Kanın Bileşimi, Fizyolojik Özellikleri, Hematopoez

HEMATOPOETİK SİSTEM
Hematopoetik Sistem
* Periferik kan
* Hematopoezle ilgili dokular
* Hemopoetik hücrelerin fonksiyon
gösterdikleri doku ve organlardan meydana
gelmiştir
• Kuramsal: 28 saat
14 saat-Fizyoloji
10 saat-Biyokimya
4 saat-Histoloji
• Uygulama: 28 saat
20 saat= 5 uygulama- Fizyoloji
4 saat= 2 uygulama- Histoloji
4 saat= 1 uygulama- Biyokimya
KANIN BİLEŞİMİ
FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
ve
HEMATOPOEZ
2009-2010 Dr. Naciye İşbil-Büyükcoşkun
Dersin amacı:
1- Kan nedir
2- Kanın görevleri nelerdir
3- Bileşimi nasıldır
4- Fizyolojik özellikleri nelerdir
5- Hematopoezin tanımı ve dönemleri
6- Hematopoezi regüle edici faktörler
7- Eritropoez ve regülasyonu
8- Lökopoez
hakkında bilgi sahibi olunacak
KANIN GÖREVLERİ
*Transport
*Regülasyon
*Koruyucu
Kan vücut ağırlığının % 7-9 ‘u
Erkekte 5-6 litre
Kadında 4-5 litre
Yenidoğanda 240 ml
Plazma
Su %90-91
Protein %7-8
İnorganik iyonlar %0.9
Organik maddeler %1.1
Gazlar
Kan
Hücresel
elementler
Eritrosit
Lökosit
Trombosit
PLAZMA PROTEİNLERİ (%7-8gr)
* Albumin (% 60)
* Globulin (%36)
* Fibrinojen (% 4)
HEMATOKRİT
Hematokrit
Erkekte
% 47 (40-50)
Kadında
% 42 (37-47)
KANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
1050-1060
ERİTROSİT ÖZGÜL AĞIRLIĞI
1080-1089
PLAZMANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI
1027-1030
KANIN VİSKOZİTESİ 2.5 SANTİPOİSE
pH’ı
7.35-7.45
Sedimantasyon
Pıhtılaşması engellenmiş kan birkaç
saat tüpde bekletilirse özgül
ağırlıkları plazmadan yüksek olan
hücreler yerçekimi etkisiyle yavaş
yavaş çöker
SEDİMANTASYON HIZI
Erkeklerde 3-7 mm/saat
Kadınlarda 5-11 mm/saat
Kan hücrelerinin orijini nedir?
İntrauterin Hematopoez
• Mezoblastik (primordial) dönem
• Hepatosplenotimik dönem
• Medüllolenfatik dönem
İntrauterin Hematopoez
• Mezoblastik (primordial) dönem:
Embriyogenezin erken dönemlerinde
(2-3. haftalarda) vitellus kesesindeki
mezenkimal hücrelerden
• Hepatosplenotimik dönem:
Karaciğer
Dalak
Timus
6. hafta
8. hafta
8. hafta
• Medüllolenfatik dönem: 3-5. Aydan
itibaren kemik iliğinde aktif halde
Postnatal hematopoez
* Kemik iliği
* Lenfoid organlar
Aşırı stimülasyon halinde
halinde;;
Ekstrameduller hematopoez
(Karaciğer + Dalak + Lenf nodları)
Kemik iliğinin tipleri
* Kırmızı kemik iliği (Aktif/ Hematojen)
Fötal, yeni doğan, genç kemiklerde bulunur
* Sarı kemik iliği (İnaktif)
5–6 yaşında dönüşüm başlar, erginde uzun
kemiklerin diafizleri sarı ilik içerir
Kosta
Medullar kavitenin hematopoetik alanı
Hematopoetik mikroçevre
• Kan damarları
• Stroma
– Stromal hücreler: endotel hücreleri,
fibroblastlar, retiküler hücreler, makrofajlar,
yağ hücreleri, lenfositler + plazma hücreleri
– Matrix: fibronektin, hemonektin,laminin,
kollajen, proteoglikanlar
Farklılaşma sırasında kök hücrelerde
görülen değişiklikler
• Pluripotent hücre
• Multipotent hücre
• Progenitör hücre
• Prekürsor hücre
• Olgun hücre
Hematopoetik stem hücrelerin özellikleri:
• Kendini yenileme (a
• Bölünme (a
2a)
a,n ya da a
2n)
• Koloni oluşturan üniteleri geliştirme
• Farklılaşma potansiyeli
• Plastisite
Farklılaşma sırasında kök hücrelerde
görülen değişiklikler
Kök hücre
Projenitör hücre
Öncül hücre
Olgun hücre
Farklılaşma Potensi
MORFOLOJİK ÖZELLİKLER
KENDİNİ YENİLEME
MİTOTİK AKTİVİTE
BÜYÜME FAKTÖRLERİNİN ETKİSİ
İŞLEVSEL AKTİVİTE
Kemik iliğinde kök hücreden
matür hücre oluşum evreleri
Prekürsör hücreler spesifik olarak
uyarılmadıkça yaşamlarını ve
çoğalmalarını sürdüremezler
Regüle edici glikoproteinler- Sitokinler
Koloni stimülan faktör (CSF)
Hemopoetik büyüme faktörleri (HGF)
Hemopoetik Regüle Edici Faktörler (HRF)
Hemopoetik Hormonlar - Hemopoetinler
(Hemapoetik prekürsör hücreleri stimüle eden faktörler)
Hemopoetik regüle edici faktörler:
*Granülosit- makrofaj koloni stimülan faktör
(GM-CSF)
*Monosit- makrofaj koloni stimülan faktör
(M-CSF)
*Granülosit koloni stimülan faktör
(G-CSF)
*Multi koloni stimülan faktör
(Multi-CSF yada interlökin-3)
* IL-1, IL-2, IL-4, IL-5, IL-6,IL-7,IL-8
* Persisting Cell stimulating faktör (PSF)
* Steel faktör (stem cell faktör)
* Eritropoetin
* Trombopoetin
Stem cell factor (Steel Faktör)
Steel faktör salgılayan stromal hücreler
olmadan hematopoezin olmayacağı
düşünülmektedir.
Bu, postnatal hematopoezin neden kemik iliği
ile sınırlı olduğunun kanıtıdır.
Stem cell factor

