mali piyasalarda gelişmeler

T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
MÜSTEŞARLIĞI
MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
HAZİRAN 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
İÇİNDEKİLER
ÖZET
..............................................................................................................iii
I.
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.........................................................1
II.
a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri .....................................1
b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................4
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................6
III.
DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER......................................................11
IV.
a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi...........................................................11
b. Merkez Bankasının Döviz Alımları .......................................................12
SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ......................................................14
V.
a. İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................14
b. Tahvil ve Bono Piyasası .......................................................................17
c. Repo-Ters Repo Piyasası .....................................................................19
d. Altın Borsası .........................................................................................19
e. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası .....................................................20
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER..................................................22
VI.
a. Mevduat Gelişmeleri ............................................................................22
b. Krediler ................................................................................................23
c. Menkul Kıymetler.................................................................................28
d. Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler............................................29
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) ..............................................................30
VII. PORTFÖY TERCİHLERİ ..............................................................................31
VIII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER...........................................34
IX.
HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER...................................................36
EKLER
1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/tcmb.xls
2. İç Borçlanma Faiz Oranları
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/icborc.xls
3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul
Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/maliarac.xls
4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/mevduat.xls
5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/kredi.xls
6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06/menkulde.xls
Rapor hakkındaki görüş, önerileri ve değerlendirmelerinizi [email protected], [email protected],
[email protected], [email protected] e-posta adreslerine bildirebilirsiniz.
DPT-YPKDGM
i
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
TABLOLAR
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 2
2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 3
3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler ................................................................. 3
4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 4
5. Hazine İç Borç İhaleleri .............................................................................................. 6
6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...................................................................................... 8
7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................... 8
8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı....................................................................... 9
9. Dış Borç Stoku ......................................................................................................... 10
10. Kurlardaki Gelişmeler.............................................................................................. 12
11. TCMB Döviz Alımları ............................................................................................... 13
12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi................................................................................... 14
13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 15
14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler.................................................................... 16
15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı ........ 17
16. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası........................................ 18
17. Vadeli İşlemler Piyasası........................................................................................... 20
18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 22
19. Tüketici Kredisi Faiz Oranları ................................................................................... 25
20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 26
21. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 29
22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri................................................... 30
23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ...................................................... 31
24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku ............................................................... 33
25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler ......................................................................... 34
GRAFİKLER
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 1
2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları............................. 4
3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 ) ..................................................... 5
4. Para Çarpanları ......................................................................................................... 5
5. Borçlanma / İtfa Rasyosu ........................................................................................... 7
6. Faiz Oranlarında Gelişmeler ........................................................................................ 7
7. İç Borç Stokunun Yapısı ............................................................................................. 9
8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y) ....................................... 10
9. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi ................................................................................ 11
10. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat ........................... 13
11. İMKB 100 Bileşik Endeksi........................................................................................ 15
12. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri.................................................................. 18
13. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Mart 2005)......................................................... 19
14. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................. 22
15. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat ................................... 23
16. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi ................................................................. 23
17. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler........................................................ 24
18. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla) ...................... 25
19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar ............................................. 26
20. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH .................................................................................... 27
21. TGA/Krediler ......................................................................................................... 27
22. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü ................................................... 28
23. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 28
24. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri ..................................................... 32
25. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri .................................................................. 32
26. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi........................... 35
DPT-YPKDGM
ii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZET
•
Mayıs ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu bir önceki aya göre 407 milyon
dolar azalarak 6.306 milyon dolara gerilemiştir.
•
Net İç Varlıklar hesabı bir önceki aya göre 1.650 milyon YTL azalarak 18.623
milyon YTL’ye gerilemiştir.
•
Merkez Bankası Parası (MBP) 2.180 milyon YTL azalarak 27.312 milyon YTL
düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
M1 para arzı reel olarak azalırken, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak
artmıştır.
•
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, yüzde 17,8 olarak
gerçekleşmiştir.
•
Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 1.121 milyon YTL azalarak 236,1milyar
YTL’ye gerilemiştir.
•
İç borç stoku/M2Y oranı 1,6 puan gerileyerek, 120,9 puana düşmüştür.
•
YTL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1,5 euroluk
ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 170,8 puandan 172,5 puana
yükselmiştir.
•
Euro/Dolar paritesi 1,24 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi bir önceki ay sonuna göre yüzde 7 oranında değer
kazanmıştır.
•
İMKB günlük işlem hacmi bir önceki ay değerine göre nispi oranda gerileme
göstermiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılan aylık ve yıllık
standart sapma değerlerinde gerileme görülmüştür.
•
Borsa piyasa değeri Mayıs ayında artış göstermesine karşın halen Şubat ayı sonu
değerinin altında bulunmaktadır. Borsada işlem gören hisselerde yabancıların payı
yüzde 59,1 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi Mayıs ayında artış göstermiştir.
Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,1 puan gerileyerek
yüzde 17,5 seviyesine inmiştir.
DPT-YPKDGM
iii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
•
Haziran 2005
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir
önceki aya göre getiri eğrisinin daha alt seviyede gerçekleştiği görülmektedir.
İşlem hacmi ise 525-541 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
•
Repo-Ters Repo Piyasasında Mayıs ayında 176,5 milyar YTL işlem hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,3 puan gerileyerek
yüzde 14,9 düzeyine inmiştir.
•
YP mevduatlardaki azalışa rağmen YTL mevduatların artmasının etkisiyle toplam
mevduatlar artış göstermiş ve YP mevduatların toplam mevduat içindeki payı
azalmıştır.
•
YTL ve YP mevduatın ortalama vadesi küçük oranlı bir artış göstermiştir.
•
Mayıs ayında mevduat bankalarının kredi hacminde, temel olarak ticari kredilerdeki
yükselişin etkisiyle,reel olarak artış gerçekleşmiştir.
•
Konut kredileri stokunun artışından kaynaklanan tüketici kredilerindeki artış trendi
Mayıs ayında da devam etmiştir.
•
Kredilerin mevduatlardan daha fazla artması sonucu mevduatların krediye
dönüşüm oranı yükselmiştir.
•
Mayıs ayında tüm mevduat bankaları gruplarında tahsili gecikmiş alacakların (TGA)
kredilere oranı azalmıştır.
•
Tasfiye olunacak kredi kartları alacaklarının toplam kredi kartlarına oranındaki artış
eğilimi, Mayıs ayında da devam etmiştir.
•
Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Mayıs ayında vadeye kadar elde
tutulacak menkul değerler portföyündeki azalışın etkisiyle gerilemiştir. Menkul
kıymetler portföyünün mevduatlara oranı yüzde 64,6 seviyesine gerilemiştir.
•
Bankacılık sektörünün bilanço içi yabancı para pozisyon açığı artarken Net Genel
Pozisyon açığı azalmıştır.
•
ÖFK’lar tarafından toplanan fonlar önceki aya göre artmıştır.
•
Yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerinde en büyük artış geçen ay olduğu gibi YTL
mevduatlarda gerçekleşmiştir. 2005 yıl başından beri YTL mevduatlardaki hızlı
yükseliş, ters dolarizasyon sürecinin devam ettiği izlenimi vermektedir.
•
Mayıs ayında ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların hisse senedi, DİBS ve
mevduat stokunda artış görülmüştür.
DPT-YPKDGM
iv
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
I.
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
a.
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri
Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Mayıs ayında bir önceki aya göre 407 milyon
dolar azalarak 6.306 milyon dolara gerilemiştir.
Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi
(Milyar Dolar)
5
4
3
2
11
12
9
10
8
7
6
5
4
3
2
2005
-1
-8
2004
-1
11
12
9
10
8
7
6
0
0
5
8
1,5
3
15
3
4
23
4,5
2
30
6
2002
-12
2003
-1
38
7,5
-1,5
-15
-3
Net Rezervler (Sol Eksen)
Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen)
Mayıs ayında Net Rezervler hesabındaki 1.549 milyon dolarlık gerilemeye karşın,
Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı ve Süper Döviz Mevduat hesabındaki 548 milyon
dolarlık gerileme ve Diğer hesabındaki 591 milyon dolarlık artış sonucu Net Dış Varlıklar
hesabı 409 milyon dolar azalarak 20.288 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bu dönemde, Döviz olarak Takip Olunan Mevduat hesabı 79 milyon dolar artarken,
Bankaların Döviz Mevduatının 82 milyon dolar azalması sonucu, İç Döviz Yükümlülükleri
hesabı 3 milyon dolar gerileyerek, 13.982 milyon dolar olmuştur.
Bu gelişmeler sonucunda, Nisan ayında Net Döviz Pozisyonu 407 milyon dolar
gerileyerek, 6.306 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Net İç Varlıklar hesabı bir önceki aya göre 1.650 milyon YTL azalarak 18.623 milyon
YTL’ye gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu
(Milyon Dolar)
2003
2004
Aralık
Aralık
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
2.736,4
1.378,3
5.715,3
6.713,1
6.306,2
- Net Dış Varlıklar
12.149,4 17.173,1
18.992,9
21.161,7
20.697,2
20.287,8
Net Rezervler
33.054,9 35.189,7
36.042,5
37.250,8
36.571,6
35.023,2
KMDTH ve SDMH(-)
17.216,3 18.602,5
18.082,7
17.724,5
17.558,9
17.010,6
Diğer
- İç Döv. Yük.
54,3
2005
586,0
1.033,0
1.635,4
1.684,5
2.275,2
12.095,1 14.436,6
-3.781,2
17.614,6
15.446,4
13.984,1
13.981,6
Döv. Olarak T.Mev.
5.035,2
4.544,7
8.550,7
6.836,2
5.164,2
5.243,3
Hazine Mevduatı
3.612,1
3.837,5
7.906,8
6.038,7
4.877,5
4.129,3
7.059,9
9.891,9
9.063,9
8.610,3
8.819,9
8.738,3
Bankaların Döviz Mev.
Kaynak: Merkez Bankası
Mayıs ayında, Merkez Bankası portföyündeki TL cinsi ve dövize endeksli DİBS
kalemlerinde gerçekleşen sırasıyla 475 ve 617 milyon YTL’lik azalışla, Hazinenin Borçları
hesabı 1.077 milyon YTL gerilemiştir. Söz konusu dönemde, Değerleme Hesabındaki 160
milyon YTL’lik artışla Toplam İç Krediler hesabı 1.209 milyon YTL azalarak 22.802 milyon
YTL’ye gerilemiştir. Bu gelişmeyle birlikte, Diğer İç Varlıklar hesabının 441 milyon YTL
gerilemesiyle, Net İç Varlıklar hesabı söz konusu dönemde 1.650 milyon YTL azalarak
18.623 milyon YTL’ye gerilemiştir.
