Kanser Tehlikesinin 7 Habercisi

KANSERDEN KORUNMA
STRATEJİLERİ VE GÜNCEL
YAKLAŞIMLAR
1
İÇERİK
o
o
o
o
o
o
o
o
o
KANSER NEDİR?
METASTAZ NEDİR?
KANSER TEHLİKESİNİN 7 HABERCİSİ?
EN SIK GÖRÜLEN KANSER TİPLERİ?
KANSERDEN KORUNMAK NEDEN ÖNEMLİ?
KANSERDEN KORUNMA AŞAMALARI?
KANSERDEN KORUNMA ARAŞTIRMALARI?
ÖNERİLER(beden kitle indeksi, fiziksel aktivite, beslenme)
KANSERLE İLGİLİ GÜNCEL YAKLAŞIMLAR
2
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
• Bu çalışma sonucunda;
• Kanser ve metastazı tanımlayabilme,
• Kanserin nedenlerini ve kanser habercisi
semptomları farkına varma,
• Kanserden korunmanın önemini kavrayabilme,
• Kanserden korunmak için öneriler hakkında bilgi
sahibi olma,
• Kanserle ilgili güncel yaklaşımlardan haberdar
olma,
3
• KANSER: Hücrelerde DNA nın hasarı sonucu
hücrelerin kontrolsüz veya anormal bir
şekilde büyümesi ve çoğalmasıdır.
4
• Vücudumuzda tüm organlar hücrelerden
oluşur. Hücreler vücudumuzun en küçük
yapıtaşlarıdır ve ancak mikroskopla görülebilirler.
• Sağlıklı vücut hücreleri (kas ve sinir hücreleri hariç)
bölünebilme yeteneğine sahiptirler. Ölen
hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan dokuların
(vücut içi ve dışındaki) onarılması amacıyla bu
yeteneklerini kullanırlar.
5
• Buna karşın kanser hücreleri, bu bilinci
kaybeder, kontrolsüz bölünmeye başlar ve
çoğalırlar. Kanser hücreleri birikerek tümörleri
(kitleleri) oluştururlar, tümörler normal
dokuları sıkıştırabilirler, içine sızabilirler yada
tahrip edebilirler.
6
• Eğer kanser hücreleri oluştukları tümörden ayrılırsa,
kan yada lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer
bölgelerine gidebilirler. Gittikleri yerlerde tümör
kolonileri oluşturur ve büyümeye devam ederler.
Kanserin bu şekilde vücudun diğer bölgelerine
yayılması olayına METASTAZ adı verilir.
7
Kanserin Nedenleri ?
• Kanserin sebebi henüz kesin olarak bilinmemektedir. Kanser
hastalığı için iki grup risk faktörü vardır. Kanser için risk
faktörleri yaşam şekillerine, yaşa, cinsiyete ve aile
öykülerine bağlı olarak değişir. Bir başka risk grubu ise
çevresel faktörlerdir:
• Sigara alkol kullanımı,
• Uzun süre ve tehlikeli saatlerde güneş altında kalma,
• Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma,
• Bazı kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri,
asbest…vb)
8
• Bazı virüsler
• Hava kirliliği
• Radyasyona maruz kalma,
• Kötü beslenme alışkanlığı
9
10
Kanser Tehlikesinin 7 Habercisi
• Kanserin belirti ve bulguları köken aldığı doku
ve organlara göre değişir.
• Hatta bazen hiç belirti ve bulgu vermeden
kontrol muayenelerinde kanser tanısı
konulabilir
11
Aşağıdaki belirtilere dikkat edin:
• Rahim ve makattan gelen normal olmayan bir
kanama veya akıntı,
• Memede veya vücudun herhangi bir yerinde
• ortaya çıkan şişlik ve sertlikler,
• İyileşmeyen yaralar,
• Uzun süreli ses kısıklığı ve öksürük
12
• Ben ve siğillerde meydana gelen büyüme ,
kanama, renk değişikliği, yara
• Büyük ve küçük abdest yapmaktaki değişiklikler
• Yutkunma güçlüğü ve hazımsızlık,
13
BU DEĞİŞİKLİKLER
GÖRÜLDÜĞÜNDE BİR HEKİME
BAŞVURMAYI İHMAL ETMEYİNİZ…
14
EN SIK GÖRÜLEN KANSER TİPLERİ
•
•
•
•
•
•
Meme kanseri,
Akciğer kanseri,
Prostat kanseri,
Mide kanseri,
Kalın bağırsak kanseri,
Rahim ağzı kanseri,
15
16
17
18
Kanserden korunmak neden önemli?
• Günümüzde birkaç kanser türü dışında tedavi olanağı
yoktur .
• Var olan kanser tedavileri özellikle hedef kanser
hücrelerine yönelik değildir.
• Tedavinin istenmeyen yan etkileri ağır ve tedavi %100
etkili değildir.
• Kanser tedavisinde başarısızlık nedenlerinden biriside
kanser hücrelerine karşı ilaç rezistansının gelişmiş
olmasıdır.
19
• Hastalığın erken evrede belirlenmesi tedavi ve
bakım sonuçlarının daha iyi olmasını
sağlamaktadır.
