Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6 - 90 -

Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
HASTANE ORTAMINDA AEROB BAKTERİ VE KÜFLERİN İZOLASYONU ve
TANILANMASI
Isolation and Identification of Aerobic Bacteria and Mold in The
Hospital Environment
Nefise ÜNLÜER
Biyoloji Anabilim Dalı
Hatice KORKMAZ GÜVENMEZ
Biyoloji Anabilim Dalı
ÖZET
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahiliye Yoğun Bakım Ünitesi’nin iç
ortam (in door) havasında bulunan bakteri ve mantar konsantrasyonunu belirlemek
amacıyla Aralık 2012- Ocak 2013 tarihleri arasında (ayda 2 kez), ECO-MASS 100
Hava Örnekleme Sistemi kullanılarak örnekleme çalışması yapılmıştır. Örnekleme
sonunda 894 aerob bakteri ve 874 mikrofungus kolonisi izole edilmiştir.
İzole edilen bakteri örneklerinin identifikasyonları yapılmış ve 10 farklı cins
saptanmıştır. Tanılanan bu cinslerin dağılımları sırası ile; Staphylococcus
(%52.57), Micrococcus (%23.37), Acinetobacter (%9.84), Bacillus (%2.90),
Streptococcus (%2.57), Sphingomonas (%1.34), Pseudomonas (%1.00), Pantoea
(%0.78), Kocuria (%0.67) ve Aeromonas (%0.22) şeklindedir.
874 mikrofungus kolonisi izole edilmiş ve 5 farklı cins saptanmıştır.
Tanılanan bu cinslerin dağılımları sırası ile; Penicillium (%54.57), Cladosporium
(%22.99), Alternaria (%10.29), Aspergillus (%9.49) ve Mycelia sterilia (%1.48)
şeklindedir. Bu araştırmada Aspergillus suşları incelenmiş ve 8 tür tanılanmıştır.
Toplamda 83 Aspergillus cinsine ait koloni saptanmış ve bunların sırasıyla 36
koloni (%43.37) ile A. niger, 12 koloni (%14.45) ile A. versicolor, 10 koloni (%12.04)
ile A. wentii, 9 koloni (%10.84) ile A. alliaceus, 9 koloni (%10.84) ile A. caespitosus,
3 koloni (%3.61) ile A. ustus, 2 koloni (%2.40) ile A. carbonarius ve 2 koloni
(%2.40) ile A. oryzae olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Aerob bakteri, Fungus, Hastane enfeksiyonları, İç ortam
(indoor) havası
ABSTRACT
This study was performed in Medical Intensive Care of Balcalı Hospital
between December 2012- May 2013 in order to determine airborne bacterial and
microfungal concentration of this it. The result of air samplings revealed that 894
bacterial and 874 micrufungal colonies in total were isolated from the Medical
Intensive Care. For isolation of bacteria and fungi samples collected air with ECOMASS 100 Aerosampler eguipment. Total 894 bacterial colonies were isolated and
as a result total 10 different genus of bacteria were identified. These are the
following identified bacteria; Staphylococcus (%52.57), Micrococcus (%23.37),

Aynı Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir.
- 90 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
Acinetobacter (%9.84), Bacillus (%2.90), Streptococcus (%2.57), Sphingomonas
(%1.34), Pseudomonas (%1.00), Pantoea (%0.78), Kocuria (%0.67) ve Aeromonas
(%0.22).
Total 874 fungal colonies were isolated and as a result total 5 different
genus of fungi were identified. These are the following identified fungus; Penicillium
(%54.57), Cladosporium (%22.99), Alternaria (%10.29), Aspergillus (%9.49) and
Mycelia sterilia (%1.48). Aspergillus spp. were identified as a result total 8 different
species. These are 36 (%43.37) A. niger, 12 (%14.45) A. versicolor, 10 (%12.04)
A. wentii, 9 (%10.84) A. alliaceus, 9 (%10.84) A. caespitosus, 3 (%3.61) A. ustus,
2 (%2.40) A. carbonarius ve 2 (%2.40) A. oryzae.
Key Words: Aerobic bacteria, Microfungi, Nosocomial infections, Indoor air
Giriş
Biyoaerosoller havada süspanse olmuş katı veya sıvı parçacıklardır
(Ergon, 2007). Hava formları içerisinde bulunan bakteriler, mayalar, küfler, bakteri
ve küflerin sporları, virüsler, polenler ve onların fragmentleri, bitkilere veya
hayvanlara ait komponentleri içeren biyolojik kökenli, hava kaynaklı tüm organik
tozlar genel olarak ''biyoaerosol'' olarak adlandırılmıştır (Pasquarella ve ark., 2000;
Menteşe ve ark., 2009; Raisi ve ark., 2012).
