Türklerde Tarih Yazıcılığı

Türklerde Tarih Yazıcılığı
Pazartesi, 23 Ocak 2012 19:21 - Son Güncelleme Pazar, 15 Kasım 2015 21:56
a. Osmanlılar Döneminde Tarih Yazıcılığı :
Türklerde Tarih Yazıcılığı:
Osmanlı Devleti'nde tarih yazıcılığı, devlet politikası doğrultusunda yöneticilerin hayatları,
başarıları, siyasi ve askerî olayların anlatılması şeklinde bir gelişme göstermiştir. Osmanlı tarih
yazıcılığındaki temel amaç, devletin başarılarının gelecek nesillere aktarılmasıdır. Bununla
birlikte devletin uygulamalarına yönelik, sonradan ortaya çıkabilecek iddia ve taleplere karşı bir
kanıt oluşturmaktır. Osmanlı Devleti XVIII. yüzyılda, idari, siyasi ve toplumsal alanlarda olduğu
gibi tarih felsefesi ve yazıcılığı konusunda da Avrupa'dan etkilenmiştir. Bunun sonucunda
Osmanlı tarih yazıcılığının en önemli unsurlarından biri olan vakanüvislik, XVIII. yüzyılın
başlarından itibaren ön plana çıkmıştır. Osmanlı merkez teşkilatında devlet tarihçisi olan
vakanüvisler, kendilerinden önce yazılan olayları derlemişler ve görevli bulundukları dönemin
olaylarını kaydetmişlerdir. Osmanlı Devleti'nde vakanüvislerden önce olayların kaydını
"şehnameci" adı verilen görevliler tutmuştur. İlk vakanüvis Halepli Mustafa Naima Efendi'dir.
Naima Efendi, tarihin sadece olaylar dizisinden ibaret olmadığını belirterek belgelerin dışında
sosyolojik yorumlara yer verilmesini ileri süren bir tarihçilik anlayışını benimsemiştir.
Vakanüvislerin eserleri dışında yazılmış Hoca Sadeddin Efendi, Aşık Paşazade, Oruç Bey,
Behişti, Peçevî, Selanikî ve önemli bir devlet adamı olan Ahmet Cevdet Paşa'nın da tarihleri
vardır.
YAVUZ SULTAN SELİM:
Dürüst düşünceli, değerli hükümdar Sultan Selim yeryüzüne düzen verme kaygusunu kendisine
dert edinmiş bulunuyordu. Padişah hazretlerinin esenlik getirecek buyruklarına uymayı da kendi
mutluluğunun temeli saymakta idi. Saltanat törelerine göre davranışlarını düzenlemeyi de âdet
edinmişti. Trabzon sancağı haset gönüller gibi daracık, her yanı dağlarla çevrili bir sancaktı.
Bundan başka taht kentinden ve padişahın gözünden ırakta bulunmaktaydı. Sultan Selim bunca
zaman uc boyu sayılan bu ilde kalmış sesini çıkarmadan yaşayıp gitmişti. Onurlu şehzade,
Burak'ı andıran şimşek hızında bir ata, şan ve devletle binerek padişah babasının elini öpmek
şerefine, Tanrının desteğini sağlamada aracı ve sonsuz lutuflarının bağı bilip ol Sidre
değerindeki otağa doğru göm ve görkemle salınmış, ol kulu makamı ziyarete eteklerini toplayıp
yürümüştü. Yaya ve atlı kapu halkı da önünce düzülüp gereken hizmeti görmek üzere eteklerin
bellerini bağlamışlardı. Bab-ı hümayuna yaklaşacak Yeniçeri bölüğü iki yanda saf tutarak geçerli
1/2
Türklerde Tarih Yazıcılığı
Pazartesi, 23 Ocak 2012 19:21 - Son Güncelleme Pazar, 15 Kasım 2015 21:56
töreleri gereğince, selamlayıp onurlama törenini yerine getirdiler.
Yavuz Sultan Selim Hoca Sadettin Efendi, Tacü't-Tevarih-4, s. 10,94
b. Cumhuriyet Döneminde Tarih Yazıcılığı:
Cumhuriyet Döneminde yeni tarih anlayışının ortaya çıkmasında Atatürk'ün büyük rolü olmuştur.
Atatürk'ün tarihe olan ilgisi okul yıllarına dayanır. Çanakkale Cephesi'nde üstlendiği görevleri
içeren "Arıburnu Muharebeleri Raporu" adlı eserinin ilk kelimesi "tarih"tir. O, eserini gelecek
kuşaklara doğru bilgi aktarmak için kaleme aldığını belirtmiştir. Atatürk, yaptığı inkılapları halka
ve Meclise anlatmak için sık sık tarihin tanıklığına başvurmuş ve bu sayede muhaliflerini ikna
etmiştir. Atatürk, Anadolu ve Türk Tarihi ile ilgili gerçeklerin gün ışığına çıkarılmasına yardımcı
olmak amacıyla şu sorulara cevap verilmesini istemiştir: Türkiye'nin en eski yerli halkları
kimlerdir? Anadolu uygarlıkları nasıl ve kimler tarafından oluşturulmuştur? Türklerin dünya
tarihindeki yeri nedir? Türklerin İslam tarihinde rolü ne olmuştur? I.Türk Tarih Kongresinde Türk
tarihçileri Atatürk'ün çizdiği ana hatlar üzerinde çalışmalar yapmışlar ve kongrede yukarıdaki
sorulara cevap aramışlardır. Bu çalışmalar sonucunda ortaya Türk tarih tezi çıkmıştır. Osmanlı
tarih yazıcılığının mirası olan İslam merkezli tarih yorumlarına alternatif olarak 1930'larda ortaya
çıkan bu tez, Türklerin dünya uygarlıklarının gelişiminde önemli bir yere sahip olduğunu
kanıtlamayı amaçlamıştır. Atatürk'ün 1931'de kurduğu Türk Tarihi Tetkik Cemiyetinin amacı
Türk, İslam ve dünya tarihini incelemek ve elde edilen sonuçları her türlü yolla yaymaktır. Kurum
bu amaçlarını gerçekleştirmek için anma törenleri, konferanslar, seminerler, kongreler
düzenlemekte, kazılar yaptırmakta; Türk ve Türkiye tarihine ait kitaplar yayımlamaktadır.
2/2