Doğal Kaynaklar Ekonomisi ve İşletmecilik
advertisement
Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL 3.Bölüm Doğal Kaynaklar Ekonomisi ve İşletmecilik Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan’ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından Faydalanılmıştır. 2 Temel Kavramlar Ekonomi, ihtiyaçları karşılamak amacıyla sınırlı kaynakların alternatif kullanım alanlarına tahsisini ve bu alternatif faaliyetlerin bireyler, firmalar ve toplumlarca nasıl tercih edildiğini inceleyen bir bilim dalıdır. Sınırlı doğal kaynaklar ve artan nüfus sorunu Çevresel malların arzının talebe göre sınırlı olması, Bu nedenle kıt olan doğal kaynakların alternatif kullanım alanlarına tahsisinde sosyal refahın maksimum olması ve sürdürülebilir kullanımı 3 Temel Kavramlar Üretimde kullanılan faktörlerin sınırlı olması bazı ekonomik faaliyetlerin çevreyi olumsuz etkilemesini de beraberinde getirmektedir. Ve dışsallık kavramı Dışsallık: Herhangi bir faaliyet nedeniyle diğer kişi ya da kuruluşların olumlu veya olumsuz etkilenmeleridir. Pozitif olumlu katkılar. Negatif olumsuz katkılar 4 Temel Kavramlar Firmalar doğal kaynakları kullanırken özel maliyetlerini karşılarlar ve piyasa koşullarına göre normal veya aşırı kar elde ederler. Bu aşamada ortaya çıkan çevreyi kirletmeleri, toplumun refahını düşürebilir. Bu yüzden devlet bu firmaların çevreye verdikleri zararları karşılamaları için sosyal maliyetleri karşılığı olarak çeşitli yöntemler geliştirmiştir. Kirleten öder veya temizler…. Sürdürülebilir Üretim Bugünkü kuşakların ihtiyaç duydukları ürünleri elde ederken gelecek kuşakların ihtiyaçlarının tehlikeye düşürülmemesidir. 5 Temel Kavramlar TOPLAM EKONOMİK DEĞER Kullanıma Bağlı Olmayan Değer Kullanım Değeri Doğrudan Kullanım Ekolojik Fonksiyon Opsiyon Değeri Miras Değeri Varolma Değeri 6 Çevresel Malların Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler Fayda-Maliyet Analizi Şartlı Değerleme Hedonik Fiyat Yöntemi Seyahat Maliyeti Yöntemi Çevre Kalitesinin Verim ve Kaliteye Yaptığı Etkilerin Verimlilik Değişimi Yaklaşımıyla Ölçülmesi 7 Çevresel Malların Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler 1. Fayda Maliyet Analizi: Planlanan bir faaliyetin ortaya çıkaracağı gelir ve giderlerin analiz edilmesidir. 2. Çevresel Etki Değerlemesi–Sosyal Etki Değerlendirilmesi Şartlı Değerleme : Bu yöntemde doğrudan değerleme yapılmakta olup, çevre kalitesinin korunması için tüketicilerin elde ettikleri fayda karşılığında biçtikleri değere, diğer bir deyişle gönüllü ödeme isteğine dayanmaktadır. 8 Çevresel Malların Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler 3. Hedonik Fiyat Yöntemi: o o Farklı çevre koşullarından etkilenen mal ve hizmet fiyatlarının etkilenme düzeyini ölçmeye dayanır. Piyasa değişimi yapılabilen bir ürünün kalite özellikleri ile fiyatı arasındaki ilişkiye hedonik fiyat fonksiyonu denir. 4. Seyahat Maliyeti Yöntemi: o Özellikle doğal güzelliği olan çevre varlıklarının değerleri bunları ziyaret eden bireylerin yaptıkları seyahat harcamaları ve kaynağı görmek için ödedikleri giriş ücretlerinin toplamından yararlanılarak yapılan hesaplama yöntemidir. 9 Çevresel Malların Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler 5. Verimlilik Değişimi Yardımıyla Ölçülmesi: Çevre kirliliği, doğal afetler veya bazı uygulamaların neden olduğu kayıpların belirlenmesinde öncelikle bölgedeki normal verimler tespit edilmektedir. Daha sonra çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkan verimler belirlenir. Zarar öncesi ve sonrası verim farkları ürün fiyatı ile çarpılarak üreticinin uğradığı zarar tespit edilir. 10 Tarım Arazilerinin Değerlerinin Biçilmesinde Kullanılan Yöntemler 1. Gelir Yöntemi: 2. Bir malın değeri ortalama gelirin geçerli olan faiz oranına göre kapitilizasyonuna veya bir malın değeri ondan elde edileceği varsayılan bütün ortalama gelirlerin bugüne biriktirilmesine eşittir. Başka bir deyişle bir taşınmaz malın kıymeti, ondan gelecekte elde edilecek tüm gelirlerin toplamının şimdiki değerine eşittir. Piyasa Değeri Yöntemi: Bir malın pazardaki olası fiyatı esas alınarak onun değerinin biçilmesi esasına dayanır 11 İletişim Bilgilerim Doç.Dr.Tufan BAL Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Isparta. e-posta: [email protected] http://tufanbal.net
