haftalık küresel değerlendirme bülteni

HAFTALIK KÜRESEL
DEĞERLENDİRME
BÜLTENİ
14 Ocak-20
Ocak 2013
21. YÜZYIL TÜRKİYE ENSTİTÜSÜ
HAFTALIK KÜRESEL DEĞERLENDİRME BÜLTENİ
İçindekiler
AB Gündemi......................................................................................................................................... 1
Rusya Gündemi.................................................................................................................................... 2
ABD Gündemi ...................................................................................................................................... 4
Orta Doğu Gündemi………………………………………………………………………………………………………………………..5
Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi ............................................................................................. 7
Türkistan Gündemi ............................................................................................................................ 10
AB Gündemi
Mali ordusunun ülkenin kuzeyini ele geçiren aşırı İslamcı silahlı gruplara karşı
yürüttüğü operasyona Fransa başta olmak üzere Batı ülkeleri destek vermeye başladı. Fransa,
müdahalesini 20 Aralık 2012’de alınan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı’na
bağladı. İlk etapta, Fransa Savunma Bakanı Jean-Yves Le Drian Fransız askerlerinin başkent
Bamako’da konuşlandıklarını ve özel kuvvetlerin mevcudiyetini açıkladı. Fransa
Genelkurmay Başkanı Edouard Guillaud’da operasyonu isyancıların kontrolündeki Kuzey
bölgesine yaymak istemediklerini belirtti. Sonrasında gelen haberler Fransa hava
kuvvetlerinin ülkenin kuzeyine saldırı düzenlediği yönünde oldu. Fransa Cumhurbaşkanı
Francois Hollande, “Fransız birliklerin bu ülkedeki teröristlerle mücadeleye destek
vereceğini” açıkladı. Oluşturulacak bir terörist devletin Fransa ve Avrupa için tehdit olduğunu
vurguladı. Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius da “Silahlı grupların Mali’de terör devleti
kurmak istediğini bunun tüm bölge için tehdit yaratacağını söyleyerek Mali’ye müdahalenin
süresi konusunda da “gerektiği kadar olacağı”, “birkaç hafta süreceği” ifadelerini kullandı.
Fransa basını askeri operasyona geniş ver verdi. Gazetelerde “Fransa savaşta”; “Fransa
Mali’de teröristlere karşı savaşa giriyor”; “Fransa neden savaşa giriyor” gibi başlıklar öne
çıktı. Holland’ın Afganistan’daki Fransız birliklerini geri çekerken Mali’de operasyona
kalkışması beklenmeyen bir gelişme olarak yorumlanıyor. Fransa’nın Afrika’da birçok askeri
birliğe sahip olduğu biliniyor.
Fransa kamuoyu Mali operasyonuna temkinli yaklaşırken muhalif seslerde yükselmeye
başladı. Fransa’nın eski başbakanı Dominique de Villepin Mali'nin "Fransa'nın Irak'ı"
olabileceği vurgusunu yaptı. Ulusal Cephe Lideri Marine Le Pen müdahaleyi meşru olarak
1
nitelendirirken Libya ve Suriye’de mevcut rejimlere karşı radikal dinci grupların
desteklenmesi yanında Mali’deki durumu çelişki olarak yorumladı.
ABD ve İngiltere Fransa’yı desteklerken, Almanya temkinli davranarak diyalog
çağrısında bulundu. ABD Savunma Bakanı Leon Panetta, Mali’deki olaylara Amerikan askeri
gönderilmeyeceğini açıkladı. Bununla birlikte ABD’nin Fransa’ya destek vermek amacıyla
istihbarat desteği sağlamaya devam ettiği bildirildi. ABD’nin bu desteği sağlamasının ardında
Mali’de bulunan El Kaide ile bağlantılı militanların yaptığı faaliyetler gösteriliyor. İngiltere
operasyonu Mali’ye gönderdiği savaş uçaklarıyla destekliyor. Almanya da siyasi, lojistik ve
insani yardım yapacağını duyurdu. Almanya Dışişleri Bakanı Avrupalıların, kendi kapılarının
önünde Akdeniz’in güneyinde teröristlere ait bir konuşlanma yeri ortaya çıkmasını
istemediklerini söyledi. Afrika Birliği operasyonu desteklerken Mısır’daki Müslüman
Kardeşler Teşkilatı’ndan “Fransa’nın kendi çıkarlarına hizmet ettiği” açıklaması geldi.
