40.SES CZM

SES DALGALARI
1.
TEST - 1
6.
Ses enerjisinin so¤urulmas›, baflka tür bir enerjiye dönüflmesi anlam›na gelir. Ses dalgalar›n›n hareket etti¤i
• Gaz›n s›cakl›¤›na ba¤l›d›r.
ortam ya da çarpt›klar› yüzeyin cinsine ba¤l› olarak bu
V = Vo 1 + αT dir.
so¤urulma çok h›zl› olabildi¤i gibi çok yavafl da olabilir.
• Sesin frekans›na ba¤l› de¤ildir.
• Gaz›n yo¤unlu¤una ba¤l›d›r.
Sesin çarpt›¤› yüzey ne kadar pürüzlü ise so¤urulma o
kadar çok olur.
CEVAP C
2.
Sesin bir gaz içerisinde yay›lma h›z›,
1
d
Vα
dir.
Bu durumda sesin bir gaz içerisinde yay›lma h›z› I ve III
niceliklerine ba¤l›d›r.
CEVAP C
Sa¤l›kl› bir insan kula¤› frekans› 20 Hz ile 20.000 Hz
aral›¤›ndaki sesleri duyar. Buna göre, 10 Hz, 25.000 Hz,
7.
50.000 Hz frekansl› sesleri duyamaz.
CEVAP C
Dalgan›n fliddeti, dalga taraf›ndan bir saniyede birim yüzeyden tafl›nan enerjidir. Bu durumda enerji sesin fliddetiyle ilgilidir.
CEVAP A
3.
8.
Gözlemcinin iflitti¤i sesin frekans›,
V " Vg
o
fg = fk e
V " Vk
• Enerjisi artar.
• Gidebilece¤i uzakl›k artar.
• Sesin yay›lma h›z› ortam›n cinsine ba¤l›d›r. Ortam de-
340 + 0
l
= 900. b
340 – 40
¤iflmedi¤inden sesin yay›lma h›z› de¤iflmez.
340
300
Bu durumda I, II ve III yarg›lar› do¤rudur.
= 3.340
= 1020 Hz olur.
4.
CEVAP D
ESEN YAYINLARI
= 900.
Sesin fliddeti art›r›l›rsa,
CEVAP E
9.
Sesin h›z› havada, deniz seviyesinde ve 20 °C s›cakl›kta
8
Aç›k ses borusunda oluflan ses dalgalar›n›n frekans›,
fn =
nV
dir.
2,
f=
1. V V
=
2,
2,
340 m/s olarak al›n›r. Ifl›k h›z› ise c = 3.10 m/s dir.
l
ana ses
I. ifade do¤rudur.
Kapal› ses borusunda oluflan ses dalgalar›n›n frekans›,
Ses dalgalar›n›n yay›labilmesi için maddesel ortama ihtiyaç vard›r. Bu yüzden bofllukta yay›lmaz. Ancak elektro-
fn =
manyetik dalgalar vas›tas›yla tafl›nabilir.
(2n – 1) V
dir.
4,
2l
II. ifade do¤rudur.
(2.1 – 1) V V
f =
=
4.2,
8,
ı
1
formülüne göre uzakl›k artt›kça sesin fliddeti,
2
r
uzakl›¤›n karesi oran›nda azal›r.
Iα
V
ı
f
8
= ,
f
V
2,
III. ifade de do¤rudur.
CEVAP E
ana ses
ı
f 1
=
f 4
ı
f =
–3
5.
m 5.10
–2
μ=
=
= 1.10 kg/m
–1
,
5.10
Teldeki gerilme kuvveti,
n
F
.
2,
μ
1
100 =
.
2 . 0, 5
CEVAP A
10.
fn =
3. armoni¤in frekans›,
fn =
nV
2,
f3 =
3.340
2 . (0, 68)
F
1.10
1
f olur.
4
–2
100 = 100F
F = 100 N olur.
CEVAP A
= 750 Hz olur.
CEVAP B
529
Ses Dalgalar›
11.