Mayıs ayında Merkez Bankası Parası (MBP) 2.180 milyon YTL azalarak 27.312 milyon
YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Bilançonun pasif kalemlerinin Mayıs ayındaki gelişimi incelendiğinde ise, Bankalar
Serbest Mevduatındaki 191 milyon YTL’lik gerilemeye karşın Emisyon, Bankalar Zorunlu
Karşılıkları ve Diğer hesaplarının sırasıyla 29, 115 ve 34 milyon YTL artmasıyla Rezerv
Paranın 14 milyon YTL gerileyerek 23.132 milyon YTL seviyesinde gerçekleştiği
görülmektedir. Bu gelişmeyle birlikte, APİ’den Borçlar hesabındaki 784 milyon YTL
tutarındaki gerilemenin etkisiyle Parasal Taban 798 milyon YTL azalarak 25.579 milyon
YTL olarak gerçekleşmiştir. Parasal Tabana Kamu Mevduatının eklenmesiyle bulunan
Merkez Bankası Parası ise söz konusu dönemde Kamu Mevduatında görülen 1.382 milyon
YTL düşüşle, 27.312 milyon YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
(Milyon YTL)
2003
Aralık
24.067,0
76,7
17.161,5
17.084,7
23.990,2
29.059,6
28.049,3
19.511,7
2004
Aralık
24.743,1
3.672,6
23.048,0
19.375,4
21.070,6
25.581,9
23.239,4
19.577,2
Mart
28.104,7
7.706,0
28.532,4
20.826,4
20.398,7
24.274,2
21.989,0
19.578,7
2005
Nisan
29.490,2
9.217,1
28.417,2
19.200,2
20.273,1
24.010,5
21.893,8
19.593,4
Şubat
22.680,9
1.778,8
24.512,2
22.733,4
20.902,0
24.998,9
22.248,9
19.467,1
Mayıs
27.311,7
8.688,7
27.952,5
19.263,8
18.622,9
22.801,6
20.816,7
19.118,8
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
8.580,9
-43,3
1.003,6
3.715,3
-53,0
2.032,4
2.812,4
-30,6
2.446,2
2.445,6
-35,3
1.981,2
2.343,7
-43,3
1.810,9
1.727,2
-29,3
23.132,2
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
0,0
6,8
0,0
-5.069,4
0,0
7,7
302,3
-4.511,3
0,0
10,5
293,2
-4.096,8
0,0
10,7
293,2
-3.875,5
0,0
12,7
293,2
-3.737,4
15.948,7
3.574,3
3.430,1
179,1
REZERV PARA
15.442,7 20.327,7 21.073,2
22.150,6
23.145,6
Emisyon
10.844,5 13.465,2 14.060,5
15.141,9
15.919,9
Bankalar Zor. Karş.
2.288,6 3.115,3 3.282,6
3.363,1
3.459,7
Bankalar Serbest Mevduat
2.196,7 3.608,0 3.495,6
3.572,4
3.621,2
Diğer
112,8
139,2
234,4
73,2
144,9
PARASAL TABAN
23.345,1 23.949,7 20.704,5
27.642,1
26.376,5
APİ’den Borçlar
7.902,5 3.622,1
-368,7
5.491,5
3.230,8
MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.067,0 24.743,1 22.680,9
28.104,7
29.491,2
Kamu Mevduatı
721,8
793,4 1.976,4
462,6
3.114,7
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
(1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
23.132,2
15.948,7
3.574,3
3.430,1
179,1
25.578,9
2.446,7
27.311,7
1.732,8
NDP+Net İç Varlıklar = MBP
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
10 Mayıs 2005 tarihinde Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarında 0,5 puan
indirime gitmiştir. Merkez Bankası, gecelik ve
haftalık borçlanma faiz oranlarını yüzde
15’ten yüzde 14,5’e, gecelik borç verme faiz oranını yüzde 19’dan yüzde 18,5’e, geç
likidite borç verme faiz oranını yüzde 23’ten yüzde 22,5’e, açık piyasa işlemleri
çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla gecelik ve bir haftalık
vadelerde tanınan borçlanma imkanının faiz oranlarını ise yüzde 17’den yüzde 16,5’e
düşürmüştür.
Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Yüzde)
2004
Basit Faiz
05.Şub 16.Mar
2005
08.Eyl
20.Ara 11.Oca 09.Şub 09.Mar 11.Nis 10.May
Gecelik Borç Alma
24
22
20
18
17
16,5
15,5
15
14,5
Gecelik Borç Verme
29
27
24
22
21
20,5
19,5
19
18,5
Haftalık Borç Alma
24
22
20
18
17
16,5
15,5
15
14,5
Geç Lik. Pen. Borç Verme
34
32
28
26
25
24,5
23,5
23
22,5
Geç Lik. Pen. Borç Alma
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Kaynak: TCMB
DPT-YPKDGM
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları
34,0
31,0
28,0
25,0
22,0
19,0
16,0
b.
5
4
3
2
12
20
05
-1
2. El Bileşik
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
13,0
MB Gecelik Bileşik
Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
Mayıs ayında M1 para arzı reel olarak azalırken, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel
olarak artmıştır.
Mayıs ayında dolaşımdaki para miktarının 225 milyon YTL artmasına karşın, vadesiz
mevduatın 1.330 milyon YTL azalması sonucu, M1 para arzı 1.105 milyon YTL gerileyerek,
30.975 milyon YTL’ye düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmeyle birlikte, vadeli YTL
mevduatlardaki 3.170 milyon YTL artışın etkisiyle M2 para arzı 2.066 milyon YTL artarak,
120.913 milyon YTL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde yurtiçi yerleşiklerin DTH’larında
424 milyon YTL gerilemeyle, M2Y para arzı 1.642 milyon YTL artarak 194.433 milyon YTL
olarak gerçekleşmiştir. Mayıs ayında ÜFE’nin yüzde 0,2 arttığı göz önüne alındığında, M1
para arzı reel olarak azalırken, M2 ve M2Y parasal büyüklüklerinin reel olarak arttığı
görülmektedir.
Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
(Milyon YTL)
2003
2004
Aralık
Aralık
2005
Şubat
Mart
Yüzde Değişme
Nisan
Mayıs
2005 Mayıs/Nisan
Dolaşımdaki Para
10.129
12.446
12.944
14.442
14.822
15.047
2,63
TL Vadesiz Mevd.
11.435
17.023
15.652
15.514
17.258
15.928
11,24
M1
21.564
29.469
28.596
29.956
32.080
30.975
7,09
TL Vadeli Mevd.
59.359
79.875
80.845
85.894
86.767
89.937
1,02
M2
80.923
109.344
109.441
115.850
118.847
120.913
2,59
Yurtiçi Yer. DTH
68.932
76.074
71.198
71.572
73.943
73.520
3,31
M2Y
149.855
185.419
180.639
187.422
192.790
194.433
2,86
ÜFE
103,3
119,1
118,8
120,3
121,7
122,0
1,21
Kaynak: Merkez Bankası, DPT, DİE
DPT-YPKDGM
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 )
170
150
130
110
90
Emisyon
Rezerv Para
M2
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
9
10
8
7
6
5
4
3
2
11
20
03
-1
2
20
04
-1
9
10
8
7
6
5
4
3
2
20
02
-1
2
20
03
-1
70
M2Y
Nisan ayında para çarpanlarının seyri incelendiğinde, M2 ve M2Y
bir önceki aya
göre sırasıyla yüzde 1,7 ve 0,9 oranlarında artarken, Rezerv Paranın yüzde 0,1 oranında
gerilemesiyle, M2/RP çarpanı 5,1 puandan 5,12 puana , M2Y/RP çarpanı ise 8,3 puandan
8,4 puana yükselmiştir.
Grafik 4. Para Çarpanları
15,0
12,0
9,0
6,0
M2/RP
DPT-YPKDGM
5
4
3
2
11
12
2005
-1
10
9
8
7
6
5
4
3
2
12
2004
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
2003
2002
-12
3,0
M2Y/RP
5
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
II.
Haziran 2005
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Mayıs ayında yüzde
17,8 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 5. Hazine İç Borç İhaleleri
Net
Bileşik
12 Aylık
Vade
Borç.(1)
İtfa(2)
Borç/İtfa
Faiz
TÜFE
Reel Faiz
(Gün)
(Mil. YTL)
(Mil. YTL)
Oranı
(Yüzde)
Beklentisi(3)
(Yüzde)
2004 Ocak
438
11.941
11.612
102,8
27,1
12,4
13,1
Şubat
393
8.708
8.968
97,1
26,1
11,7
12,9
Mart
433
10.403
11.234
92,6
25,6
11,0
13,2
Nisan
375
11.136
13.538
82,3
24,0
10,5
12,2
Mayıs
319
8.997
10.820
83,2
29,5
11,1
16,6
Haziran
316
5.919
5.607
105,6
28,6
10,4
16,5
Temmuz
378
10.050
12.292
81,8
28,1
10,1
16,3
Ağustos
292
9.992
14.320
69,8
24,8
9,7
13,8
Eylül
419
8.716
9.705
89,8
26,1
9,5
15,2
Ekim
354
10.352
11.678
88,6
22,3
8,8
12,4
Kasım
358
11.751
13.636
86,2
22,7
9,0
12,6
Aralık
375
6.876
8.077
85,1
22,9
8,7
13,1
Ocak-Aralık
372
114.941
131.487
87,4
25,7
2005 Ocak
428
13.119
13.131
99,9
20,9
8,1
11,8
Şubat
654
10.954
9.283
118,0
17,8
7,7
9,4
Mart
720
5.353
7.773
68,9
18,0
7,2
10,1
Nisan
560
14.085
13.970
100,8
17,6
7,1
9,8
Mayıs
625
9.092
11.622
78,2
17,8
7,1
10,0
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT
(1) Net borçlanma rakamlarına dövize endeksli ve döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir.
(2) İtfa rakamları piyasaya yapılan ödemeleri göstermektedir. Piyasaya yapılan itfa, Hazinenin aylık olarak
yayınlanan İç Borçlanma Stratejisinden ihale + halka arz + doğrudan satışın YTL rakamlarından türetilmektedir.
(3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik
tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın
üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır.
Mayıs ayında Hazine ihalelerinde oluşan ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya
göre 0,2 puan yükselerek yüzde 17,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde
oluşan ortalama vade ise 65 gün uzayarak, 625 güne yükselmiştir.
Bu dönemde piyasaya YTL bazında 11,6 milyar YTL itfası bulunan Hazine, piyasadan
net
olarak
9,1
milyar
YTL
borçlanma
gerçekleştirmiştir.