Mali’den sonra, Somali’de korsanlar tarafından kaçırılan Fransız istihbarat görevlisini
kurtarmak için bu ülkeye operasyon düzenleyen Fransız askerleri bozguna uğradı.
İstihbaratçının öldüğü ileri sürülürken, bir Fransız askerinin öldüğü, bir başka askerin de
kaybolduğu bildirildi.
Operasyon Fransa’nın doğal kaynak zengini eski Afrika sömürgeleri üzerinde yeniden
güçlü aktör olarak rol alma çabası şeklinde yorumlanıyor. Önümüzdeki süreçte ülkedeki
Fransız askerlerinin sayısının 2500 olması bekleniyor. Avrupa Birliği dışişleri bakanlarının,
orduyla İslamcı militanların çatışmalarına ve Fransa'nın müdahalesine sahne olan Mali'ye
eğitim birlikleri gönderme ve Afrika ülkelerinin oluşturacağı bir müdahale gücüne mali
destekte bulunma konusunda anlaştı.
Diğer Gelişmeler:
-
Cezayir'de El-Kaide bağlantılı bir grubun çoğu Batı ülkelerinin vatandaşı olan 41
yabancıyı, Fransa'ya Mali'deki operasyon için hava sahasını açmasına tepki olarak,
rehin aldığı bildirdi.
Rusya Gündemi
Rusya'da yolsuzluk iddialarının ardından “acil durum” önlemi olarak Suvunma Bakanlığına
atanan Sergey Şoygu, orduda hem “şekilsel” hem de idari değişikliklere gitmekte. RBC
ajansı, Bakan Şoygu, Moskova yakınlarında askeri kışlada dört askerin zatüreden öldüğü
iddiası üzerine Askeri Başhekim Vçıslav Novikov'u görevden aldığını belirtti. Diğer taraftan
Şoygu'nun talimatıyla yakında yenilenecek askeri üniformaların üzerlerinde yeniden apoletler
yer alacak, yıldızlar artık metalik değil, plastik ya da iplikten olacak. Hizmet süresi dolan
askerler eskiden olduğu gibi üniformalarını beraberlerinde götüremeyecek, kışlaya teslim
etmeleri gerekecek.
2
Öne Çıkan Haberler

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın istifasının
sorunları çözmeyeceğini belirtti. Lavrov ayrıca Suriye Devlet Başkanı’nın görevden
uzaklaştırılmasının yeni can kayıplarına yol açacağından emin olduğunu belirterek,
Suriye muhalefetine Esad’ın ardından diyaloğun sağlanması için fikirlerini ortaya
koymaları çağrısında bulundu.

Rusya Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov Türkiye’nin Suriye sınırına
yerleştirilecek Patriot füzeleri ile ilgili gelişmeleri yakından takip ettiklerini,
tansiyonun yüksek olduğu bölgede silah yığınağının artmasının ek risk oluşturduğunu
ifade etti. Ayrıca Gerasimov, ortaklarının bu sistemin Suriye’de herhangi bir uçuşa
yasak bölge oluşturulmasında kullanılmayacağının açıkladığını belirtti.

Moskova'da muhalif örgütler, kimsesiz Rus çocuklarının ABD vatandaşlarınca evlat
edinmelerini yasaklayan yasayı “Alçaklara karşı yürüyüş” adı altında düzenlenen
yürüyüş ile protesto etti. ABD'lilerin Rusyalı çocukları evlatlık edinmesini yasaklayan
yasanın geri çekilmesi ve Duma'nın feshedilmesinin talep edildiği gösteri ciddi bir
olay yaşanmadan sona erdi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın resmi internet sayfasından alınan bilgiye göre, Bakanlık
Rus vatandaşlarına ülkede kötüleşen durum nedeniyle bir süreliğine Mali’ye
gitmemeleri çağrısında bulundu.

Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı, NATO’nun Afganistan’da sivil hedeflere
gerçekleştirdiği hava saldırılarının detaylı bir şekilde incelenmesini ve sorumluların
cezalandırılmasını talep etti.

Chernovitsi
Uluslararası
Üniversitede
Rusya-Ukrayna
Uluslararası
İşbirliği
komisyonunun düzenlediği 7. oturumda konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergei
Lavrov, Moskova’da Avrasya entegrasyonunun geliştirilmesi adına, Rusya’nın
Atlantik’ten Pasifik Okyanusu’na kadar olan bölgede ekonomik alan oluşturması için
somut adımlar atma konusunun görüşüldüğünü söyledi.