16.
D›flar›dan uygulanan etkiler çok çeflitli olabilir. E¤er uygulanan kuvvetin frekans›, sistemin do¤al frekans›na
eflitse rezonans gerçekleflir.
h1
h2
su
su
K
Kesintili rüzgâr etkisi alt›ndaki bir köprüyü ele alal›m.
Rüzgâr›n ani ve de¤iflken esmesinin neden oldu¤u titre-
su
M
maruz kald›¤› periyodik rüzgâr frekans› birbirine eflitlene-
Bir tüpe üflendi¤inde ç›kan sesin frekans› tüpler özdefl
oldu¤undan içlerindeki su miktar›na yani derinli¤e ba¤l›d›r. Su miktar› fazla olan tüpten ç›kan ses ince, az olan
tüpten ç›kan ses kal›nd›r.
bilir. Bunun neticesinde sal›n›m genli¤i sonsuza gitmeye
L tüpünden ç›kan ses en ince oldu¤una göre, h2 yüksekli¤i en büyüktür. M tüpünden ç›kan ses en kal›n oldu¤una göre, h3 yüksekli¤i en küçüktür.
Depremlerde binalar›n y›k›lmas›na neden olan da rezo-
Buna göre, h > h > h olur.
2
1
3
rilime dayanamayarak y›k›l›r.
bafllayaca¤›ndan köprü rezonansa u¤rar ve bir süre sonra y›k›l›r.
I. olay rezonansla ilgilidir.
nans olay›d›r. Sal›n›mlar binan›n do¤al frekans›na eflit oldu¤unda, bina artan genli¤e ve bunun neden oldu¤u ge-
CEVAP D
II. olay da rezonansla ilgilidir.
Rezonans iki hareketli cismin uyumunu sa¤lad›¤› gibi ba-
I.
Uzaktaki bir kimseye sesin ancak duyurulmas› sesin
zen hareketsiz bir cismin harekete geçmesini de sa¤la-
fliddetiyle ilgilidir. Kaynaktan uzaklaflt›kça sesin flid-
yabilir. Genelde müzik aletlerinde görülen ve akustik re-
deti azalaca¤›ndan uzaktaki biri sesimizi zor duyar.
zonans denen bu etki ayn› sese akord edilmifl iki ayr› ke-
II. Köpeklerin duyabildikleri baz› seslerin insanlar tara-
man aras›nda gerçekleflebilir. E¤er akordlar› ayn› olan
f›ndan duyulmamas› sesin frekans›yla ilgilidir. ‹nsan
bu iki kemandan birini çalarsan›z di¤erinde de hiç dokun-
kula¤› her frekanstaki sesi duyamad›¤› halde baz›
mad›¤›n›z halde bir titreflim ve dolay›s›yla ses oluflur. Her
hayvanlar bu konuda daha yeteneklidir.
iki keman da ayn› titreflime ayarland›¤› için birindeki ha-
III. Gözleri görmeyen yarasalar›n ç›kard›klar› sesler engele çarp›p yans›yarak tekrar kendilerine ulafl›r. Böylelikle avlar›n›n yerini ve yönlerini bulabilirler.
CEVAP B
13.
flim ve sal›n›mlar sonucunda köprünün do¤al frekans› ile
yatay
düzlem
ESEN YAYINLARI
12.
L
h3
reket di¤erini etkilemifltir.
III. olay da rezonansla ilgilidir.
–3
μ=
m 8.10
–2
=
= 2.10 kg/m
, 4.10 –1
17.
Borunun boyu,
Telde oluşan ana sesin frekansı,
n
.
fn =
2,
F
μ
1
.
f1 =
2 . (0, 4)
32
2.10
–2
40
=
= 50 Hz olur.
0, 8
CEVAP D
14.
CEVAP E
fn =
nV
2,
f2 =
2.360
2.,
600 =
2.360
2.,
,=
Ses dalgalar›n›n frekans›,
360
= 0, 6 m olur.