Böylece
Nisan
ayında
borçlanma/itfa rasyosu, 78,2 puan olarak gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 5. Borçlanma / İtfa Rasyosu
14.500
120,0
10.500
100,0
8.500
80,0
6.500
Yüzde
Milyon YTL
12.500
60,0
4.500
İTFA
BORÇLANMA
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
40,0
20
04
-1
2.500
BORÇLANMA/İTFA
Merkez Bankası Mayıs ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, Nisan
ayında yüzde 7,1 olan enflasyon beklentisi Mayıs ayında da seviyesini korumuştur. Diğer
yandan, Hazine ihalelerinde oluşan aylık bileşik faiz oranının önceki aya göre 0,2 puan
artarak yüzde 18 oranında gerçekleşmesiyle, Hazine ihalelerinde oluşan reel faiz oranı aynı
dönemde yüzde 9,8’den yüzde 10’a yükselmiştir.
Grafik 6. Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Bileşik, Yüzde)
40
30
20
10
05
04
03
01
1
05
-
20
12
11
10
09
08
07
06
05
04
03
02
1
04
-
20
20
03
-
12
0
ihale DIBS
interbank
TÜFE Beklentisi
Mayıs ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 1.121 milyon YTL azalarak
236,1milyar YTL’ye gerilemiştir.
Mayıs ayında iç borç stoku, Nisan ayı sonuna göre 1.121 milyon YTL azalarak 236,1
milyar YTL’ye gerilemiştir. Söz konusu dönemde, nakit ve nakit dışı stokun vadesindeki
gerilmeden dolayı, stokun ortalama vadesi 20,9 aydan 20 aya gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı
Miktar
(Milyon YTL)
Yüzde
Dağılım
Ort. Vadeye
Kalan Süre (Ay)
224.483
165.579
135.307
30.272
58.903
100,0
73,8
60,3
13,5
26,2
20,6
11,8
13,4
4,5
45,5
236.185
179.154
146.865
32.289
57.031
100,0
75,9
62,2
13,7
24,1
20,9
14,1
16,3
3,7
42,6
235.064
178.726
147.468
31.258
56.338
100,0
76,0
62,7
13,3
24,0
20,0
13,1
15,2
3,5
41,8
2004 Aralık
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Nisan
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Mayıs
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Mayıs ayı itibariyle, iç borç stokunun içinde sabit getirili menkul kıymetlerin payı bir
önceki aya göre yüzde 41,5’den yüzde 42,5’e yükselirken, değişken faizli menkul
kıymetlerin payı yüzde 41,9’dan yüzde 41,4’e, döviz cinsi ve dövize endeksli menkul
kıymetlerin payı ise 16,6’den yüzde 16,2’ye gerilemiştir.
Tablo 7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı
(Milyon YTL)
Aralık 2004
Nakit
Yüzde
Nisan 2005
Yüzde
Mayıs 2005
Yüzde
165.579
73,8
179.154
75,9
178.726
76,0
Sabit getirili
94.930
42,3
97.985
41,5
99.883
42,5
Değişken faizli
36.309
16,2
47.089
19,9
45.893
19,5
Döviz cinsinden
26.608
11,9
27.692
11,7
27.199
11,6
Dövize endeksli
7.732
3,4
6.387
2,7
5.750
2,4
-IMF kredisi
3.692
1,6
2.347
1,0
1.710
0,7
-Takas
4.041
1,8
4.041
1,7
4.040
1,7
-Diğer
-
0,0
-
0,0
-
0,0
58.904
26,2
57.031
24,1
56.338
24,0
Nakit Dışı
-
0,0
-
0,0
-
0,0
Değişken faizli
Sabit getirili
53.781
24,0
51.862
22,0
51.319
21,8
Döviz cinsinden
3.413
1,5
3.473
1,5
3.393
1,4
Dövize endeksli
1.709
0,8
1.695
0,7
1.626
0,7
100,0
236.185
100,0
235.064
100,0
Toplam Stok
224.483
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
DPT-YPKDGM
8
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 7. İç Borç Stokunun Yapısı
Döviz
Aralık 2004
Cinsi Dövize
Endeksli
%17,6
Döviz Mayıs 2005
Cinsi Dövize
Endeksli
%16,2
Sabit
Faizli
%42,3
Sabit
Faizli
%42,5
Değişken
Faizli
%40,1
Değişken
Faizli
%41,4
İç borç stokunun ilk satıştaki alıcılara göre dağılımına bakıldığında; Nisan ayı
itibariyle yüzde 65,4 olan piyasa payının, Mayıs ayında yüzde 65,7’ye yükseldiği; kamunun
payının ise yüzde 34,6’dan, yüzde 34,3’e gerilediği görülmektedir.
Tablo 8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı
YTL Miktarı
(Milyon YTL)
2004 Aralık
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Nisan
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Mayıs
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
USD Miktarı
(Milyon Dolar)
224.483
83.335
22.119
27.451
8.317
25.449
141.148
167,3
62,1
16,5
20,5
6,2
19,0
105,2
Yüzde Pay
(Yüzde)
100,0
37,1
9,9
12,2
3,7
11,3
62,9
236.185
81.684
20.774
27.294
7.611
26.004
154.501
170,6
59,0
15,0
19,7
5,5
18,8
111,6
100,0
34,6
8,8
11,6
3,2
11,0
65,4
235.064
80.614
20.137
27.249
6.964
26.265
154.450
172,1
59,0
14,7
20,0
5,1
19,2
113,1
100,0
34,3
8,6
11,6
3,0
11,2
65,7
İç borç stoku/M2Y oranı, Mayıs ayında 1,6 puan gerileyerek, 120,9 puana
düşmüştür.
DPT-YPKDGM
9
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y)
(Yüzde)
140
130
120
110
100
90
80
70
1
2
3-1
02 200
20
2
3
4
5
6
7
8
9
11
10
12 4- 1
0
20
2
3
İç Borç/M2Y
4
5
6
7
8
9
11
10
12 5-1
0
20
2
3
4
5
Nakit İç Borç/M2Y
Mayıs ayında, M2Y para arzı yüzde 0,9 oranında artarken, iç borç stokunun yüzde
0,5 oranında azalmasıyla mali baskınlık oranı gerilemiştir. Nitekim; kamunun mali
piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2Y’ye oranı Mayıs ayında
1,6 puan gerileyerek 120,9
puana düşmüştür. 2001 Şubat krizinden sonra kamu
bankaları, Merkez Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen ve piyasanın işleyişinden
etkilenmeyen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı, Nakit İç Borç Stokunun
M2Y’ye oranı ise, 1 puan gerileyerek 91,9 puan düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 9. Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku
(Milyon Dolar)
2003
Aralık
Toplam
2004
Aralık
63.408
2005
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs
68.473
68.247
69.213 68.494
67.361
67.366
Vade Yapısı
Kısa Vade
0
0
0
0
0
0
0
Orta Vade
6.687
6.123
4.882
4.917
4.879
4.860
4.860
Uzun Vade
56.721
62.350
63.365
64.295 63.615
62.501
62.506
Kredi
36.565
38.781
38.147
38.194 37.687
37.581
37.586
Uluslararası Kuruluşlar
23.525
26.211
25.856
25.983 25.794
25.763
25.762
(IMF Sağlanan Krediler)
16.732
18.445
18.122
18.180 17.984
18.073
18.073
Alacaklıya Göre
Hükümet Kuruluşları
6.924
6.534
6.407
6.308
6.096
6.101
6.103
Ticari Bankalar
6.116
6.036
5.884
5.903
5.796
5.717
5.721
26.843
29.692
30.100
31.018 30.807
29.780
29.780
Tahvil
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Nisan ayı sonunda 67,4 milyar dolar düzeyinde bulunan konsolide bütçe dış borç
stoku, Mayıs ayında da bu seviyesini korumuştur. Söz konusu dönemde, konsolide bütçe
dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde 93’lük, orta
vadeli borçların oranı ise yüzde 7’lik seviyesini korumuştur.
DPT-YPKDGM
10
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER
a.
Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi
Mayıs ayında YTL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1,5 euroluk
ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 170,8 puandan 172,5 puana
yükselmiştir.
Nisan
ayı sonunda Merkez Bankası gösterge dolar kuru alış fiyatı 1,3488 YTL
olurken, Mayıs ayında bu rakam yüzde 2,1 oranında azalarak 1,3550 YTL düzeyine
gerilemiştir. Mayıs ayı ortalama dolar kuru bir önceki aya göre yüzde 0,6 artış göstererek
1,3636 YTL seviyesine yükselmiştir. Aynı dönemde, Merkez Bankası gösterge euro kuru
alış fiyatı 1,7942 YTL iken, 1,6742 YTL’ye gerileyerek yüzde 6,7 oranında değer
kaybetmiştir. Euro aylık ortalama kuru 1,7318 YTL olarak gerçekleşerek, 1,7544 YTL
düzeyinde gerçekleşen Nisan ayı rakamına göre yüzde 1,3 oranında gerilemiştir. 1 dolar ve
1,5 euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise, Mayıs ayında 170,8
puandan 172,5 puana yükselmiştir.
Grafik 9. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi
1,85
1,65
1,45
YTL/Dolar
5
4
3
2
-1
2005
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
2004
2003
-12
1,25
YTL/Euro
Euro/Dolar paritesi Mayıs ayı sonunda 1,24 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Nisan ayı sonunda 1,30 puan düzeyinde gerçekleşen euro/dolar paritesi, Mayıs
ayında dolar lehine bir seyir izleyerek 1,24’e gerilemiştir. Aylık ortalama parite ise,
1,29’dan 1,27’ye gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 10. Kurlardaki Gelişmeler
Dolar
Euro
Aylık Ort.
1,7529
1,7451
1,227
1,250
158,8
Ocak-2004
1,3434
1,3332
1,6898
Şubat
1,3388
1,3239
1,6794
Mart
1,3213
1,3113
1,6397
Nisan
1,3514
1,4401
1,6235
Mayıs
1,5013
1,4853
1,8015
Haziran
1,4872
1,4809
1,8078
Temmuz
1,4474
1,4627
1,7759
Ağustos
1,4674
1,4972
1,7880
Eylül
1,4983
1,4977
1,8286
Ekim
1,4834
1,4702
1,8516
Kasım
1,4421
1,4260
1,8745
Aralık
1,3897
1,3363
1,8633
Ocak-2005
1,3504
1,3295
1,7755
Şubat
1,3072
1,2785
1,7022
Mart
1,3079
1,3462
1,7240
Nisan
1,3555
1,3844
1,7544
Mayıs
1,3636
1,3550
1,7318
Kaynak:TCMB
(1) TCMB gösterge döviz alış kurları kullanılmıştır.