3

Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina Vecid'in Kremlin Sarayı ziyareti sırasında Rusya
Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Rusya'nın, Bangladeş'in ilk nükleer tesisini
kurmasına yardımcı olmak ve Rus ordusundan silah satın alınması karşılığında, ülkeye
1 buçuk milyar dolar kredi vereceği bir anlaşma imzalandığı açıklandı.

Yevgeni Primakov, Rusya’da ikili yönetim anlayışının sona erdiğini, Rusya Devlet
Başkanı Vladimir Putin’in tüm yönetime hakim olduğunu açıklayarak Putin’in artık
karşılıklı değişime ihtiyacı olmadığını belirtti.

Rusya’nın en büyük devlet bankası Sberbank’ın başkanı German Gref ülke
ekonomisinin rekabet gücünün hammadde kaynaklı olduğunu bu nedenle de
ekonominin hammadde ihracatına bağımlı hale geldiğini ve küresel ekonomik oyuncu
olma gücünün nerede ise kaybedildiğini söyledi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Halep’te Hükümet ordusu ve silahlı muhalefet güçleri
arasında
süren
çatışmalardan
dolayı
şehirde
bulunan
Rusya
Federasyonu
Konsolosluğu’nun geçici olarak çalışmalarına son verdiğini açıkladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Federal Göç Servisi(FMS) Başkanını Bakan
rütbesiyle taltif eden kararnameyi imzaladı. Kararnamede, “ Federal Göç Servisi,
Federal Bakan rütbesi statüsüyle yönetilmektedir” ifade edelerine yer verilmiş ayrıca
FMS’nin emrinde iç işleri organlarında çalışması gereken azami eleman sayısı 16 bin
290, FMS’nin merkezi yönetiminde çalışması gereken azami eleman sayısı da 314
olarak belirlendi.
ABD Gündemi
Başkan Barack Obama Kongreyi borç tavanını yükseltmeyi hızla onaylamaya çağırırken
özellikle okullara yönelik saldırıları önleyecek “mantıklı” yeni silah kontrollerini
desteklediğini açıkladı. Obama Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında
Cumhuriyetçilerin kendisine yönelttiği “borç tavanını yükselterek hükümet harcamalarını
arttırmayı amaçladığı iddiasının “gülünç” olduğunu söyledi.
Borç tavanını yükseltme konusunda geçen seferki gibi pazarlık yapmayacağını belirten
Obama Cumhuriyetçileri görevlerini yerine getirmeye çağırdı. Amerika’nın “batakçı bir ülke”
olmadığını vurgulayan Obama borç tavanını yükselterek mali yükümlülüklerini yerine
getirmesi gerektiğini belirtti. Senato’daki Demokrat Partili liderler borçlanma tavanını
arttırma konusunda Başkan Barack Obama’ya, gerekirse Kongre’nin onayını almadan hareket
etme çağrısı yapıyor.
Bazı uzmanlar ve Demokrat Partililer, Amerikan Anayasası’nın 14’üncü maddesinin, 16,4
trilyon dolarlık borçlanma tavanını Kongre’nin desteği olmadan tek yanlı yükseltebilme
4
konusunda Başkan’a yetki verdiğini savunuyor. Borçlanma tavanı arttırılmazsa, Federal
Hükümet Şubat ayından itibaren mali yükümlülüklerini yerine getiremeyecek. Obama, silah
kontrolu konusunda ise Başkan Yardımcısı Joe Biden’in başkanlığını yaptığı özel ekibin
sunacağı önlemler listesini beklediğini söyledi. Silah kontrolüyle ilgili bilinen görüşlerini
tekrarlayan Obama yeni silah kontrol önlemleri oya sunulduğunda Kongre üyelerinden
vicdanlarının sesini dinlemeleri gerekeceğini vurguladı.
Öne Çıkan Diğer Gelişmeler
-
Barack Obama yemin ederek görevine başladı.
Jack Lew’in bakanlığı senato tarafından onaylandı.
Amerikan Dışişleri Bakan Yardımcısı Türkistan’da çeşitli temaslarda bulundu.
Fransa, ABD’nin Mali’de kısıtlı destek vermesini eleştirdi.
