ceza hukuku - Hukuk Market

Prof Dr. Kay ›h an ‹Ç EL
P ro f. Dr. Süheyl DONAY
Ka rfl ›la flt›r m a l› ve Uygulam al›
CEZA HUKUKU
Genel K›s›m
1. Kitap
•
•
•
•
•
•
Girifl
fliim
T a ri hse l Gel i fl
C eza Hu kuk unun K ayna kla r›
S u ç P ol i ti ka s ›
C e za H u ku k un d a K a nu n i li k ‹l k es i
C eza Huku ku Kural lar›n ›n Uygul anma
A lan›
• S uçlular›n Geri Ve r i l m e s i
Ye n i Yasalara Göre G ü nc ell e n mi fl
fi‹‹NC‹ BASI
BEfi
Yay›n No
: 1603
Hukuk Dizisi : 714
5. Bas› - Eylül 2006 - ‹STANBUL
IS BN 975 - 295 - 488 - X
Copyright© Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Dizgi
Bask› - Cilt
: B e t a B a s › m A . fi .
: Kahraman Ofset
Ba¤c›lar/‹stanbul (0-212) 629 00 01
Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15
Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77
Fax: (0-212) 513 87 05 - 511 36 50
e-mail: [email protected]
www.betakitap.com
III
fi‹‹NC‹ BASININ ÖNSÖZÜ
BEfi
“Karfl›laflt›rmal› ve Uygulamal› Ceza Hukuku”nun 2005 y›l›nda yay›nlad›¤›m›z yeni yasalara göre yenilenmifl dördüncü bas›s›n›n mevcudu
kalmad›¤›ndan, beflinci bas›s›n› yay›nl›yoruz.
Bu bas›da bir y›l içindeki de¤ifliklikler ve geliflmeler yans›t›lmaya
çal›fl›lm›flt›r. Böylece, kitab›m›z bu yeni bas›s›nda da güncellenmifl olmaktad›r.
Baflta ö¤rencilerimiz olmak üzere tüm ilgililere yararl› olmas›n› diliyoruz.
‹stanbul, Eylül 2006
K ay ›han ‹ÇEL
Süheyl DONAY
V
DÖRDÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ
Türkiye bir süredir ola¤and›fl› bir kodifikasyon hareketinin içindedir. Özellikle «Avrupa Birli¤ine Girme» nedeni ile bu kodifikasyon hareketi yo¤unlaflt›r›lm›fl ve ola¤anüstü h›zland›r›lm›flt›r.
Yasal kaynaklardaki de¤ifliklik rüzgar› ceza hukukumuzun pozitif
kaynaklar›n› da önemli derecede etkilemifltir. Bu çerçevede, baflta 5237
say›l› Türk Ceza Kanunu olmak üzere, 5252 say›l› Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama fiekli Hakk›nda Kanun, 5275 say›l› Ceza ve
Güvenlik Tedbirlerinin ‹nfaz› Hakk›nda Kanun, 5271 say›l› Ceza Muhakemesi Kanunu, 5275 say›l› Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve
Uygulama fiekli Hakk›nda Kanun yay›nlanm›flt›r.
Yeni yasalar›n ceza hukuku sistemimizin baflar› notunun yükselmesine katk›lar›n› uygulama gösterecektir. Bizim görevimiz bu baflar›
notunu yükseltmek için çaba harcamakt›r. Ancak burada flu noktay›
özellikle vurgulamal›y›z ki, seksen y›ll›k Türk Ceza Hukuku ö¤retide olsun, uygulamada olsun sürekli güçlenerek geliflen bir süreç izlemifltir.
Özellikle ö¤reti aç›s›ndan mevzuattaki de¤ifliklikler bugüne kadar at›lan
sa¤lam temelleri etkilemez. Tam tersine ö¤retinin ortaya koydu¤u görüfller, kavramlar ve kurumlar yeni yasalar› mutlaka etkiler. Bunun güncel
kan›t› kitaplar›m›zdaki bir çok kavram ve kurumun yeni ceza yasalar›na
girmifl olmas›d›r. Fakat burada önemli olan, ö¤retiden yap›lan bu yararlanman›n ne derecede do¤ru oldu¤udur. Bu «kalite kontrol» ifllevi ise tabii ki bizler taraf›ndan yap›lacakt›r.
Kitab›m›z›n yeni yasalara göre güncellenmifl dördüncü bas›s›n›n
baflta ö¤rencilerimiz olmak üzere tüm ilgililere yararl› olmas›n› dileriz.