• Hastalık ilerlediğinde tedavide kötü sonuçlarla
karışılmakta, hastalığın ekonomik ve psikolojik
yükü de artmaktadır.
• Önlemenin başka bir avantajı; kanserde önemli
risk etkenlerinin çoğu damar hastalıkları ve
diyabet gibi sık rastlanan başka rahatsızlıklara da
neden olmaktadır.
20
Korunma,
Pek çok hastalık üzerinde etkilidir
• 19. ve 20. yüzyıldaki halk sağlığında en önemli gelişme
enfeksiyon hastalıklarının önlenmesidir.
• Statinlerin yaygın olarak kullanılması kalp
hastalıklarında riski azaltmıştır.
• Emniyet kemeri ve kask kullanılması travmatik
yaralanmalarda azalma sağlanmıştır.
• Korunma ve risk azaltıcı stratejiler, kanser yükünün
azaltılmasında en önemli etkiye sahip görünmektedir.
21
Kanserden Korunma Aşamaları
• Hastalık riskine katkıda bulunduğu bilinen
sosyal, ekonomik ve kültürel yaşam biçimlerinin
düzenlenmesi
• Birincil korunma
• ◦ Risk faktörleri ve nedenlerin kontrol altına
alınması
• Kondom kullanılması, HIV, HBV ve HPV için
aşıların yaygınlaştırılması, enjeksiyonun ortak
kullanılmaması
22
• İkincil korunma (hastalığın oluşumundan
tanıya kadar)
• Hastalığın tedavi edilebilir erken evresinde ,
erken tanı için güvenli uygun yöntemlerin
kullanılması
23
• Üçüncül korunma
• Kanser tanısından sonra morbidite ve
mortalitenin azaltılması
• İkinci birincil kanserlerin erken tanısı için
izlemlerin yapılması
24
Kanserden Korunma Araştırmaları
1
• Sağlıklı yaşam biçimleri araştırmaları
• Sağlıksız davranışları azaltma stratejileri
• Sigarayı bırakma, egzersiz, daha iyi beslenme,
kalori azaltılması
25
• Moleküler karsino-genezis araştırmaları
(gen çevresel etkileşimler)
• Risk katkısı olan genleri tanımlanması
• Çevresel risk faktörlerinin tanımlanması
26
Kanserden Korunma Araştırmaları 2
• Genetik risk faktörleri açısından toplum
taramaları ve genetik riskli bireylere genetik
danışmanlık
• Kanser erken tanısı için yeni, daha duyarlı ve özel
biyomarkırların geliştirilmesi amacıyla
araştırmalar
• Belirli kanser türlerinin erken tanısı için toplum
taramaları
27
Öneriler
• 1) Beden Kitle İndeksi
• Yetişkinlerde BKİ’nin 18,5-24,9 olması
önerilmektedir.
• Bütün yaşlarda aşırı kilo alımından kaçınılmalı
• Kilo vermeye hemen karar verilmeli
28
• Kilo vermeye hemen karar verilmeli
• Düzenli fiziksel aktivite yapılmalı
• Yüksek kalorili yiyecek ve içeceklerin alımı
sınırlanmalı
29
30
Toplumsal hedef
• Toplumun BKI ortanca değeri 21-23 arasında olmalıdır.
• Toplumda yüksek kilolu ve obez olan kişiler 10 yıl içinde
bugünkü düzeyinin altında olması
• Her 10 yılda sedanter yaşamı olan toplum kesiminin
yarıya inmesi
• İçine şeker eklenmiş içeceklerin toplumdaki tüketiminin
her 10 yılda yarılanmasını hedeflenmelidir
31
2) Fizik Aktivite
• Dünya Sağlık Raporuna göre fiziksel
hareketsizlik her yıl dünya çapında 1.9 milyon
insanın ölümüne yol açmaktadır.
• •Dünya nüfusunun en az % 60’ı tavsiye edilen
günlük 30 dakikalık egzersizi yapamamaktadır
32
• Sağlık Bakanlığı tarafından 7 coğrafik bölgede,
7 ilde, 30 yaş üstü 15.468 bireyde yapılan
“Sağlıklı Beslenelim, Kalbimizi Koruyalım
(SBKK)” çalışmasında bireylerin sadece %3.5’i
düzenli (haftada en az 3 gün, 30 dakika orta
şiddette) fiziksel aktivite yaptıklarını beyan
etmişlerdir.
33
Önerilen Aktivite Miktarları
• Yetişkinlerin haftada en az 150 dakika (2,5 saat) orta
şiddette veya haftada 75 dakika yüksek şiddette
aktivite yapması
• Farklı aktivite türleri birlikte kullanılacaksa 1 dk yüksek
• şiddette, 2 dk orta şiddette aktivite olabilir.
• Çocuk ve gençler her gün en az 1 saat orta şiddette
aktivite yapmaları için cesaretlendirilmelidir.
34
Fizik aktiviteye yeni başlayacak kişiler
• Aktivitenin miktar ve yoğunluğunu zamanla
artırmalı,
• 40 yaş üzeri erkekler, 50 yaş üzeri kadınlar,
kronik hastalığı olan kişiler, kalp hastalığı riski
yüksek olan kişiler, yüksek şiddette aktivite
programına başlamadan önce doktora
muayene olmalıdır.
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54