Orta Doğu Gündemi
Suriye'de bir yandan çatışmalar devam ederken, savaşın yol açtığı insani kriz de hızla
derinleşiyor. Merkezi New York’ta bulunan
Uluslararası Kurtarma Komitesi (IRC) adlı
yardım örgütünün raporuna göre Suriye'de 22 aydır devam eden şiddet olayları nedeniyle
ülkelerini terk eden 600 binden fazla Suriyelinin önemli bir bölümü tecavüz olaylarından
kendilerini korumaya çalışan kadınlardan oluşuyor. 23 sayfa tutan "Suriye: Bir Bölgesel Kriz"
adlı raporun, Lübnan ve Ürdün'e kaçan Suriyeli kadınlarla bire bir görüşmelerden sonra
kaleme alındığı kaydedildi. Uluslararası Kurtarma Komitesinden yapılan açıklamada her
savaş bölgesinde olduğu gibi Suriye'de de en büyük acıları kadınların çektiğine vurgu
yapılarak, "Bize bilgi veren kadınların çoğu, silahlı adamların kendilerine aile bireylerinin
gözleri önünde tecavüz ettiğini anlattı" denildi. Raporda söz konusu suçların hem hükümet
hem de muhalif güçler tarafından işlendiği de iddia edilerek, kadınların ayrıca kaçırılma ve
işkenceye maruz kaldığı, birçoğunun da öldürüldüğü bildirildi. Öte yandan, raporda, tecavüz
ve işkence sonunda hayatta kalabilen birçok kadının ise “lekelenmemek” adına yaşadıkları
cinsel şiddeti ihbar etmediği belirtilirken, birçok kadının ise, aynı şeyi yeniden yaşamaktan
çok korktuğuna dikkat çekiliyor. Ayrıca bazı kadınların da aileleri tarafından öldürülmekten
korktukları için maruz kaldıkları cinsel şiddeti sakladıkları ifade ediliyor. Tecavüzün bir savaş
stratejisi olarak kullanıldığının belirtildiği raporda, bir babanın kızını silahlı bir grubun
tecavüzünden “korumak” için öldürdüğü anlatılıyor.
Raporda, kadınların mülteci
kamplarında yaşadığı zorluklara da değinildi. Lübnan ve Ürdün'deki kampların birçoğunun
derme-çatma barakalardan ve soğuğa karşı dayanıksız çadırlardan oluştuğu belirtilerek,
kadınların yaşadığı problemlerin bu şartlarda daha da fazlalaştığına dikkat çekildi. Rusya24
kanalının hazırladığı “Suriye'nin günlüğü” isimli belgeselde de ülkede birçok sivilin nasıl
5
vahşice katledildiği anlatılırken, silahlı grupların kadınlara yönelik cinsel saldırılarına dikkat
çekilmişti.
Uluslararası Kurtarma Komitesi (IRC) adlı yardım örgütü, Suriye'deki savaşın yol açtığı
insani krizin hızla derinleşmekte olduğu uyarısında bulundu. 600 binden fazla Suriyelinin
savaş nedeniyle ülkeyi terk ettiği belirtilirken örgüt kriz karşısında dünyayı harekete geçmeye
çağırdı.
Suriye Genel Devrim Konseyi (SRGC), Suriye ordusuna bağlı savaş uçaklarının Halep
Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'ne düzenlediği hava saldırısında 46 kişinin hayatını
kaybettiğini duyurdu.
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın generalleri ile yaptığı gizli bir toplantıda vasiyetini
açıkladığı ortaya çıktı. İsrail merkezli internetten yayınlanan Inyan Merkazi sitesinin Suriyeli
kaynaklarına dayandırdığı haberde Beşar Esad'ın, generallerine "Eğer beni muhaliflerin
bombaları öldürür veya Muammer Kaddafi gibi bir serseri tarafından öldürülürsem İsrail ve
Mısır'ı vurun" dediği öne sürüldü.
Şanlıurfa’nın Ceylanpınar ilçesinin karşısındaki Rasulayn kasabasında
Suriye tarafından
gelen mermiler bir vatandaşımızı yaraladı, bazı ev ve işyerlerinin camlarına kurşunlar isabet
etti.
Suriye, Halep kentinde 1000 kadar fabrikayı yağmalayan isyancıların, buralardan aldıkları
malları Türkiye'ye götürdüklerini iddia ederek, Birleşmiş Milletler'den Türkiye'yi kınamasını
istedi.