1,6654
1,6477
1,5998
1,7038
1,8212
1,7969
1,7628
1,8113
1,8452
1,8778
1,8929
1,8233
1,7297
1,6949
1,7439
1,7942
1,6742
1,250
1,277
1,241
1,202
1,200
1,216
1,227
1,219
1,220
1,248
1,301
1,341
1,315
1,302
1,318
1,294
1,270
1,249
1,245
1,220
1,183
1,226
1,213
1,205
1,210
1,232
1,277
1,327
1,364
1,301
1,326
1,295
1,296
1,236
176,3
169,9
174,9
172,7
154,8
155,0
158,5
157,4
155,4
156,6
159,7
163,5
170,7
176,4
174,9
170,8
172,5
b.
Ay Sonu
1,4291
1,3958
Aylık Ort.
Reel Kur Endeksi
Ay Sonu
Aralık-2003
Aylık Ort.
Euro/Dolar Paritesi
Ay Sonu (1 Dolar+1,5 Euro)
Merkez Bankasının Döviz Alımları
Uygulanmakta olan dalgalı kur rejiminde dövizin fiyatı, piyasanın kendi arz-talep
dinamikleri ile oluşmakta ve Merkez Bankası piyasalara her hangi bir kur fiyatı
taahhüdünde bulunmamaktadır. Ancak, döviz piyasasında oluşan dalgalanmalar Merkez
Bankası tarafından fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda izlenmekte ve aşırı oynaklık
durumlarında döviz piyasalarına müdahale edilmektedir. Merkez Bankası, 2003 yılı
başından Eylül ayı sonuna kadar döviz piyasalarında yaşanan düşüşe yönelik olarak, 12 ve
21 Mayıs, 9 Haziran, 18 Temmuz, 10 ve 25 Eylül tarihlerinde olmak üzere 6 defa, alım
yönünde doğrudan müdahalede bulunmuş ve 2003 yılında toplam 4,2 milyar dolar
tutarında döviz alımı gerçekleşmiştir. 2004 yılı içerisinde bir kez doğrudan alım müdahalesi
gerçekleştirilmiş ve 16 Şubat tarihinde 1.283 milyon dolar tutarında alım yapılmıştır.
2005 yılının ilk 5 ayında ise Merkez Bankası, 27 Ocak ve 9 mart
piyasadaki döviz arz fazlasını sterilize etmek amacıyla
tarihlerinde
döviz piyasasına doğrudan alım
yönünde müdahale etmiştir.
DPT-YPKDGM
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 11. TCMB Döviz Alımları
(Milyon Dolar)
Döviz Alım İhaleleri
Günlük
Ortalama Teklif
Teklifin Karşılanma
Oranı (%)
2003
Mayıs
58,3
Haziran
87,2
Temmuz
137,6
Ağustos
129,3
Eylül
149,5
Ekim
184,0
TOPLAM
2004
Ocak
101,7
Şubat
97,6
Mart
117,2
Nisan
128,9
Aralık
108,3
TOPLAM
2005
Ocak*
88,4
Şubat
68,2
Mart*
64,9
Nisan
59,0
Mayıs
48,8
Kaynak: TCMB
* Doğrudan döviz alım miktarları Merkez Bankası
Döviz Alım
Miktarı
Doğrudan
Döviz Alımları
TOPLAM
34,3
41,3
33,8
38,7
43,3
46,0
319
630
990
1.071
1.317
1.326
5.653
579
566
938
579
2.146
0
4.808
898
1.196
1.928
1.650
3.463
1.326
10.461
46,9
51,7
52,6
61,8
27,9
286
805
1.418
1.354
242
4.104
0
1.283
0
0
0
1.283
286
2.088
1.418
1.354
242
5.387
35,1
43,9
45,4
48,8
47,9
559
569
706
605
468
1350
0
2230
0
0
1909
569
2936
605
468
günlük vaziyetlerinden türetilen net döviz pozisyonu verileri
kullanılarak, bu büyüklüğü etkileyebilecek diğer döviz işlemleri de göz önüne alınarak hesaplanmıştır.
Merkez Bankası, döviz piyasasında oluşan arz fazlasını sterilize etmek amacıyla
2004 yılı Nisan ayında ara verdiği günlük döviz alım ihalelerine, Avrupa Birliği müzakere
sürecinin olumlu gelişmesinin, ülkeye yabancı sermaye girişini artıracağı ve ters para
ikamesi sürecini daha da belirginleştireceği göz önünde tutularak 22 Aralık 2004 yeniden
başlanmış ve Mayıs ayına kadar toplam 2.302 milyon dolarlık alım yapılmıştır.
Mayıs
ayında ise düzenlenen 20 adet ihaleye, 976 milyon dolarlık teklif gelmiş ve 300 milyon
doları ihale, 168 milyon doları ise opsiyon tutarı olmak üzere toplam 468 milyon dolarlık
alım yapılmıştır.
Grafik 10. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat
1,4000
1,3750
1,3500
1,3250
Teklif
DPT-YPKDGM
Döviz Alım Miktarı
13
ay
31M
ay
23M
ay
13M
y
6-M
a
is
29N
is
22N
15N
s
is
1,3000
8-N
i
1-N
is
120
100
80
60
40
20
0
Ortalama Fiyat
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IV.
a.
Haziran 2005
SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER
İMKB Hisse Senedi Piyasası
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Mayıs ayında bir önceki ay sonuna göre yüzde 7
oranında değer kazanmıştır.
Mayıs ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi bir önceki aya göre yüzde 7 oranında
değer kazanmıştır. Endeksin yıllık getirisi ise bir önceki aya göre önemli ölçüde artmış ve
yüzde 47,7 oranında gerçekleşmiştir. Bir önceki ay sonuna göre yıllık getirinin yüksek
oranda artması; endeksin 2005 yılı Mayıs ayında değer kazanırken, 2004 yılı Mayıs ayında
değer kaybetmesinden kaynaklanmıştır. Endeksin reel getirisinde de paralel bir gelişim
yaşanmıştır. Nitekim, endeks yıllık bazda ÜFE’ye göre yüzde 39,9, TÜFE’ye göre yüzde
35,9 oranında değer kazanmıştır.
Tablo 12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi (1)
(Yüzde)
Aylık Bazda
Nominal
Getiri
26,8
-6,9
9,4
6,9
-10,7
-5,2
5,2
7,9
4,3
8,6
4,3
-1,8
11,1
9,4
3,9
-10,0
-7,7
7,0
Yıllık Bazda
Reel Getiri
ÜFE
26,2
-10,3
9,2
6,3
-12,7
-9,3
4,4
8,7
3,3
7,8
1,8
-1,8
12,3
9,9
3,8
-11,1
-8,8
6,8
Nominal
TÜFE
26,2
-7,5
8,9
5,9
-11,2
-5,6
5,3
7,4
3,5
7,6
2,0
-3,1
10,7
8,8
3,9
-10,2
-8,3
6,0
Getiri
78,7
56,4
63,2
113,1
56,6
50,1
65,1
83,3
74,1
68,1
45,4
53,8
34,7
58,4
50,3
26,6
30,9
47,7
Reel Getiri
ÜFE
41,6
50,6
98,9
41,7
28,7
40,1
57,3
48,8
42,5
21,5
31,3
16,8
43,0
35,9
13,7
18,8
39,9
2003-Aralık
2004- Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2005-Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Kaynak: DİE, İMKB
(1) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır.
TÜFE
41,5
49,1
96,6
45,2
39,9
54,2
70,1
60,6
55,7
32,8
40,5
23,2
45,0
38,3
17,3
21,0
35,9
İMKB günlük işlem hacmi Mayıs ayında bir önceki ay değerine göre nispi oranda
gerileme göstermiştir.
Mayıs ayında İMKB ortalama günlük işlem hacmi 717,3 milyon YTL seviyesinde
gerçekleşmiştir. Böylece, Mayıs ayı aylık işlem hacmi 15,1 milyar YTL düzeyinde olmuştur.
DPT-YPKDGM
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 11. İMKB 100 Bileşik Endeksi
30.000
1.400
25.000
1.200
YTL
800
15.000
600
10.000
400
5.000
200
İMKB-100 Endeks (YTL)
5
4
3
2
1
20 2
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
0
2
20
04
-1
0
30 Günlük Har. Ort. (YTL)
İMKB-100 Endeks (Dolar)
Tablo 13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler
İş günü
Günlük Ort.
İMKB 100
İMKB 100
İMKB
sayısı
İşlem Hacmi
Dönemler
Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi (1)
2003 Aralık
18.533
16.915
24.411.936
23
1.061.389
2004 Ocak
17.259
18.509
19.837.396
20
991.870
Şubat
18.889
18.380
15.037.596
17
884.564
Mart
20.191
19.476
24.998.286
23
1.086.882
Nisan
18.023
19.583
17.308.238
21
824.202
Mayıs
17.081
17.635
13.187.201
20
659.360
Haziran
17.968
17.203
10.467.211
22
475.782
Temmuz
19.381
18.297
12.978.447
22
589.929
Ağustos
20.218
19.208
12.426.798
21
591.752
Eylül
21.954
20.916
23.682.169
22
1.076.462
Ekim
22.900
22.120
18.274.056
20
913.703
Kasım
22.486
22.740
17.754.815
20
887.741
Aralık
24.972
23.546
20.706.001
21
986.000
2005 Ocak
27.330
25.542
23.499.205
19
1.236.800
Şubat
28.396
27.387
24.995.845
20
1.249.792
Mart
25.558
26.435
23.957.636
23
1.041.636
Nisan
23.592
24.808
15.485.854
21
737.422
Mayıs
25.236
24.573
15.062.779
21
717.275
6 Mayıs
24.951
24.746
3.884.986
5
776.997
13 Mayıs
25.326
24.722
3.666.822
5
733.364
20 Mayıs
25.465
24.636
2.792.610
4
698.152
27 Mayıs
24.453
24.470
3.133.308
5
626.662
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu
değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır.
(*) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Bin YTL
(**) HO: Hareketli Ortalama
DPT-YPKDGM
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Dolar
1.000
20.000
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılan aylık ve yıllık
standart sapma değerlerinde gerileme görülmüştür.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık (20 günlük) getirisi Mayıs ayında yüzde 4,1
oranında gerçekleşirken, yıllık (250 günlük) getirisi yüzde 49,6 oranında gerçekleşmiştir.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık ve yıllık standart sapma değerlerinde Mart ayından
itibaren bir gerileme eğilimi görülmektedir. Böylece, Mayıs ayı sonu itibarıyla aylık ve yıllık
bazda standart sapma değerleri sırasıyla 7,07 ve 25,33 olmuştur. Uluslararası piyasalarda
portföyü bulunan yatırımcılar açısından bakıldığında İMKB 100-Bileşik endeksi ile diğer belli
başlı endeksler arasındaki korelasyon katsayıları önem arz etmektedir. Buna göre, Mayıs
ayında endeks korelasyon katsayıları incelendiğinde, FTSE-100 endeksiyle –0,08, Nikkei225 endeksiyle –0,04 ve Dow Jones Industrial endeksiyle –0,30 olarak gerçekleştiği
görülmektedir.