İnsanlar zamanlarının büyük bir bölümünü ev, işyeri ve okul gibi kapalı
ortamlarda geçirmektedir. Bu nedenle iç ortam havasının halk sağlığı üzerinde çok
büyük etkisi vardır ve bu ortamların hava kalitesinin belirlenmesi oldukça önemlidir.
Hem iç ortam hemde dış ortam havasında bulunan biyoaerosol seviyesi özellikleri
sağlık üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle önem arzeden bir araştırma konusu
haline gelmiştir (Tambekar ve ark., 2007).
Dış ortam havasının kalitesi, iç ortam havasını etkilemektedir, bunu dış
ortamdan iç ortama hava akımı ile açıklayabiliriz ki bu sorunda havalandırma
sistemlerinin yetersizliği ile ilişkilidir. İç ortam havasında bulunan biyoaerosollerin
konsantrasyonu ve bileşimi dış ortam havasındaki kirlilikten temel almaktadır
(Menteşe ve ark., 2009).
Mantarlar bulundukları çevrede genellikle sayıca fazladırlar ve bunlardan
kaçınmak neredeyse imkansızdır. Mikrofungilere maruz kalındığında güçlü bir etki
göstermez ancak mikrofungiler direk ya da dolaylı yollarla insan sağlığını
etkileyecek potansiyel organizmalardır (Stark ve ark, 2005).
Sağlık üzerindeki etkileri kesin olarak belirlenen mantar türleri arasında
Penicillium spp., Aspergillus spp., Mucor spp. ve Rhizopus spp. sayılabilir. Bu
türler yaygın olarak alerji, enfeksiyon, iritasyon ve toksisite ile ilişkilidir.
Aspergillus, Cladosporium ve Penicillium cinslerinin alerjik reaksiyonlar ile ilişkili
olduğu ve hem iç ortam havasında hem de dış ortam havasında sıklıkla bulunduğu
gösterilmiştir (Menteşe ve ark., 2009; Ökten ve Asan, 2012).
Biyoaerosoller, tüm doğal ve antropojenik aktivitelerden köken alır ve her
kaynak farklı bir biyoaerosol emisyon özelliğine sahiptir. Meterolojik parametreler,
hava ile taşınan mikroorganizmalar ve etkilerinin çeşitliliği üzerinde farklı etkilere
sahiptir (Raisi ve ark., 2012). Biyoaerosol yapıyı oluşturan mikroorganizmaların tür
- 91 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
çeşitliliğini ve seviyelerini nem, insan varlığı, çeşitli aktiviteler ve hava sirkülasyonu
gibi durumlar etkilemektedir. Hava yolu ile taşınan bakterilerin en önemli kaynağını
kapalı ortamlardaki insanlar oluşturmaktadır (Menteşe ve ark., 2009).
Öksürme, aksırma veya konuşma çevreye milyonlarca damlacık veren en
kuvvetli mekanizmalardır. Öksürme ve hapşırma ile etrafa 5µm'den büyük veya
yakın partiküller saçılmaktadır. Damlacık çekirdekleri ise (droplet nucleus)
hapşırma sırasında dışarı bırakılan ve havada süspanse olduktan sonra kuruyan,
boyları 1-5µm arasında değişen damlacık kalıntısı partiküllerdir. Havada uzun süre
asılı kalabilirler ve 90 cm'den daha uzak mesafelere taşınabilirler. Hava yolu ile
geçiş gösteren mikroorganizmalar asıl bu büyüklükteki partiküller ile taşınmaktadır
(CDC, 2003; Ergon, 2007).
Biyoaerosoller hava örnekleme sistemleri ile ölçülebilmektedir. Olası
biyoaerosol kaynakların açıklanmasında çevresel faktörlerin izlenmesi oldukça
yararlı bir araçtır. Birçok çalışma biyoaerosol seviyesinin çevresel faktörler ile ilşikili
olduğunu kanıtlamıştır. Bazı bakteri ve mantarlar, üremek ve yayılmak için özel
çevresel koşullara ihtiyaç duyarlar (Menteşe ve ark., 2009). Mantar sporlarının
konsantrasyonu sıcaklık, bağıl nem, günün saati, rüzgarın hızı ve yönü, insan
aktivitesi ve iklimlendirme tipi gibi çevresel faktörlere bağlı olarak sık sık değişir
(Tavora ve ark., 2003).