Pluripotent, multipotent ve unipotent kök
hücrelere etki eder.

Kemik iliği stromal hücreleri tarafından
yapılıp membranda eksprese edilir.

Bu stromal hücrelerle temas eden kök
hücreler mitotik bölünmeye başlar.
Hemopoeze etki eden büyüme faktörleri
Sitokin kaynakları
Lenfoid kök hücre
(Ly-progenitörler)
Pluripotent kök hücre
(Ly/My-CFU/s)
IL-3,HIM,GM-CSF
Myeloid kök hücre
(GEMM-CFU/c)
IL-3,GM-CSF
E-BFU/c
E-CFU/c
MEG-BFU/c
Eritropoietin
Eritroblast
MEG-CFU/c
Megakaryosit
Trombopoietin IL-3
M-CFU/c
Monoblast
GM-CFU/c
G-CFU/c
Nöt.Granülo
Eo-CFU/c
Eo.Granülo
Baso-CFU/c
Bas.Granülo
GM-CSF
M-CSF
G-CSF
İnterlökinler
İnterlökinler
Hematopoetik koloni oluşumunu engelleyen
yada azaltan faktörler de bulunmaktadır
Olgun lökositlerde bulunur, dokuya
özgü ve düşük molekül ağırlıklıdır
Chalones
ERİTROPOEZ
ERİTROPOEZ
HIM
İL-3
GM-CSF
Eritropoetin
HIM
Eritropoetin
İL-3
GM-CSF
Retikülosit
Eritropoietin-Epo
%90 Böbreklerde
Peritübüler kapiller yataktaki interstisyel
hücreler, endotel h.
%10 Karaciğerde
Hepatositler, Kupffer ve endotel h.
Eritropoezin stimülasyonu
Doku oksijenlenmesinin azalmasına neden
olan faktörler eritropoezi arttırır
*Düşük kan hacmi
*Anemi
*Hemoglobin azlığı
*Azalmış kan akımı
*Solunum yolu güçlüğü
*Pulmoner solunum güçlüğü
MİYELOİD SERİ
Miyeloblast
Promiyelosit
Miyelosit
Metamiyelosit
Çomak met. Polimorfonükleer h.
Megakaryosit