‹stanbul, Ekim 2005
K ay ›han ‹ÇEL
Süheyl DONAY
VII
ÜÇÜNCÜ BASININ ÖNSÖZÜ
«Karfl›laflt›rmal› ve Uygulamal› Ceza Hukuku’nun 1993 y›l›nda yay›nlanan ikinci bas›s›n›n mevcudu kalmad›¤›ndan, üçüncü bas›s›n› yay›nl›yoruz.
Kitab›m›z›n bu bas›s›nda da, tüm de¤iflme ve geliflmeler yans›t›lmaya çal›fl›lm›fl, özellikle mevzuat›m›zdaki de¤ifliklikler ifllenmifl ve yeni yay›nlarla Yarg›tay Kararlar›na yer verilmifltir.
Üçüncü bas›n›n da ö¤rencilerimize ve tüm ilgililere yararl› olmas›n›
diliyoruz.
Beyaz›t, Ekim
1999
Kay›h an ‹ÇEL
Süheyl DONAY
IX
‹ K ‹ N C ‹ B AS I N I N Ö NS Ö Z Ü
fl› l a flt
flt› r ma l› v e Uyg ula ma l› Cez a Hukuku»nun 1987 y›l›nda
«K a r fl›
yay›nlanan birinci bas›s›n›n mevcudu kalmad›¤›ndan, yo¤un iste¤i
karfl›lamak için ikinci bas›s›n› yay›nl›yoruz.
Kitab›m›z›n bu bas›s›nda, tüm de¤iflme ve geliflmeler yans›t›lmaya
çal›fl›lm›fl ve mevzuat›m›zdaki de¤ifliklikler dikkate al›narak ilgili konular yeniden kaleme al›nm›flt›r. Bu bas›da da yeni yay›nlara ve Yarg›tay
kararlar›na yer verilmifltir. Bu durumu ile kitab›m›z›n ikinci bas›s›
fl t i r i l m i fl v e G e l i flt
fl ti ri l m i fl B a s › » özelli¤ini tafl›maktad›r.
« Ye n i l e flt
‹kinci bas›n›n da baflta ö¤rencilerimiz olmak üzere tüm ilgililere
yararl› olmas›n› diliyoruz.
Beyaz›t, Ocak 1993
Kay›h an ‹ÇEL
Süheyl DONAY
XI
B ‹ R‹ NC ‹ B AS I NI N Ö NS ÖZ Ü
Yay›nlad›¤›m›z bu kitap «Karfl›laflt›rmal› ve Uygulamal› Ceza Hukuku»nun «Ge n el Bil gil e r ve Ce za Hukukun un K ay na kl ar› » k›sm›n› içermektedir. Bu kitab› «S uç Te o r i s i » ve « Ya p t › r › m Te o r i s i » k›s›mlar›n› içeren kitaplar izleyecektir.
Kitab›n birinci bölümünde ceza hukukunun kavramsal özellikleri
belirtildikten sonra bu hukuk dal›n›n görevi çeflitli ceza teorileri çerçevesinde aç›klanm›fl ve özellikle günümüzde ceza hukukunun hedefinin ne
olmas› gerekti¤i vurgulanm›flt›r. Ayn› bölümde ceza hukukunun di¤er
hukuk dallar› ve yak›n bilim kollar› ile iliflkisi ortaya konuldu¤u gibi,
suç, ceza ve emniyet tedbirlerinin kendilerine özgü anlamlar› da genel
bilgi s›n›rlar› içinde ele al›nm›flt›r. Birinci bölümde yer alan son konu ceza hukukunun tarihsel geliflimidir. Bu konu bir yandan genel biçimde
di¤er yandan ise Türk Hukuk Tarihi yönünden ayr›nt›l› bir araflt›rmaya
giriflilerek incelenmifltir.
«Ce za Hukukunun Kaynaklar›» bafll›¤›n› tafl›yan ikinci bölümde
önce, as›l kaynak olan ceza kanunlar›n›n bu meyanda Türk Ceza Kanununun belirgin özellikleri gösterilmifl ve daha sonra demokratik hukuk
devletinde ceza kanunlar› yap›l›rken izlenmesi gereken «Suç Politikas›»n›n hangi ana ilkelere dayanmas› gerekti¤i sorunu ele al›narak inceleme konusu yap›lm›flt›r. Yeni ceza kanunlar›n›n yap›lmas› giriflimlerinin
bulundu¤u ülkemizde suç politikas› konusunu hukukçular›m›z›n dikkat
nazarlar›na sunmak bize k›vanç vermektedir.