Bağdat yakınlarında Irak Maliye Bakanı Rafia El Issawi’ye yönelik suikast girişiminde
bulunuldu. Saldırıdan zarar görmeyen El Issawi’nin Irak hükümetinde Sünni Müslümanları
temsil eden en üst düzey siyasetçi olduğu söylenmekte.
Bağdat’ın 60 kilometre kuzeyindeki Duceyl kasabasında patlayan bomba yüklü araçlar en az
yedi kişi ölümüne, 32 kişinin de yaralanmasına yol açtı.
6
Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, İran ile Mısır arasında son dönemde yapılan
görüşmelerin temelinde Suriye krizinin olduğunu söyledi.
Mısır’ın iç ve dış borcu, ülke tarihinde ilk kez 1,5 trilyon Mısır poundunu (240 milyar dolar)
aşarak görülmemiş düzeye ulaştı.
Ürdün Hükümet Başkanı Abdullah Ensur perşembe günü yaptığı açıklamada şiddetin
tırmanması ya da Başar Esad rejiminin yıkılmasından sonra Suriyeli mülteci akımı olması
halinde ülkesinin sınırlarını kapatacağını söyledi.
Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi
Uzun süredir etnik ve mezhep temelli çatışmaların yanı sıra enerji kriziyle de boğuşan
Pakistan’da Yüksek Yargı, Pakistan Başbakanı Raja Eşref hakkında tutuklama kararı çıkarttı.
Mahkeme, Başbakan Eşref'in su ve enerji bakanı olduğu dönemde mobil enerji kiralama
projelerinde yolsuzluk yaptığı ve ülkeyi büyük zarara uğrattığı gerekçesiyle tutuklama kararı
aldığını açıkladı. Ancak dava dosyasını inceleyen Pakistan Mali Sorumluluk Bürosu Başkanı
Fasih Buhari, Eşref hakkındaki soruşturmanın eksik yapıldığını ifade ederek, başbakanı
tutuklamak için yeterli delilin bulunmadığı yönünde görüş bildirmiştir. Buhari’nin açıklaması
hükümeti rahatlatırken, yüksek yargının ise tepkisini çekmiştir. Pakistan Yüksek Mahkemesi
başkanı İftihar Çavduri, Başbakan hakkındaki davanın bir yıldır sürüncemede olduğunu iddia
ederek, dava dosyasının mahkemeye iade etmesini istemiştir. Bu durum ülke içerisindeki
ikircikli yapıyı bir kez daha ortaya çıkartmıştır.
Yargı-Ordu ve Hükümet arasında dönem dönem yaşanan siyasi kriz, 22 Haziran
2012’den bu yana başbakanlık yapmakta olan Raja Eşref hakkında tutuklama kararının
çıkarılmasıyla yeniden alevlendi. Başbakan Eşref, eski başbakan Yusuf Rıza Gilani’nin
Yüksek Yargı’yı aşağılamak suçundan 22 Nisan 2012’de görevden alınmasının ardından
başbakanlığa getirilmişti. Aslında Pakistan’da ordu-yargı ve hükümet arasında yaşanan siyasi
kriz, 2008’den bu yana devam etmekte olan siyasi gücü paylaşma mücadelesinin sonucu
olarak karşımıza çıkmaktadır. Başbakan Gilani Hükümeti, siyasi iktidarını korumak için
kendisine yönelik darbe teşebbüsünde bulunduğu iddia edilen isimleri etkisiz hale getirmeye
çalışmış ancak Pakistan Ordusu’nun, siyasetteki yarım yüzyıllık etkinliği karşısında Yusuf
Gilani’nin siyasi kariyeri sona ermişti.
Pakistan Ordusu, hükümeti kimi zaman açıktan uyarırken kimi zaman da Yüksek
Mahkeme’yi bir vesayet aracı olarak kullanmaktadır. Hükümet kanadından gelen açıklamalar
da ordu-yargı birlikteliği tezini destekler bir nitelik taşımaktadır. Raja Eşref'in yardımcısı
Fevad Chaudry, başbakan hakkında alınan tutuklama kararı alınmasını hükümeti devirmek
için ordu ve yargı tarafından planlanmış bir komplo olarak değerlendirmiştir. Başbakan Raja
7
Eşref hakkında tutuklama kararının alınmasında da bu gerilimin etkili olduğu hatta en büyük
hedefin Cumhurbaşkanı Zerdari’nin düşürülmesi olduğu görülmektedir. Bununla birlikte
Yüksek Yargı’nın Raja Eşref liderliğindeki PHP iktidarı hakkında verdiği kararda ülkedeki
siyasi ve ekonomik istikrarsızlıkların da etkili olduğu söylenebilir.
