Kan Bankacılığında tarama testlerinde güncel durum tarama

Kan Bankacılığında
tarama testlerinde
güncel durum
Dr. Rüçhan Yazan Sertöz
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Temel tarama testleri
 İmmunoassay temelli testler
 Enzim immunoassay
 Kemiluminesan immunoassay
 Hemaglutinasyon/partikül aglutinasyon
testleri
 Hızlı/basit yöntemler
 Nükleik asit amplifikasyon temelli testler
Hangi testtest-Hangi etken
Lab kalite sistemi
GYSH
Alt yapı
Maliyet
etkililik
Epidemiyolojik
veriler
Deneyimli
eleman
Kaynaklar
HBV
Serolojik tarama

HBsAg

anti-HBc

anti-HBs
HBV
Gizli HBV




HBsAg mutantları
 HBIG kullanımı
 Aşılama programları
 Antiviral tedavi
Düşük düzey perzistan HBV replikasyonu
Geçirilmiş B hepatitinin reaktivasyonu
Yöntemin analitik duyarlılığı
anti--HBc
anti
HBc,, antianti-HBs

anti-HBc uygulaması kanın güvenliğini arttırmaktadır
ancak %2 ve altı pozitifliklerde öneriliyor


Spesifite yüksek değil, doğrulama gereksinimi
Allain, Vox Sang, 2007
anti-HBc anti-HBs ile birlikte bakılabiliyorsa ve
100miü/mL’nin üzerinde ise kan kullanılabilir
DSÖ, Screening Donated Blood for TTI


anti-HBc 2.104 altı, 2.105 üzeri +200miü/mL üzeri-NAT
2.105 üzeri +200miü/mL altı- İmha
Yugi H, JCV, 2006
anti--HBc
anti
Ülke
Avusturya
Belçika
anti-HBc
Hayır
İlk bağış
İngiltere
Evet
Finlandiya
Hayır
Fransa
Evet
Almanya
Hayır
Yunanistan
Hayır
Italya
Hayır
Hollanda
Hayır
Norveç
Slovenya
İsviçre
İlk bağış/6 aydan uzun ara
Hayır
İlk bağış
Avustralya
Hayır
Kanada
Hayır
Hong Kong
Hayır
ABD
Evet
Guidelines for the Blood Transfusion Services
HBsAg standardı 0.2 iü/mL (NIBSC)
0.1ng HBsAg/mL ≈ 0.025 IU/mL HBsAg ≈ 2000 HBV/mL
Dünya Sağlık Örgütü standardına göre
Deguchi M ve ark. Virol Methods 2004
HCV
Serolojik göstergeler


anti-HCV
HCV Ag
HCV çekirdek antijen
testleri
1. Kuşak (Ortho Clinical Diagnostics, NJ, ABD)
Kalitatif, mikroplak EIA, serbest HCV Ag
Sadece serokonversiyon öncesi dönem pozitif
2. Kuşak
 Trak-C assay (Ortho Clinical Diagnostics, NJ, ABD) (1.5pg/mL)
Serokonversiyon öncesine ek olarak antikor varlığında kullanılabilme

Lumispot EIKEN HCV antigen assay (Eiken Chemical Diagnostics,
Tokyo, Japonya)

Ortho IRMA HCV Core assay (Ortho Clinical Diagnostics, NJ, ABD)

Lumipulse HCV antigen assay (Ortho Clinical Diagnostics, Tokyo,
Japonya)

Architect HCV Ag kit, Abbott (0.06pg/mL)
Genotip
Genotip
Genotip
Genotip
1b
1a
2a
3a
-
428iü/mL
896iü/mL
2700iü/mL
1002iü/mL
HIV
Serolojik göstergeler


p24 Ag
anti-HIV 1 (grup O dahil) + anti-HIV2
HIV GENOTİP, SUBTİPLERİ
http://www.avert.org/hiv--types.htm
http://www.avert.org/hiv
HIV
Weber B, Expert Review of Molecular Diagnostics,2008
HIV EIA -NAT
Weber B, Expert Review of Molecular Diagnostics,2008
DSÖ ref panel
 306 pozitif örnek

 101-228

0.505 IU/mL-1.901 IU/mL
NAT

GenProbe-Novartis/Chiron
 Procleix duplex assay (HIV1-HCV) (Chiron) - 16’lı havuz
 Procleix Ultrio-Tigris (HIV1-HCV-HBV) (Chiron) – tek tek