Son yıllarda enfeksiyonun taşınmasında havanın rolü olduğu ilgi ve
tartışma konusu olmuştur (Pasquarella ve ark., 2012). İzleme salgın durumlarında
epidemiyolojik araştırma için güçlü bir öneridir, çünkü nozokomiyal salgınlar
patojenlerin hava yolu ile taşınmasıyla ilişkilidir (Gangneux, 2006). Çok sayıda
çalışma, hastanelerde hava yolu ile yayılan patojenlerin önemini açıkça ortaya
koymuştur (Sirbu ve ark., 2009).
Nozokomiyal enfeksiyonlardan sorumlu bazı bakteriler; Staphylococcus
aureus,
Sphingomonas
paucimobilis,
Pseudomonas
aeruginosa,
Stenotrophomonas maltophilia, Acinetobacter baumannii ve Clostridium difficile
sıklıkla rapor edilmektedir (Beggs, 2008; Gilbert ve ark., 2010).
Nozokomiyal enfeksiyonlara neden olan mikroorganizmalar uzun
periyotlarda
yaşamlarını
sürdürebilmeleri,
antibiyotiklere
ve
ayrıca
dezenfeksiyonlara karşı direnç geliştirebilmeleri nedeniyle oldukça önemlidir.
Hastane enfeksiyonlarından sorumlu olan Staphylococcus spp., Micrococcus spp.,
Pseudomonas spp., Bacillus spp., alfa-hemolitik Streptokoklar, gram-negatif
basiller/çubuklar, Acinetobacter spp., Proteus spp., Escherichia coli, Enterobacter,
Streptomyces spp., Cladosporium spp., Aspergillus spp., ve virüsler; ayrıca
Legionella pneumophila gibi havalandırma sistemleri bileşenlerinde bulunabilen
patojenik mikroorganizmaları sayabiliriz (Ekhaise ve ark., 2008; Ekhaise ve ark.,
2010; Yagoub ve Agbash, 2010; Awosika ve ark., 2012).
Sağlık kuruluşlarında hava örnekleme iç ortam hava kalitesini
değerlendirmek için periyodik olarak ve inşaatlar sırasında havalandırma etkinliğini
değerlendirmek amacı ile parametrik olarak yapılmalıdır. Hava örnekleme, parçacık
veya mikroorganizma ölçümüne dayalı olmaktadır (CDC, 2003). Bu tür izlemeler
fungal sporların yoğunluğunun artış gösterdiği (örneğin; hastanede inşaat işlerinin
- 92 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
devam ettiği zamanlarda) riskli dönemleri belirlemekte kullanılabilir (Gangneux,
2006).
Aspergillus türleri doğada yaygın olarak bulunan filamentöz mantarlardır.
Aspergillus'lar yeryüzünde her yerde bulunabilir (Antartika dahil), toprakta ve
özellikle çürüyen organik maddelerde yaygındır. Sahip oldukları zengin enzim
sistemleri ile hemen hemen tüm organik materyalleri ayrıştırarak kullanabilirler.
Diğer mikroorganizmalar için çok düşük olan nem düzeylerinde bile gelişebildikleri
için depolanmış tahıl ve tohumlarda, unlarda, deri ve tekstil ürünlerine kadar çeşitli
gıda ve eşyalarda; ayrıca dış ortamda, hastane ve evlerin iç ortamlarındaki havada
asılı olarak bol miktarda bulunurlar (Kibbler ve Manuel, 1998; Kantarcıoğlu ve
Yücel., 2003; Galimberti ve ark., 2012).
Aspergillus enfeksiyonlarının edinilmesindeki başlıca rol konidiyaların
inhalasyonudur. Konidiyalar küçük boyutlarda olduklarından dolayı solunum ile
vücut içerisine girer, akciğerlerin derinliklerine yerleşir ve vücut sıcaklığında
gelişebilir (Warris ve ark., 2001; Galimberti ve ark., 2012).
İnhalasyon ile alınan konidiyalar konağın bağışıklık sisteminin durumuna
göre değişen farklı klinik tablolara yol açarlar (Yenerel ve ark., 2000). Atopik
kişilerde, astım nedeni ile, konak savunması ciddi şekilde bozulmuş ise invaziv
enfeksiyona kadar değişen değişik hastalık durumlarına yol açabilir (Başustaoğlu,
2009). Bağışıklık sisteminde sorun olmayan bireylerde konidiyalar bireylerin
sağlığını etkilemeden alveolar makrofajlar tarafından temizlenir ya da allerjen gibi
davranabilirken, bağışıklık sistemi bozulmuş bireylerde yaygın ve aşırı çoğalma
sonucu sıklıkla ölümlere yol açmaktadır (Ortiz ve ark., 2009).
