1a. Resmi kalkınma yardımları ile desteklenen ihalelerde yer alan

İkinci Aşama İncelemesi OECD Tavsiyeleri (Aralık 2007)
1a. Resmi kalkınma yardımları ile desteklenen ihalelerde yer alan görevliler de dahil
olmak üzere, dış pazarlarda faaliyet gösteren Türk Şirketleri ile temas halinde olan
kamu görevlileri, ve küçük ve orta ölçekli işletmeler de dahil olmak üzere, yolsuzluğa
açık
coğrafya ve sektörlerde faaliyet gösteren
şirketler için acilen farkındalılık
arttırıcı programların yapılması ve uygulanması [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye,
paragraf I, IIv ve VI iii];
1b.Gecikmeksizin, büyükelçilik personeli de dahil olmak üzere dış temsilciliklerin
farkındalılıklarının arttırılması ve
dış temsilciliklerin, yabancı kamu görevlilerine
rüşvet verilmesinin riskleri hakkında Türk şirketleri ve bireylerini bilgilendirmelerinin
temini; ve [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I];
1c.Yabancı kamu görevlilerine verilen rüşvetin vergiden düşürülemeyeceği hususunda
vergi memurları (tax officials), vergi meslek mensupları (tax professionals), ile özel
sektörün farkındalıklarının arttırılması için daha fazla çaba gösterilmesi ve bu
ödemelerin ortaya çıkarılması konusunda vergi memurlarının eğitimi [Sözleşme,
Madde 13; 1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf IV; 1996 Tavsiyesi];
2a.Bir Türk şirketi veya vatandaşının yabancı kamu görevlisine rüşvet verdiği veya bu
yönde girişimlerde bulunduğu hususunda ciddi iddiaların ortaya çıkması halinde, bu
iddiaları Türkiye’deki yetkili makamlara rapor etme de dahil olmak üzere, atılacak
adımlar hakkında, Büyükelçilik personelini de kapsayacak şekilde dış temsilciliklere
spesifik talimatlar verilmesi [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I]
2b.Resmi kalkınma yardımları ile fonlanan ihalelerde görev alan personele, yabancı
kamu görevlilerine rüşvet verme şüphelerini ortaya çıkarma ve rapor etme konusunda
eğitim sağlanması [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I, IIv ve VI]
2c. Kamu ve özel sektördeki ihbarcıları, işverenlerinden kaynaklanabilecek misilleme
ve cezalardan koruyacak tedbirlerin güçlendirilmesi [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye,
paragraf I]; ve
2d.Halen Parlamento’da bulunan Tanık Koruma Kanununun mümkün olan en kısa
süre içerisinde kabul edilmesi [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I]
3(i) Resmi kalkınma yardımlarıyla fonlanan sözleşmelere sistematik olarak yolsuzluk
karşıtı şartların konulması; ve
3(ii)Daha önceden yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçuna karışmış olan kişi
ve şirketleri, bu tür sözleşme imkanları (özelleştirme, kamu ihaleleri veya kamu
kaynaklarıyla fonlanan kalkınma yardımı ihaleleri) dışında tutacak bir mekanizma
kurulmasının değerlendirilmesi.[1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I, II v ve
VI iii]
4(i)Vergi hukukunda rüşvet ödemelerinin vergiden düşülmesinin açıkça reddedilmesi
veya bu sonucu sağlayan bağlayıcı ve kamuya açık uygun diğer bir mekanizma ihdas
edilmesi:
4(ii) Yasal harcama olarak gösteririlmiş rüşvet ödemelerinin ortaya çıkarılması
hususunda vergi görevlilerine eğitim sağlanması; ve
4(iii) Vergi otoriteleri ile yolsuzluk suçlarıyla ilgili adli ve kolluk görevlilerinin
karşılıklı
bilgi paylaşımına izin veren OECD Model Vergi Sözleşmesinin 26(2).
Maddesinin Yorumunu( Commentary) mevcut ve müstakbel vergi sözleşmelerine
dahil etmeye devam etmek [Sözleşme, 13. Madde; 1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye,
Paragraf IV; ve 1996 Tavsiyesi].