Azerbaycan gündeminde askeri görevini yaparken hayatını yitiren Ceyhun Gubadov
yer alıyor. Görev yaptığı birlikte nöbet sırasında hayatını kaybeden Ceyhun Gubadov'un (19)
üzerinde darp ve işkence izleri olan cenaze fotolarının sosyal medyada paylaşılması toplumda
tepkilere neden oldu. Sosyal paylaşım sitelerinde örgütlenen gençler, son zamanlarda orduda
yaşanan şüpheli asker ölümlerini protesto etmek amacı ile Fevvareler Meydanı'nda toplandı.
Yaklaşık 3 bin kişinin katıldığı mitinge çeşitli siyasi partiler, STK'lar ve şehit anneleri destek
verdi. Fevvareler Meydanı'na toplanan kalabalık, ellerinde Azerbaycan bayrakları ve şehit
askerlerin fotoları, "Şehitler ölmez, vatan bölünmez", "Asker ölümlerine son", "Askerimiz
ölmesin, ordumuz morg olmasın", "Savunma Bakanı istifa" sloganlarıyla yürüyüşe başladı.
Bir süre yürüyen grup daha sonra polis barikatı ile karşı karşıya geldi. Polis, uyarılara rağmen
dağılmayan gruba müdahale etti ve çok sayıda gösterici gözaltına alındı. Ceyhun Gubadov’un,
adli tıp raporunda ölüm sebebi olarak "kalp yetmezliği" gösterilmiş, daha sonra ailesi
evlatlarının cenaze fotoğraflarını çekerek sosyal medyada paylaşması olayın seyrini
değiştirmişti. Paylaşılan foto ve videolarda askerin bedeninde darp ve işkence izlerinin açıkça
belli olması toplumda tepkilerde neden olmuş, açılan soruşturmada iki subay tutuklanmış,
bazı subaylara da farklı cezalar verilmişti. Azerbaycan'da resmi olmayan verilere göre,
2012'de 97 Azerbaycan askeri hayatını kaybetti. Bunlardan sadece 19'unu ErmenistanAzerbaycan cephe hattında şehit olanlar oluşturuyor. Diğerlerinin ise kaza ve çeşitli
nedenlerle vefat ettiği belirtiliyor.
Azerbaycan’da toplumsal olaylara müdahalede kullanılan sert yöntem ve katılanların sert bir
şekilde gözaltına alınması ve uzun süre gözaltında kalması ise, Azerbaycan’ın dünya
kamuoyunda eleştiri oklarının hedefi haline gelmesine sebep olmaktadır. Karabağ savaşının
sık sık gündeme geldiği bir süreçte Azerbaycan ordusunda meydana gelen bu olaylar, askerin
ve halkın mücadele motivasyonunu olumsuz etkilemektedir. Cumhurbaşkanı Aliyev’in
Azerbaycan ordusunun askeri modernizasyonu ve güçlü yapısı hakkında yaptığı açıklamaların
yanında halkın motivasyonunu yükseltecek en azından moral bir kayba sebebiyet vermemek
adına orduda yaşanan can kayıplarına önlem alması kaçınılmazdır.
Güney Kafkasya-İran ve Pakistan’da öne çıkan diğer gelişmeler:

Muhalefet partileri, Pakistan’da yaklaşık 50 bin kişiyi sokaklara döken Kur’an Yolu
Hareketi lideri Tahirul Qadri’ye karşı birleşerek basın açıklaması yaptılar. Pakistan
Müslüman Birliği Partisi lideri Nawaz Şerif, Qadri’nin başkalarının gündemini
gerçekleştirmek istediğini ve demokrasi rayından çıktığını ileri sürdü.
8









Pakistan’da Kur’an Yolu Hareketi’nin ülke genelini organize ettiği protesto gösterileri
hareketin lideri Tahir’ül Kadri ve Başbakan Raja Eşref arasında imzalanan İslamabad
Uzun Mart Bildirgesi ile sona erdi. Hükümet, Kadri’nin seçim yasasında değişiklik
öngören tekliflerini kabul etti.
İran Dıışişleri Bakan Yardımcısı Abdulahiyan’ın Çin ziyareti devam ediyor.