Hastane atmosferinde bulunan patojenlerin belirlenmesi hastane kökenli
enefeksiyonlardan sağlık çalışanları ve özellikle hastaların korunabilmesi açısından
son derece önemlidir. Nozokomiyal enfeksiyonlarda sebepler, ajanlar ve riskler
saptandığı zaman nozokomiyal enfeksiyonlarla savaşım ve baş etme başarısı
artacaktır. Bu çalışmada Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Dahiliye
Yoğun Bakım Ünitesinde atmosferde bulunan ve hastane enfeksiyonlarına neden
olabilecek aerob bakteriler ve küflerden Aspergillus suşlarının izolasyonu, koloni
oluşturan birim olarak sayısal değerlerin saptanması, tanılanması (cins/tür olarak)
ve bakterilerin antibiyotik duyarlılık profillerinin saptanması amaçlanmıştır.
Materyal- Metod
Materyal
Bakterilerin izolasyonu için %5’lik Koyun Kanlı agar (Blood Sheep Agar) ve
Mac Conkey agar kullanılmış, mikrofungusların izolasyonu ve tanılanması için ise
Streptomisin ilaveli Rose-Bengal agar, Potato Dekstroz agar (PDA), Sabouraud
agar (SBR), Malt Ekstrakt agar (MEA), Czapek Dox agar (CZ), %20 Sükroz ilaveli
Czapek Yeast agar (CY20S), Czapek Yeast agar (CYA25,CYA37) gibi çeşitli
besiyerleri kullanılmıştır.
- 93 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
Metod
Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi Dahiliye Yoğun Bakım Ünitesinin
iç ortam havasından ayda iki defa olmak üzere Aralık 2012-Mayıs 2013 tarihleri
arasında 6 ay süresince örnekleme yapılmıştır (Her ayın ilk haftası ve üçüncü
haftası). Bakteriler ve küflerin havadan toplanması için EcoMASS 100 Hava
Örnekleme Sistemi kullanılmıştır. İlk izolasyon için kanlı agar gram-pozitif bakteriler
Mac Conkey agar ise gram negatif bakteriler için tercih edilmiştir. Bakteri örnekleri
inkübasyon sonrasında koloni oluşturan birimler (kob/cfu) yöntemi prensiplerine
dayalı olarak sayılmıştır. Koloni morfolojileri dikkate alınarak izolatlar tanılama
protokollerine dahil edilmiştir. İzole edilen Aspergillus cinsine ait türler CZ, CYA25,
CYA37, CY20S ve MEA besiyerlerine nokta ekimleri yapılarak 25°C’de 7 gün
süresince inkübasyona bırakılmıştır. Laktofenol pamuk mavisi ile boyanan
preparatların mikroskopta konidiyofor uzunluğu, konidiyofor genişliği, fiyalitlerin
yapısı, konidinin şekli, konidinin büyüklüğü gibi değişik özellikleri incelenmiştir.
Bulgular ve Tartışma
Bu çalışmada toplam 894 aerob bakteri ve 874 mikrofungus kolonisi izole
edilmiştir.
Bakteri koloni sayılarının aylara göre dağılımı incelendiğinde 250 koloni
(%27.9) ile en fazla bakteri konsantrasyonu Mayıs ayında gözlenmiştir. Bunu
sırasıyla 177 koloni (%19.7) ile Nisan, 152 koloni (%17.0) ile Mart, 121 koloni
(%13.5) ile Aralık, 106 koloni (%11.8) ile Şubat ve 88 koloni (%9.8) ile Ocak ayı
izlemiştir (Çizelge 4.1).
Çizelge 1. Aylara Göre Bakteri Kolonilerinin Dağılımı ve Yüzde Oranları
Aylar
Koloni Sayısı (KOB)
%
ARALIK
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
TOPLAM
121
88
106
152
177
250
894
13.53
9.84
11.85
17.00
19.79
27.96
Mikrofungus koloni sayılarının aylara göre dağılımı incelendiğinde 257
koloni (%29.40) ile en fazla mikrofungus konsantrasyonu Nisan ayında
gözlenmiştir. Bunu sırasıyla 196 koloni (%22.42) ile Şubat, 164 koloni (%18.76) ile
Mart, 118 koloni (%13.50) ile Aralık, 83 koloni (%9.49) ile Mayıs ve 56 koloni
(%6.40) ile Ocak ayı izlemiştir (Çizelge 4.2).