Kitab›m›z›n bu k›sm›nda ceza kanunlar›n›n güvence fonksiyonu yaÖrni « K a n un i l i k ‹ l ke s i » de yeni bir yaklafl›mla incelenmifltir. Özellikle «Ö
n e k s e m e Ya sa ¤›n ›n Ka psa m ›» konusunun okuyucunun ilgisini çekece¤ini umuyoruz. Yine ayn› bölümde yürütme organ›n›n koydu¤u kaynaklar ile yard›mc› kaynaklar ve ceza hukukunun tüm kaynaklar›n›n yorumu konuular› modern ceza hukuku biliminin verilerine uygun bir biçimde sunulmufltur.
Kitab›m›z›n bu k›sm›n›n son paragraf› «Ceza Hukuku Kuralla r›n›n
Yürürlülü¤ü ve Uygulanma Alan›» konusuna tahsis edilmifltir. Bu pafli, za m a n ve y e r yönünragrafta ceza hukukunun uygulanma alan› k i fli
den incelenirken «Uluslararas› Ceza Hukuku» bahsinin gerçek yerinin
de buras› oldu¤u dikkate al›narak ilerideki bahislerde gereksiz tekrarlara giriflilmesi önlenmifltir. Ayn› flekilde, «S u ç lu l a r› n Ge r i v e ri l m e s i » ko-
XII
nusunun da kitab›n bu paragraf›nda bulundu¤u görülecektir. Suçlular›n geriverilmesi kurumunun suç iflleyen kifliye uygulanacak kanun konusuyla do¤rudan do¤ruya ba¤lant›l› oldu¤u gözönünde tutulursa, kitab›m›z›n sisteminin yerindeli¤i kolayl›kla anlafl›l›r. Ceza hukukunun genel k›sm›na iliflkin yeni yabanc› yap›tlarda özellikle Alman Ceza Hukuku yap›tlar›nda da ayn› sistem izlenmektedir.
Bundan sonra yay›nlanacak «S uç Te o r i s i » ve « Ya p t › r › m Te o r i s i » k›s›mlar›nda da ceza hukuku genel k›sm›n›n modern bir sistematik içinde
incelenmesine özen gösterilmifltir. Gerçekten, suçun yap›sal unsurlar›n›n « T ipe U ygun Eyle m », « Hukuka Ay k › r › l › k » ve «Kusurluluk» olarak
üç unsur fleklinde ele al›nmas›, bir fail taraf›ndan tüm unsurlar› ile gerçeklefltirilmifl tipik bir suçun unsur ve özelliklerinin incelenmesinden
flum Biç im le ri» olarak gördü¤ümüz T efle
flebbüs,
sonra «Suç un Öz el Ol uflu
Suç Orta kl›¤ ›, Suç l ar› n Te k l i ¤ i v e Ço k l u ¤ u kurumlar›n›n ayr› bir bölüm içinde toplanmas›, yapt›r›m teorisinde ise ceza ve emniyet tedbirlerinin kavramsal özelliklerine göre incelenmesinden sonra, Ce zal ar›n E rfi a r tl a S a l › v e r m e , Ö n ö d e m e , Yas aklanm›fl Haklar›n Ge ri te l e n m e s i , fia
v e r i l m e s i kurumlar›n›n «Cez ala ra Se çe ne k Ola n Kuruml ar» ad›n› tafl›yan ayr› bir bölümün konusunu oluflturmalar› ceza hukuku genel k›sm›na iliflkin modern yaklafl›m›m›z›n sonuçlar›d›r.
fl› l a flt
flt› r ma l› v e Uyg ula ma l› Ce za Hukuku»nun baflta ö¤renci«K a r fl›
lerimiz olmak üzere hukuk çevremize yararl› olmas›n› diliyoruz.