600
CEVAP D
nV
fn =
2,
f=
6.360
= 1800 Hz olur.
2 . (0, 6)
CEVAP E
18.
15.
n X .VX
fX
2, X
=
fY (2n Y – 1) VY
4, Y
2V
fX
1 4
2,
=
= =
olur.
fY (2.2 – 1) V 3 3
4
4,
530
Borunun boyu,
(2n – 1) V
4,
(2.2 – 1) .360
900 =
4,
3.4
10 =
4,
, = 0, 3 m = 30 cm olur.
fn =
CEVAP A
CEVAP B
SES DALGALARI
1.
TEST - 2
6.
Ses dalgalar› bofllukta yay›lmaz. Ses dalgalar›n›n yay›lmas› için maddesel ve esnek bir ortam gerekir.
(Do¤ru)
II. Ses kayna¤› ile dinleyicinin göreli hareketi sonucu
sesin frekans›ndaki de¤iflmeye Doppler olay› denir.
(Do¤ru)
III. Sesin yere göre h›z› ses kayna¤›n›n frekans›na ba¤l› de¤ildir. Sesin h›z› ortam›n s›cakl›¤›na, yo¤unlu¤una ve bas›nca ba¤l›d›r. (Do¤ru)
I.
A daki gözlemcinin ölçtü¤ü dalgalar›n dalga boyu,
λ = (V
– V) . T … ❶
A
ses
B deki gözlemcinin ölçtü¤ü dalgalar›n dalga boyu,
λ = (V
+ V) . T … ❷ dir.
B
ses
❶ ve ❷ nolu denklemler taraf tarafa oranlan›rsa,
(Vses – V) . T
λA
=
λB
(Vses + V) . T
λ
340 – V
=
( V = 68 m/s olur.
3
340 + V
λ
2
Verilen ifadelerin üçü de do¤rudur.
CEVAP E
CEVAP B
2.
3.
Durmakta olan gözlemci, ses kayna¤›n›n üretti¤i sesin
frekans› 20.000 Hz den büyük oldu¤u için duyamaz.
Gözlemci kaynaktan h›zla uzaklaflt›¤›nda sesin frekans›
20.000 Hz den küçük oldu¤unda duymaya bafllar. Bu
olay›n nedeni Doppler olay›ndan dolay› sesin frekans›n›n
azalmas›d›r.
CEVAP A
7.
f1X = f2Y
n X . VX (2n Y – 1) . VY
=
2, X
4, Y
1. V (2 . 2 – 1) . V
=
2, X
4, Y
1
3
=
, X 2, Y
Ses kayna¤›ndan uzaklaflt›kça sesin fliddeti azal›r.
II. ifade do¤rudur.
2
Sesin fliddeti SI (MKS) birim sisteminde watt / m dir. Bu
de¤er desibel (dB) olarak bilinir.
III. ifade de do¤rudur.
ESEN YAYINLARI
I. ifade do¤rudur.
Ses kayna¤›n›n genli¤i artt›kça sesin fliddeti artar.
VX = VY = V
,X 2
=
olur.
,Y 3
CEVAP A
8.
CEVAP E
Aç›k ses borusu ana sesin tüm armoniklerini (tarzlar›n›)
4.
verir. Armonik numaras› dü¤üm noktas› say›s› ile ayn›d›r.
Aç›k ses borular›nda ana sesin frekans›,
V
fX =
dir.
2,
Kapal› ses borular›nda ana sesin frekans›,
V
fY =
dir.
4,
Buna göre,
V
fX 2,
=
= 2 olur.
fY
V
4,
fiekildeki durum ana sesin 3. armoni¤idir.
CEVAP C
9.
Ortam de¤ifltiren sesin frekans› de¤iflmez. Frekans, ses
kayna¤›yla ilgilidir.
I. ifade yanl›flt›r.
Bir sesin genli¤i artt›kça fliddeti artar.