Tablo 14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler
Nominal Getiri
Standart Sapma (2)
Korelasyon Katsayıları
Aylık (1) Yıllık (1)
Aylık
Yıllık
FTSE 100 Nikkei 225 Dow Jones Ind.
2003-Aralık
14,54
70,28
8,11
40,54
2004- Ocak
-6,87
58,61
11,81
40,51
0,44
-0,05
-0,25
Şubat
5,53
65,80
10,42
40,76
0,48
0,42
0,63
Mart
5,31
110,94
6,56
34,06
-0,74
0,58
-0,56
Nisan
-11,32
59,34
8,82
33,82
-0,45
-0,23
0,60
Mayıs
-5,22
54,04
10,09
34,64
0,79
0,87
0,88
Haziran
6,52
64,42
7,45
34,68
0,29
0,24
0,19
Temmuz
5,24
82,87
4,77
34,45
-0,16
-0,48
-0,51
Ağustos
2,64
72,29
6,21
34,13
0,79
0,53
0,70
Eylül
6,96
57,53
8,75
34,46
0,28
-0,53
-0,59
Ekim
4,31
54,42
6,72
32,01
0,13
0,08
-0,10
Kasım
-1,81
40,47
6,69
28,63
-0,23
-0,12
-0,20
Aralık
10,69
36,51
6,16
28,10
0,79
0,88
0,88
2005- Ocak
9,60
52,67
6,13
26,49
0,12
-0,59
-0,65
Şubat
3,90
51,15
6,76
25,31
-0,30
-0,03
0,26
Mart
-7,26
25,76
10,67
26,72
0,90
0,68
0,92
Nisan
-8,35
33,45
7,58
26,21
0,82
0,87
0,90
Mayıs
4,06
49,62
7,07
25,33
-0,08
-0,04
-0,30
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 20 ve 250 işgünü öncesine göre nominal getiridir.
(2) Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 20 işgününe ait günlük getirinin 20 işgünü üzerinden
aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 250 işgünü üzerinden yapılmıştır.
Borsa piyasa değeri Mayıs ayında artış göstermesine karşın halen Şubat ayı sonu
değerinin altında bulunmaktadır. Borsada işlem gören hisselerde yabancıların payı yüzde
59,1 seviyesinde gerçekleşmiştir.
İnfotrend Yatırım Ortaklığının halka arzından sonra İMKB nezdinde işlem gören şirket
sayısı 300’e çıkmıştır. Borsa piyasa değeri, Mayıs ayında bir önceki ay sonuna göre 2,2
milyar YTL artarak 39,2 milyar YTL seviyesine çıkmasına karşın halen Şubat ayı sonu
seviyesinin altında bulunmaktadır. Buna paralel olarak işlem gören şirketlerin toplam
DPT-YPKDGM
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
piyasa kapitalizasyonu da 8,8 milyar YTL yükselerek 98,3 milyar YTL seviyesine çıkmıştır.
Borsada işlem görmekte olan hisselerden Takasbank nezdinde saklaması yapılan hisselerin
yabancı sahiplik oranı Mayıs ayında bir önceki ay sonu değeri olan yüzde 59,6’dan, yüzde
59,1’e gerilemiştir.
Tablo 15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı
Portföy Oranı
Takasbankta Saklı
İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa
Hisseler (1)
Kapitalizasyonu
Şirket
Piyasa
Yabancı
Toplam/GSMH
Sayısı
değeri
Payı
Oranı
Tarih
(Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon Dolar)
(Yüzde)
2003 Aralık
285
23.563
51,5
96.073
68.828
26,9
2004 Ocak
285
22.901
50,8
89.264
66.955
Şubat
286
24.306
51,4
98.049
74.060
Mart
287
26.717
51,8
104.719
79.860
28,3
Nisan
287
24.010
50,0
94.332
65.503
Mayıs
289
23.648
49,6
89.463
60.003
Haziran
292
24.351
50,6
95.225
64.347
24,6
Temmuz
293
26.673
50,9
101.953
69.753
Ağustos
294
28.175
50,2
105.285
70.140
Eylül
294
31.894
50,9
115.964
77.500
28,5
Ekim
297
33.060
50,6
124.787
84.940
Kasım
297
33.955
51,6
120.668
84.679
Aralık
297
37.641
54,9
132.556
98.073
30,9
2005 Ocak
297
40.970
56,9
144.116
108.472
Şubat
297
42.275
58,0
148.600
116.312
Mart
297
38.239
57,8
134.350
99.866
Nisan
299
36.980
59,6
123.820
89.504
Mayıs
300
39.178
59,1
133.120
98.309
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Takasbank, DPT
(1) Takasbank saklama bakiyelerine ait verileri göstermektedir.
b.
Tahvil ve Bono Piyasası
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi Mayıs ayında artış göstermiştir.
Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,1 puan gerileyerek yüzde 17,5
seviyesine inmiştir.
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi 1.923 milyon YTL’den 2.145 milyon
YTL seviyesine yükselirken, buna paralel olarak aylık işlem hacmi de bir önceki aya göre
4,7 milyar YTL artarak 45,1 milyar YTL’ye çıkmıştır. Piyasada gerçekleşen ortalama basit
faiz oranları bir önceki aya göre 0,1 puan gerileyerek yüzde 17,5 seviyesinde
gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 16. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası
Kamu Menkul Kıymetleri
Repo-Ters Repo Piyasası
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
Faiz Oranı
Dönemler
(Milyon YTL)
2003-Aralık
24.972
2004-Ocak
26.572
Şubat
23.509
Mart
30.057
Nisan
35.024
Mayıs
33.184
Haziran
26.029
Temmuz
31.082
Ağustos
29.141
Eylül
33.268
Ekim
31.715
Kasım
31.635
Aralık
41.453
2005-Ocak
39.953
Şubat
46.155
Mart
56.204
Nisan
40.380
Mayıs
45.054
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni
(Milyon YTL)
1.086
1.329
1.383
1.307
1.668
1.659
1.183
1.413
1.388
1.512
1.586
1.582
1.974
2.103
2.308
2.444
1.923
2.145
(Yüzde)
26,3
24,3
23,9
23,6
22,9
27,7
26,8
26,0
25,2
24,7
23,3
22,9
22,5
20,1
18,1
17,2
17,6
17,5
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
(Milyon YTL) (Milyon YTL)
121.301
5.274
98.925
4.946
95.058
5.592
129.283
5.621
121.592
5.790
136.555
6.828
133.675
6.076
128.180
5.826
137.557
6.550
147.376
6.699
121.082
6.054
147.644
7.382
154.463
7.355
110.894
5.837
128.323
6.416
155.026
6.740
149.411
7.115
176.546
8.407
Faiz Oranı
(Yüzde)
26,1
26,3
24,1
23,1
22,0
22,0
22,1
22,1
22,1
20,5
20,1
20,1
19,7
17,8
17,1
16,0
15,2
14,9
Grafik 12. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri
Bileşik Faiz (Yüzde)
19,00
18,00
17,00
16,00
15,00
14,00
13,00
1
51
101
151
201
251
301
351
401
451
501
551
Vadeye Kalan Gün
NİSAN 2005
MAYIS 2005
NİSAN 2005 (TREND)
MAYIS 2005 (TREND)
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir
önceki aya göre getiri eğrisinin daha alt seviyede gerçekleştiği görülmektedir. İşlem hacmi
ise 525-541 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde,
Mayıs ayında bir önceki aya göre daha alt seviyede bir eğrinin oluştuğu görülmektedir. Öte
yandan, Nisan ve Mayıs aylarındaki kısa vadede (1-150 gün) gerçekleşen faiz oranları
arasındaki fark ile uzun vadede (400-550 gün) gerçekleşen faiz oranları arasındaki fark
DPT-YPKDGM
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
kısa vadede daha yüksek miktarda olmuştur. Diğer bir deyişle, bir önceki aya göre kısa
vadeli menkul kıymetlerde oluşan faiz oranları uzun vadede oluşan faiz oranlarına göre
daha çok gerileme göstermiştir. Gerçekleşen faiz oranlarının elde edildiği işlem hacmi
düzeylerine bakıldığında, 525-541 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmanın
olduğu görülmektedir.
Grafik 13. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Mayıs 2005)
19,00
1.600
18,00
1.400
1.200
17,00
1.000
16,00
800
600
15,00
400
14,00
200
0
Bileşik Faiz (Yüzde)
İşlem Hacmi (Milyon YTL)
1.800
13,00
1
41
81 121 161 201 241 281 321 361 401 441 481 521 561
Vadeye Kalan Gün
İŞLEM HACMİ
c.
BİLEŞİK FAİZ
Repo-Ters Repo Piyasası
Repo-Ters Repo Piyasasında Mayıs ayında 176,5 milyar YTL işlem hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,3 puan gerileyerek yüzde
14,9 düzeyine inmiştir.
Mayıs ayında Repo – Ters repo piyasası işlem hacmi, bir önceki ay sonuna göre 27,1
milyar YTL artarak 176,5 milyar YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Buna paralel olarak,
günlük ortalama işlem hacmi bir önceki ay değerine göre 1,3 milyar YTL artarak 8,4 milyar
YTL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,3
puan gerileyerek yüzde 14,9 seviyesinde gerçekleşmiştir.
d.
Altın Borsası
Londra borsasında oluşan altının ons fiyatı, Mayıs ayında bir önceki ay ağırlıklı
ortalama değerine göre 9,1 dolar gerileyerek 429,5 dolar seviyesinden 420,4 dolar
seviyesine inmiştir. Londra borsası ay sonu kapanış değeri ise 416,9 dolar/ons olmuştur.
İstanbul Altın Borsasındaki Mayıs ayı altın işlem hacmine bakıldığında hem YTL hem de
dolar ile yapılan işlemlerde artış gözlenmiştir. Bu dönemde YTL işlem hacmi 35 milyon
DPT-YPKDGM
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
YTL’den 53 milyon YTL’ye; dolar işlem hacmi ise 301 milyon dolardan 349 milyon dolara
yükselmiştir. Buna paralel olarak, Mayıs ayında, miktar bazında işlem hacmi 24 tondan 28
tona çıkmıştır.
e.
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası (VOB) işlem seviyesi dövize dayalı sözleşmelerde
yoğunlaşarak artış göstermiştir. Nitekim, tüm vadeli işlem sözleşmeleri işlem hacimlerinde
emtiaya dayalı sözleşmeler hariç Mayıs ayında bir önceki ay değerlerine göre artış
görülmüştür. En yüksek işlem hacmi 73,8 milyon YTL ile dövize dayalı vadeli işlem
sözleşmelerinde gerçekleşmişken, emtiaya dayalı vadeli işlemler en az talep gören
sözleşmeler
olmuştur.
