kardiyorespiratuvar dayanıklılık

DAYANIKLILIK ÖLÇÜMÜ
DOÇ.DR.MİTAT KOZ
1
İndirekt KalorimetriOksijen Tüketim Hızı VO2

2
Egzersiz yapan bireyin oksijen tüketim
hızının (VO2) ölçümünden enerji tüketimi
hesaplanabilir. Buna indirekt kalorimetri
yöntemi denir.
VO2 max Kavramı


3
VO2 max maksimal oksijen tüketim hızıdır ve
kardiyorespiratuvar dayanıklılığın eskiden
beri kabul edilmiş kriteridir.
VO2 max aerobik kapasitenin ölçüm birimidir.
VO2 max NORMLARI (ERKEKLER
İÇİN)(ml/kg/min)
18-25
years
old
excellent
36-45
years
old
46-55
years
old
56-65
years
old
65+
years
old
>60
>56
>51
>45
>41
>37
good
52-60
49-56
43-51
39-45
36-41
33-37
above average
47-51
43-48
39-42
35-38
32-35
29-32
average
42-46
40-42
35-38
32-35
30-31
26-28
below average
37-41
35-39
31-34
29-31
26-29
22-25
poor
30-36
30-34
26-30
25-28
22-25
20-21
<30
<30
<26
<25
<22
<20
very poor
4
26-35
years
old
VO2 max NORMLARI (BAYANLAR
İÇİN)(ml/kg/min)
18-25
years
old
26-35
years
old
36-45
years old
46-55
years old
56-65
years old
65+
years old
>56
>52
>45
>40
>37
>32
good
47-56
45-52
38-45
34-40
32-37
28-32
above average
42-46
39-44
34-37
31-33
28-31
25-27
average
38-41
35-38
31-33
28-30
25-27
22-24
below average
33-37
31-34
27-30
25-27
22-24
19-22
poor
28-32
26-30
22-26
20-24
18-21
17-18
<28
<26
<22
<20
<18
<17
excellent
very poor
5
VO2 Ölçümü



6
VO2 nin gerçek ölçümü açık devre
spirometri adı verilen bir yöntem
kullanılarak laboratuvarlarda, kliniklerde ve
sahalarda yapılabilir.
Açık devre spirometri sistemi toplanan
solunum havasındaki O2 ve CO2 nin
ölçümünü kapsar.
Bu yöntemle VO2 ölçümüne direkt ölçüm de
denir.












7
US College Track, Male: 57.4
College Students, Male: 44.6
Highest Recorded Female (Cross-Country Skier): 74
Highest Recorded Male (Cross-Country Skier): 94
Steve Prefontaine, US runner, 84.4
Frank Shorter, US Olympic Marathon winner, 71.3
Ingrid Kristiansen, ex-Marathon World Record Holder, 71.2
Derek Clayton, Australian ex-Marathon World Record holder, 69.7
Jeff Galloway, US Runner, 73.0
Greg LeMond, professional cyclist, 92.5
Matt Carpenter, Pikes Peak marathon course record holder, 92
Miguel Indurain, professional cyclist, 88
VO2 Ölçümü; İndirekt Yol


8
Oksijen tüketim hızının (VO2) ve maksimal oksijen
tüketim hızının (VO2 max)bu şekilde doğrudan
ölçümü pahalı bir yöntem olduğundan çok kullanışlı
değildir.
Bu nedenle VO2 max direkt olarak ölçmek mümkün
olmadığı zaman, submaksimal egzersizlerden elde
edilen değerler (kalp hızı ve iş yükü gibi) yardımıyla
ve çeşitli metabolik hesaplamalar kullanılarak
indirekt olarak hesaplanabilmekte veya tahmin
edilebilmektedir.

9
Metabolik hesaplamalar yoluyla VO2 max
bulunacaksa şu noktalar göz önünde
bulundurulmalıdır;



10
Hata payları ortalama % 7 kadardır.
Bu denklemler yalnızca submaksimal
egzersizler için geçerlidir.
Bu denklemler çevresel etkenlerden
etkilenmezken yürüme anomalileri, rüzgar,
yağmur gibi mekanik etkinliği değiştiren
faktörler sonuçları etkileyebilir.
Maksimal-Submaksimal
Egzersiz Testi

11
Maksimal düzeyde eforu gerektiren testler
VO2 max’ u ölçmek için kullanılırken,
submaksimal düzeydeki eforların kullanıldığı
testler VO2 max tahmin etmek veya
hesaplamak için kullanılır.
Maksimal Test

12
VO2 max maksimal egzersiz testi esnasında
solunum gazlarının direkt analizi ile ölçülebilir
(direkt ölçüm) veya ulaşılan maksimal
egzersiz şiddetinden denklemler yoluyla
tahmin edilir/hesaplanabilir.
Maksimal Test