‹stanbul Üniversitesi
Beyaz›t, May›s 1987
Kay›han ‹ÇEL
Süheyl DONAY
XIII
‹Ç ‹ N D E K‹ L ER
ÖNSÖZ...........................................................................................................III
‹Ç‹NDEK‹LER ..............................................................................................XII
KISALTMALAR .............................................................................................XXI
B‹R‹NC‹ BÖLÜM
G EN EL B ‹ LG‹ L ER
§ 1 – CEZA HUKU KU KAVRAMI VE CEZA HUKUKUNUN GÖREV‹ ................1
A. CEZA HUKUKU KAVRAMI ...................................................................1
B. CEZA HUKUKUNUN GÖREV‹..............................................................3
I - GENEL OLARAK .............................................................................3
II- CEZA HUKUKUNUN ÖZEL FONKS‹YONU .......................................6
1. Ceza Teorileri ...........................................................................6
a) Adaletçi Teoriler.................................................................6
b) Yararc› Teoriler..................................................................6
c) Uzlaflt›r›c› Teoriler..............................................................9
2. Günümüzde Ceza Hukukunun Özel Fonksiyonu ....................10
§ 2 – CEZA HUKUKUNUN N‹TEL‹⁄‹ .............................................................14
A. KAMU HUKUKU N‹TEL‹⁄‹ ..................................................................14
B. AHLAK KURALLARI ‹LE BA⁄LANTISI .................................................16
C. YARDIMCILIK N‹TEL‹⁄‹......................................................................17
§ 3 – CEZA HUKUKUNUN D‹⁄ER HUKUK DALLARI VE YA KI N B ‹ L ‹ M
fi K ‹ S ‹ ........................................................................18
K O L L A R I ‹ L E ‹ L ‹ fiK
A. CEZA HUKUKUNUN D‹⁄ER HUKUK DALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹................18
I
II
III
IV
V
-
ANAYASA HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ ................................................18
DEVLETLER HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹............................................19
CEZA MUHAKEMES‹ HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ ..............................20
CEZA ‹NFAZ HUKUKU ‹LE ‹L‹fiK‹S‹............................................20
CEZA HUKUKUNUN D‹⁄ER HUKUK DALLARI ‹LE ‹L‹fiK‹L‹
KOLLARI
..............................................................................23
XIV
B. CEZA HUKUKUNUN YAKIN B‹L‹M KOLLARI ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ ...................23
I - KR‹M‹NOLOJ‹ ‹LE ‹L‹fiK‹S‹.........................................................23
II - KR‹M‹NAL‹ST‹K VE ADL‹ TIP ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ ..................................24
III - HUKUK TAR‹H‹, HUKUK FELSEFES‹, HUKUK SOSYOLOJ‹S‹
VE KARfiILAfiTIRMALI HUKUK ‹LE ‹L‹fiK‹S‹ ...............................25
§ 4 – CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAV R A M L A R I ........................................25
A. GENEL OLARAK ..............................................................................25
B. SUÇ, CEZA VE GÜVENL‹K ÖNLEMLER‹N‹N BENZER
KAVRAMLARDAN FARKLARI .............................................................27
I - HAKSIZ F‹‹LLERDEN FARKI .......................................................27
1. Genel Olarak........................................................................27
2, Nitelik Fark› .........................................................................28
3. Yapt›r›m Fark› ......................................................................30
II - ‹DAR‹ CEZA HUKUKUNUN KAPSAMINA G‹REN
F‹‹LLERDEN FARKI ..................................................................31
1. ‹dari Ceza Hukuku Kavram› .................................................31
2. Farklar ..............................................................................32
III - MUHAKEME DÜZEN‹NE AYKIRI F‹‹LLERDEN FARKI .................33
IV - D‹S‹PL‹N CEZA HUKUKUNUN KAPSAMINA G‹REN
F‹‹LLERDEN FARKI ....................................................................34
1. Disiplin Ceza Hukuku Kavram› ............................................34
2. Farklar ..............................................................................36
fi ‹ M‹ ...........................................38
§ 5 - CEZA HUKUKUNUN TAR‹ HSEL GE L‹fi‹
A. ‹LK VE ORTA ZAMANLAR CEZA HUKUKU ........................................38
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
–
–
–
–
–
–
–
–
‹LKEL TOPLULUKLAR DÖNEM‹ ...............................................38
HAMMURAB‹ KANUNLARI .......................................................39
‹BRAN‹ HUKUKU .....................................................................40
MANU KANUNLARI ..................................................................40
ESK‹ YUNAN HUKUKU ............................................................41
ROMA HUKUKU.......................................................................41
CERMEN HUKUKU ..................................................................42
K‹L‹SE HUKUKU ......................................................................43
B. MÜfiTEREK CEZA HUKUKU DÖNEM‹...............................................44
I – GENEL OLARAK..........................................................................44
II – 19. YÜZYILDA ALMAN MÜfiTEREK CEZA HUKUKU ....................46
C. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TAR‹HSEL GEL‹fi‹M‹ ................................46
I – ‹SLÂM‹YET‹N KABULÜNDEN ÖNCEK‹ DÖNEM ............................46
XV
II – ‹SLÂM‹YET‹N KABULÜNDEN SONRAK‹ DÖNEM ........................48
1.