Dövize
dayalı
vadeli
işlem
sözleşmelerinden
dolar
bazlı
sözleşmelerin işlem hacmi 62,9 milyon YTL olurken, bu işlem hacminin 56,6 milyon YTL
tutarındaki kısmı Haziran 2005 vadeli dolar sözleşmelerinde gerçekleşmiştir.
Tablo 17. Vadeli İşlemler Piyasası
Hacim-Miktar
(Adet)
Şubat
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
Hacim (YTL)
Günlük Hacim
(YTL) (1)
Dönem Sonu
Mevcut Açık
Pozisyon (Adet)
1.523
364
5.061
140
7.088
5.465.009
3.295.487
7.004.873
273.038
16.038.406
321.471
193.852
412.051
16.061
943.436
411
224
1.784
19
2.438
4.484
272
16.999
15.094.959
2.412.495
23.358.941
977
398
5.083
19
21.774
34.773
40.901.166
656.303
104.891
1.015.606
221
1.778.312
5.275
410
27.279
16.644.379
3.820.806
38.291.225
27
32.991
56.955
58.813.365
Mart
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
10
6.468
Nisan
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
792.589
181.943
1.823.392
2.712
2.800.636
1.038
394
10.652
22
12.106
Mayıs
5.043
15.704.639
1.786
Endeks
747.840
544
4.748.600
Faiz
226.124
809
51.361
73.781.805
13.651
Döviz
3.513.419
Emtia
5
10.875
518
22
TOPLAM
56.953
94.245.919
4.487.901
16.268
Kaynak: VOB
(1) Şubat ve Mart aylarında sırasıyla 17 ve 23, Nisan ve Mayıs aylarında 21 işgünü gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
20
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Mayıs ayı sonu itibarıyla açık pozisyon değerlerine bakıldığında piyasa katılımcılarının
sözleşme sayılarını emtiaya dayalı sözleşmeler hariç artırmakta olduğu görülmektedir.
Buna karşın, Mayıs ayı sonu itibarıyla 16.268 mevcut açık pozisyonun 13.651 adeti dövize
dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde bulunmaktadır. Öte yandan, mevcut açık pozisyonun
10.561 adeti Haziran 2005 vadeli dolar sözleşmelerinde bulunmaktadır.
DPT-YPKDGM
21
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
V.
Haziran 2005
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER
a.
Mevduat Gelişmeleri
Mayıs ayında YP mevduatlardaki azalışa rağmen YTL mevduatların artmasının
etkisiyle toplam mevduatlar artış göstermiş ve YP mevduatların toplam mevduat içindeki
payı azalmıştır.
TCMB verilerine göre; 2005 yılı Mayıs ayında bankacılık sektörünün toplam
mevduatı bir önceki aya göre yüzde 2,0 oranında artarak 188,8 milyar YTL’den 192,7
milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde, yurtiçi yerleşik YTL mevduatı yüzde 3,4
oranında artarak 111,4 milyar YTL’den 116,3 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde
yurtiçi yerleşiklere ait YP mevduatın hem dolar değerinde hem de YTL değerinde azalış
görülmüştür. Nitekim; yurtiçi yerleşiklerin YP mevduatının dolar değeri yüzde 0,8 azalarak
53,9 milyar dolardan 53,4 milyar dolara, YTL değeri ise yüzde 0,5 oranında azalarak 76,9
milyar YTL’den 76,3 milyar YTL’ye gerilemiştir. Mayıs ayında YP mevduatların toplam
mevduat içindeki payı ise yüzde 40,6’dan yüzde 40,0’a gerilemiştir.
Tablo 18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi
Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç)
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($)
Mayıs 05/
Nisan 05
2,0
3,8
-0,8
Mayıs 05/
Aralık 04
5,4
12,0
-5,8
4,4
4,8
6,3
-0,5
0,8
17,1
18,6
21,3
9,5
7,0
Toplam Krediler
Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri
Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri
Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri
(Yüzde Değişim)
Mayıs 05/
Mayıs 04
19,7
31,1
16,1
42,7
47,7
66,0
3,8
4,9
Grafik 14. YP Mevduat/Toplam Mevduat
60
180.000
50
40
120.000
90.000
30
60.000
20
30.000
10
4
3
2
5-1
200
11
12
9
10
8
7
6
5
4
3
2
12
4-1
200
11
9
10
8
7
5
Y P M e vd u a t
DPT-YPKDGM
6
4
3
2
200
3-1
0
200
2-1
2
0
Yüzde
Milyon YTL
150.000
T o p l a m M e vd u a t
22
Y P M e vd u a t / T o p l a m M e vd u a t
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Mayıs ayında YTL ve YP mevduatın ortalama vadesi küçük oranlı bir artış
göstermiştir.
Mayıs ayında 3 ay ve daha kısa vadeli YTL mevduatın toplam YTL mevduat içindeki
payı azalmıştır. Nisan ayında yüzde 83,8 olan söz konusu oran Mayıs ayında yüzde 82,8’e
gerilemiştir.
Grafik 15. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat
88
86
Yüzde
84
82
80
5
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
20
04
-1
2
78
YTL mevduatın ortalama vadesi önceki aya göre artarak 3,1 aya yükselirken ;YP
mevduatın ortalama vadesi ise değişmeyerek 2,7 ay seviyesinde gerçekleşmiştir.
Grafik 16. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi
3,4
Ay
3,2
3,0
2,8
2,6
YTL Mevduatın Ortalama Vadesi
5
4
3
2
20
05
-1
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
2,4
YP Mevduatın Ortalama Vadesi
* 1 yıldan uzun vadeli olan mevduatların vadesi 1 yıl kabul edilmiştir.
b.
Krediler
Mayıs ayında mevduat bankalarının kredi hacminde, temel olarak ticari kredilerdeki
yükselişin etkisiyle,reel olarak artış gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
TCMB verilerine göre; Mayıs ayında bankacılık sektörü yurtiçi şubelerinin toplam
kredi hacmi, önceki aya göre yüzde 4,4 oranında artarak 95,1 milyar YTL’den 99,3 milyar
YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde YTL kredilerde artış gerçekleşirken YP kredilerde azalış
gözlenmiştir. Nitekim; Mayıs ayında mevduat bankalarının yurtiçi YTL kredileri önceki aya
göre yüzde 6,3 oranında artarak 68,7 milyar YTL’den 73,0 milyar YTL’ye, YP krediler ise
yüzde 0,5 oranında azalarak 19,2 milyar YTL’den 19,1 milyar YTL’ye gerilemiştir. Mevduat
bankalarının yurtiçi kredileri içinde YP kredilerin payı, Nisan ayında yüzde 21,8 iken, Nisan
ayında yüzde 20,3’e gerilemiştir.
40
100.000
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
35
25
20
15
Yüzde
30
10
5
YP Krediler
Toplam Krediler
5
4
3
2
12
2005
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
2004
-1
0
2003
-12
Milyon YTL
Grafik 17. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler
YP Krediler/Toplam Krediler
Bankaların yurtdışı şubeleri tarafından yurtiçi yerleşiklere kullandırılan krediler de
hesaba dahil edildiğinde, Nisan ayında YP kredilerin toplam kredilere oranı yüzde 32,7,
Mayıs ayında ise yüzde 30,8 olmaktadır. Yurtdışı şubeler tarafından yurtiçi yerleşiklere
kullandırılan YP krediler Nisan ayında 14,6 milyar YTL iken, Mayıs ayında 14,8 milyar
YTL’ye yükselmiştir.
Konut kredileri stokunun artışından kaynaklanan tüketici kredilerindeki artış trendi
Mayıs ayında da devam etmiştir.
Mevduat bankaları kredilerinin türlerine göre dağılımına bakıldığında; Mayıs ayında
ticari ve tüketici kredilerindeki artışın toplam kredilerdeki yükselişte belirleyici olduğu
görülmektedir. Nitekim; Mayıs ayında ticari krediler önceki aya göre yüzde 6,7 oranında
artarak 60,7 milyar YTL’den 64,8 milyar YTL’ye, tüketici kredileri ise yüzde 7,2 oranında
artarak 16,7 milyar YTL’den 17,9 milyar YTL’ye yükselmiştir. Tüketici kredileri içinde konut
kredilerinin payı, kredi faiz oranlarındaki düşüş ve vadelerin uzamasının bir yansıması
DPT-YPKDGM
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
olarak artmaya devam etmektedir. Nitekim; konut kredileri Mayıs ayında yüzde 16,2
oranında artarak 4,4 milyar YTL’den 5,1 milyar YTL’ye yükselmiş ve tüketici kredileri
içindeki payı yüzde 26,2’den yüzde 28,4’e ulaşmıştır. Böylece, 2004 yılı sonuna göre konut
kredilerindeki artış oranı yüzde 92,7’ye ulaşmıştır.
Grafik 18. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla)
14.000
12.000
Milyon YTL
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
Konut Kredileri
Taşıt Kredileri
Diğer Tüketici Kredileri
Tablo 19. Tüketici Kredisi Faiz Oranları
(Yüzde)
İhtiyaç
Min.
2004 Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
Max.
3,00
2,75
2,80
2,75
2,50
2,50
2,40
Taşıt
Ort.
2,72
2,57
2,62
2,56
2,43
2,43
2,35
Min.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
1,95
Max.
3,00
2,65
2,65
2,65
2,25
2,25
2,15
Konut
Ort.
Min.
2,63
2,38
2,40
2,38
2,16
2,17
2,04
2005 Ocak
2,20
2,40
2,26
1,85
1,90
1,87
Şubat
2,20
2,30
2,22
1,75
1,90
1,80
Mart
2,00
2,30
2,10
1,65
1,85
1,69
Nisan
2,00
2,30
2,06
1,55
1,75
1,66
Mayıs
1,65
2,00
1,87
1,39
1,60
1,52
Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri
(*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken,
büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır.
Max.
Ort.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,05
2,05
1,80
3,00
2,55
2,50
2,50
2,20
2,20
2,10
2,57
2,35
2,36
2,36
2,13
2,11
1,93
1,70
1,60
1,49
1,49
1,35
1,90
1,70
1,75
1,60
1,49
1,74
1,67
1,56
1,51
1,45
aktif büyüklüğü itibariyle en
Mayıs ayında kredi kartları ve ihtisas kredilerinde önceki aya göre yavaşlayan
oranda bir artış görülmüştür. Nitekim; bu dönemde kredi kartları yüzde 1,5 oranında
artarak 14,2 milyar YTL’den 14,4 milyar YTL’ye, ihtisas kredileri ise yüzde 3,4 oranında
artarak 8,2 milyar YTL’den 8,5 milyar YTL’ye yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
25
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
5
4
3
2
5 -1
200
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
4 -1
200
2
3 -1
200
200
2 -1
2
0
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı
Aralık 2004
Nisan 2005
Mayıs 2005
Önceki
Önceki
Önceki
Milyon yıla
Yüzde Milyon aya
Yüzde Milyon aya
Yüzde
YTL
göre
Pay
YTL
göre
Pay
YTL
göre
Pay
değ.
değ.
değ.