13
Maksimal test pahalıdır, eğitimli personel
gerektirir ve zaman alıcıdır.
Bu nedenlerden VO2 max un direkt ölçümü
genellikle araştırma amaçlı, elit düzey
sporcular veya klinik durumlar için kullanılır.
Maksimal Test;
İndirekt Ölçüm


14
VO2 max un maksimal testte ulaşılan
egzersiz şiddetinden hesaplanması ikinci en
doğru metoddur.
Katılımcının bitkinlik sınırına kadar egzersiz
yapmak zorunda olması bu yöntemin
dezavantajıdır.
Submaksimal Test

15
Maksimal eforu gerektiren testlere dayanan
ölçümler herkes için kardiyorespiratuvar
dayanıklılığın belirlenmesinde kullanışlı bir
metod olmadığından submaksimal egzersiz
testleri geliştirilmiştir.
Submaksimal
Testler

16
Submaksimal egzersiz
testlerindeki temel
amaç şiddetteti gittikçe
artan bir egzersiz
anında oluşan kalp
atım hızı cevabı ile
oksijen tüketim hızı
arasındaki ilişkiyi
belirlemek ve bunu
VO2 max u tahmin
etmek için
kullanmaktır.
Submaksimal
Testler

17
Submaksimal
testler kalp hızı ve
VO2 arasındaki,
gerçekte de
maksimal kalp
atım hızı ve VO2
max arasındaki
lineer ilişkinin
varlığına
dayanmaktadır.
Submaksimal
Testler

18
Bu ilişkiyi doğru
belirlemek için kalp hızı
ve oksijen tüketim hızı
iki yada daha fazla
submaksimal egzersiz
şiddetlerinde
ölçülmelidir.
Submaksimal Egzersiz Testleri ile
İlgili Varsayımlar




19
Dengeye ulaşmış kalp hızı
her egzersiz iş yüklerinde
elde edilmelidir.
Oksijen tüketimi (VO2
ölçülmemişse) iş yükü ve
kalp hızı arasında lineer bir
ilişki vardır.
Belli bir yaştaki maksimal
kalp hızı herkes için aynıdır.
Mekanik etkinlik herkes için
aynıdır.
Test protokolleri
20
Sürekli ve İntermittent Protokoller



21
Maksimal ve submaksimal çeşitli test
protokollerinin her ikisi içinde sürekli ve
intermittent protokoller bulunmaktadır.
Sürekli protokoller dinlenim araları vermeden
iş yükünde artış basmaklarından
oluşmaktadır.
İntermittent protokoller ise iş ve dinlenim
aralarının değiştirilmesinden oluşmaktadır.
Sürekli-İntermittent Protokoller

22
İntermittent protokoller bazı gruplar ve
durumlar için avantajlı olmasına karşın uzun
zaman alması nedeniyle sürekli protokoller
rutin egzersiz testlerindeki protokoller olarak
kullanılmaktadır.
Test Tipleri




23
Bisiklet Ergometresi Testleri
Koşu bandı Testleri
Basamak testleri
Saha testleri
Submaksimal Bisiklet Ergometresi
Testleri (SBET)



24
SBET oldukça popüler testlerdir ve değişik
protokoller bulunmaktadır.
YMCA (Young Men’s Christian Association)
protokolünde 3 dakikalık peryotlar halinde 2-3
aşamalı sürekli egzersiz yapılır.
Test birbirini takip eden 2 aşamada katılımcının
kalp atım hızını 110-150 ye çıkartmayı
hedeflemektedir.
YMCA Protokolü



25
Uygulanan her yük 3 dakika süreyle uygulanır,
kalp hızı ölçümü ikinci ve üçüncü dakikanın
son 15-30 saniyesi esnasında yapılır.
Eğer iki ölçüm arasındaki far 5 atım değilse
aynı yükle 1 dakika daha egzersize devam
edilir.
Her aşamanın son dakikası esnasında ölçülen
kalp hızındaki iş yükü kaydedilir, buradan
tahmini maksimal kalp hızındaki iş yükü
bulunarak, VO2max hesaplanabilir.
YMCA Protokolü
1.Aşama 150 kgm/dk (0,5 Kg)
KH<80
2.Aşama
3.Aşama
4.Aşama
26
750
(2,5 Kg)
900
(3 Kg)
1050
(3,5 Kg)
KH 80-89 KH 90-100 KH>100
600
(2 Kg)
750
(2,5 Kg)
900
(3 Kg)
450
(1,5 Kg)
600
(2 Kg)
750
(2,5 Kg)
300
(1Kg)
450
(1.5 Kg)
600
(2 Kg)
Test yaş tahmini maksimal kalp atım hızının % 70
ine ulaşıldığında bitirilmelidir.
Astrand-Rhyming Bisiklet
Ergometresi Testi


Tek aşamalı ve 6 dakika süren bir testtir.
Başlangıç iş yükü bireyin aktivitesine ve cinsiyetine
göre belirlenir.
Sedanter
İş Yükü (kgm/dk)
–
–
Erkek
Kadın
300 veya 600 (50-100 watt)
300 veya 450 (50-75 watt)
Antrene
–
–


