AMELİYATHANEDE ZAMAN YOLCULUĞU Ameliyathane hemşireliğinin geçmişten günümüze gelişimini görebilmek için sizi bir zaman yolculuğuna çıkarmak isterim. Geçmişte yapılan uygulamalar günümüzde bizlere hayli ilginç gelse de, hasta güvenliği konusunda geliştirilen uygulamaların hasta sağlığına yönelik olumlu etkileri yadsınamaz boyuttadır. Özellikle bu uygulamalar kanıta dayalı bilgiler ile daha sağlam temellere dayandırılmaktadır. Ameliyathane hemşireliğinin bugünlere nasıl geldiğini, ne kadar değiştiğini ve geliştiğini anlamamızı sağlayan en önemli olay; ameliyathaneye hediye edilen Prof. Dr. Mecit Doğru'nun yazdığı "Cerrahide Hemşirelik" isimli kitap oldu. Bu kitapta tavsiye edilen uygulamalar tüm hemşirelerin dikkatini çekmiş, şaşırmamıza sebep olmuştu. Bunları paylaşmak isterim; Kitaptan Alıntılar "Ağız ve burundaki mikroplardan bulaşmayı önlemek için bez maske kullanılır." "Ayakkabıların üzerine bileğin yukarısına kadar uzanan ve orada bağlanan patikler giyilir." "Ameliyat öncesi yıkanma sırasında fırçalanma 15 dakika sürdürülmelidir." "Ameliyat salonunda küvetin içinde bulunan antiseptik eriyik ile eller yeniden yıkanır." "Steril giyinmede mavi veya yeşil bezden yapılmış ameliyathane elbisesi kullanılır." "Eldivenlerin bulunduğu paket içindeki küçük pudra paketi parmak uçlarıyla açılarak eller pudralanır." "Büyük gömleğin bağlanması sırasında sterilitesi bozulan arka kısımların kapatılması için gömlek arkalığı giyilmelidir." Bugün Gelinen Son Nokta Günümüzde tek kullanımlık maskeler kullanılmakta ve her ameliyat için yenisi takılmaktadır (Kanıt Düzeyi: 1B) Bugün antistatik özellikte, kaymayan, su geçirmeyen ameliyathane saboları kullanılmakta ve günlük temizliği / dezenfeksiyonu kolayca sağlanmaktadır, galoş giyilmemesi önerilmektedir (Kanıt Düzeyi: 1B) 3-5 dakika arasında yapılan cerrahi yıkanmanın enfeksiyonları önlediği kanıtlanmıştır. (Kanıt Düzeyi: 1B) Günümüzde tüm ameliyathane salonlarında bulunan pompalı alkol bazlı el dezenfektanları ile el dezenfeksiyonu sağlanmaktadır. Bugünkü şartlarda tek paket halinde hazırlanmış, antistatik, terletmeyen, su geçirmeyen, çift korumalı disposable steril box gömlekleri kullanılmaktadır. Şimdi ise tüm eldivenlerimiz kendinden pudralı olup, numaralandırılmıştır. Ayrıca bu tek kullanımlık steril eldivenlerin pudrasızı ve latex free özellikte olanı da bulunmaktadır. Bugün kullandığımız box gömlekleri arkasından bağlandıktan sonra önünde bulunan bağcıkları ile dönülerek arkası da steril hale getirilmektedir. Burada da birkaç örnek verdiğimiz eski ile yeni uygulamalar arasındaki büyük farklılıklar bize geçmişten günümüze ne kadar büyük değişimler ve gelişimler yaşadığımızı göstermektedir. Bu gelişimler biz ameliyathane hemşirelerine uygulamalarda pratiklik kazandırmış, zamandan tasarruf etmemizi sağlamış, hasta güvenliğinde yüksek derecede önem kazanmıştır. Kanıta dayalı uygulamaların kaynak gerektiren ve zaman alan bir girişim olduğu açıktır ancak birey, aile ve topluma, etkin ve kabul edilebilir bakım sunma fırsatı verdiği için oldukça değerlidir. Kanıta dayalı uygulamanın önemli bir özelliği sürekli kaliteyi arttırma süreci ile olan ilişkisidir. Geçmişte ve bugün yapılan uygulamaları karşılaştırırken, hemşirelikte öğrenim süreci geliştikçe uygulamaların geleneksel değil bilimsel temellere dayandığı görülmektedir. Bu doğrultuda Ameliyathane hemşireleri kitap yazmış, kongre ve seminerler düzenlemiştir. Bu bilimsel temeller bizim mesleğimizle ilgili gelecek hedeflerimizin basamaklarıdır. Bu zaman yolculuğunda uygulamaların daha da gelişimi için el ele… Referanslar 1. Doğru M. Cerrahide Hemşirelik (Basım yılı belirtilmemiş). 2. Sleep J & Tramblin L (2002). Achciving Clinical excellence through evidence-based practice;report of an educational initiative - Journal of Nursing Management 10139-143. 3. French P (1999). The development of evidence-based nursing. J Adv Nurse 30(1):72-78. Hem. Ürfet PEHLİVAN Acıbadem Bakırköy Hastanesi Ameliyathane Sorumlu Hemşiresi Hazırlanma Tarihi: 25 Nisan 2013