Öğretici Metinler

KAZ
AN
IM
KAVRAMA
ST
TE
11.
T
TEST
16
SINIF Öğretici Metinler
1. Yokmuş. Hâlâ da yok, olanlar muharebe ve tasavvuf
tasvirlerinden ibtidâi şarkılardan ibarettir. Bu niçin?
Niye bizim millî edebiyatımız yok? Sebep pek basit...
İzah edelim: Edebiyat nedir? Eski nazariyeye göre ‘‘Şiir
ve hayâl sanatı değil mi? Şiirler, hemen umumiyetle
denecek derecede ‘‘aşk’’ ve muâşaka’’ hikayeleridir.
Genç Kalemler
4. Muallim Naci öldükten sonra şark devresini hakkıyla
muhafaza edecek adam kalmamış. Akif Paşa’dan beri
binasına, teşkiline başlanılan Avrupa mektebi meydan
almış. Abdulhamit sayesinde siyaset ve ciddiyetle
iştigal, külliyen lağvolunduğundan bugün kendilerine
‘‘dünküler’’ denilen eski edebî ‘‘servetifünun’’ heyeti
ortaya çıkmıştır. Fikret’le Cenâb cidden güzel fakat
son derece milliyetimize, hissimize, zevkimize muhalif
Fransızca şiirler vücuda getirmişler. Faik Ali, ikinci bir
Abdülhak Hâmid olmaya çabalamış, Halit Ziya, Fransız
romanlarını hassaten Rene Maizeroy’u okuyarak sayfa
sayfa nakle başlamış, hâsılı hiçbiri esaslı ve mühim bir
teceddüd gösterememişler, yalnız çalmışlar, çalmışlar,
çalmışlar, eserlerinin isimlerini bile Fransızcadan aynen aşırmışlar. Genç Kalemler
Bu metnin yazılış amacı aşağıdakilerin hangisidir?
A) Neden millî bir edebiyatımızın olmadığını açıklamak
B) Şiirin konusunun değişmesi gerektiğini açıklamak
C) Şiirin konusunun evrensel olduğunu ispatlamak
D) Eski şiirin olumsuz yönlerini anlatmak
E) Divan edebiyatının soyut bir edebiyat olduğunu göstermek
Bu parçadaki boşluklar aşağıdakilerden hangisiyle
tamamlanabilir?
A) deneme - sohbet
B) makale - eleştiri
C) fıkra - eleştiri
D) günlük - sohbet
E) makale - anı
3. Bir memlekette muallimler sınıfına içtimai bir kıymet
verilmezse ilim de hâiz-i kıymet olmaz. Muallimlerin
teşrifatta da yerleri ve bazı mülki memurlar gibi rütbeleri olmalıdır. Muallimler maaş ve mevki bakımından
ne kadar yükselirse memlekette ilmin kıymeti o kadar
artar. Ziya Gökalp
Metnin yazılış amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Muallimlerin mesleklerini sevmeleri gerektiği bilincini
uyandırmak
B) Muallimlere maddi ve manevi yönden kıymet verilmesinin sağlayacağı yararları anlatmak
C) Muallimlerin nesilleri şekillendiren bir görev üstlendiklerini açıklamak
D) Her ülkenin muallime bakışının farklı olduğunu belirtmek
E) Muallimlerin birbiriyle düşünce alışverişinde bulunmaları gerektiğini ifade etmek
Î
ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
2. Gazete ve dergilerin belirli sütunlarında; güncel, siyasal ve toplumsal sorunları ele alan; bunları ayrıntılarıyla işleyen yazılara - - - - denir. Bir yapıtı; düşünceyi,
kişileri, olumlu ve olumsuz yanlarıyla tartışan yazı türüne - - - - denir.
Bu parçanın dil ve anlatım özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Örneklemelerden yararlanılmıştır.
B) Açıklamaya başvurulmuştur.
C) Sade ve akıcı bir dil kullanılmıştır.
D) Bir düşünce ispat edilmeye çalışılmıştır.
E) Tanık göstermeden yararlanılmıştır.
5. 1911 yılında - - - - dergisi yayımlanmaya başladı. Ömer
Seyfettin ve Ali Canip burada yazıyorlardı. Derginin
Nisan 1911 tarihli ilk sayısında Ömer Seyfettin’in - - - makalesi yayımlandı.
Bu makale aynı zamanda yeni hareketin de adı oldu.
Bu paragrafta boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden
hangisi getirilmelidir?
A) Tanzimat - Şiir ve inşa
B) Türk Yurdu - Yeni Lisan
C) Genç Kalemler - Yeni Lisan
D) Ziya Gökalp - Halka Doğru
E) Fecriati - Piyale
6. İşte çamur içinde, barut ve kan içinde, cehennem ateşi
içinde kayalara tırmanan nefer, ölüm yağmuru altında
memleketini çalmaya gelenin gırtlağına atılan nefer budur. İçindeki korkunç kudretin manasını bilmeyen, tahlil
etmeyen fakat içindeki eski ve isimsiz bir cengaverlikle
ölen nefer budur. İçimden selamlıyorum onu ve onun
gibi ateş altında, duman içinde memleketi için ölmeye
atılanları birden selamlıyorum.
Bu parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Yazar, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi ortamının
etkisiyle yazmıştır.
B) Yazar tanık olduğu olayları değil, duyduklarını kaleme almıştır.
C) Milliyetçilik akımının etkisi görülmektedir.
