müziğin Kitabı, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 2006.
Say, Ahmet, Müzik Ansiklopedisi,1-2-3-4, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 2000.
Say, Ahmet, Müzik Öğretimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 2001.
Say, Ahmet, Müzik Sözlüğü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 2002.
Say, Ahmet, Müzik Tarihi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara. 2000.
Say, Ahmet, Türkiye’nin Müzik Atlası, Borusan Yayınları, İstanbul, 1998.
Tutu, Tevfik, Çözümlemeli Armoni, Müzik Eserleri Yayınları, İzmir, 1986.
Uçan, Ali, İnsan ve Müzik, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1996.
Uçan, Ali, Türk Müzik Kültürü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 2000.
Usmanbaş, İlhan, Müzikte Biçimler, Devlet Konservatuvarı Yayınları, İstanbul, 1974.
• http://www.ef.sakarya.edu.tr/sayfa/bildiri/sayı_3/40
• http://programlar.meb.gov.tr/program_giris/yaklasim_2.htm
• http://talimterbiye.mebnet.net/program-gel-birimi/ana.html
• http://uretim.meb.gov.tr/egitekhaber/s84/yazarlar/oguz.htm
• http://www.meb.gov.tr/mebasp/mebdata/mevzuat/
• http://www.tdk.gov.tr Türk Dil Kurumu
99
ÇALIŞMA SAYFASI
100
Download