Dr. Ahmet Serdar KARACA - Kanser Daire Başkanlığı

Kolorektal Kanser
Epidemiyolojisi
Türkiye'deki Güncel
Durum
Dr.Ahmet Serdar Karaca
Kanser Daire Başkanlığı
03125656021
05055414474
[email protected]
• Epi+Demos+Logos
– “İnsanlar üzerinde inceleme yapan bilim”
• Last (1998):
• “Epidemiyoloji, toplumlarda sağlıkla ilgili durum ve
olayların ve bunları meydana getiren faktörlerin
toplumda dağılımını inceleyen ve bu bilgileri sağlık
problemlerinin kontrolünde uygulayan bilimdir.”
– Dağılım>>> Tanımlayıcı epidemiyoloji
– Nedenler>>> Analitik epidemiyoloji
– Teşhis/Tedavi/Önlem>>>Deneysel epidemiyoloji
2
Kolorektal kanser yılda kaç tane görülmektedir ?
Toplamda kaç tane kolorektal kanser vaka vardır ?
Bu kanser görüldüğünde hangi evrededir ?
Bu kanserle ortalama yaşam süresi nedir ?
Bu hastalıktan kaç kişi ölmektedir?
Bu hastalığı oluşturan etkenler nelerdir ?
3
Kolorektal Kanser İnsidansı (GLOBOCAN-2012)
4
•Kolorektal kanser dünyada
taranabilen birkaç kanserden biridir
•Erken tanı ile tedavi edilebilir hatta
tamamen önlenebilir bir kanser
türüdür.
5
•Dünya Çapında Her Yıl Yaklaşık
1.000.000 Kolorektal Kanser
(KRK)
•500.000 Hasta KRK Nedeniyle
Kaybedilmektedir.
•Türkiye’de 18/100.000
•13 500 yılda yeni vaka
•
•Ölüm 6.9/100.000
•5250 ölüm/yılda
Her 40 Dk da Bir Kişi Kolorektal
Kansere Yakalanmakta…..
Her 100 dk da Bir Kişi de Kolorektal
Kanserden hayatını kaybetmekte…..
• KRK erken evrede saptamak mortalite oranlarını düşürür
• KRK’lerin çoğu yavaş büyür (Taramaya uygun, ikilenme: 600 gün)
• % 80-85 sporadik, % 15-20 kalıtsal
• Yaş arttıkça risk artar (sporadik kanserler 45-50 yaş üzerinde)
• Yaşam boyu KRK gelişme riski % 6
• Yaşam tarzı ve diyet çok önemli
10
ERKEKLERDE İLK 5 KANSER
Türkiye*
Dünya
IARC’a üye AB (28
24 ülke
ülke)
ABD
1
Akciğer
Akciğer
Prostat
Prostat
Prostat
2
Prostat
Prostat
Akciğer
Akciğer
Akciğer
3
Mesane
Kolorektal
Kolorektal
Kolorektal
Kolorektal
4
Kolorektal
Mide
Mide
Mesane
Mesane
5
Mide
Karaciğer
Mesane
Böbrek
Böbrek
11
KADINLARDA İLK 5 KANSER
Türkiye*
Dünya
IARC’a üye AB (28 ülke) ABD
24 ülke
1
Meme
Meme
Meme
Meme
Meme
2
Tiroid
Kolorektal
Kolorektal Kolorektal
Akciğer
3
Kolorektal
Uterus
Akciğer
Akciğer
Kolorektal
Uterus
Uterus
Tiroid
serviksi
korpus
serviksi
4
5
Uterus korpus Akciğer
Akciğer
Uterus korpus Uterus
Uterus
korpus
serviks
Uterus Korp.
12
EVRE DAĞILIMI
SEER 01
Lokalize
SEER 03
Bölgesel lenf nodu tutulumu
SEER 05
Bölgesel NOS
SEER 02
Bölgesel doğrudan yayılım
SEER 04
Bölgesel doğrudan yayılım
ve bölgesel lenf nodu
tutulumu
SEER 07
Uzak organ tutulumu
13
SAĞ KALIM ORANLARI
SEER Evre
5 Yıllık Sağkalım Oranı (%) Median Sağkalım
Süresi (Ay)
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
01
66
66
60,0
60,0
02
58
67
60,0
60,0
03, 04, 05
53
48
60,0
54,2
07
12
15
15,2
14,5
14
• Coğrafya: Batıda daha sık. ABD’ye göçen Çinlilerde sıklık
artmış
• Irk: Asya-Afrika’da insidans düşük, Askenazilerde yüksek (APC
11307K mut.)
• Sosyo-ekonomik: Gelişmiş ülkelerde sık (yüksek yağ ve yüksek
etli beslenme, fiziksel aktivite azlığı-obezite)
• Anatomik yerleşim: Gelişmiş ülkelerde sağ kolon (hata tamiri
genlerinde defekt yapan mikrosatellit instabilite), Sol kolon ve
rektal kanserlerde kromozomal instab.
15
• KRK GELİŞİMİ
AÇISINDAN RİSKLİ
ÜLKELER
• KRK GELİŞİMİ
AÇISINDAN DÜŞÜK
RİSKLİ ÜLKELER
• Kuzey Amerika
• Afrika
• Avrupa
• Asya
• Avustralya
• Güney Amerika
16
KOLOREKTAL KANSERLERİN SIKLIĞI YAŞ İLE ARTAR
17
28,491 KOLON ADENO CA.LI HASTANIN SAĞKALIM
(SEER 1973-2005) AJCC 7TH EVRELERE GÖRE
18
ETYOLOJİ
• Herediter Yatkınlık
• Diyet
• Yaşam Tarzı:
• Non-steroid Anti-inflamatuar
İlaçlar
19
HEREDİTER YATKINLIK:
–1.derece akrabada varsa, 2 kat risk
artar
–Akrabada tanı 60 yaş altında ise risk
artar
–1. derece akrabada KRK varsa,
adenom veya KRK riski artar
20
DİYET
– Obezitede (VKI yüksek) risk 2 kat artar
– Kırmızı et (kızartma, barbekü/işlenmiş) risk
artar
– Yüksek
protein
alımda
(epitelyal
proliferasyon) risk artar
– Yağlı gıda (luminal bakteriler karsinojenlere
parçalar) risk artar
– Yüksek lifli, sebze-meyve, kalsiyumlu
gıdalarla risk azalır
21
YAŞAM TARZI:
–Fiziksel aktivite; riski azaltır
[Evre III KRK’de egzersiz relapsı azaltır]
–Alkol tüketimi erkekte KRK artar
(asetaldehid, folat metabolizmasını
bozar)
–Sigara ile adenom ve KRK riski artar
–Çay-kahve ??
22
NSAID
–Aspirin /COX2 inhibitör:
– Adenom ve KRK (özellikle sağda)
riskini azaltır
23
HEREDİTER KOLOREKTAL KANSERLERDE:
MUTASYON TAŞIYICILARDA NET KRK RİSKİ
24
SONUÇ
• Kolorektal kanserlerin çoğu sporadik olup, önlenebilir bir
hastalıktır
• Yaşam tarzı (uygun diyet, fiziki aktivite) değişikliği önemli
• Erken tanı şifa şansını artırmaktadır (Tarama/kolonoskopi çok
önemli)
• Ailesel yatkınlık varsa, tarama testlerine daha erken yaşta
başlamak önemlidir
25
TESEKKÜRLER
26