D) Milli Mücadele Dönemi’ndeki bir manzara gözler
önüne serilmiştir.
E) Okuyucuyla sohbet ediyormuş havasında yazılmıştır.
TEST
16
Öğretici Metinler
7. Hareket zamanı artık gelmiş ve hattâ geçmiştir. Mâziye, düne, zevke aldanarak maddi düşünmekten vazgeçmeliyiz. Düşünmeli, gene düşünmeli, tekrar düşünmeli ve kati kararımızı vermeliyiz. Lisanımızı böyle dağınık, meçhul, istidatsız bırakan nedir? Arabi ve Farisi
kelimeler mi? Asla ... Bir ihtiyaç neticesi olarak girenler
bizim olmuş. İmlâlarını muhafaza etmekle beraber
‘‘Türk’’ olmuşlardır.
Genç Kalemler
9. Halka Doğru
Türkçülüğün ilk esaslarından biri de şu ‘‘halka doğru’’
prensibidir. Halka doğru gitmek ne demektir. Halka
doğru gidecek olan kimlerdir? Bir milletin aydınlarına, fikir adamlarına o millette ‘‘seçkinler’’ adı verilir.
Seçkinler, yüksek bir eğitim ve öğretim görmüş olmakla, halktan ayrılmış olanlardır. İşte, halka doğru gitmesi
lazım gelenler bunlardır.
Bu makale ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Metnin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Sade bir dille yazılmıştır.
B) Millî edebiyat geleneğiyle yazılmıştır.
C) Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
D) Batıcılık akımının felsefelerinden biri ele alınmıştır.
E) Millî edebiyatın temeli sayılan Türkçülük düşüncesi
ele alınmıştır.
8. Biz Asya’dan garba, Anadolu’ya hicret etmişiz. Din
ve edebiyatı bize Arabi ve Farisi öğretmiş. Hatta bir
zamanlar resmî lisanımız Farisi olduğu gibi, bir padişahımız Arapçayı bize umumi, millî bir lisan olmak üzere
kabul ettirmeğe kalkmış. Hicretimizin ilk asırlarında
Arabi ve Farisi birçok kelime lisanımıza girmiş. Bunun
katiyen zararı yok. Lâkin edebiyat, sanat ve dolayısıyla
tezeyyün fikrî ve Farisi kaideler getirmiş. Türkçe muvazenesini kaybetmiş. Tabiata muhâlif ve son derece
sun’i bir hâl kesp etmiş. Fakat nasılsa, yine aslı esası
olan fiiller ve sigaraların istiklâlini muhafaza etmiştir.
İşte bu istiklâldir ki, bugün bize Türkçeyi tekrar eski safiyet ve tabiiliğini ircâ etmek ümitleri veriyor.
(Genç kalemler, Yeni Lisan Nisan 1911, Selanik)
Bu parçanın dil ve anlatım özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
A) Yabancı dillerin etkisinin az olduğu bir anlatımı vardır.
B) Toplumun yeni lisan anlayışı karşısındaki tutumu
anlatılmıştır.
C) Dönemin sosyal hayatı ile ilgili terimlere yer verilmiştir.
D) Fıkra türünün özelliklerini göstermektedir.
E) Süslü ve sanatlı bir söyleyiş vardır.
10. Mütarekeden sonra içimde derin bir üzüntü vardı.
İstanbul’un mütearekeden fetih senesine kadar giden
eski halini özlüyordum. Gönlümü avutmak için surlarda, Eyüp’te, Edirnekapı ve Topkapı semtlerinde,
Süleymaniye’de, Sarayiçi’nde, Anadolu ve Rumeli
Hisarlarında, Kağıthane Vadisi’nde tek başıma gezmeye gidiyordum. Bu gezintilerden öğrendim ki Türk ruhu
bizden ziyade bu topraklardadır.
Yahya Kemal Beyatlı - Aziz İstanbul
Bu metinden hareketle yazarın fikrî ve edebî yönü
ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Dönemin siyasi olaylarına değinmiştir.
B) Bireysel konuları ele almıştır.
C) Dönemin dil anlayışına uygun olarak sade yazmıştır.
D) Milliyetçilik akımı doğrultusunda yazmıştır.
E) Millî değerlerimizden ve tarihimizden söz etmiştir.
11. Millî Edebiyat Dönemi öğretici metinleriyle ilgili
aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Eserlerde halkın anlayacağı sade bir dil kullanılmıştır.
B) Olaylara karşı aktif bir tavır sergilenir.
C) Öğretici metinlerde Yahya Kemal, İslamiyet öncesi;
Ziya Gökalp İslami Dönem Türk tarihini ve kültürünü
ön plana çıkarmıştır.
D) Makale, fıkra, sohbet, anı, gezi yazısı gibi öğretici
türlerde eser verilmiştir.
E) Türkçülüğün Esasları, Türk Edebiyatında İlk
Mutasavvıflar gibi eserler öğretici metin türündedir.
KAVRAM
IM
EST
AT
KAZAN
A) Makale türünde yazılmıştır.
B) Eski lisanı tenkit etmiştir.
C) Dönemine göre yalın bir dil kullanılmıştır.
D) Açıklama anlatım biçimi kullanılmıştır.
E) Siyasi ve sosyal içerikli sözcükler kullanılmıştır.
Adı
:.............................................
1
2 3
4
5
6
7 8
9 10 11 12
Soyadı :.............................................
Sınıf
:.............................................
NO :
.............................................
Puan : ..............