Görüşme’de Çin dışişleri bakanı, İran'ın nükleer teknolojiden barış amaçlı
yararlanmaya dayalı siyasetlerini desteklediklerini belirterek, İran ve 5+1 grubu ile
yapılacak müzakerelerin bir an önce olumlu sonuçlanmasını temenni etti. Ayrıca
İran'ın Suriye sorununun çözümü için sunduğu 6 maddelik teklife de destek
verdiklerini ifade etti.
İran, Akdeniz’de yeni bir filo konuşlandırmaya hazırlanıyor. Donanma Komutanı
Amiral Habibullah Seyyari, İran’a yönelik tehditlere karşı savunma amaçlı olarak
gönderilecek 24. filonun Akdeniz, Kızıldeniz, Süveyş Kanalı, Hint Okyanusu’nun
kuzeyi ve Aden Körfezi’nde devriye gezeceğini belirtti.
İran Petrol Bakanı Rüstem Kasımi, Avrupalı bir yetkiliye, petrol sanayiinde gerekli
olan teçhizatı vermedikleri takdirde bizzat imal edeceklerini söylediğini belirtti.
Kasımi, özellikle petrol sanayindeki yaptırımları bir fırsat olarak gördüklerinin altını
çizdi.
Amerika'nın National Interest analisti Paul Pillar, 5+1 grubunun İran'a yaptırımları
hafifletme önerisinde bulunması gerektiğini belirtti. İran'ın nükleer programına karşı
her türlü savaş çığırtkanlığını reddeden Pillar, İran'a zarar vermekle bu ülkeyi nükleer
programından vaz geçirmenin asla mümkün olmadığını kaydetti.
Pakistan Başbakanı Raja Pervez Eşref, Perşembe günü Quetta kentinde düzenlenen ve
çoğu Şii 92 kişinin ölümüyle sonuçlanan intihar saldırılarının ardından Belucistan
eyalet başbakanını görevden aldı
Gürcistan'da 3 bin mahkûmun serbest bırakılması için oluşturulan 'af kanunu'
onaylandı. Gürcistan Meclis Başkanı Davit Usupaşvili, Cumhurbaşkanı Mihail
Saakaşvili tarafından iki kez veto edilen kanunun, daha çok siyasi tutukluları
kapsadığını ifade etti. Saakaşvili Aralık 2012'de, ilgili kanunun önceki hükümet
döneminde Rusya ajanı olmakla suçlanarak hapse atılan 190 kişinin serbest
bırakılmasını amaçladığı iddiasıyla iki kez veto etmişti.
Azerbaycan cumhuriyetinde bazı sosyal aktivistler polis güçleri tarafından tutuklandı.
Reuters'in haberine göre Bakü'de dün hükümet karşıtı düzenlenen miting sırasında
bazı sosyal aktivistler polis güçleri tarafından tutuklandı. Ceyhun Gubadof'un şüpheli
ölümüne itiraz amacı ile düzenlenen mitinge polis müdahale etti. İnsan hakları grupları
ve Gubadof'un ailesi, onun işkence nedeni ile öldüğünü savunurken, Azerbaycan
cumhuriyeti ordusu bu suçlamayı yalanlayıp onun kalp krizi sonucu öldüğünü
belirtiyor.
Ermenistan’ın yüksek dağlık Alagyaz Askeri Eğitim Kompleksinde, Ermenistan Rus
Askeri Üssü Tank Birliği sahra tatbikatları gerçekleştirdi.
9





Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Pakistan Cumhurbaşkanı Asif Ali
Zerdari`ye Pakistan`da yapılan terör saldırısı sonucu çok sayıda insanın hayatını
kaybetmesi nedeniyle taziye mesajı gönderdi.
Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanlarının 28 Ocak'ta bir araya geleceği
bildirildi. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov'un basına yaptığı
açıklamaya göre, iki ülke bakanlarının görüşmesi Avrupa Güvenlik ve İşbirliği
Teşkilatı (AGİT) Minsk grubu eş başkanları tarafından organize edilecek.
Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan Karabağ’da tansiyonu yükseltecek
açıklamalarda bulundu. Sarkisyan: “Karabağ’ın güvenliği bizim için itibar değil,
ölüm-kalım meselesidir” sözleriyle başladığı konuşmasını “Güvenliğimiz için başlıca
tehlike Azerbaycan yönetiminin aleni Ermeni düşmanı, faşist, militarist siyasetidir.