MEVD. BANK. YURTİÇİ KR.
77.628
61,7
100,0 87.860
7,5
100,0 92.096
4,8
100
Ticari krediler
43.513
44,9
56,1 48.664
7,9
55,4 51.209
5,3
55,5
Tüketici kredileri ve kredi k.
26.678
111,3
34,4 30.950
7,6
35,2 32.364
4,6
35,1
12.925
113,7
16,6 16.710
9,6
19,0 17.915
7,2
19,4
-Tüketici kredileri
-Konut Kredileri
2.641
203,0
3,4
4.377
23,7
5,0
5.090
16,3
5,5
-Taşıt Kredileri
4.322
100,7
5,6
4.515
5,0
5,1
4.725
4,7
5,1
7,7
7.817
5,5
8,9
8.101
3,6
8,8
17,7 14.241
5,3
16,2 14.449
1,5
15,7
-Diğer Tüketici Kredileri
5.962
97,2
13.753
105,4
7.437
38,6
9,6
8.245
4,9
9,4
8.522
3,4
9,2
-Tarımsal Kredi
3.739
26,8
4,8
4.254
5,4
4,8
4.360
2,5
4,7
-Küçük Esn. Sanat. Kredisi
2.777
69,6
3,6
2.916
4,6
3,3
3.017
3,5
3,3
922
18,2
1,2
1.074
3,5
1,2
1.146
6,7
1,2
-Kredi Kartları
İhtisas Kredileri
-Diğer
Kaynak: TCMB
Mayıs ayında kredilerin mevduatlardan daha fazla artması sonucu mevduatların
krediye dönüşüm oranı yükselmiştir.
Mevduat bankalarının yurtiçi şubeleri tarafından verilen kredilerin mevduatlara oranı
2005 yılı Nisan ayında yüzde 46,5 iken, Mayıs ayında yüzde 48,7’e yükselmiştir. Yurtdışı
şubelerin kredileri de toplama dahil edildiğinde bu oran aynı dönemde yüzde 54,6’dan
yüzde 55,9’a ulaşmıştır.
Grafik 19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar
250.000
60
50
40
150.000
30
100.000
Yüzde
Milyon YTL
200.000
20
50.000
10
5
4
3
2
-1
05
20
11
12
9
10
8
7
6
5
4
3
2
-1
12
04
20
11
9
8
7
6
5
4
3
2
10
03
02
20
20
-1
0
-12
0
Yurtiçi Şubelerin Kredileri
M e vd u a t la r
K re d ile r/ M e vd u a t la r
Yurtiçi kredi hacminin GSMH’ya oranı; 2004 yılında yüzde 19,2 iken, 2005 yılı ilk
çeyrek GSMH tahminlerine göre yüzde 19,8’e yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
26
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 20. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH
30,0
Yüzde
25,0
20,0
15,0
19
97
/I
19
97
/II
I
19
98
/
19 I
98
/II
I
19
99
/I
19
99
/II
I
20
00
/I
20
00
/II
I
20
01
/
20 I
01
/II
I
20
02
/
20 I
02
/II
I
20
03
/I
20
03
/II
I
20
04
/I
20
04
/II
I
20
05
/I*
10,0
Kaynak: TCMB haftalık bülten, DPT
* Tahmin
Mayıs ayında tüm mevduat bankaları gruplarında tahsili gecikmiş alacakların (TGA)
kredilere oranı azalmıştır.
Mayıs ayında mevduat bankalarının TGA’larının kredilere oranı önceki aya göre
azalarak yüzde 7,3’den yüzde 7,1’e gerilemiştir. Aynı dönemde TGA’ların kredilere oranı
kamu bankalarında yüzde 10,3’den yüzde 10,1’e, özel bankalarda (TMSF dahil) yüzde
6,5’den yüzde 6,2’ye,
yabancı bankalarda ise yüzde 3,4’ten 3,2’ye gerilemiştir. Söz
konusu eğilim, bankacılık sektörünün risk tabanlı kredilendirmesinin bir sonucu olarak
kredi kalitesinde iyileşme yaşandığını göstermektedir.
Grafik 21. TGA/Krediler
Yüzde
40
20
5
4
3
2
1
12
20
05
-
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
20
04
-
20
03
-
12
0
M e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i
K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i
Ö z e l m e v d u a t b a n k . T G A / k r e d i ( T M S F d a h il)
Yabancı bank.TGA/kredi
Tasfiye olunacak kredi kartları alacaklarının toplam kredi kartlarına oranındaki artış
eğilimi, Mayıs ayında da devam etmiştir.
Mayıs ayında tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı
değişmeyerek yüzde 0,7 seviyesini korumuştur. Tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam
DPT-YPKDGM
27
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
kredi kartlarına oranındaki yükseliş trendi devam etmiş, Mart ayında yüzde 5,6 olan söz
konusu oran, Nisan ayında yüzde 6,1 ve Mayıs ayında 6,4’e çıkmıştır.
c.
Menkul Kıymetler
Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Mayıs ayında vadeye kadar elde
tutulacak menkul değerler portföyündeki azalışın etkisiyle gerilemiştir. Menkul kıymetler
portföyünün mevduatlara oranı yüzde 64,6 seviyesine gerilemiştir.
Mayıs
ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü önceki aya göre
yüzde 0,4 oranında azalarak 123,3 milyar YTL’den 122,8 milyar YTL’ye düşmüştür. Aynı
dönemde mevduat bankalarının alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul değerleri
yüzde 1,1 oranında artarak 72,9 milyar YTL’den 73,7 milyar YTL’ye, vadeye kadar elde
tutulacak menkul kıymetler ise yüzde 2,5 oranında azalarak 50,4 milyar YTL’den 49,1
milyar YTL’ye gerilemiştir. Mevduat bankalarının daha uzun vadeli olan vadeye kadar elde
tutulacak menkul kıymetlerinin toplam menkul değerleri içinde payı yüzde 41,1’den 40’a
yüzde gerilemiştir.
Grafik 22. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü
7 0
6 0
Milyar YTL
5 0
4 0
3 0
2 0
1 0
5
4
3
2
5-
1
12
20
0
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
420
0
20
02
20
03
-1
-1
2
2
0
Kamu Mevduat Bankaları
Özel Mevduat Bankaları
Yabancı Mevduat Bankaları
Mevduat bankalarının menkul değerlerinin mevduatlara oranı önceki aya göre
azalarak yüzde 64,6 seviyesine düşmüştür.
Grafik 23. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar
2 5 0 0 0 0
7 3
7 1
2 0 0 0 0 0
6 9
6 5
6 3
1 0 0 0 0 0
Yüzde
Milyon YTL
6 7
1 5 0 0 0 0
6 1
5 9
5 0 0 0 0
5 7
Menkul Değerler
DPT-YPKDGM
5
4
3
2
5-1
20
0
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
4-1
20
0
03
-12
5 5
20
20
02
-12
0
M e v d u a tla r
28
Menkul Değerler/Mevduatlar
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
d.
Haziran 2005
Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler
Mayıs ayında bankacılık sektörünün bilanço içi yabancı para pozisyon açığı artarken
Net Genel Pozisyon açığı azalmıştır.
Nisan ayında 1.005 milyon dolar olan yabancı para pozisyon açığı Mayıs ayında 51
milyon dolar artarak 1.056 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. Söz konusu ayda özel
bankalar 280 milyon dolar pozisyon kapatırken; kamu bankaları 286 milyon dolar fazla
pozisyonlarını azaltmışlardır. Bilanço dışı işlemleri de kapsayan net genel pozisyon ise 27
milyon dolar azalarak 496 milyon dolar seviyesine gerilemiştir.
Tablo 21. Yabancı Para Pozisyonları
2002-12
(Milyon Dolar)
5
2003-12
2004-12
2005-2
3
4
Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu
Kamu Ban. (1)
194
227
382
650
139
458
172
Özel Bank.
-454
-367
-1.758
-1.203
-1.979
-1.661
-1.381
Yabancı B.
42
82
-98
170
-3
119
53
-367
1
-
-
-
-
-
34
37
88
82
53
79
100
-551
-20
-1.386
-300
-1.790
-1.005
-1.056
Net Genel Pozisyon
Kamu Ban. (1)
252
227
382
305
89
61
94
TMSF Ban. (1)
KYB
Toplam
Özel Bank.
-288
-135
-515
-333
-1.002
-706
-654
Yabancı B.
58
39
20
61
110
65
51
TMSF Ban. (1)
34
1
-
-
-
-
-
KYB
177
137
75
48
44
58
13
Toplam
173
269
-38
81
-759
-523
-496
Kaynak: BDDK
(1) 12.11.2004 tarihinden itibaren TMSF bünyesindeki Pamukbank'ın Halkbank ile birleşmesi sonucu TMSF
bünyesinde bir banka kaldığından, TMSF grubundaki bankanın açık pozisyon verileri Kamu Bankaları grubuna
dahil edilmiştir.
DPT-YPKDGM
29
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
VI.
Haziran 2005
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK)
Mayıs ayında ÖFK’lar tarafından toplanan fonlar önceki aya göre artmıştır.
Mayıs ayında ÖFK’ların topladıkları fonlar yüzde 2,6 oranında artarak 6,7 milyar
YTL’den 6,9 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde toplanan fonlar içinde cari hesaplar
1,4 milyar YTL’den 1,5 milyar YTL’ye, katılma hesapları ise 5,4 milyar YTL’den 5,4 milyar
YTL’ye çıkmıştır.
ÖFK’ların kullandırdıkları fonlar ise Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde 2,6
oranında artarak 4,9 milyar YTL’den 5,0 milyar YTL’ye çıkmıştır. Tahsili gecikmiş
alacakların toplam kullandırılan fonlar içindeki payı ise yüzde 2,7’den yüzde 2,4’e
gerilemiştir.
ÖFK’lar tarafından toplanan fonların kullandırılan fonlara dönüşüm oranı Mayıs
ayında değişmeyerek 73,2 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Tablo 22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri
2002-12
2003-12
2004-12
2005-2
3
4
(Milyon YTL)
5
799
956
1.547
1.327
1.364
1.469
1.564
1.735
2.542
4.255
4.441
4.663
4.894
5.019
374
511
744
764
790
780
805
Sabit Kıymetler (Net)
495
719
568
443
436
301
283
Tahsili Gecikmiş
259
232
91
90
107
133
118
575
872
1.327
1.127
1.190
1.386
1.461
Katılma Hesapları
2.532
3.164
4.707
4.858
5.044
5.299
5.398
Toplanan Fonlar
3.107
4.036
6.034
5.985
6.234
6.685
6.859
Açık Pozisyon
(Milyon $)
Bilanço İçi Pozisyon
-20
-65
21
44
70
29
55
Net Genel Pozisyon
-20
-65
1
16
16
13
14
Kullanımlar
Likit Değerler
Kullandırılan Fonlar
Finansal Kiralama
Alacakları
Alacaklar (Net)
Kaynaklar
Cari Hesaplar
Kaynak: BDDK
DPT-YPKDGM
30
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
VII. PORTFÖY TERCİHLERİ
Mayıs ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerinde en büyük artış geçen ay
olduğu gibi YTL mevduatlarda gerçekleşmiştir. 2005 yıl başından beri YTL mevduatlardaki
hızlı yükseliş, ters dolarizasyon sürecinin devam ettiği izlenimi vermektedir.