- 94 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
Çizelge 2. Aylara Göre Mikrofungus Kolonilerinin Dağılımı ve Yüzde Oranları
Aylar
Koloni Sayısı (KOB)
%
ARALIK
118
13.50
OCAK
56
6.40
ŞUBAT
196
22.42
MART
164
18.76
NİSAN
257
29.40
MAYIS
83
9.49
TOPLAM
874
Çizelge 4.2’de görüldüğü gibi en yüksek fungus konsantrasyonu Nisan
ayında saptanmıştır. İç ortam havasındaki fungus varlığı, dış ortam ile ilişkilidir. Dış
ortamdaki fungus yoğunluğunu sıcaklık, tarım faaliyetleri, endüstriyel faaliyetler
hava kirliliği, rüzgar, yağış, atmosferdeki nem oranı etkilemektedir. Nisan ayındaki
bu yükseliş nem oranı ve sıcaklık ile açıklanabilir. Gelişken (2008), yapmış olduğu
çalışma ile Nisan ayında Adana dış atmosferinde fungal konsantrasyonun arttığını
gözlemiştir.
İzole edilen bakteri örnekleri, ilk adım olarak gram boya ile boyanarak, ışık
mikroskobunda incelenmiş ve tüm örnekleme sürecinde toplam 734 (%86.15)
gram-pozitif ve 118 (%13.84) gram-negatif bakteri örneği izole edilmiştir. Grampozitif bakteriler genellikle gram-negatif bakterilere oranla aerosol halinde daha
uzun süre canlılıklarını sürdürebilmektedirler. Gram-pozitif bakterilerin hücre
duvarlarında bulunan kalın peptidoglikan tabaka sayesinde dayanıklı bir yapıya
sahip oldukları düşünülmektedir (Beggs, 2003). Ökten ve Asan (2012) Edirne
Devlet Hastanesinde yapmış oldukları hava örnekleme çalışmalarında %96.95
oranında gram-pozitif bakteri ve %3.04 oranında gram-negatif bakteri
saptamışlardır. Atmosferde gram-pozitif bakterilerin gram-negatif bakterilere oranla
daha yaygın bulunması gerçeği bu çalışma ile de desteklenmektedir. Bakteri
izolatları, VITEK-2 bakteri tanılama sistemi (BioMerieux), çeşitli biyokimyasal
testler ve mikroskobik incelemelerle tanılanmış ve Yoğun Bakım Ünitesinde baskın
olan 10 cins saptanmıştır. Tanılanan bu cinslerin koloni sayılarına göre dağılımları
incelendiğinde sırası ile; 470 koloni (%52.57) Staphylococcus, 209 koloni (%23.37)
ile Micrococcus, 88 koloni (%9.84) ile Acinetobacter, 26 koloni (%2.90) ile Bacillus,
23 koloni (%2.57) ile Streptococcus, 12 koloni (%1.34) ile Sphingomonas, 9 koloni
(%1.00) ile Pseudomonas, 7 koloni (%0.78) ile Pantoea, 6 koloni (%0.67) ile
Kocuria ve 2 koloni (%0.22) ile Aeromonas olduğu gözlenmiştir.
Gram-negatif bakteriler çok sayıda bulunmasalar da Acinetobacter,
Aeromonas, Flavobacterium ve Pseudomonas yaygın olarak gözlenen cinslerdir
(Pastuszka ve ark., 2005). Bu çalışmada da Pseudomonas, Sphingomonas ve
Acinetobacter cinsine ait izolatlara rastlanmıştır. Gram-pozitif bakterilerde
olduğu gibi nozokomiyal enfeksiyonlar için risk oluşturmaktadır.
İnsanlarda enfeksiyona neden olan funguslar Alternaria, Cladosporium,
Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Rhizopus ve Mucor olarak bildirilmiştir (Palmas
ve ark., 1999).