5a.Dış pazarlarda faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmeler de dahil olmak
üzere şirketleri, spesifik olarak yabancı kamu görevlilerine rüşvet suçuna yönelik
davranış kurallarını ve uygun olduğu ölçüde etik komitelerini kapsayan dahili şirket
kontrollerini uygulamaya koymak amacıyla teşvik edici çabaları güçlendirmek [1997
Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf V C]; ve
5b.Dış denetime tabi olan özel şirketlerin kapsamının, dış pazarlarda faaliyet gösteren
ve dış denetime tabi olmayan (non-listed companies) şirketleri de içerecek şekilde
genişletilmesi, ve devlet (Sayıştay) denetimine tabi olan kamu teşebbüşlerinin
kapsamının dış denetime tabi olmayan devlete ait veya devlet tarafından kontrol edilen
şirketleri ve resmi ihracat kredi desteği, kamu ihaleleri, özelleştirme ve resmi kalkınma
yardım fonlarıyla desteklenen ihale sözleşmelerine dahil olan ajansları içerecek şekilde
genişletilmesi [1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, paragraf I ve VB]
6.a.Bakanlar Kurulu Kararı çıkarılmak üzere Başbakanlığa sunulan ve muhasebeciler
ile avukatlara şüpheli işlem bildiriminde bulunma yükümlülüğü öngören yönetmeliğin
bir an önce çıkarılması;
6.b. MASAK tarafından hazırlanan ve şüpheli işlem bildiriminde bulunan yükümlülere
geri bildirim sağlanmasını gerekli kılan yönetmeliğin bir an önce çıkarılması, yabancı
kamu görevlilerine rüşvet verilmesi suçunun öncül suç olduğu durumlarda güncel
karapara suç tipolojilerine ilişkin, bildirimde bulunan taraflara gelişmiş rehber ilkeler
sağlanması;
6c.MASAK’a yapılan şüpheli işlem bildirimi sayılarının düşük olmasının nedenlerinin
değerlendirilmesi
7.Yabancı
kamu
görevlilerine
rüşvet
verilmesi
suçunun
soruşturulması
ve
yargılamasına ilişkin, soruşturma makamları, savcılar ve hâkimlere, yabancı kamu
görevlilerine rüşvet suçu ile ilgili düzenli eğitim verilmesinin ve bu eğitimlerin
yoğunlaştırılmasının sağlanması (Sözleşme, Madde 5)
8.Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçunun bir Türk vatandaşı veya şirketi
tarafından yurt dışında işlendiği spesifik bir davada Adalet Bakanının “evrensel yargı
yetkisi” ilkesinin uygulanmasını talep etmesini öngören Türk Ceza Kanununun 13/2.
maddesinde
ilişkin olarak Çalışma Grubu: (i) Türkiye’nin ya bu gerekliliği
kaldırmasını; veya (ii) Bakanın böyle bir uygulamayı talep etmeye ilişkin takdir
yetkisini kullanırken “milli ekonomik çıkar, diğer bir Devlet ile ilişkiler ya da suça
karışan gerçek ya da tüzel kişinin kimliği üzerindeki siyasi etki” gibi hususlar da dahil
olmak üzere herhangi bir siyasi çıkar tarafından etkilenmeyeceğinin garanti altına
alınmasını tavsiye eder. [Sözleşme, Madde 4.2 ve 5]
9.Türk Ceza Kanunun 252/5. maddesinde düzenlenen yabancı bir kamu görevlisine
rüşvet verme suçunun uygulanması ile ilgili olarak, Çalışma Grubu, Türkiye’nin
yabancı kamu görevlisine rüşvet suçu bakımından suçluyu cezaî sorumluluktan
kurtarıcı etkisi olan “etkin pişmanlık” uygulamasının kaldırmasını tavsiye eder.
[Sözleşme, Madde 1]
10.Türkiye’nin yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçunda tüzel kişilerin cezai
sorumluluğunu ilgasına ilişkin olarak, Çalışma Grubu, Türkiye’nin böyle bir
sorumluluğu Sözleşmenin 2. maddesine uygun olarak acilen yeniden oluşturmasını
tavsiye eder. [Sözleşme, madde 2 ve 3.2]
11a.Yabancı kamu görevlilerine rüşvet davalarında mahkumiyet halinde savcıların,
mümkün olduğu ölçüde müsadere talebinde bulunmalarının teşvik edilmesi
11b.Adi rüşvet ve yabancı kamu görevlilerine rüşvet suçuna uygulanan yaptırımlara
ilişkin daha detaylı istatistik tutulması
11c.Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan mahkum olan gerçek şahıslar
ve şirketlerin özelleştirme, kamu ihaleleri ve resmi kalkınma yardımları ile fonlanan
kamu ihale sözleşmelerinin dışında bırakılmaları için uygun önlemlerin alınmasının
değerlendirilmesi [Sözleşme, madde 3.4; 1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye, Paragraf II
v).
12i.Hileli muhasebe suçlarına ilişkin olarak, Çalışma Grubu (i) Türkiye’nin bu suçlara
uygulanacak cezaların etkin, orantılı ve caydırıcı olmasının sağlamasını tavsiye eder;
ve
12(ii) Hileli muhasebe suçları, özellikle Vergi Usul Kanunun 359. maddesine
muhalefet suçlarına
uygulanan
yaptırımlar hakkında
daha
detaylı
istatistik
derlenmesini tavsiye eder. [Sözleşme, madde 8; 1997 Gözden Geçirilmiş Tavsiye,
Paragraf V A iii)