CEVAP D
II. ifade do¤rudur.
Duran bir ses kayna¤›ndan sabit h›zla uzaklaflan bir göz-
5.
lemcinin iflitti¤i sesin frekans›, ses kayna¤›n›n yayd›¤›
Ses dalgalar›n›n kula¤›m›za yapt›¤› etki fizyolojik fliddettir.
I. ifade do¤rudur.
Duran bir gözlemciye sabit h›zla yaklaflan bir ses kayna¤›n›n yayd›¤› sesin frekans›, gözlemcinin iflitti¤i sesin frekans›ndan daha küçüktür.
II. ifade do¤rudur.
Bir notan›n farkl› müzik aletleriyle çal›nd›¤›nda kula¤›m›zda yapt›¤› farkl› etki sesin t›n›s›d›r.
III. ifade de do¤rudur.
CEVAP E
sesin frekans›ndan küçüktür.
III. ifade de do¤rudur.
CEVAP D
10.
Sesin fliddetini art›rmak ve sesi daha uzaklara duyurmak
için sokak sat›c›lar›, itfayeciler ve polisler megafon kullan›rlar.
CEVAP B
531
Ses Dalgalar›
11.
14.
Telde oluflan ana sesin frekans›,
fn =
n
.
2,
F
m
Ana sesin dalga boyu,
2,
λ=
n
= 2l
1
f
= 2,
f
1
2.2,
F
m
4F
m
›
= 2 . (0,8)
= 1,6 m olur.
Ana sesin frekans›,
›
f = f olur.
CEVAP C
12.
fn =
nV
2,
f1 =
V
16
16
=
=
= 10 Hz olur.
2, 2 . (0, 8) 1, 6
CEVAP C
Ana sesin dalga boyu,
λn =
4,
2n – 1
λ1 =
4 . (0, 3)
= 1, 2 m olur.
2 . 1– 1
Ana sesin frekans›,
(2n – 1) V
4,
(2.1 – 1) . 360
f1 =
= 300 Hz olur.
4 . (0, 3)
15.
fn =
Piyano sesi ile keman sesinin fliddetleri, yükseklikleri ayn› olabilir, t›n›lar› ayn› olamaz. Farkl› müzik aletlerinden
ç›kan özdefl notalar› t›n› sayesinde kolayl›kla ay›rt edebi-
CEVAP D
liriz.
13. •
•
Frekans› büyük olan sesler ince, küçük olan sesler
kal›n iflitilir.
Titreflen bir telin oluflturdu¤u sesin frekans›,
fn =
n
.
2,
F
n
=
.
μ 2,
F
A.d
16.
•
Titreflen bir telin oluflturdu¤u sesin frekans› telin boyuna ba¤l›d›r.
1
fα
,
Telin kesit alan›na ba¤l›d›r.
fα
•
Telin gerginli¤ine (teli geren kuvvete) ba¤l›d›r.
Telin cinsine ba¤l›d›r.
fα
1
d
Bütün bu bilgilere göre telin boyu art›r›l›rsa frekans› küçülece¤inden ses kal›nlafl›r.
I. ifade do¤rudur.
Telin kesit alan› art›r›l›rsa frekans› küçülece¤inden ses
kal›nlafl›r.
II. ifade do¤rudur.
Telin gerginli¤i artt›kça frekans› büyüyece¤inden ç›kard›¤› ses incelir.
III. ifade de do¤rudur.
CEVAP E
532
Ortam ayn› oldu¤undan ses dalgalar›n›n yay›lma h›zlar›
da eflittir.
X diyapozonundan ç›kan sesin fliddeti Y ye ulaflana kadar azalaca¤›ndan ses dalgalar›n›n fliddetleri ayn› de¤ildir.
Bu durumda II. ve III. nicelikler kesinlikle eflittir.
CEVAP A
1
A
fα F
•
X ve Y diyapozonlar› özdefl oldu¤undan rezonansa gelirler ve ayn› genlikte titreflirler. Yani frekanslar› eflittir.
ba¤›nt›s› ile bulunur.
•
ESEN YAYINLARI
CEVAP B