‹slâm Ceza Hukuku.............................................................48
a) ‹slâm Hukukunun Kaynaklar› .........................................48
b) ‹slâm Ceza Hukukunda Suç Kavram› ..............................48
aa) Suçun Tan›m›.............................................................48
bb) Suçlar ve Cezalar .......................................................49
aaa) Haddi Gerektiren Suçlar........................................49
bbb) K›sas ve Diyet (Kanl›k) Gerektiren Suçlar ..............49
ccc) Taziri Gerektiren Suçlar .........................................51
2. Osmanl› Devleti Ceza Kanunlar› .............................................52
a) Tanzimat Ferman›ndan Önceki Dönem............................52
b) Tanzimat Ferman›ndan Sonraki Dönem ..........................53
‹K‹NC‹ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNUN KAY N A K L A R I
§ 6 – GENEL B‹LG‹LER ..............................................................................57
A. HUKUKTA KAYNAK KAVRAMI ...........................................................57
B. CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ ÖZELL‹KLER‹ ...............................58
§ 7 – CEZA HUKUKUNUN ASIL KAY N A K L A R I .............................................61
A. KANUNLAR
..............................................................................61
I – GENEL OLARAK..........................................................................61
II – TÜRK CEZA KANUNU .................................................................63
1. Eski Kanunun Özellikleri ve Haz›rlanan Tasar›lar ................63
2. Yeni Kanunun Özellikleri......................................................65
3. Yan Kanunlarla Olan ‹liflkisi................................................66
III – CEZA KANUNLARINDA ‹ZLENECEK SUÇ POL‹T‹KASININ
ANA ‹LKELER‹...........................................................................70
1.
2.
3.
4.
5.
Suç Politikas› Kavram› .........................................................70
Kusur ‹lkesi .........................................................................70
Hukuk Devleti ‹lkesi.............................................................72
Hümanizm ‹lkesi ..................................................................73
Suç Politikas›n›n Ana ‹lkeleri Ba¤lam›nda, Düflman Ceza
Hukuku - Yurttafl Ceza Hukuku Ay›r›m›n›n Elefltirisi ......... 74
6. Suç Politikas› Ba¤lam›nda, Ceza Yasalar› Haz›rlan›rken
Uyulmas› Gereken On Ana Kural........................................ 76
IV – CEZA KANUNLARININ B‹REYLER ‹Ç‹N GÜVENCE
FONKS‹YONU: KANUN‹L‹K ‹LKES‹.............................................80
1. Kavram - Tarihsel Geliflim - Karfl›laflt›rmal› Hukuk ..............80
XVI
2. Hukukumuzda Kanunilik ‹lkesi............................................86
a) Genel Olarak .................................................................86
b) Örnekseme Yasa¤› .........................................................91
aa) Örnekseme ve Örnekseme Yasa¤› Kavramlar› ..........91
bb) Örnekseme Yasa¤›n›n Kapsam› ...............................92
c)
Geçmifle Uygulama Yasa¤›.............................................96
aa) Geçmifle Uygulama Yasa¤›n›n Anlam› ve
Kapsam›.................................................................96
bb) Failin Yarar›na Kanunun Geçmifle Yönelik
Yürürlü¤ü ................................................................105
aaa) Kural›n Anlam ve Kapsam› ...........................105
bbb) Failin Yarar›na Kanunun Saptanmas› ..........111
B. YÜRÜTME ORGANININ GET‹RD‹⁄‹ KAYNAKLAR ..............................114
I – GENEL OLARAK........................................................................114
II – KARfiILAfiTIRMALI HUKUK .......................................................115
III – TÜRK HUKUKU .........................................................................115
1.
2.
3.
4.