- 95 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
Bu çalışmada izole edilen mikrofungus örnekleri; ışık mikroskobu
incelemeleri (Lakto-fenol pamuk mavisi ile boyanan preparatlar), PDA, CZ,
CzapexDox besiyerlerinde üreme davranışları, koloni morfolojisi, pigmentasyon
özellikleri gibi kriterlere göre 5 farklı cins düzeyinde tanılanmıştır. Tanılanan bu
cinslerin koloni oluşturan birime (kob) göre dağılımları incelendiğinde izolatların
sırası ile 477 koloni (%54.57) ile Penicillium, 201 koloni (%22.99) ile Cladosporium,
90 koloni (%10.29) ile Alternaria, 83 koloni (%9.49) ile Aspergillus ve 13 koloni
(%1.48) ile Mycelia sterilia olduğu saptanmıştır.
Aspergillus ve Penicillium sporları patojenitenin yanında dünya üzerinde en
yaygın bulunan aeroallerjenlerdir (Sarıca ve ark., 2002).
Bu çalışma süresince izole edilen Aspergillus suşları incelenmiş ve 8 tür
tanılanmıştır. Toplamda Aspergillus cinsine ait 83 koloni saptanmış ve bunların
sırasıyla 36 koloni (%43.37) ile A. niger, 12 koloni (%14.45) ile A. versicolor, 10
koloni (%12.04) ile A. wentii, 9 koloni (%10.84) ile A. alliaceus, 9 koloni (%10.84)
ile A. caespitosus, 3 koloni (%3.61) ile A. ustus, 2 koloni (%2.40) ile A. carbonarius
ve 2 koloni (%2.40) ile A. oryzae olduğu saptanmıştır.
Diba ve ark. (2007) çalışmalarında klinik ve çevresel kaynaklardan izole
ettikleri Aspergillus suşlarını tanılamışlar ve sırasıyla A. flavus (%55), A. niger
(%31.7), A. fumigatus (%8.7), A. nidulans (%1.0), A. terreus (%0.5), A. parasiticus
(1.0), A. tamarii (%0.5), A. ochraceus (%0.5), A. sojae (%0.5), A. niveus (%0.5)
olduğunu bildirmişlerdir.
Gangneux ve ark. (2006) Yunanistan’da bir hastanenin farklı birimlerinde
hava örnekleme çalışması yapmışlardır. Hava örnekleme sonrasında sırasıyla A.
niger (%25.9), A. flavus (%17.7) ve A. fumigatus (%12.4) saptadıklarını
bildirmişlerdir. Yoğun bakım hastalarında Aspergillus türleri sıklıkla enfeksiyon
etkeni olarak bildirilmektedir. Otopsi sonuçlarının ele alındığı bir çalışmada 222
otopsi yapılan olgudan 6 hastada (%2.7) invaziv aspergilloz saptanmıştır. Diğer
çalışmalarda da yoğun bakım hastalarında invaziv aspergilloz sıklığı yaklaşık %4
olarak bildirilmektedir (Yapar, 2011). Aspergillus fumigatus halen tüm dünyada
aspergilloz olgularının çoğundan sorumlu olan türdür ve bunu, en sık gözlenen
enfeksiyon etkeni olarak A. flavus ve A. niger izlemektedir. A. terreus gittikçe artan
oranda bildirilmektedir (Başustaoğlu, 2009).
Sonuç ve Öneriler
Hava kalitesinin belirlenmesi insan sağlığı ve konforu için oldukça
önemlidir. Özellikle hastanelerde mikroorganizma populasyonu yoğundur ve
mikrobiyolojik kirlilik konusu oldukça önemli hale gelmiştir. Ameliyathane, yataklı
tedavi yapılan klinikler ve özellikle yoğun bakım üniteleri gibi kritik alanların
havasındaki canlı mikrorganizma yoğunluğu, immün sistemi baskılanmış/zayıflamış
hastalarda kolonizasyon ve enfeksiyon riski açısından tehdit oluşturmaktadır. Bu
nedenle hastanelerde periyodik olarak mikrobiyolojik izlem son derece önemlidir.
Çünkü mikrobiyolojik izlem sayesinde havada bulunan biyolojik partiküllerin tipi ve
yoğunluğu saptanabilir. Belirli periyodlarda mikrobiyolojik izlem yapılan sağlık
kurum ve kuruluşlarında nozokomiyal enfeksiyonlardan korunmak için gerekli
- 96 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
önlemler alınabilir. Etkin yol; enfeksiyon riskini minimum düzeyde tutmak hatta
mümkünse enfeksiyona neden olacak kontaminasyonları tamamen engellemektir.