Roche Molecular Systems
 Cobas Ampliscreen HIV1 / HCV / HBV
 Cobas s201 Multipleks sistem Hamilton pipetlemeCobas Ampliprep-Cobas Taqman - 6’lı havuz

Zelos x100

Alman Kızıl Haçı
Kleinman, ISBT Science Series, 2008
 MP 6 NAT ile
 ID-NAT ile
Ülkemiz
11 HBV DNA pozitif - %0.06
2 HCV RNA pozitif - %0.01
8.333 kan verici
1 HBV DNA pozitif % 0,012
4.Ulusal Viroloji Kongresi
Tek tek NAT
EÜTF-MÜTF
4800 kan verici HBV DNA %0
Yeni Yöntem ve Teknolojiler
Ne Zaman
 Test, infekte donörün tanımlanmasında yetersizse
 Mevcut tarama programının genel etkinliğini azaltmadan
önemli ölçüde maliyet ve verimlilik avantajları sunuyorsa
 Altyapı, finansman, personel düzeyleri, eğitim ve kalite
sistemleri yeterliyse
 Artımlı maliyet etkililik oranları (ICER) olumluysa
GSYİHx(1-3)
ICER:
Toplam maliyet - önlenebilir tedavi giderleri
NUYY
Yöntem Seçimi








Analitik duyarlılık
Mutasyon saptama duyarlılıkları
Duyarlılık, özgüllük
Test süresi
Testiçi, testlerarası tekrarlanabilirlik
Maliyet
Miyad
Teknik destek
 Valide ve etkin
Yöntem Seçimi
 Kalitatif testlerde ‘doğruluk’ için,
bir niceliğin ölçüm değerinin asıl gerçek değerine olan yakınlık
derecesi
3 adet pozitif
3 adet düşük pozitif
3 adet negatif örnek
 Kalitatif testlerde “kesinlik” için,
aynı şartlarda tekrarlanan ölçümlerin aynı sonucu verme derecesi
1 adet pozitif
1 adet düşük pozitif
CV %30’u
1 adet negatif
geçmemeli
 Test-içi tekrarlanabilirlik
Aynı çalışmada her örnek tek bir çalışmada 3’er kez
 Testler-arası tekrarlanabilirlik
Farklı çalışmalarda her bir örnek 3 ayrı günde 1’er kez
Rabenau HF. J Clin Virol 2007
Yöntem Seçimi
 kalite kontrol örnekleri
 akredite bir laboratuvardan alınan örnekler
 Pozitif referans: 3xsaptama limiti
 Düşük pozitif referans: saptama limiti - 3xsaptama limiti
Rabenau HF. J Clin Virol 2007
Test performansının sürekli izlenmesi
 İç kalite kontrol (her sabah, her lot)
 Dış kalite kontrol
 Kit kontrol (PK, ZP, NK) (her çalışma)
 Kalibratörler
Tekrarlayan Reaktivite
Tekrarlayan Reaktivite
Doğrulama test stratejileri
Tekrarlayan reaktif donörler…
 Epidemiyolojik veri

Özel donanım
 Deneyimli eleman
 Referans laboratuvar

Doğrulama testleri

Analitik antikor testleri

RIBA (“recombinant immunoblot assay”)

LIA (“line immuno assay”)

EIA sonuçlarında gerçek pozitifliği ayırt eder

Yüksek özgüllük

Belirsiz sonuçlar

Düşük duyarlılık !
HTLV--EÜTF
HTLV
Doğrulama testine alınan 54 örneğin
ikisi pozitif
Sonuç
Algoritmalardaki doğrulama testleri yöntem adları ve
duyarlılıklarıyla detaylandırılmalı
 RIBA, LIA temelli testler ile doğrulamalarda, tarama testleri
negatifleşene kadar bağışçı aktif hale getirilmemeli


Tekrarlayan reaktif olmayan örnekler için kullanıp kullanmama
kararı, güncellenmesi planlanan Ulusal Rehber’de açıkça
belirtilmeli
 DSÖ önerilerinde belirtilen etkin kalite sistemi

Ulusal rehberlerde olması gereken minimum analitik düzeyler
tüm göstergeler için belirlenmeli
 Seroloji negatif NAT pozitiflikleri artabilir (ICER’i yanlış
etkiler)
TM’de kalite sistemi ne olacak acil durumda ne yapılacak
 İKK, DKK planlaması bu merkezlerde nasıl uygulanacak