Azerbaycan açık bir şekilde ateşkes koşullarını ihlal etmektedir, tampon hatta belli
aralıklarla askerler hayatını kaybetmektedir, bunun vebali Azerbaycan yönetiminin
omuzlarındadır” sözleriyle sonlandırdı.
Ermenistan'da 18 Şubat'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine yeniden aday olan
Serj Sarkisyan, Türkiye ve Azerbaycan'a yüklendi. Türkiye'yi 'komşuları ile sıfır
sorun' politikasından 'sıfır sonuç' almakla eleştiren Ermeni lidere göre, Türkiye ve
Azerbaycan Yukarı Karabağ'da taviz koparma stratejilerinde başarısız olacak.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan ordusunun bütçesinin,
Ermenistan'ın ülke bütçesinden daha fazla olduğunu söyledi. Konuşmasında
Azerbaycan ordusunun mevcut durumuna da değinen Aliyev, geçtiğimiz yıl ordunun
güçlenmesi için önemli işler yapıldığını, çok sayıda silah ve araç alındığını bildirdi.
2012 yılında ordu için 3 milyar dolardan fazla para harcandığını söyleyen Aliyev, bu
yıl askeri alana 3,7 milyar dolar para ayırdıklarını kaydetti.
Türkistan Gündemi
Kazakistan, Rusya ve Beyaz Rusya tarafından kurulan Gümrük Birliği çerçevesinde 1
Temmuz 2013 tarihi itibarıyla bu ülkelerde taşıtlara tek tip ortak ruhsat verilmeye başlanacağı
açıklandı. Avrasya Ekonomik Komisyonu Konseyi’nin resmi internet sitesinde verilen bilgiye
göre, Kazakistan, Rusya ve Beyaz Rusya tarafından imzalanmış olan hükümetler arası
anlaşmanın onaylanması üzerine 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren karayolu vasıtaları için
aynı standart taşıt evraklarının uygulanması planlanılıyor. Elektronik ortamında araç
ruhsatlarında damgalama ve işaretleme gibi GB ülkeleri arasında ileride uyumu sağlaması için
çalışmaların devam etmekte olduğu belirtildi. Yetkililer bu üç ülke arasındaki bütünleşme
çabalarında yeni adımların hızlanarak atılacağını belirtmekteler. Avrasya Birliği üyeleri
teknik konularda kalıcı adımlar atarak bütünleşme yolunda istikrarlı bir ilerleyiş
yakalamışlardır.
10
Tacikistan'ın, Özbekistan ve Kırgızistan ile ortak sınırları bulunan Soğd vilayetinin Valisi
Kahir Rasulzade, Özbekistan-Kırgızistan sınırında meydana gelen olaylardan dolayı
endişe duyduklarını belirtti. Rasulzade, Azatlık Radyosu Tacik servisine yaptığı açıklamada,
bu tür olayların, halen taraflar arasında bir anlaşmanın sağlanamadığı Tacikistan-Kırgızistan
sınırında da yaşanabilme olasılığı nedeniyle tedirgin olduklarını kaydetti. Bölgede Kırgızistan
ile Özbekistan sınırında yaşanan gerilim Tacikistan’ı da doğrudan ilgilendirmektedir çünkü
gerginlik arttığı bölgeler de yoğun bir Tacik nüfusu vardır. Örneğin Kırgızistan topraklarının
ortasında kalan fakat Özbekistan’a ait olan Soh bölgesinde nüfusun yüzde doksanını Tacikler
oluşturmaktadır. Bundan dolayı gergin sonucu sınır kapılarının kapatılmasıyla birlikte
Özbekistan ile karasal bağlantısı kesilen Soh bölgesi Kırgızistan’a muhtaç duruma
gelmektedir.
Oş ve Celalabad eyaletlerin yerel makamlarından erzak, gıda ve ilaç yardımı alan Soh
ilçesinin etrafında bulunan 8 Kırgız köyü, hükümetten Özbekistan topraklarına ayak
basmadan çevre karayolu inşaatını acil tamamlanmasını, okul ve hastane yapmasını
beklemektedir. Hükümet de köylerin ihtiyaçları arasında yer alan elektrik ve ulaşımını
sağlamak için maddi kaynak aramaktadır.
Burada yapılan açıklamalar 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsüne değil, sadece yorumda bulunan 21. Yüzyıl
Türkiye Enstitüsü araştırmacılarına aittir.
11