Mayıs ayında, yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerini oluştururken en fazla ağırlığı
YTL mevduata verdikleri gözlenmektedir. Yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatları Mayıs
ayında yüzde 3,8 oranında artarak 111,4,9 milyar YTL’den 115,6 milyar YTL’ye
yükselmiştir. Mayıs ayında YTL yatırım araçları içinde yatırım fonu ve ÖFK katılma ve cari
hesaplarında da artış görülmüştür. Hisse senedi portföyünde artış olurken; YTL DİBS ve
repo portföyünde ise azalma olmuştur. Yurtiçi yerleşiklerin hisse senedi portföyü Nisan
ayında 14,9 milyar YTL’den 16,0 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu yükselişte büyük ölçüde
Mayıs ayında borsa endeksinde yaşanan yükseliş etkili olmuştur.
Tablo 23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı
Tarih
2003
2004 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Yurtiçi
Yer.
DTH
(Mln.
Dolar)
48.800
47.959
47.542
47.432
45.904
46.004
46.200
47.297
48.285
49.855
Yurtiçi
Yer.
YTL
Mevd.
(Mln.
YTL)
75.677
82.054
85.665
86.405
88.962
88.206
89.873
90.823
94.132
94.613
Ekim
Kasım
Aralık
2005 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
51.646
53.393
56.683
55.117
55.171
53.637
53.855
53.360
98.158
101.872
103.240
100.407
102.890
106.943
111.426
115.641
Repo
(Mln.
YTL)
3.079
2.806
2.910
3.139
3.233
3.076
2.072
1.929
1.959
2.072
YTL
DİBS
(1)
(Mln.
YTL)
44.841
46.961
48.573
49.315
49.730
52.179
55.489
56.951
56.212
55.970
YP
DİBS
(1)
(Mln.
YTL)
2.285
2.012
1.819
1.872
2.048
2.343
2.438
2.511
2.623
2.388
Eurobn.
(1)
(Mln.
YTL)
4.347
4.774
5.264
5.095
5.310
5.215
5.384
5.561
5.793
5.806
2.136
2.115
1.651
1.774
1.627
1.702
1.561
1.728
56.381
55.053
56.624
58.107
59.153
59.137
58.359
57.198
2.482
2.473
2.578
2.589
2.689
2.825
2.910
2.825
6.160
5.930
5.503
5.802
5.481
5.718
5.924
5.964
Yat.
Fonu
(Mln.
YTL)
17.299
20.965
21.626
23.296
24.639
22.758
22.379
22.837
23.943
24.783
ÖFK
Katılma
ve Cari
Hesabı
(Mln.
YTL)
4.036
3.982
4.053
4.203
4.610
4.911
5.078
5.206
5.450
5.628
Hisse
senedi
(Mln.
YTL)
(2)
11.433
11.256
11.822
12.868
12.003
11.912
12.034
13.107
14.045
15.657
24.352
25.141
24.573
26.048
26.214
26.587
27.751
28.246
5.801
5.869
6.034
5.981
5.985
6.234
6.685
6.859
16.336
16.425
16.962
17.640
17.761
16.120
14.946
16.015
Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank
(1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri.
(2) Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali
kuruluşların portföyünde bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir.
DPT-YPKDGM
31
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 24. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri
140000
120000
Milyon YTL
100000
80000
60000
40000
20000
5
4
3
2
12
11
20
05
-1
Hisse Senedi
Yatırım Fonu
Banka Dışı Kesim YTL DİBS
YTL Mevduat
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
20
03
-12
0
Yurtiçi yerleşiklerin YP portföylerine bakıldığında ise; YP mevduatların 53,9 milyar
dolardan 53,4 milyar dolara, YP DİBS’lerin 2,9 milyar YTL’den 2,8 milyar YTL’ye gerilediği,
eurobondların ise 5,9 milyar YTL’den 6,0 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir.
5
4
3
2
12
5-1
200
11
9
10
8
7
6
5
4
3
200
2
Milyon Dolar
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
3-1
2
200
4-1
Milyon YTL
Grafik 25. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri
Banka Dışı Kesimin YP DİBS Portföyü (Milyon YTL)
Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Milyon YTL)
Yurtiçi Yerleşiklerin DTH Hesapları (Milyon Dolar)
Mayıs ayında ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların hisse senedi, DİBS ve
mevduat stokunda artış görülmüştür.
Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföyüne bakıldığında, Mayıs ayında
yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunun bir önceki aya göre 1,2 milyar dolar artarak
35,3 milyar dolardan 36,5 milyar dolara yükseldiği görülmektedir. Bu ay içinde yabancı
yatırımcıların hisse senedi, mevduat ve DİBS stoku artarken eurobond yatırımlarında
küçük çaplı bir düşüş eğilimi olmuştur.
DPT-YPKDGM
32
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Tablo 24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku
(Milyon Dolar)
Tarih
Hisse Senedi
DİBS
Eurobond
Mevduat
TOPLAM
2003
8.691
3.895
1.293
3.024
15.872
2004 Ocak
8.851
3.975
1.269
2.900
15.559
17.129
Şubat
9.502
4.574
1.295
2.909
Mart
10.552
7.622
1.154
2.823
21.258
Nisan
8.466
6.829
1.116
2.970
18.635
Mayıs
7.901
6.752
981
3.054
17.998
Haziran
8.289
5.680
997
2.882
17.635
Temmuz
9.239
8.203
1.095
3.106
20.498
Ağustos
9.406
8.808
986
2.942
21.693
Eylül
10.844
9.173
1.235
3.054
23.732
Ekim
11.375
9.744
1.279
3.796
25.805
Kasım
12.350
10.455
1.348
3.307
26.711
Aralık
15.408
12.570
1.135
3.696
32.407
2005 Ocak
17.559
13.937
1.122
3.347
36.171
Şubat
19.025
16.095
1.074
3.556
39.841
Mart
16.138
14.918
1.122
3.249
35.427
Nisan
15.916
16.404
14.957
1.006
3.387
35.266
15.676
984
3.418
36.498
Mayıs
Kaynak: Reuters, Takasbank, TCMB Basın Bülteni, BDDK Haftalık Bülteni verileri
DPT-YPKDGM
33
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
VIII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER
Tablo 25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler
2003
2004
Aralık
Ekim
2005
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Faiz
Oranları
3 Ay Vadeli
Dolar Libor
Faiz Oranı
3 Ay Vadeli
Euro Libor
Faiz Oranı
Eurobond
Spread (1)
(bps)
1,15
2,16
2,40
2,56
2,65
2,92
3,12
3,21
3,33
2,12
2,15
2,18
2,17
2,14
2,14
2,14
2,13
2,12
Türkiye
306
295
248
217
223
185
254
290
242
Arjantin
6.978
5.174
5.095
4.873
5.324
5.406
6.216
6.304
6.389
Brezilya
371
421
321
270
297
239
359
321
280
Rusya
140
151
112
110
105
69
122
106
108
Kaynak: BDDK, Reuters
(1) Ülkelerin 2009 veya 2009’a en yakın vadeli tahvillerinin ABD’nin 2009 vadeli Hazine kağıtlarına göre
spreadleri
ABD Merkez Bankası FED tarafından para politikası temel aracı olarak uygulanan kısa
vadeli faiz oranları Mayıs ayı başında çeyrek puan yükseltilerek yüzde 3,0 seviyesine
çıkarılmıştır. Böylece, doların euroya karşı daha yüksek bir getiride olması sağlanmıştır.
Söz konusu gelişme, ABD’nin cari işlemler açığının finansmanında önemli bir rahatlık
sağlayabilecektir. Ayrıca, sürdürülebilir büyüme ve fiyat istikrarı açısından faiz oranlarının
bulunduğu seviyenin FED tarafından yapılan bildiride düşük bulunması, önümüzdeki
dönemde fazi oranlarındaki artışların devam edeceğini göstermektedir.
Mayıs ayında 1,30-1,24 aralığında dalgalanan euro/dolar paritesi, ay sonunda 1,24
olarak gerçekleşmiştir.
Mayıs ayında AB’de yaşanan anayasa refarumdumu kriziyle birlikte Birlik içinde
başlayan tartışmanın euroyu olumsuz etkilemesi sonucu euro/dolar paritesi, düşüş trenine
girmiştir. Ay başında 1,29 seviyesinde olan parite, ay boyunca düşüş yönlü bir trend
izlemiş ve ay sonu itibariyle 1,24 seviyesine gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
34
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Haziran 2005
Grafik 26. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi
Brezilya
Türkiye
Rusya
5
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
G. Kore
Kaynak: Reuters
DPT-YPKDGM
35
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IX.
•
Haziran 2005
HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER
11 Mayıs 2005 ve 25812 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yabancı Para Net Genel
Pozisyon/Özkaynak Standart Oranının Bankalarca konsolide ve Konsolide Olmayan
Bazda Hesaplanmasına ve Uygulanmasına İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle ile vadeli döviz alım taahhütleri ve vadeli
döviz satım taahhütleri tanımları değiştirilmiştir.
•
Basel Bankacılık Denetim Komitesi (Basel Committee on Banking Supervision –
BCBS) tarafından Haziran 2004 tarihinde yayımlanan ve yakın tarihte birçok ülkede
yürürlüğe girmesi beklenen standartlar bütünü olan “Sermaye Ölçümünün ve
Sermaye Standartlarının Uluslararası Düzeyde Birbiriyle Uyumlaştırılması (Basel-II)”
hükümleriyle ilgili olarak BDDK tarafından Basel II yol haritası kamuoyuna
açıklanmıştır.
•
Mayıs ayında Finansal Yeniden Yapılandırma Programı (FYYP) kapsamına yeni
şirket alınmamıştır. Toplam olarak, 2005 yılı Mayıs ayı itibarıyla 331 firma FYYP
kapsamına alınmış ve bu firmaların 322 tanesiyle anlaşma bağıtlanarak toplam 6
milyar dolarlık borç yeniden yapılandırılmıştır.
DPT-YPKDGM
36
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/06.pdf