Genel Olarak ........................................................................115
Ö¤reti ve Anayasa Mahkemesi’nin Görüflü............................117
Bizim Görüflümüz ................................................................118
Yeni TCK ............................................................................122
§ 8 – YA R DI M C I K AY N A K L A R .....................................................................122
A. KAVRAM
............................................................................122
B. YARGISAL KARARLAR ......................................................................123
I – GENEL OLARAK.........................................................................123
II – ‹ÇT‹HADI B‹RLEfiT‹RME KARARLARI........................................124
C. Ö⁄RET‹
............................................................................126
D. GELENEK, GÖRENEK VE AHLÂK KURALLARI .................................127
fi‹ VE
§ 9– CEZA HU KU KU KU RALLARININ YÜ RÜ RLÜ⁄E G‹ R‹ fi‹
fi I ......................................................................129
YÜ RÜ RLÜ KT EN ÇI KI fiI
A. ASIL KAYNAKLARIN YÜRÜRLÜ⁄E G‹R‹fi‹ VE ÇIKIfiI .......................129
B. ASIL KAYNAKLARIN UYGULANMA SÜREC‹ .....................................131
C. YARDIMCI KAYNAKLARIN YÜRÜRLÜ⁄E G‹R‹fi‹ VE
YÜRÜRLÜKTEN ÇIKIfiI....................................................................132
§ 1 0 – K AYN AKL ARIN YORU MU ................................................................132
............................................................................132
A. KAVRAM
B. CEZA HUKUKUNDA YORUM ......................................................133
XVII
C. YORUM ARAÇLARI .....................................................................137
§ 11 – CEZA HUKUKU KU RALLARIN IN UYGU LAN MA ALANI ....................141
A. K‹fi‹ YÖNÜNDEN UYGULANMA ALANI ........................................141
I – KAVRAM
............................................................................141
II – CUMHURBAfiKANININ SORUMSUZLU⁄U ......................................142
1. Vatana ‹hanetten Kaynaklanan Sorumluluk...............................143
2. Adi Suçlardan Sorumluluk.........................................................146
3. Hukuk Davalar› .........................................................................148
III – YASAMA DOKUNULMAZLI⁄I VE KOVUfiTURMA YASA⁄I ...............148
1. Genel Olarak ............................................................................148
2. Yasama Dokunulmazl›¤›............................................................150
a) Dokunulmazl›¤›n Kapsam› ve Hukuki Niteli¤i .......................150
b) Koflullar› ............................................................................150
aa) Düflüncelerin ‹leri Sürülmesi ...........................................150
bb) Meclis Çal›flmalar›ndaki Oy ve Sözler ........................151
cc) Mecliste ve Meclis Çal›flmalar›ndaki Düflünce,
Oy ve Sözler Olmas› ...................................................151
c) Sonuçlar› ............................................................................154
3. Kovuflturma Yasa¤›...................................................................155
a) Genel Olarak ........................................................................155
b) Kovuflturma Yasa¤›n›n Kapsam› ...........................................156
aa) Koflullar ......................................................................156
bb) Kovuflturma Yasa¤›n›n D›fl›nda Kalan Durumlar ........157
aaa) A¤›r Cezay› Gerektiren Suçüstü Hali....................157
bbb) Anayasan›n 14. Maddesinde Yaz›l› De¤erlere
Karfl› Suç ‹fllemek ...............................................158
c) Kovuflturma Yasa¤›n›n Meclis Taraf›ndan Kald›r›lmas›..........159
d) Milletvekilli¤inin Düflmesi.....................................................159
e) ‹ptal ‹stemi ...........................................................................160
f) Bakanlar›n Durumu ..............................................................160
IV – D‹PLOMAT‹K AJANLARIN DOKUNULMAZLI⁄I..........................162
1. Genel Olarak ........................................................................162
2. Sonuçlar› ............................................................................163
3. Dokunulmazl›ktan Yararlanacak Kifliler................................165
V – ASKER K‹fi‹LER ........................................................................166
1. Kesin Yarg› Yetkisi ................................................................167
2. Öncelikli Yarg› Yetkisi ...........................................................167
XV III
B. CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULANDI⁄I ÜLKE
AÇISINDAN MEVCUT S‹STEMLER ..................................................168
I – GENEL OLARAK.......................................................................168
II – S‹STEMLER ............................................................................169
1.
2.
3.
4.