Tüm dünyada hastane enfeksiyonlarının önlenmesine yönelik ilk adım
hastane enfeksiyonlarının izlenmesi olarak kabul edilmektedir. Nozokomiyal
enfeksiyon kontrol programlarının etkinliğini araştıran çalışmalar, aktif sürveyans ve
kontrol programlarının uygulanması durumunda nozokomiyal enfeksiyonların
sıklığında %32 oranında azalma, bunların yokluğunda ise nozokomiyal
enfeksiyonların sıklığında %18 oranında artış yaşandığını göstermiştir (Meriç,
2008; Breathnach, 2009).
Kaynaklar
AWOSIKA, S.A., OLAJUBU, F.A., AMUSA, N.A., 2012. Microbiological
Assessment of Indoor Air of a Teaching Hospital in Nigeria. Asian Pacific
Journal of Tropical Biomedicine, 42: 465-468.
BEGGS, C.B., 2003. The Airborne Transmission of Infection in Hospital
Buildings: Fact or Fiction?. Indoor Built Environ, 12: 9-18.
BREATHNACH, A.S., 2009. Nosocomial Infections. Medicine, 37: 557
561.
DIBA, K., KORDBACHEH, P., MIRHENDI, S.H., REZAIE, S.,
MAHMOUDI, M., 2007. Identification of Aspergillus Species Using
Morphological Characteristics. Pak J Med Sci 23(6): 867-872.
EKHAISE, F.O., IGHOSEWE, O.U., AJAKPOVI, O.D., 2008. Hospital Indoor
Airborne Microflora in Private and Government Owned
Hospitals in Benin City, Nigeria. World Journal of Medical Sciences, 3(1):
19-23.
EKHAISE, F.O., ISITOR, E.E., IDEHEN, O., EMOGHENE, A.O., 2010.
Airborne Microflora in the Atmosphere of an Hospital Environment of
University of Benin Teaching Hospital(UBTH), Benin City, Nigeria. World
Journal of Agricultural Sciences, 6(2): 166-170.
ERGON, C.M., 2007. Hastanelerde İnşaat ve Tesisat Sistemi Kaynaklı İnfeksiyon
Etkenleri. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi
Seminer Bildirisi, s: 453- 464.
GALIMBERTI, R., TORRE, A.C., BAZTAN, M.C., CHIAPPETTA, F.R.,
2012. Emerging Systemic Fungal Infections. Clinics in Dermatology, 30:
633-650.
GANGNEUX, J.P., ROBERT-GANGNEUX, F., GICQUEL, G., TANQUEREL, J.J.,
CHEVRIER, S., POISSON, M., AUPEE, M., 2006. Bacterial and Fungal
Counts in Hospital Air: Comparative Yields for 4 Sieve Impactor Air
Samplers with 2 Culture Media. Infection Control and Hospital
Epidemiology, 27: 1405-1408.
GELİŞKEN, R., 2008. Adana’daki Ev İçi Mantarlardan Protein Ekstraklarının
Hazırlanması ve Alerjik Taramada Yararlanılan Deri Testinde
Kullanılabilirliği. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji
Anabilim Dalı- Yüksek Lisans Tezi 94 sayfa.
- 97 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
Guidelines for Environmental Infection Control in Health –Care Facilities,
Recommendations of CDC and The Healthcare Infection Control Practices
Advisory Committee (HICPAC). Centers for Disease Control and
Prevention (CDC), 2003.
KANTARCIOĞLU, A.S., YÜCEL, A., 2003. Aspergillus Cinsi Mantarlar
ve İnvaziv Aspergilloz: Mikoloji, Patogenez, Laboratuvar Tanımı,
Antifungallara Direnç ve Duyarlılık Deneyleri. Cerrahpaşa Tıp Dergisi,
34(3): 140-157.
KIBBLER, C.C., MANUEL, R.J., 1998. The Epidemiology and Prevention
of Invasive Aspergillosis. Journal of Hospital Infection, 39: 95-109.
MENTEŞE, S., ARİSOY, M., RAD, A.Y., GÜLLÜ, G., 2009. Bacteria and
Fungi Levels in Various Indoor and Outdoor Environments in Ankara,
Turkey. Clean Journal, 37(6): 487-493.
MERİÇ, H., 2008. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Hastanesi Genel Cerrahi, Beyin Cerrahisi, Göğüs Cerrahisi, Kalp Damar
Cerrahisi, Yanık Ünitesi, İç Hastalıkları, Nöroloji Yoğun Bakım Ünitelerinde
Gelişen Hastane Enfeksiyonları, Risk Faktörlerine Bağlı Mortalite Hızı ve
Maliyet Üzerine Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı- Tıpta Uzmanlık Tezi 108 sayfa.