27

Erkek
Kadın
600 veya 900 (100-150 watt)
450 veya 600 (75-100 watt)
Pedal Hızı 50 rmp
Kalp hızı ölçümleri 5. Ve 6. Dakikaların sonunda
yapılır 2 ölçüm ortalaması nomogramdan VO2 max
hesaplaması yapılır. Bulunan değer yaş düzeltme
faktörü ile çarpılır.
Hata payı +- % 15 tir.
Fox Denklemi


28
900 Kgm/dk da (150 watt) 5 dakikalık
egzersiz sonrası elde edilen kalp atım
hızından “6,3 x 0,0193 x kalp atım hızı”
formülünden VO2 max hesaplanması
prensibine dayanır.
Bu test yalnızca erkekler içindir.
PWC170 Bisiklet Ergometre Testi
(physical working capacity)



29
9 dakika süre ile durmaksızın 60 devirde
pedal çevirir.
Bu süre zarfında yük 2 defa artırılır(3. Ve
6.dakikalarda). Kalp hızı her yüklemenin son
15 saniyesi sırasında ölçülür ve yüklemeler
kalp hızını 170 civarına çıkaracak şekilde
ayarlanır.
Başlangıç iş yükü 1 watt/kg vücut ağırlığı
olarak seçilir.
PWC170 Bisiklet Ergometre Testi
(physical working capacity)
İlk Yükleme Sonunda Yük
Ayarlaması
Kalp Hızı
%Yük artışı
<100
70
100-110
60
111-120
50
121-130
40
131-140
30
141-150
20
151-160
10
İkinci Yükleme Sonunda Yük
Ayarlaması
Kalp Hızı
%Yük artışı
<130
70
130-140
50
141-150
30
151-165
10
*İlk yükleme sonunda kalp hızı 155 i geçerse test durdurulmalı ve
daha az bir başlangıç iş yükü ile başlanmalıdır.
30 *İkinci yükleme sonunda kalp hızı 165 i geçerse test bitirilmelidir.
Submaksimal Koşu Bandı Testleri




31
Submaksimal egzersizlerde primer egzersiz modalitesi
bisiklet ergometresi olmasına karşın, pek çok
uygulamada koşu bantları da kullanılır.
Koşu bantlarının kullanıldığı testlerde önceden
belirlenmiş kalp hızı nokta olarak alınır (genellikle
tahmini maksimal kalp hızı yedeğinin % 85 i kullanılır);
((Maksimal KH-Dinlenim KH) x 0,85) + Dinlenim KH
En çok tercih edilen submaksimal koşu bandı test
protokolü Bruce ve Balke dir.
Saha Testleri





32
Cooper Testi (12 dakikalık koşu testi)
2400 m koşu
Rockport yürüyüş testi
Balke testi (15 dakikalık koşu)
20 metre mekik koşusu testi
Cooper Testi

33
1960 Dr.Kenneth Cooper
Rockport Yürüyüş Testi
(1 mil koşu testi


34
VO2 max (ml/kg/dk)=132,853 - (0,0769 x vücut
ağırığı) - (0,3877 x yaş) + (6,315 x cinsiyet) (3,2649 x süre) - (0,1565 x kalp atım hızı)
Vücut ağırlığı libre cinsinden; cinsiyet bayan
0, erkek1; süre dakika; kalp atım hızı yarış
sonunda bulunan değer
15 Dakikalık Balke Koşu Testi

35
VO2 max (ml/kg/dk)= 2,67 x 15 dakikada
koşulan mesafe (metre olarak) + 9,6
20 metre mekik koşusu testi


36
20 metrelik mesafe başlangıçta yavaş
tempoda olmak üzere gittikçe artan tempoda
koşulur, turlar sayılır. Hız her 10 saniyede bir
artar.
Koşulan mekik sayısından VO2max tahmin
edilir.
Basamak Testleri


37
Basamak testleri iş kapasitesini ölçmeyi veya
VO2max tahmin etmeyi amaçlar.
Bazıları ise kardiyovasküler uygunluk
durumunu ölçer.
Basamak Testleri




38
Harvard basamak testi: Egzersiz sonrası
toparlanma kalp atım sayısı kullanılarak
fiziksel verimlilik indeksi hesaplanır.
Testin orijinalinde 5 dakika süre ile basamağa
30 defa inilip çıkılır ve testin bitiminde 1-1.5,
2-2.5, ve 3-3.5 inci dakikalar arasında kalp
atım hızı sayılır;
FVİ=(Egzersiz Süresi(sn) x 100)/(2 x üç
yarımşar dakikalık toparlanma nabzı).
Basamak Yüksekliği 50 cm
Basamak Testleri

39
Harvard basamak testinin bugün bir çok
modifiye edilmiş hali bulunmaktadır.