Ülkesellik Sistemi .................................................................169
Kiflisellik Sistemi ..................................................................171
Koruyuculuk veya Güvenlik Sistemi .....................................172
Görüflümüz ..........................................................................173
III – SUÇUN ‹fiLEND‹⁄‹ YER‹N SAPTANMASI .................................173
1. Kavram
...........................................................................173
2. Basit Görünümlü Suçlar .....................................................174
a) Kavram..........................................................................174
b) Görüfller ........................................................................175
aa) Harekete Üstünlük Tan›yan Görüfl ..........................175
bb) Sonuca Üstünlük Tan›yan Görüfl ............................175
cc) Karma Görüfl ...........................................................176
dd) Bizim Görüflümüz ...................................................176
3. Karmafl›k Görünümlü Suçlar.............................................177
a) Kavram..........................................................................177
b) Birden Fazla Hareketli Suçlar ........................................178
c) Sürekli (Mütemadi) Suç .................................................180
d) Zincirleme Suç ..............................................................181
e) Suç Ortakl›¤› ................................................................181
IV – TÜRK CEZA HUKUKU S‹STEM‹ ...............................................182
1. Kural : Ülkesellik Sistemi ..................................................182
A)
B)
Eski TCK’nun Sistemi .................................................182
5237 Say›l› Yeni TCK’nun Getirdi¤i Sistem..................187
2. Kural : Kiflisellik Sistemi....................................................187
A)
ESK‹ TCK’NUN S‹STEM‹ .............................................187
a) Genel Olarak...........................................................187
b) Failin S›fat›n›n Önem Tafl›d›¤› Durumlar.................188
aa) Türkiye Nam›na Memuriyet veya Görev
Yapanlar›n ‹flledikleri Suçlar ............................188
aaa) Suçun Türkiye Nam›na Memuriyet veya
Görev Yapan Kifli Taraf›ndan ‹ka Edilmifl
Olmas› .....................................................189
bbb) ‹fllenen Cürmün Memuriyet veya
Görevden Kaynaklanmas› ........................190
XIX
bb) Türk Vatandafllar›n›n Yabanc› Ülkelerde
‹flledi¤i Suçlar ...............................................191
aaa) Fail Türk Vatandafl› Olmal›d›r ...............192
bbb) Suç Yabanc› Bir Ülkede ‹fllenmelidir .....194
ccc) Suç Mülga TCK’nun 4. Maddesinde
Yaz›l› Suçlardan Olmamal›d›r................200
a’) ‹fllenen Suç 4. Madde’de Yaz›l›
Suçlardan Olmamal›d›r ....................200
b’) ‹fllenen Suç Bir Cürüm Olmal›d›r .....201
ddd) ‹fllenen Cürmün Cezas› Üç Y›ldan Fazla
Olursa Resen; Az Olursa fiikâyete Tabi
Olarak Kovuflturulacakt›r .....................201
eee) Suç Faili Türkiye’de Bulunmal›d›r ........204
fff) Ma¤durun Yabanc› Olmas› Halinde,
Eylemin ‹fllendi¤i Yer Yasas›na
Göre de Suç Say›lmas› Gerekir. ............205
c)
Suçun Ma¤durunun Önem Tafl›d›¤› Durumlar .....205
aa) Yasal Hükümler ............................................205
bb) Suç Ma¤durunun Türk veya Türkiye
Olmas› .........................................................206
cc) Failin Yabanc› Uyruklu Olmas› ......................207
dd) ‹fllenen Suç Cürüm Olmal›d›r........................207
ee) Cürmün Cezas›n›n Afla¤› Haddi Bir
Y›ldan Az Olmamal›d›r...................................207
ff) Suç Ma¤durunun da Yabanc› Olmas›
Durumu ........................................................207
d)
Failin Lehine Olan Kanunun Uygulanmas›
(TCK.m.10a) .........................................................208
aa) Yasa Hükmü .................................................208
bb) Yasa Hükmünün Uygulanabilmesi ‹çin
Gerekli Koflullar..............................................208
B)
5237 Say›l› TCK’nun Getirdi¤i Sistem ................................209
a)
Failin S›fat›n›n Önem Tafl›d›¤› Haller...........................210
aa) Yabanc› Ülkede Türkiye Nam›na Memuriyet ve
Görev Üstlenenler Taraf›ndan ‹fllenen Suçlar ......210
bb) ‹fllenen Suçun Memuriyet veya Görevden
Kaynaklanmas› ....................................................210
cc) Vatandafl Taraf›ndan ‹fllenen Suçlar.....................211
b)
c)
d)
Ma¤durun Yabanc› Olmas› ..........................................213
Ma¤durun S›fat›n›n Önem Tafl›d›¤› Haller ...................213
Yabanc› Yasan›n Dikkate Al›naca¤› Durum .................214
XX
3. Kural: Güvenlik Sistemi ..................................................................214
A. ESK‹ TCK.NUN S‹STEM‹ .............................................................214
a)
b)
c)
B.
C.