MURRAY, P.R., BARON, E.J., JORGENSEN, J.H., LANDRY, M.L.,
PFALLER, M.A., 2009. Manual of Clinical Microbiology, 9th edition. Klinik
Mikrobiyoloji, A. BAŞUSTAOĞLU (ed.), 9. Baskı, Atlas Yayıncılık, İstanbul,
2552 sayfa.
ORTIZ, G., YAGUE, G., SEGOVIA, M., CATALAN, V., 2009. A Study of Air Levels
in Different Areas of a Hospital. Curr Microbiol, 59: 5358.
ÖKTEN, S., ASAN, A., 2012. Airborne Fungi and Bacteria in Indoor and
Outdoor Environment of the Pediatric Unit of Edirne Government
Hospital. Springer Science +Business Media, 184: 1739-1751.
PALMAS, F., COSENTINO, S., MELONI, V., FADDA, M.E., 1999.
Occurrence of Mites and Fungi in the Homes of Patients with Allergic
Manifestations. Aerobiologia, 15: 109-114.
PASQUARELLA, C., PITZURRA, O., SAVINO, A., 2000. The Index of
Microbial Air Contamination. Journal of Hospital Infection, 46: 241-256.
PASQUARELLA, C., VITALI, P., SACCANI, E., MANOTTI, P., BOCCUNI,
C.,
UGOLOTTI,
M., SIGNORELLI, C.,
MARIOTTI, F., SANSEBASTIANO, G.E., ALBERTINI, P., 2012. Microbial
Air Monitoring in Operating Theatres: Experience at the University Hospital
of Parma. Journal of Hospital Infection, 81: 50-57.
RAISI, L., ALEKSANDROPOULOU, V., LAZARIDIS, M., KATSIVELA,
E., 2012. Size Distribution of Viable, Cultivable, Airborne Microbes and
Their Relationship to Particulate Matter Concentrations and Meteorological
Conditions in a Mediterranean Site. Aerobiologia, 29(2): 233-248.
- 98 -
Ç.Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi Yıl:2016 Cilt:34-6
SARICA, S., ASAN, A., OTKUN, M.T., TURE, M., 2002. Monitoring Indoor Airborne
Fungi and Bacteria in The Different Areas of Trakya University Hospital,
Edirne, Turkey. Indoor Built Environment, 11: 285-292.
SIRBU, D., CURSEV, D., POPA, M., POPA, M.S., 2009. Monitoring The
Air Microbiologic Quality in Health Care Units. 20th International D
STARK, P.C., CELEDON, J.C., CHEW, G.L., RYAN, L.N., BURGE,
H.A.,MUILENBERG, M.L., 2005. Fungal Levels in The Home and Allergic
Rhiniths by 5 Years of Age. Environmental Health Perspectives, 113: 14051409. AAAM Symposium, volume 20, number:1, 239-240.
TAMBEKAR, D.H., GULHANE, P.B., BHOKARE, D.D., 2007. Studies on
Environmental Monitoring of Microbial Air Flora in the Hospitals. J. Med.
Sci., 7(1): 67-73.
TAVORA, L.G.F., GAMBALE, W., HEINS-VACCARI, E.M.,
ARRIAGADA, G.L.H., LACAZ, C.S., SANTOS, C.R., LEVIN, A.S., 2003.
Comparative Performance of Two Air Samplers for Monitoring Airborne
Fungal Propagules. Journal of Medical and Biological Research, 36: 613616.
WARRIS, A., VOSS, A., VERWEIJ, P.E., 2001. Hospital Sources of Aspergillus
Species: New Routes of Transmission?. Revista Iberoamericana de
Micologia, 18: 156-162.6.
YAGOUB, S.O., AGBASH, A.E., 2010. Isolation of Potential Pathogenic Bacteria
from the Air of Hospital Delivery and Nursing Rooms. Journal of Applied
Sciences, 10(11): 1011-1014.
YAPAR, N., 2011. Yoğun Bakımda Aspergilloz. Bamçag Bülteni, 2: 47-50.
YENEREL, M.N., KALAYOĞLU-BEŞIŞIK, S., SANWARA, İ., TABAK, L., SARGIN,
D., 2000. Yoğun Kemoterapi Ünitesinde Eşzamanda Ortaya Çıkan
Dört İnvaziv Pulmoner Aspergilloz Olgusu. Toraks Dergisi, 2: 41-44.
- 99 -