Do¤rudan Do¤ruya Türk Devletinin Güvenli¤i
Aleyhine ‹fllenen Suçlar .....................................................215
Paralarda, ‹tibar› Amme K⤛tlar›nda, Mühür ve
Damgalarda Sahtecilik Suçlar›...........................................218
Yarg›lama Koflulu ..............................................................221
ESK‹ TCK.NA GÖRE GÜVENL‹K S‹STEM‹.................................223
DEVLETLER ARASINDA SUÇLULARIN GER‹ VER‹LMES‹.............223
I – KAVRAM VE HUKUK‹ TEMEL....................................................223
II – TAR‹HSEL GEL‹fi‹M ..................................................................226
1. Genel Olarak ........................................................................226
2. Türk Hukuku .......................................................................226
III – ESK‹ 765 SAYILI TCK.NUN KABUL ETT‹⁄‹ S‹STEM .................227
a)
Antlaflmalar ve Bunlar›n TCK.nun 9. maddesi
‹le Olan ‹liflkileri ................................................................227
b)
Geri Vermenin Koflullar› ...................................................230
aa) Genel Olarak...............................................................230
bb) Geri Vermenin Nesnel Koflullar› ..................................231
aaa) Eylem Geri Vermeye Elveriflli
Eylemlerden Olmal›d›r .........................................231
bbb)Eylem Geri Verme Sözleflmesinde Gösterilen
Suç Tipinden Olmal›d›r ........................................235
ccc) Eylem Geri Vermenin ‹stisnalar›ndan
Olmamal›d›r .........................................................238
a’) ‹ç Hukuktan Do¤an ‹stisnaslar........................239
b’) Ekonomik Nitelikteki Suçlar ............................239
c’) Askeri Suçlar ...................................................239
d’) Siyasal Suçlar .................................................240
aaaa) Genel Olarak ..........................................240
bbbb) Geri Vermeye Konu Olmayan
Siyasal Suçun Tan›m› ............................242
cccc) Siyasal Nitelikte Suç ‹flleyenlerin Geri
Verilmemesinin ‹stisnas›.........................243
1’) Belçika Kural›....................................243
2’) Tedhiflçilik Eylemleri .........................244
3’) ‹nsanl›¤a Karfl› Suçlar (Génocide) ......244
dddd) Türk Hukuku ve Uygulamas›.................245
e’) Eylemi ‹ka Eden Kiflinin Geri Verilmesi
Olanakl› Olmal›d›r ...........................................246
cc) Geri Vermenin Biçimsel Koflullar›.........................247
XXI
aaa) Genel Olarak ................................................247
bbb) ‹steyen Devlet Taraf›ndan Yap›lacak
‹fllemler........................................................248
ccc) ‹stenilen Devlet Taraf›ndan Yap›lacak
‹fllemler........................................................252
dd) Türk Hukuku.......................................................253
aaa) ‹steme Usulü ................................................253
bbb) ‹stenilme Halinde Uygulanacak Usul ............254
d) Geri Vermenin Sonuçlar› ......................................................257
IV – YEN‹ TCK’NUN KABUL ETT‹⁄‹ S‹STEM....................................258
XXIII
K I S A LT M A L A R
Ad. Cer.
age
agm.
AHFM.
AMKD.
ASMKYUK.
:
:
:
:
:
:
Aufl.
AÜSBFD.
AY.
Bd.
Bkz.
c.
CD.
C‹K.
CMH.
CMUK.
Çev.
DDGK.
dn.
E.
HD.
‹HFM
‹ÜMHAD.
K.
KHK.
MGK.
No.
R.G.
R.K.D.
S.
SBFD
Sy
StGB
TCK
vd.
ve son
YKD
YCGK
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
Adliye Ceridesi
Ad› geçen eser
Ad› geçen makale
Ankara Hukuk Fakültesi Mecmuas›
Anayasa Mahkemesi Kararlar› Dergisi
Askeri Mahkemelerinin Kuruluflu ve Yarg›lama Usulleri
Hakk›ndaki Kanun
Auflage (Bas›)
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
Anayasa
Band (Cilt)
Bak›n›z
Cilt
Ceza Dairesi
Cezalar›n ‹nfaz› Hakk›nda Kanun
Ceza Muhakemesi Hukuku
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu
Çeviren
Dan›fltay Daireleri Genel Kurulu
Dipnot
Esas
Hukuk Dairesi
‹stanbul Hukuk Fakültesi Mecmuas›
‹stanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araflt›rma Dergisi
Karar Numaras›
Kanun Hükmünde Kararname
Millî Güvenlik Konseyi
Numara
Resmî Gazete
Resmî Kararlar Dergisi
Sayfa
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi
Say›
Strafgesetzbuch (Alman Ceza Kanunu)
Türk Ceza Kanunu
ve devam›
ve sonrakiler
Yarg›tay Kararlar Dergisi
Yarg›tay Ceza Genel Kurulu